Over kanseri ve Endometriosis ili şkisi var mı?
Yrd.Doç.Dr.H.Çağlayan ÖZCAN Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kadın Hastalıkları ve Doğum AD
Endometriozis
• Endometrial gland ve stromanın uterin kavite dışında yerleşim göstermesidir
• Östrojen bağımlı kronik jinekolojik hastalık
Endometriozis
Gerçek insidans ?
İnsidans
• Reproduktif çağda %10‐15
• İnfertilitesi olanlarda %20‐30
• Kronik pelvik ağrısı olanlarda %40‐60
• Postmenopozal olanlarda %2‐5
Sayesneh A ObstetGynecol 2011
Endometriozisle ilişkili ovaryan malignite
Tarihçe
• 1925‐Sampson
Endometriozisteki ilk malign transformasyon vakası A‐ Aynı overde over ca ve endometriozis
birlikteliğinin olması
B‐ Herhangi bir yerdeki ikinci bir malignensinin ekarte edilmesi
C‐ Benzer histolojik patern
Sampson J Am J Obstet Gynecol 1925
Tarihçe
• 1953‐Scott
Endometriozis‐kanser ilişkisi histolojik olarak ortaya konulmalı
Scott RB Obstet Gynecol 1953
Endometriozis&Over Ca
(ortak özellikler)
Endometriozis&Kanser (ortak özellikler)
• Lokal veya uzak metastaz
• İnvazyon,rekürrens
• Doku hasar, kontrolsüz hücre proliferasyonu
• Estrojen bağımlı büyüme
• Katabolik ve ölümcül etkisi yok
Vlahos NF Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2010
endometriozis&over kanseri
• Endometriozisle ilişkili over kanserlerinin %60‐
80’i atipik ovaryan endometriozisten gelişir
Maiorana A Int J Biol Markers 2007
• Atipik endometriozis (hiperplazi+ sitolojik atipi) benign endometriozisten kansere geçiş olarak kabul edilir
Fukunaga M Histopathology 1997 Ogawa S Gynecol Oncology 2000
Endometriozis ile ilişkili ovaryan kanser(EOAC)
a‐ endometriozis ve over ca aynı overde b‐endometriozis ve over ca farklı overlerde c‐pelvik endometriozis ve over ca birlikteliği
Modesitt SC Obstet Gynecol 2002
Endometriozis ile ilişkili ovaryan kanser
• Daha genç hastalar
• Erken evrede tanı
• Düşük grade
• Daha iyi sağkalım oranları
Modesitt SC Obstet Gynecol 2002
Endometriozis ile ilişkili ovaryan kanser
Epitelyal over kanserlerin,
%14’ü endometrioid adenoca
%6’ı clear cell ca
Pecorelli S J Epidemiol Biostat 1998
Endometriosis ile ilişkili ovaryan kanserler
çoğunlukla endometrioid ve clear cell histolojik tiptedir
Peter Svenssen Munksgaard Gynecologic Oncology 2011
Endometriozis Patogenezi
• Retrograd menstrüasyon (Sampson)
• Çölemik metaplazi
• Embriyonik hücre diseminasyonu
• Lenfatik ve vasküler diseminasyon
Gazvani R Int J GynaecolObstet 2002
Endometriozisle ilişkili ovaryan kanser etyopatogenez
• Hiperöstrojenizm
• Kanserle ilişkili genlerdeki mutasyonlar(k‐ras, PTEN, LOH, PIK3CA, BRAF, p53, bcl, ARID1A and TP53)
• Anjiogenezdeki düzensizlik
Munksgaard PS Gynecol Oncology 2012
Endometriozisle ilişkili ovaryan kanser etyopatogenez
• Kronik inflamasyona bağlı oluşan sitokinler(IL‐
1,6,8, TNF‐alfa)
• Oksidatif stress
Munksgaard PS Gynecol Oncology 2012
Endometriozisle ilişkili ovaryan kanser
etyopatogenez
Endometriozis&EAOC ortak biyomarkırlar
• microRNA
Suryawanshi S Clin Cancer Res 2013
• mRNA (TGF‐b1, COX‐2, VEGF,aromataz ve androjen reseptör)
Meng Q J Assist Reprod Genet 2011
• Hepatosit nükleer faktör‐1 beta (clear cell ca)
Lai CR J Chin Med Assoc 2013
Hiperöstrojenizm
• Karsılanmamış yüksek östrojen endometriozis ve over ca icin risk faktörüdür
Aromataz artışı
17 BHSD tip 1 artışı ÖSTROJEN COX‐2 aktivitesi artışı
Munksgaard Gynecol Oncology 2012
ARID1A mutasyonu
• Clear cell ve endometrioid kanserlerde ARID1A mutasyonu
• Atipik endometriozis ve bunla ilişkili over kanserlerinde
• Endometriozis Over kanserinin erken bulgusu??
Wiegand KC N Engl J Med 2010
Epitelyal Over Ca
• Tip 1
• Düşük‐grade seröz
• Endometrioid
• Clear cell
• Müsinöz
• Transizyonel (Brenner) karsinom
Tip 1 Epitelyal Over Ca
MUTASYONLAR
K ‐RAS BRAF PTEN BCL ‐2 ARID1A PIK3 ‐
CA
• Overe sınırlı
• Genetik olarak stabil
J Pathol 2011; 225: 157–160
Epitelyal Over Ca
Tip 2
• Yüksek grade seröz karsinom
• Karsinosarkom
• Undiferansiye karsinom
Tip 2 Epitelyal Over Ca
• Agresif
• Genetik olarak unstabil
MUTASYONLAR
• P53
• HER 2
Kimler over CA gelişimi için riskli?
• Uzun süreli endometriozis hikayesi(>10 yıl)
• Erken yaşta endometriozis tanısı
• Ovaryan endometrioma
• Endometriozis ile ilişkili infertilite ve/veya infertilite tedavi öyküsü
Nezhat F Int J of Gynecological Cancer 2014
USG
ENDOMETRİOMA EAOC
Nezhat F Int J of Gynecological Cancer 2014
Evre 1 epitelyal over ca’da endometriozis
sıklı ğı
Endometriozis&ovaryan kanser
kohort çalı şmalar
Endometriozis&ovaryan kanser
vaka ‐kontrol çalışmaları
Yorum
• Kohort ve vaka‐kontrol çalışmalarının çoğunluğunda RR değeri < 2
• Endometriozis‐over ca arasındaki neden‐sonuç ilişkisi zayıf
• Endometriomaların mevcut yönetim
stratejisini değiştirmek için yeterli kanıt yoktur
Endometrioziste over ca profilaksisi için hangi ilaçlar?
• Profilaksi için rutin olarak cerrahi uygulanmamalı, kombine OKS kullanımı önerilebilir
• Histerektomize hastalarda profilaksi için
östrojen+progesteron içeren HRT ler kullanılmalı
Somigliana Gynecologic Oncology 2006
Endometriozis Over Ca’da prognostik faktör?
Endometriozisle ilişkili over ca ile diğer over ca’lar arasında prognoz açısından fark yok
Kumar S Am J Obstet Gynecol 2011 Kim HS British Journal of Cancer 2014
Endometriozis Over Ca’da prognostik faktör?
Endometriozisle ilişkili over ca ile diğer over ca’lar arasında prognoz açısından fark yok
Kumar S Am J Obstet Gynecol 2011 Kim HS British Journal of Cancer 2014
Over Ca riski yüksek olan endometrioziste yönetim
• Fertilite beklentisi varsa
Kist duvarı ile birlikte komplet rezeksiyon + adjuvan hormon supresyon tdvi
• Fertilite beklentisi yoksa
Komplet rezeksiyon + adjuvan hormon supresyon tdvi + bilateral salpenjektomi
Nezhat F Int J Gynecol Cancer 2014
Endometriozis ile ilişkili Over Ca Yönetimi
• Fertilite beklentisi varsa tek taraflı ooferektomi ve cerrahi evreleme
• Fertilite beklentisi yoksa agresif debulking cerrahi
Sonuç
• Endometriozisten epitelyal over ca gelişebilir ancak aralarında herhangi bir neden‐sonuç ilişkisi ortaya konulamamış
• Clear cell ve endometrioid ca gelişimi riski fazla(ortama olarak 3×)
Sonuç
• Endometriozis veya endometrioma öyküsü olanlar over ca gelişimi açısından daha yakın takip edilmelidir
• Endometriozis ile ilişkili over ca profilaksisi için rutin olarak cerrahi önerilmemeli, KOK daha
uygun
