Çatışma Yönetiminde Arabuluculuk
• Çatışma insan ilişkilerinde yaşanan doğal bir süreçtir. Örgütlerde çatışma yönetiminde çatışmayı arabulucu ya da hakem gibi üçüncü kişiden yardım alarak çözmek mümkündür.
İnsanlar günlük yaşamda da bir sorun ya da
çatışma çözümünde üçüncü bir kişinin ya da
arabulucunun yardımına başvurabilirler (Terzi,
s. 91, 2013).
Çatışma Yönetiminde Arabuluculuk
Arabuluculuğun başarılı olması için taraflar arasında uyuşmazlık olması, tarafların müzakereye gönüllü olması ve bu iradelerini arabulucuya bildirmeleri, arabulucunun her iki tarafa da eşit ve olumlu yaklaşması dikkat edilmesi gereken önemli unsurlardır (Kurt, s. 409, 2018). Arabuluculuğa
«boşanmalar, adli vakalar, uluslararası ilişkiler, ticari ilişkiler, eğitim kurumları, sigorta hizmetleri, sosyal ilişkiler, iş ilişkileri ve örgüt yönetimi alanlarında başvurmaktadır» (Terzi, s. 94, 2013) .
Arabuluculuğun çeşitli tanımları yapılmıştır. Kaplan’a göre (s. 122, 2008) arabuluculuk: «ki veya daha fazla kişi veya grup arasında oluşan farklılık ve çatışmayı mahkeme dışı çözmeye ve taraflar arasında anlaşma saplamaya yönelik, tarafsız bir üçüncü kişi konumundaki arabulucu tarafından yürütülen gönüllü kabul edilebilir, ….» bir anlaşmadır.
Arabuluculuk Modelleri
Kolaylaştırıcı arabuluculuk: Bu yöntem
arabulucunun pasif olduğu, tarafların kendi
aralarında anlaşmaya varmaları için iletişim
kumalarının için teşvik edildiği bir yöntemdir
(Riskin, 2003: akt., Özmumcu, s. 1372, 2013).
Arabuluculuk Modelleri
• Sosyo-duygusal arabuluculuk tarzı: «Bu
yöntemde arabulucu anlaşmazlığın altında
yatan duygusal nedenleri ortaya çıkararak
iletişim artırmaya çalışır» (Terzi, s. 99, 2013).
Arabuluculuk Modelleri
• İş/görev yönelimli arabuluculuk: «Tarafların
dikkatli denetimine önem verilen, sonuca
odaklı ve yönlendirme taktiklerini özgürce
kullanıldığı bir yöntemdir (Terzi, s. 99, 2013).
Arabuluculuk Modelleri
Değerlendirici arabuluculuk: hukuki
anlaşmazlıklarda baş vurulan bir yöntemdir. Bu
yöntemde arabulucu taraflara hukuki hakları
konusunda değerlendirme yapmakta, hukuki
davanın olası sonuçları hakkında tarafları
bilgilendiren bir değerlendirme yapmaktadır
(Riskin, 2003: akt, Özmumcu, s. 1375, 2013).
HAKEME BAŞVURMAK
Örgütlerde çatışmaların çözümünde üçüncü kişi olarak
«bilinçliliği artırmak ve güven sağlamak» için hakeme başvurulabilir (Başaran, s. 277, 1992). Tarafların kendi aralarında anlaşamamaları durumunda saygın herkesin güvenini kazanmış ve saygın bir kişiliği olan hakemden yardım almayı tercih ederler. Tarafların onayını salmış üçüncü bir kişi herhangi taraf adına değil her iki taraf adına hareket ederek çözüm üretir (Yeniçeri, s. 210, 2009).
HAKEME BAŞVURMAK
Çatışma çözümünde hakemin dikkat etmesi gereken konular şunlardır (Başaran, s. 277, 1992) :
«1. Çatışmada karşıtların ne tür duygular içinde olduğunu sezmelidir.
2.Çatışmadan kimin ne kadar yaran, zararı olacağını kestirebilmelidir.
3.Gözlem, inceleme yaparken, toplantıları yönetirken nesnel, yansız olabilmelidir.
4.Üstle, astlar arasında oluşan çatışmalarda, üstle ilişkilerinin yanlış yorumlanmasına yol açacak durumlar yaratmamalıdır.
5.Hakem çatışanları özenle, sabırla dinlemelidir, az konuşmalıdır.»
Özmumcu, S. (2013). Arabulucunun Rolü Kolaylaştırıcı Ve Değerlendirici Arabuluculuk, İÜHFM C. LXXI, S. 1, s. 1369-1390.
Başaran, İ. E. (1992). Yönetimde İnsan İlişkileri (Yönetsel Davranış). Gül Yayınevi, Kadıoğlu Matbaası:
Ankara.
Perçin, G. E. (2011). “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinden Arabuluculuğun Hukuksal Düzenlemelerdeki Yeri”, MHB Yıl 31, Sayı 2, 177-201.
Yavuz, K. (2008). Arabuluculuk ve Türk Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısına Eleştirel Bir Bakış, MHB Yıl 28, Sayı 1-2, s. 115-146.
Yeniçeri, Ö. (2009).Örgütlerde çatışma ve Yabancılaşma. IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık: İstanbul.
Tezi, Ç. (2013). Çatışma ve Stres Yönetimi I. «Çatışma Yönetiminde Arabuluculuk». Anadolu Üniversitesi Yayınları: Eskişehir.
Kurt, R. (2018). İş Yargısında “Arabuluculuk” TBB Dergisi 2018 (135), 405-444.
