Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler

(1)

Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler

Yrd. Doç. Dr. Aslı Yağmurlu

1

(2)

Halkla İlişkiler Nedir?

 Hİ, hukuk, tıp gibi kesin olarak tanımlanabilen bir uzmanlık değil.

 Rex Harlow 1900-1976 yılları arasında

472 farklı Hİ tanımı tespit etmiş.

(3)

 Türkiye Halkla İlişkiler Derneği, 26 Nisan 2006 tarihli

tüzüğünde, halkla ilişkiler mesleğini şu şekilde tanımlamıştır;



“özel ve kamu kuruluşlarının, çevrelerinde kabul görmek, kendilerini topluma tanıtmak, çalışmalarını ve tutumlarını kamuoyu beklentileriyle uyumlu hale getirmek amacıyla;

müşteri, çalışan, ortak, kamu gibi hedef gruplar ve paydaşlar veya geniş anlamında kamuoyu ile kurdukları sürekli,

düzenli ve planlı iletişim çabalarıdır”

3

(4)

 PRSA Hİ şu şekilde tanımlamıştır;

 Halkla ilişkiler örgüt ve kamularını karşılıklı olarak birbirlerine uyarlamaya yardımcı olur.

 Hİ, örgütlerin, insan gruplarının eşgüdümünü sağlamaya yönelik gerçekleştirdiği çabaları içerir.

 Hİ örgütlerin hedef kamularıyla etkili bir şekilde ilişki ve iletişim kurmalarını sağlar.

 Grunig ve Hunt;

 Hİ örgüt ve kamuları arasındaki iletişimin yönetimidir.

 Cutlip vd.;

 Hİ, örgüt ile başarı veya başarısızlığının bağlı olduğu kamuları arasındaki, karşılıklı faydaya dayalı ilişkinin sağlanması ve geliştirilmesine yönelik gerçekleşen yönetsel işlevdir.

(5)

Tanımların ortak yönleri

 Örgüt yönetiminin bir parçası olarak planlı ve sürekli bir program yürütür.

 Örgüt ve kamuları arasındaki ilişkiyle ilgilenir.

 Örgüt içi ve dışında düşünce, tutum ve davranışlara yönelik farkındalığı yönetir.

 Kamulara yönelik etki analizi yapar.

 Örgüt ve kamuları arasında iki yönlü iletişim sağlar ve sürdürür.

5

(6)



Halkla ilişkiler tanımlarında iletişimin kullanılışına göre iki temel yaklaşım var.



1. Tek yönlü Hİ: Amaç kamuları örgütün çıkarları

yönünde dönüştürmek. Bunun için de kamuya örgütle ilgili olumlu bilgi aktarılıyor. Halkla ilişkilerin ilk

uygulamaları bu yönde.



2. İki-yönlü Hİ: Amaç örgüt ve kamuları arasında

karşılıklı bağ kurmak. İletişim değiş tokuşu söz konusu.

İletişim süreci ile hem örgütün hem de kamularının ortak çıkarları düşünülüyor. Modern anlamda Hİ denildiğinde bu yaklaşım anlaşılıyor.



Halkla ilişkiler dediğimiz zaman iki taraf var, özel ya da tüzel kişi ve bu kişinin ilişki kurmak istediği grup.



Bu gruba halkla ilişkiler terminolojisinde kamu diyoruz.

(7)

Kamu kavramı

 Örgütün iletişim kurmak zorunda olduğu veya iletişim kurmak istediği tüm gruplar

 Ulaşılmak istenen hedef kitle

 Bir kuruluşun eylem ve işlemlerinden

doğrudan ya da dolaylı, olumlu ya da olumsuz olarak etkilenen; kanaat ve eylemleriyle

kuruluşu olumlu ya da olumsuz, doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen; ortak kanılara,

davranışlara ve çıkarlara sahip, birey, grup ve kuruluşlar anlatılmaktadır.

7

(8)

 Kamular bir örgütün davranışlarının

kendilerini ilgilendirdiğini (ilgi derecesi),

örgütün yaptığı şeyin sonuçlarının bir sorun olduğunu (sorun algısı) ve sorun konusunda bir şey yapmalarını engelleyen bir kısıt

olduğunu (kısıt algısı) düşünmedikleri zaman

daha aktif olurlar.

(9)

Grunig Durumsallık Kuramı



Çevre koşullarındaki belirsizlik ve değişkenliklerin organizasyonlara olan etkilerini tartışan tarafından

kullanılmıştır. "organizasyonlarda tek bir en iyi yol yoktur",

"organizasyonda kullanılan her bir yolun etki ve verimliliği farklıdır" ve "organizasyonun oluşturulması, içinde

bulunduğu çevre koşullarına da bağlıdır"



Dewey (1927) ve Blumer (1966) Paul Lawrenceve Jay

Lorsch (1967) fikirleri üzerine kurulu. Kamular, kendileri üzerine sonuçları olan sorunlar etrafında gelişmektedir demişler. Kamular sorunları değil, sorunlar kamuları belirler. Yani kamular, ortak sorunlar yaşayan bireylerin oluşturduıu birbirinden kopuk sistemler olarak doğar ama zaman içinde ortak davranış sergeleyen örgütlü ve güçlü eylem gruplarına dönüşebilirler.



Grunig durumsal gündemler etrafında gelişen kamuları

belirlemeye yönelik bir metodoloji geliştirmiştir.

⁹

(10)

Bir sorunla ilgili kamular



Kamu olmayanlar: sorun algılanmıyor



Pasif kamular: sorun var ama kamu bunun farkında değil



Farkında olan kamular: sorun grup tarafından farkedilmiş



Aktif Kamular: grupta bireysel çözüm çabaları başlamış



Eylemci kamular: örgütlü eylem başlamış



Grunig durumsallık kuramında, kamuları belirlemek için, sorun algısı, kısıt algısı ve ilgi düzeyi bağımsız

değişkenleri ile aktif ve pasif iletişim davranışı arasında

korelasyon kurmuştur.

(11)

Kamular

11

(12)

Örgüt kavramı

 Belirli bir amaca ya da amaç öbeğine yönelik birbirleriyle bağlantılı eylemlerin

gerçekleştirilmesi için bireylerin önceden belirlenmiş davranış kalıpları, görevler ve sorumluluklar çerçevesinde bir araya

gelmesiyle oluşan tamamlayıcılık ve süreklilik gösteren toplumsal yapılanma.

 Genel olarak kamu, özel ve sivil toplum örgütlerinden söz ediliyor.

 Biz sadece kamu örgütlerini ders

çerçevesinde ele alacağız.

(13)

Halkla ilişkilerin diğer isimleri

Türkiye’nin en büyük 5 şirketine bakıldığında, Tüpraş- Kurumsal İletişim

Petrol Ofisi- Pazarlama

Türk Telekom- Pazarlama İletişim Arçelik- Kurumsal İletişim

Türkcell- Kurumsal İletişim adı altında bir örgütlenmeyle halkla ilişkiler faaliyetlerinin sürdürüldüğü görülmekte.

Kamu kurumlarında Basın ve Halkla İlişkiler adı yaygın olarak kullanılmaktadır.

13

(14)

Halkla ilişkiler/Pazarlama

 Halkla ilişkiler genellikle pazarlama, reklam, propaganda ile karıştırılmaktadır.

 Pazarlama, firmaların, hangi malların veya

hizmetlerin müşterilerinin ilgisini çekeceğini tayin etmeleri ve satışlar, iletişim ve işletme yönetimi

geliştirmeleri için stratejileri belirlemeleri sürecidir.

 Pazarlama karması; product (ürün), (place) yer, (price) fiyat ve promotion (tanıtım) şeklinde

oluşurken, halkla ilişkiler karması; duyurma,

kurumsal reklamcılık, basın sözcülüğü, lobicilik,

yönetim danışmanlığı ve çeşitli kamu yararına

faaliyetlerden oluşur.

(15)

Halkla ilişkiler/ Reklam

 Reklam, televizyon, gazete, radyo, billboard, dergi, sinema internet gibi mecralar aracılığıyla çeşitli mal, ürün ve hizmetlerin hedef kitlelere ve tüketicilere

belirli bir ücret karşılığında tanıtılmasıdır.

 Bu işin ana unsurları; bir ücret karşılığında yapılması, tanıtım yaptıran firmaların belli olması, mal ürün ya da hizmetlerin tanıtımı yapılırken geniş hedef

kitlelere ve tüketicilere hitap eden görsel işitsel ve yazılı medya araçlarının kullanılmasıdır.

 Halkla ilişkiler de aynı mecraları kullanır ancak kitle iletişim araçlarında yayın ücreti vermeden yer almayı amaçlar. Kısa süreli karlılığa yönelmez.

15

(16)

Farklılıklar

Reklam Halkla ilişkiler

Satış amaçlıdır İletişim sistemi kurma amacı güder

Her örgüt reklam yapmaz Her örgüt yapar

Satış destekleme önceliklidir İmaj geliştirmeye yönelir Kısa orta vade hedef koyar Uzun vadeli amaçları vardır Sonuçları somut olarak

değerlendirilebilir

Sonuçlarını değerlendirmek daha güçtür

Tek yönlü iletişim etkinliğidir İki yönlü iletişim etkinliğidir Reklam kampanyalarında alıcı

bunun reklam olduğunu hemen anlar

Halkla ilişkiler faaliyetlerinin çoğunda alıcı bunu ayırt edemez

(17)

Halkla ilişkiler/ Propaganda

 Türk Dil Kurumu Sözlüğü propagandayı “Bir öğreti, düşünce veya inancı başkalarına tanıtmak,

benimsetmek ve yaymak amacıyla söz, yazı vb.

yollarla gerçekleştirilen çalışma, yaymaca” şeklinde tanımlamıştır.

 Gönlübol (1993: 138) propagandayı, “insan

kafasının doğrudan yöntemlerle biçimlendirilmeye çalışılmasıdır” şeklinde açıklamıştır.

 Politik ve ulusal amaçlarla gerçekleşir.

 Propaganda uygulamalarında kitle iletişim araçları üzerinde doğrudan kontrol ve sansür uygulaması bulunmaktadır.

17

(18)

Farklılıklar

 Halkla ilişkiler propagandadan farklılık

göstermektedir. Öncelikle halkla ilişkilerin etki düzeyi propagandadan çok daha

düşüktür. Halkla ilişkiler pek çok farklı

çıkarın ve ikna edici mesajın aynı anda

bulunduğu ortamlarda var olmaktadır ve

propaganda uygulayıcılarının kitle iletişim

araçları üzerindeki kontrol mekanizmaları

hiçbir zaman halkla ilişkiler uzmanlarının

elinde bulunmamaktadır.

(19)

Türkiye’de ilk uygulamalar



Cumhuriyet dönemindeki ilk uygulama Atatürk tarafından halklı bilgilendirmek amacıyla kurulan Anadolu Ajansı’dır.



1946 yılında Celal Bayar hükümetinin programında halk ile yönetim arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesi ve

geliştirilmesi gerektiği vurgulanmış.



1960’lı yıllarda ilk kurumsal örgütlenmeler görülüyor.

Dışişleri Bakanlığı Enformasyon Genel Müdürlüğü, Milli Savunma Bakanlığı Basınla Münasebetler Birimi, DPT Yayın ve Temsil Şubesi kurulan ilk birimler.



1962 yılındaki MEHTAP raporunda kamu yönetiminde halkla ilişkiler birimlerinin kurulması gerektiği belirtilir.

19

(20)

 1964 yılında TRT kuruldu.

 1966 yılında yayınlanan Payaslıoğlu tarafından yürütülen Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı

üzerine bir incelemede halkla münasebetler başlığında halkla ilişkiler ele alınmış ve halkın dileklerinin idareye duyurulması, halka bilgi verilmesi, halkın katılımı konularında öneriler geliştirilmiştir.

 1968 yılında deneme yayınlarına başlayan TRT önemli bir halkla ilişkiler işlevi gördü.

 1984 yılında 3046 ile Bakanlık’larda Basın ve Halka İlişkiler Müşavirliği adı altında bir

20

(21)

3046 sayılı yasa

 Bakanlık ve bağlı kuruluşların merkez teşkilatındaki danışma ve denetim birimleri:

 Madde 12 – Bakanlık merkez teşkilatında ihtiyaca göre aşağıdaki danışma ve denetim birimleri kurulabilir.

 a) Teftiş Kurulu Başkanlığı,

 b) (Mülga : 22/12/2005-5436/17 md.)

 c) Hukuk Müşavirliği,

 d) Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği.

 Gerekli görülen hallerde 27 nci madde esasları dahilinde bakanlık müşavirleri ihdas edilebilir.