BİY 431
SAĞLIK MİKROBİYOLOJİSİ Teorik ders
(Güz Yarıyılı Seçmeli Dersi)
Doç. Dr. Arzu ÇÖLERİ CİHAN
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi
Biyoloji Bölümü Moleküler Biyoloji ABD
Doç.Dr. Arzu ÇÖLERİ CİHAN
EĞİTİM
AKADEMİK DENEYİM
UZMANLIK ALANLARI
DERECE ÜNİVERSİTE DÖNEM
İ ALANI
Lisans Ankara Üniversitesi 1994-
1998 Biyoloji (Moleküler Biyoloji) Yüksek Lisans Ankara Üniversitesi 1998-
2002
Biyoloji (Mikrobiyoloji, Moleküler Biyoloji)
Doktora Ankara Üniversitesi 2002- 2007
Biyoloji (Mikrobiyoloji, Moleküler Biyoloji)
UNVAN DÖNEMİ ÜNİVERSİTE BÖLÜM/ABD
Arş.Gör. 2002-2007 Ankara Üniversitesi Biyoloji / Moleküler Biyoloji Arş.Gör. Dr. 2007-2012 Ankara Üniversitesi Biyoloji / Moleküler Biyoloji Doç. Dr. 2012- Ankara Üniversitesi Biyoloji / Moleküler Biyoloji
Mikrobiyoloji, Biyoteknoloji, Moleküler Biyoloji, Bakteriyel Taksonomi, Enzimoloji, Termofilik Basiller , Biyofilm
YARARLANILACAK KAYNAKLAR
Brock Biology of Microorganisms, Madigan, Martinko and Parker, 2013. Prentice Hall.
Medical Microbiology, Brooks,Butel and Ornston, 1991. Prentice Hall
İnfeksiyon Hastalıkları, Tekeli ve ark., 1999. Antıp A.Ş.
Klinik Mikrobiyolojik Tanı, Prof. Dr. Hakkı Bilgehan.
Bars Yayınları Fakülteler Kitabevi, 2. Baskı, 1995.
Microbiology, A Laboratory Manual, J. G.
Cappuccino, N. Sherman. 6th edition. Pearson Education Inc, as Benjamin Cummings, 1301
Sansome St., San Francisco, ISBN 0-8053-7648-8,
2001.
KAPSAM
Medikal mikrobiyolojide kullanılan terimler ve sağlık mikrobiyolojisinin önemi
Vücudun Normal mikrobiyal florası
Normal mikrofloranın fonksiyonu ve önemi
Hastalık oluşumu: Enfeksiyon ve toksinlerin etkisi
Epidemiyoloji
İmmünoloji ve aşılama programı
Mikrobiyolojide klasik tanı yöntemleri-1
Mikrobiyolojide moleküler tanı yöntemleri-2
Kişiden kişiye bulaşan hastalıklar: Solunum Yolu Bakteriyal hastalıkları
Kişiden kişiye bulaşan hastalıklar: Solunum Yolu Viral hastalıklar
Kişiden kişiye bulaşan hastalıklar: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Hayvanlar ve Artropodlar yoluyla bulaşan hastalıklar
Gıda kaynaklı mikrobiyal hastalıklar
Su kaynaklı mikrobiyal hastalıklar
A-
MİKROORGANİZMALARLA İNSANLARIN
ETKİLEŞİMLERİ
Medikal mikrobiyolojide kullanılan temel terimler
Normal mikrobiyal flora: Sağlıklı vücut dokusuyla ilişkide bulunan mikroorganizmalar
Enfeksiyon: Organizmanın konakçıda gelişimi
Nazokomiyal enfeksiyon: Bir hastane ortamında yakalanılan enfeksiyon
Konakçı: Parazit barındıran organizma
Parazit: Bir konakçı içinde veya üzerinde gelişen ve hastalığa neden olan organizma
Patojen: Hastalık yapan organizma olup genellikle bir mikroorganizmadır
Fırsatçı patojen: Normal konakçı direncinin olmadığı durumlarda hastalık yapan organizma
Patojenite: Bir patojenin hastalık oluşturabilme yeteneği
Virülens: Bir patojen tarafından gösterilen patojenite derecesi
Toksisite: Bir patojen tarafından üretilen toksinlerin neden olduğu patojenite
Eksotoksin: Bir mikroorganizmanın geliştiği sürece hücre dışına salgıladığı, konakçı hücrede derhal hasara sebep olan protein
Endotoksin: Gram (-) bakterilerde bulunan ve çözündüğünde toksin olan hücre zarfının lipopolisakkarit kısmı (Lipid A tabakası)
Enterotoksin: Bir mikroorganizmanın geliştiği sürece hücre dışına salgıladığı, konakçının ince bağırsağında derhal hasar neden olan protein
Sağlık mikrobiyolojisinin önemi
İnsan vücudu deri yüzeyi, ağız, sindirim, salgı ve üreme sistemlerini kaplayan mukoz membranlarda yaygın bir mikroorganizma
popülasyonuna sahiptir. Bu mikroorganizmalar aslında sağlıklı bireyler olabilmenin en önmeli sebeplerindendir. Bunun yanısıra, zararlı
mikroorganizma grupları ise enfeksiyon hastalıklarında insan vücudunu doğrudan ya da dolaylı olarak kolonize olmak, yayılmak ve zarar vermek için kullanılırlar. Patojen olarak bilinen bu mikroorganizmalar konakçıda besin kaynaklarına ulaşmak için çeşitli stratejiler geliştirirler. Bu
stratejiler, özelleşmiş tutunma yapılarının, özgün büyüme faktörlerinin, yayılımcı enzimlerin ve kuvvetli biyolojik toksinlerin üretimini kapsar.
Bu faktörler sıklıkla konakçıda zarara ve bazen de konakçının ölümüne yol açar.
Mikroorganizmaların gelişimini engellemek için kullaılabilecek antimikrobiyal maddelerin yanısıra, vücudumuz da çoğu mikrobiyal saldırganı baskılamak ya da ortadan kaldırmak üzere karşı önlemler geliştirmiştir. Spesifik olmayan bu fiziksel, anatomik ve biyokimyasal süreçler sayesinde mikrobiyal enfeksiyon hastalıkları oldukça seyrek görülür.
İnsan sağlığını yakından ilgilendiren sağlık mikrobiyolojisi dersinde,
normal mikrofloramızın önemini algıladıktan sonra, patojenlerin sebep
olabileceği enfeksiyon hastaslıklarını detayları ile inceleyeceğiz.
Dünya’da İnsan Ölümlerinde Mikrobiyal Etkenlerin Yeri (WHO)
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER GELİŞMİŞ ÜLKELER
Ölüm Etkeni Ölen Sayısı
HIV/AIDS 2.678.000
Alt Solunum Yolu İnfeksiyonları
2.643.000
İskemik Kalp Hastalıkları 2.484.000
Diyare 1.793.000
Kalp-Damar Hastalıkları 1.381.000 Çocukluk Evresi Hastalıklar 1.217.000
Sıtma 1.103.000
Tüberküloz(Verem) 1.021.000 Kronik Akciğer Hastalıkları 784.000
Kızamık 674.000
Ölüm Etkeni Ölen Sayısı
İskemik Kalp Hastalıkları 3.512.000 Strok(İnme-Felç-Beyin
Hasarı) 3.346.000
Kronik Akciğer Hastalıkları 1.829.000 Alt Solunum Yolu
İnfeksiyonları
1.180.000
Akciğer Kanseri 938.000
Araç Kazaları 669.000
Mide Kanseri 657.000
Yüksek Tansiyon 635.000
Tüberküloz 571.000
İntihar 499.000
