Dr. Gökçe Karaman Benli Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi
Eğitim Anabilim Dalı
Çocuk gelişimini bilmek
neden önemlidir?
Erken çocukluk dönemi, 0-8
yaş dönemini kapsar.
Gelişim
Organizmanın döllenmeden
başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal ve sosyal yönden, belli
koşulları olan, en son aşamasına
ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme
kaydeden değişimidir. Gelişim bir
süreçtir.
Öğrenm e
Olgunlaş ma
Büyüm e
Gel
Büyüme
Bir çocuğun vücut ağırlığı ve boyunun ölçülebilen artışıdır.
Büyümenin en hızlı seyrettiği
dönemler intra-uterin yaşamın son ayları ve doğumdan sonra da
ergenlik çağında görülür.
İnsan gelişimi süresince,
bedenin farklı bölgeleri farklı
dönemlerde ve farklı hızlarda
büyüme gösterirler.
Bir çocuğun büyüyüp büyümediğini normal boy ölçüsünü ve ağırlığını alarak o yaştaki çocuklardan elde edilen standartlara göre kontrol edebiliriz.
Gelişmenin değerlendirilmesi ise daha karışık olup, yine normal
çocuklarda belirli yaşlarda görülen
gelişme ile karşılaştırılarak yapılır.
Büyüme ve Gelişmeyi Neler
Etkiler?
Vücut organlarının kendilerinden beklenen işlevleri yerine
getirebilecek düzeye gelmesi için, öğrenme yaşantılarından bağımsız olarak, kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik bir değişmedir. Doğal bir sürecin neden olduğu değişimleri
belirtir.
Kişinin doğuştan getirmiş olduğu
potansiyelin zaman içinde ortaya çıkmasını ifade eder. Kişinin herhangi bir çaba
göstermesine gerek yoktur. Kendiliğinden meydana gelen bir süreçtir. Örneğin,
çocuğun yürüyebilmesi için öncelikle başını
dik tutması, desteksiz oturması, ayakta
durabilmesi gerekir.
Bireyin çevresiyle belli düzeydeki etkileşimleri sonucunda yaşantı
yoluyla meydana gelen kalıcı izli davranış değişmesidir. Doğal bir
süreçten çok yaşantı ve deneyimler sonucu ortaya çıkan davranış
değişimlerini belirtir.
Olgunlaşma sürecinin başlattığı
gelişmeyi öğrenme tamamlar.
Olgunlaşma ve öğrenme sonucu kişinin belli davranışları yapabilecek düzeye gelmesidir.
Örneğin, makas, bisiklet kullanabilmek.
Hazır olma, insanın belli bir gelişim görevini olgunlaşma ve öğrenme yoluyla yapabilecek düzeye gelmesidir. Gelişim görevleri, insanın belli bir gelişim
döneminde gerçekleştirmesi gereken
davranışlardır. Örneğin, yürüme.
Bireyin yaşamındaki belli bir dönemde ortaya çıkan, başarıyla elde edildiğinde daha sonraki görevlerde başarıya ve
mutluluğa yol açan, başarılamadığı durumlarda ise kişide mutsuzluğa,
toplumun hoş görmemesine, daha sonraki görevlerde zorluklara yol açan
görevlerdir.
Fiziksel Olgunlaşma
Toplumsal Beklentiler
Kişisel Değerlerden
etkilenir.
0-6 yaş Bebeklik
• Yürümeyi öğrenme
• Konuşmayı öğrenme…
6-12 yaş Orta çocukluk
• Değerler sistemini geliştirme
• Cinsiyet rollerini öğrenmeye başlama…
12-18 yaş Ergenlik
• Toplumsal açıdan sorumluluk kazanma
• Bedenin kabul etme
Gelişim;
Kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür.
Süreklidir ve belli aşamalarla gerçekleşir.
Nöbetleşe devam eder.
Belli bir sıra izler. Baştan ayağa, içten dışa doğrudur.
Genelden özele doğrudur.
Gelişim;
Kritik dönemleri vardır.
Aşamaları birbirine bağlıdır, kesin sınırlarla ayrılamaz. Gelişim bir bütündür.
Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.
Hızı her yaşta aynı değildir.
Aşamaları basitten karmaşığa doğrudur.
Çevre Kalıtı
m
Kalıtım
Kişinin anne ve babadan genler yoluyla aldığı özelliklerdir.
İnsanın kalıtsal yapısını, anne ve
babadan 23’er tane olarak gelen 46 kromozom ve bu kromozomları
oluşturan genler belirler.
katkısıyla oluşan toplam genetik yapı.
FENOTİP: İnsanın gözlenebilen özelliklerini belirtmek için
kullanılan terimdir.
Doğum Öncesi Faktörler
Annenin beslenmesi
Çocuğun yeterli oksijen alıp almaması
Anne-baba kan uyuşmazlıkları
Annenin aldığı ilaçlar
Annenin geçirdiği kazalar, düşmeler
Annenin psikolojik gerginlikleri
Doğum anında bebeğin başının dışarıdan sert tazyiklerle
karşılaşması
Zorunlu durumlarda dikkatsizce
kullanılan araç-gereçler (forseps,
vakum vb.)
İlk yaşantılar
Çevre uyarıcıları
Beslenme
Hastalıklar ve kazalar
İklim ve mevsimler
Anne-çocuk ilişkisi
Anne-babanın çocuğun davranışlarına karşı tutumları
Çocukların doğuş sırası
Akran grupları
Sosyal ve ekonomik düzey
Kitle iletişim araçlarının etkileri
