Bir Evi Ele Alınız

r

S. Oktay — Brezilyada Mimarî — U f k î Şehir. Şakulî Şe- hir. Le Corbusier. çeviren: Y. M i m a r Şemsa De- m i r e n — E d i r n e ' d e Üç Şerefeli Cami Avlusu K u b b e Süsleri. Prof. Dr. Süheyl L'nver — E k o n o m i k ve Arı- zasız İşleyen Şöminelerin İnşası. Müh. Hansler. çevi- r e n : Adnan Kolatan — Kırşehir Kesin İ m a r Plânı. Y.

Müh. M i m a r Doçent E. K ö m ü r c ü o ğ l " — İstanbul Ad- liye S a r a y ı M ü s a b a k a P r o j e l e r i . — Goya'da dair. Y. Mi- m a r S a m i m Oktay — Beyşehirde Eşrefoğulları Camii K a p ı ve P e n c e r e ağaç o y m a l a r ı h a k k ı n d a . M u z a f f e r Ba-

tur — Biblioğrafya — H a b e r l e r — Pivasa Cetveli.

v . ; j

X I X "^{c l} Y i t 1 9 4 9 I s t a n t> u I . F i a t ı 5 O O k u r u ş

W -W.:

l, Jf K,

iu

Bir Evi Ele Alınız

ve inşasının muhtelif safhalarında alüminyum halitalarının muvaffakiyette kullanılabileceği müte- addit noktaları gözden geçiriniz.

I. C. 1. 'nin Teknik T e k â m ü l Şubesi bu halitaların en iyi ve en ekonomik bir şekilde kullanılabilme- lerini sağlayacak hususları tespit etmek maksa- dile geniş mikyasta araştırma ve denemeklerde bulunmuş ve çok müspet neticeler elde etmiştir.

I. C. I. 7Wetal Dıvizyonu levha şerit, boru, çekme çubuk ve profil halinde mütenevvi alüminyum halitaları imal etmektedir. Bu halitaların hafif ol- ması kullanışta kolaylık, inşa ve nakil masraf- larından tasarruf; sağlam ve dayanıklı olması ise uzun bir ömür ve bakım masraflarından ta- sarruf sağlamaktadır.

Yandaki liste, I. C. I. alüminyum halitalarının ya- pılarda kullanılabilecekleri yerlerin bir kısmını göstermektedir

İnsan! iskeleleri Dam kaplamaları Oluklu levhalar Pencere çerçeveleri

OliKv boruları

Mııhlelif' saçaklar

Bölmeler ve kaplamalar Kapı ve pencere pervazları, süpürgelikler v. s.

Tenvir ve teshin tesisatı aksamı

Kilit, sürgii, mandallar v. s.

Muhtelif ev es\ası

KYNAL' VE 'KYNALCÖRE'

ALÜMİNYUM HALİTALARI ICI

İ M P E R İ A L K E M t K A L İ N D U S T R İ S ( T U R K E Y ) L T D .

İş B a n k a s ı H a n ı , G a l a t a , İ s t e n b u l

\liutex Ovinije Sağlamlık, tTemijIik ve ^Rahatlık temin eder.

«UNITEX„ Çatı altı tecridi

«UNITEX» Sert ve yarı - sert lev- h a l a r d a n bölme

«UNITEX» levha- lar tavan tezyina.

tı için

«UNITEX» Sıva altı tecridi

«UNITEX» Sert ve yarı-sert lev- halar tabiî r e n k - lerinde kullanıl- mış olarak

«UNITEX» Sıva altı tecridi

«UNITEX» Sert

«UNILAC» fa- yans benzeri

Telefon: 82007

T ü r k i y e U m u m i Mümessili:

EGE P E T R O L T.A.O.

T a k s i m C u m h u r i y e t Caddesi No. 31 (Taksim Belediye Bahçesi Karşısı)

«UNITEX» Çatı örtüsü

«UNITEX» Tecrit

«UNITEX» Dıvar kâğıdı altı tecridi

«UNITEX» Sert, kapılar için

«UNITEX» Sert m u t f a k dolapları için

«UNITEX» Sert,

«UNILAC» Fa- yans benzeri

«UNITEX» Mo.

bilyalar için

«UNITEX» Du- v a r l a r ı n tecridi için

«UNITEX» Düz k a p ı l a r için

Telgraf: L A S M A - İstanbul

S A N A T K Â R BIR B O Y A C ı PEK ÂLÂ BILIR KI, ÇABUK K U R U Y A N BIR B O Y A A N C A K . . . 6 AY DAYANıR.

MSSOLİNE m

| A p g r t ı m a n ve m o b i l y a i ç i n j ~

geç kurumakla İFTİHAR EMRÜ

H E S S O L / N E - T s ^ t a . d e m ' '

' • verir- netice yı

Hessoline yeni bir boyadır ! Saf keten tohumu yağından yapılmış olan bu boya, şim- diye kadar kullanılan en mü- kemmel boyadan çok daha ü s t ü n d ü r . İ ş i n i z acele ise Hessoline kullanmayınız. Çün- kü ihtiva ettiği yağın safiyeti, çabuk kurumasına mani olur.

Fakat 36 saat bekleyebilecek vaziyette iseniz, H e s s o l i n e kullanmamakla cidden yazık etmiş olursunuz. Bu hususî

boya dünyanın her tarafında son derece parlak, perdahlı ve dayanıklı olmakla şöhret kazanmıştır. Tahta demir veya taş üzerine ne iş olursa olsun, Hessoline hiç solmadan güzel- liğini yıllarca muhafaza eder.

Evet... Hessoline geç kurur ve' diğer boyalardan pahalıdır.

Fakat Hessoline, sürüldüğü eşyanın ömrü boyunca dayan- dığından neticede en ucuz boyadan çok daha ucuza gelir.

HESSOLıNE'ıN KALITE VE DAYANıKLıLıĞıNA BIRKAÇ MISAL

' t m k

Y a ğ emmez Kolay çizilmez K a y n a r suya d a y a n ı r Kir tutmaz

Türkiye U m u m Depoziteri

Y A K O BARUH ve ORTAKLARI

Tahtakale, Menaşe Han, No. 5 3 - T e l e f o n : 2 3 2 5 7 H E S S O L I N E

memleketimizin Heri gelen boya mağazalarında satılmaktadır.

UlERTHEim

A I A M O R L E R İ

Türkiye Genel Vekili:

BURKHARD GANTENBEİN VE Ş-SI

İSTANBUL, G A L A T A , Büyük Tünel Han, P. K. 1176,

I elefon: 4 4 6 7 1 / 4 4 6 7 2 .

TÜRKİYE İMAR BANKASI

T. A. Ş.

Sermayesi : 1 , 5 0 0 , 0 0 0 T. L.

KURULUŞU : 1928

MEVDUATTAN:

Vadelilere % 6

T a s a r r u f a % 4 î

FAİZ VERİR.

Yeni P o s t a n e a r k a s ı n d a . Aşir Efendi caddesi İ m a r H a n No. 35/37.

T E L F . : 2 4 5 2 8

A N A D O L U

A N O N İ M T Ü R K S İ G O R T A Ş İ R K E T İ T ü r k i y e n i n en b ü y ü k sigorta şirketi

T ü r k i y e İş Bankası A. Ş. ve T. C. Ziraat Bankası K u r u m u S e r m a y e ve ihtiyatı: 5.832.000. T. Lirası

20 sene zarfında tediye etmiş olduğu hasar tazminatı:

20 M İ L Y O N T Ü R K LİRASIDIR.

Y A N G I N H A Y A T

* N A K L İ Y A T

" ' K A Z A

Sigortalarınız için en müsait şartları

«ANADOLU» da bulabilirsiniz.

M U A M E L Â T M E R K E Z İ : Galata Yolcu Salonu

karşısında Anadolu Sigorta H a m (eski H ü d a v e n - A N K A R A ŞUBESİ: Ulus M e y d a n ı Koç Han, d i g â r h a n ) K a t ; 2 N Q X T E L E F 0N : 1 0 1 0 9 T E L E F O N : M ü d ü r : 44039, Santral: 44653/2/1

Galata B ü r o s u : 43949 T ü r k i y e İş B a n k a s ı v e T. C. Ziraat Bankası şube

Fen Müşavirliği: 43954 ve ajansları şirketin acenteleridir.

Posta Kutusu: 1845

D U V A R VE D Ö Ş E M E K A P L A M A L A R I N I Z I N G A R A N T İ S İ İ Ç İ N

M A R K A L I E N Y Ü K S E K K A L İ T E Ç İ N İ L E R İ K U L L A N I N I Z .

U z u n bir çalışma s o n u n d a H O B F a b r i k a s ı n ı n h u s u s î ç a r k l a r a t a v s i y e ettiği d ö r t k e n a r ö l ç ü l e r i n d e mili- m e t r e n i n o n d a b i r i k a d a r h a t a b u l u n m ı y a n

« K A L İ B R E » e v s a f t a f a y a n s l a r ı , b i l h a s s a m e r a k l ı i n ş a a t s a h i p l e r i y l e M i m a r v e M ü h e n d i s l e r i m i z i n

d i k k a t i n e e h e m m i y e t l e a r z e d e r i z . B İ N D İ R M E v e F U G A L I T A R Z için İ D E A L D İ R .

K a t a l o g v e n ü m u n e l e r i m i z i isteyiniz:

N. Z A L O N İ S T e l e f o n : 49331 G a l a t a , A s l a n H a n , 4 / 7 T e l g r a f : Z a l o n i s

A L T I N T O P

Z E R O N P e ş t e m a l c ı y a n , S A V A A s l a n o ğ i u v e

Y U V A K İ M D a m y a n i d i s Şti.

İ N Ş A A T M A L Z E M E S İ

H I R D A V A T - M A K İ N A - A L Â T v e E D E V A T

i r A v r u p a m a m u l â t ı . k a p ı - P e n c e r e - K i l i t - İ s p a n y o l e t v e K o l l a r ı .

A v r u p a m a m u l â t ı , V a s i s t a s p e n c e r e i s t o r u v e s ü r m e k a p ı t a k ı m l a r ı

ic A v r u p a M o b i l y a k u l p v e a k s a m l a r ı -Ar D o ğ r a m a v e m a r a n g o z m a k i n e v e el âletleri.

İc B i l û m u m h ı r d a v a t âlât v e e d e v a t ı . G a l a t a K ü r e k ç i l e r No. 8

T e l g r a f : Z E S A Y U

Y E N İ S İ S T E M AĞIRLIKSIZ, İPSİZ O L A R A K

kullanılan

P E N C E R E M A K A R A L A R I

A V R U P A M A M U L A T I K A P I ve P E N C E R E TAKIMLARI GELMİŞTİR

Cinsinden presli inşaat levhaları

DURALİT

K. M A L H A S

H I R D A V A T M A Ğ A Z A S I

T E R S A N E CADDESİ No. 19 Telefon : 41404

İ C A 3 G i B i

K A R r e n k l i «SNOVVCRETE» m a r k a l ı İngiliz b e y a z ç i m e n t o s u t e d r i c î s u r e t t e d o n m a k t a olup, m o z a i k , c ; p h e v e sıva i ş l e r i n d e t e r c i h e d i l m e k t e d i r . H e r r e n k t e v e a ç ı k t o n l a r d a sıva y a p m a ğ a i m k â n v e r i r .

B u n a i l â v e t e n m u k a v e m e t i ç o k y ü k s e k o l u p s u p e r s i m a n a y a r ı n d a d ı r .

N. Z A L O N İ S T e l e f o n : 49331 G a l a t a , A s l a n H a n , 4 / 7 T e l g r a f : Z a l o n i s

H A K İ K İ

Tecrit malzemesini A S F A L T EVİ'nde bulabilirsiniz.

M a h m u d i y e Caddesi :77 Galata, Tel: 41988

DUROTEK

DUROTEKS-I İNŞAAT LEVHALARI

İnşaatın dahilen ve haricen her sahasında ve kontr- plâk yerine bilûmum marangoz işlerinde kullanılır.

Benzerine kıyasen daha sert. daha kesif, daha deko- ratif oiup suya ve rütubete mukavimdir.

DURGTEKS - II TEGRİD LEVHALARI

Ağaç elyafından yapılmış olup sıcağa, soğuğa, rü- tubete ve sese karşı en mükemmel tecrid malzeme- sidir. İnşaatçıların izolasyon için kullanacağı yegâ- ne levha DUROTEKS - II tecrid levhasıdır.

Türkiye Umumî Mümessili:

GENEL S A N A Y İ T E Ç H İ Z A T I T A.O.

İstanbul - Galata H e z a r a n Caddesi No. 77 Telefon: 44510

PHILIPS

P H İ L İ P S RADYO F A B R İ K A L A R I

M A M U L Â T I N D A N

SİYAH ve CEVİZ

RENGİNDE

BAKALiTDEN

HIRDAVAT MALZEMESİ

Satış yeri: M A K İ N E ve E L E K T R İ K K O L L E K T I F Şti F E R İ D U N K A R A C A L A R ve O R T A Ğ I R ı h t ı m caddesi, F r a n k H a n No. 31-31-37

G A L A T A - İ S T A N B U L Telgraf adresi: E L M A K - İstanbul

T E L E F O N : 41072

C 9

SAĞLAMLIK YE ZARAFET HUSUSUNDA DİĞERLERİNDEN' ÜSTÜNDÜR. İNŞAAT VE ZEVK SAHİPLERİNE TAVSİYE EDERİZ.

MÜTEAHHİT ve İNŞAAT SAHİPLERİNE

CHAPPEE

Marka dünyaca meşhur

K A L O R İ F E R K A Z A N v e R A D Y A T Ö R * * * Resmi ve hususi inşaatlarınız için piyasada aramakta ve kullanmakta tercih ediniz. Çünkü C I I A P P E E fabrikası mamulâtı dökümleri temiz, tip itibarile zevkinize ve fiatcada menfaitınıza en uygun kömür sarfiyatı bakı- mından da en idarelisidir. İnşaat mevsimi olduğundan sipa- riş için müracaatta acele ediniz. Siparişler en kısa zamanda kat'î olarak teslim edilir.

• •

Türkiye Umumî Mümessili : H İ L M İ K U T M A N Galata Fermeneciler, Ali yazıcı sokak, Güraç Han 7/3.

Telgraf: K U T M A N K O - istanbul. Tel. 40910

Dünyanın meşhur SIKA - Maddesinin muhterii olan ve bu sahada 30 senelik bir imalât tecrübesine sahip bu- lunan «Kaspar Winkler und Cie, Zürich, İSVİÇRE. Fabri- kası tarafından imal edilen:

BINDA I ve BİN DA 4

YAPILARINIZ İ Ç İ N MALZEME ALMADAN BİR K E R E MAĞAZAMIZA UĞRAMANIZ

MENFAATİNİZ İKTİZASINDANDIR.

Rütubete karşı tecrit maddeleri Rütubeti geçirmez, zamanla bozulmaz.

Beton ve sıvada kullanılır, yağmur, deniz ve fabrika sularile muhtelif asitler ve kükürt ihtiva eden sulara karşı betonun mukavemet etmesini temin eder. Çimento harca üstün bir sertlik verir, mukametini arttırır, hacminin büyüme ve küçülmesini ve rütubetli yerlerde mantar pey- da olmasını önler

LUKA KEÇECİOĞLU ve ORyAGI

Galata — Mahmudiye Caddesi No. 15 Telefon : 49407

VAH i D TUNAŞAR

T E K N İ K H I R D A V A T

B İ L U M U M DOĞRAMA, M A R A N G O Z A L E T L E R İ KAPI, P E N C E R E VE MOBİLYA T A K I M L A R I

T İ C A R E T E V İ

Galata, Tersane M a h m u d i y e Cad. No. 55-57

İ s t a n b u l

Telefon : 4334G

MİMAR VE M Ü T E A H H İ T L E R İ N D İ K K A T NAZARINA ;

• SİYAH

• KIRMIZI

R E N K L İ M E R M E R L E R

Her boyda ve kalınlıkta renkli mermerlerimiz mimar ve müteahhitlerin emrine amadedir.

Ayrıca her renkte mozaik taşları, m e r m e r tozu ve pirinci bulunur.

T U R A N K E V R E M — E S K İ H A M A M CADDESİ B A L A B A N — T E L E F O N : 60584

Ü S K Ü D A R

.

İLLER BANKASI

Kapital : 1 0 0 . 0 0 0 . 0 0 0 . - T. L.

i d a r e Merkezi: A n k a r a

1 — B A N K A İŞLEMLERİ : Banka Özel k a n u n u n u n yetki verdiği bankacılık iş- lemlerini yapar.

Resmî dairelere kıymet mukabili te- minat m e k t u b u verir.

2 — H A R İ T A , P L Â N ve E T Ü D L E R : Köy, K a s a b a ve şehirlerin imarları için ge-

reken harita, plân, proje, keşif ve etüdleri y a p a r .

3 _ Y A P I İŞLERİ: Özel idarelerle, Belediye ve Köy idarelerinin ve bu idare- lerin kuracakları birliklerin ve kurumların tesis ve yapılarını yapar.

4 _ FENNİ N E Z A R E T ve D E N E T - L E M E : B a n k a d a n alman kredilerle girişi- len işlerin fennî nezaret ve denetlemesini üzerine alır.

5 _ M A K İ N E ve A L E T L E R TEMlNİ Yukarıda yazılı idare ve Kurumlarca maki- ne, âletler v e edevat, gereç v e eşyadan ti- min edebildiklerini satar veya kiralar.

6 _ A R A Ç ve O R T A K L I K : Yuka- rıda yazılı işlere ait gerekli tesisleri doğru- d a n d o ğ r u y a veya ortaklık suretiyle vücude getirir.

7 — S İ G O R T A İŞLERİ : Bu idare ve Kurumların menkul ve gayri menkul mal- larını sigorta ettirir.

BÎNLEBCE Yll EVVEL . P L D 0 6 U 6İB,

B U G Ü N DE B İ T U M M A M U L A T I S'İRlİLDlİĞlîij yerLEKE;

EBEDİ ÖMül?

HEMÂTEKT

Saf b i t u m d e n m a m u l , ç a t ı , taraça, cephe ve t e m e l l e r d e k a t i y y e n s u v e r ü t u b e t g e ç i r m e z e n e m n i y e t l i

t e c r i t m a d d e s i d i r .

Almanyadaki fabrikasının formüllerile imal etmekte olduğumuz H e m a t e k t tecrit maddesi, 15 senedenberi memleketimizde, Nafıa işlerile diğer bir çok resmî ve hususî müessesatın mühim tccrit iş-

lerinde ve vagon damlarında memnuniyetle kullanılmaktadır.

RECEP ÇETİNKAYA

Hematekt Kimyevî Fabrika Galaca, Azapkapı Tersant

caddesi No. 261 Telgraf

Telefon Posta kutusu

Hemtaş 40215 1554

Galata

HEMATEK.T Hariçten gelen en birinci tecrit maddeleri ayarında Türkiyede imal edilen yegâne tecrit maddesidir.

HEMATEKT

Memleketimiz için bir varlıktır.

MUFASSAL MALUMAT İÇİN BROŞÜRÜMÜZÜ İSTEYİNİZ.

r

H A Z N E D A R

a, Ateş tuğlası. Kiremit Fabrikaları ve Kireç Ocakları Ltd. (ir.

SERMAYESİ : 100.000 T. L.

£ E ı ı y ü k s e k s u h u n e t d e r e c e l e r i n e m ü t e h a m m i l ate ş t u ğ l a l a r ı

^ M e m l e k e t i m i z d e f e n n î u s u l l e r i l e ç a l ı ş a n y e g â n e v e b i r i n c i

f a b r i k a d ı r .

% D E L İ K L İ V E D E L İ K S İ Z V E P R E S E İ N Ş A A T T U Ğ L A L A R I M A R S İ L Y A TİPİ v e M A H Y E L İ K

K İ R E M İ T

S Ü Z M E L i K v e S I V A K İ R E C İ

FABRİKA

Haznedar Çiftliği civarmda Tel: 16 - 71 Telgraf: Haznedar İstanbul

SATIŞ YERİ

t l h a m i N . P a m i r T i c a r e t e v l Osmanefendi Han No. 9

Eminönü Tel: 21612

Münr>e' T ü r e v e

Telefn' t a n b u l

' s l J o ^ İ

YERINE

İ/VEÇ

MALI

KOnTRKLiT

SUYA MUKA VİM ve DA YANIKLI

KALORİFER ve SIHHÎ T E S İ S A T EVİ

K u r u l u ş u 1 8 9 5

TERMOSİFON Y E M E K O C A Ğ I H A V A G A Z I L A V A B O KALORİFER KAZANI E L E K T R İ K

B A N Y O R A D İ Y A T Ö R F İ L T R E M U S L U K S O B A L A R C İ H A Z L A R I MALZEME SATIŞI VE FENNİ TESİSAT MÜTEAHHİTLİĞİ

«Autocrat» mazut yakıcı cihazları satış deposu İSTANBUL, Yeni Postane Caddesi No. 20

TELEFON : 21280

L E V H A L A R I

F A Y A N S Y E R İ N E :

B A N Y O L A R D A A N T R E L E R D E

B ü t ü n d e k o r v e e ş y a i ş l e r i n d e

kullanılır

Beyaz, yeşil, kırmızı, mavi gri renkler ve

Siyah, yeşil, kırmızı somaki taklidi Mavun, ceviz. Meşe cilâlı ağaç taklidi Satış Y e r i : DEMİR T O P R A K A. Ş.

Galata. G ü m r ü k cad. 221 — Telef.: 44128 - 42793

r """ ——

GÜVEN

S İ G O R T A

Bütün emlâk sahiplenirin ve iş adamlarının güven kaynağıdır.

İş Merkezi:

Galata, Sümerbank binası.

Telg : Türkgüven Müdüriyet : 40630 Telf: Santral, 44610 Müdür; 40630

V V

U l E R I H E i m

M O D E R N A V E R T H E H İ M Z I R H L I K A S A L A R I

A r z u e d e n l e r e m e c c a n e n P r o s p e k t ü s v e r i l i r . W E R T H E İ M Z ı r h l ı k a s a . D u v a r kasası

v e T r e z o r d a i r e l e r i T ü r k i y e G e n e l Vekilliği:

B u r k h a r d G a n t e n b e i n ve Şsi. P. K. 1176, - İ s t a n b u l

İZZET BAYSAL

va K a r d e ş i Koli. Ş i r k e t i

SIHHİ TESİSAT ve KALORİFER MALZEMESİ

•

B ' N Y O , LAVABO, HELÂ, T i R v l O S İ F O N REZERVUAR ve EMSALİ

| Su. gaz ve kalorifer

• Dökme ve kurşun borular

| Radyatör, kazan ve malzemesi;

| Bateriler, musluk ve sifon çeşitleri

| Yangın hortumları ve teferruatı

•

M a h m u d i y e c a d d e s i No. 85

İ s t a n b u l - G a l a t a

TELEFON : 4 4 3 6 2

TELQR. : İBKOL

S O Ğ U K ve S I C A K SU — G A Z — M A Z O T K A L O R İ F E R — SIHHÎ T E S İ S A T L A R D A

BİR YENİLİK

LEHİMLERE RAKORLARA RAPTEDİLEN

İşçiliği basit, seri ve ucuz ve h e r t ü r l ü arızaya karşı g a r a n - tilidir. Hususî surette Paris'ten geien R A S Fabrikalarının mühendisleri tarafından Fermeneciler, Su İskele sokak — Galata'daki depomuzda izahat verilir ve tecrübeleri yapılır.

T ü r k i y e Mümessili

İ N T A Ş, İ T H A L Â T — İ H R A C A T — İNŞAAT T E A H H Ü D A T T.A.Ş.

Eski G ü m r ü k sokak No. 40

E m e k Han kat 2 Galata - İstanbul

Ç!câLU,.£t>rLa%a.. Z-üfuA. 7rti£asuy.

KABiROiT TECRİT MADDELERİ ve DÖŞEMELERİ

M. C A H İ T G Ü N D O Ğ D U

KABİROİT

K A B İ R O İ T J . Kanaviçe veya amerikan bezi ile yapı- lan izolasyonlarda kullanılır. Metre m u r a b b a m a 1.5 - 2.00 kg. kullanılır.

K A B I P L A S T

K A B I T U M :

K A B I L A S T I K :

K A B I L A K :

Mayi olup, soğuk sürülür. 1 m. kareye 2 kg. tatbik edilir. 3 atmosfer su t a z - yikına dayanır.

Çatılarda, kiremit altına kullanılan k a r - ton bitümedir. Topları 10-50 kg. ağır- lığında. 20 metre uzunluğundadır.

Kauçuk, mayi veya p a t halindedir. 90 derecei hararette yumuşamağa başlar.

Kanaviçe ile sürülebilir.

Bilhassa, ahşap üzerine kullanılan tec- rit malzemesidir. Suludur. 1 metre murabbaı satha 1 - 1,5 kg. sürülür.

SATIŞ YERLERİ :

İstanbul, Galata Rıhtım caddesi Fazlı han No. 6 ANKARA : Bay Mithat Kaynar. Sanayi Cad. Koloğlu

Ap. No. 1.

İZMİR : Bay Memduh Akuzman (Kimyager). Kurtuluş 871 ci Kızlar ağası hanı No. 27/32.

L ' A R C H I T E C T E :

R E V U E M E N S U E L L E D' A R C H I T E C T U R &

D ' U R B A N I S M E e t d e D E C O R A T I O N Publree par: Abidin Mortaş et Zeki Sayâr, Architectes

S O M M A I R E No. 7 - 1 0 — 1949

Le credit sur l'immeubles et le financement de la

construction 145 Arch. Zeki Sayâr

Le pavillon de la Tchecoslovaquie â la foire inter-

ııationale d'İzmir «Smyrne» 147 Arch. Rıza Aşkan et Harbi Hotaıı

Le bâtiment de la «İş Bankası» Banque d'affaires,

succursale de Mersin 154 Pıof. Arch. Arif Hikmet Holtay

Le theâtre munieipal de la ville de «Malmö» 154 S. Lewerentz

l_ne nouvelle exposition de peinture 157 Arch. Samim Oktay

- Le pavillon d'un cafe â Oldenburg 158

L'aı-chitecture Bresillienne 159 Arch. Kari J. Pfeiffer

La ville horizontale et la ville verticale 162 Le Corbusier

Tradııit par l'arch. Şemsa Demiıen Quelques motifs d'ornements sur les coupoles de la mosqu3e de «Üç Şerefeli» â Edirne «Andrinople» ... 165

Prof. Dr. Süheyl Ünver

Le plan d'amînagement de la ville de Kırşehir 173 Arch. İng. Eyüp Kömüreüoğlu

L'arhcitecte 177 Tı-aduit Par. Halûk Togay

Les projets du concours du palais de Justice â istanbul 179 1 er prix. Prof. Arch. Sedat H. Eldem. et

Prof. Arch. Emin Onat

L'habitation privie ou l'appartemen collectif 195 Traduit Par. Bülent Büngül

A propos de l'illustre peintre «Goya» 196 Arch. Samim Oktay

Quelques ornements faits sur le fenetres en bois de

la Mosquâe «Eşref Oğulları» â Beyşehir 199 Muzaffer Batuı-

Nouvelles 204 - Bibliographie 205

Certains articles inseres au reglement de construction

de la municipalite d'Istanbul 207

T H E A R C H I T E C T :

MONTHLY PUB J C A T I O N ON ARCMITECTURE, C I T Y P L A N N I N G A N D D E C O R A T I O N P u b l i s h e d by A b i d i n M o r t a ş a n d Zeki S a y â r , A r c h i t e c t .

C O N T E N T S No. 7 - 1 0 — 1949

— T h ı shortage of credit for Buildings 145 Arch. Zeki Sayâr

— The Tehecoilovaque, Paviüon in İzmir fair 147 Arch. Rıza Askan and Harbi Hotan

— The «Mersin» Agency Building .İş Bank 150 Prof. Arch. Arif Hikmet Holtay

— «Malmö» Municipality theatre 154

— Paiııtuıe e^position 1^7 By. Samim Oktay

— Architectuıe in Brazil 158

— Caffee house in Oldenburg 159

— Vertical city, horizontal city 162 Le Corbusier Trans. Arch. Şemsa Demiren

— Wall Decorations on the dome of «Edirne» Mosque 165 Prof. Dr. Süheyl Ünver

— Fire place construction 168

— iieconstruction plan of «Kırşehir» 173 Arch. Eyüp Kömüreüoğlu

— J u s t i c e palace design contest of istanbul. 179 1 Price Prof. Arch. Sedad Eldem

Prof. İng. Arch. Emin Onat

— Sing'.e house of an apartment floor 195 Tıans. By. Bülent Büngül

— Reffering to «Goya» 196 By. Samim Oktay

— About window and door carvings of «Beyşehir»

Mosque 199 By Muzaffer Batur

— News Bulletin 204

— Books 205

— Market Prices 207

r ; ^

| I U J M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E S Ü S L E M E S A N A T L A R I D E R G İ S İ İ M T İ Y A Z S A H İ B İ : Z E K İ S A Y A R U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü . A B İ D I N M O R T A Ş A D R E S : A N A D O L U H A N N O : 3 3 E M İ N Ö N Ü İ S T A N B U L T E L : 2 1 3 0 7

^ S A Y I 8 2 1 1 - 2 1 2 - 2 1 3 - 2 » • s e r i : ı v . • y i l » 1949 ^

Y A P I K R E D İ L E R İ ! Yazan: Z e k i S a y â r

Diğer ticarî işlerde olduğu gibi, yapı faaliyeti- mizde de. kredi azlığı bütün şiddetile duyulmakta- dır. İnşa halindeki yapılara, bankalar krediyi kes- mişler veya tahdit etmişlerdir. Bu yüzden, banka- lara güvenerek işe başlıyan birçok inşaat sahibinin zor durumda kaldığını görmekteyiz. Bankaların krediyi tahdit etmeleri veya kesmelerinin en mü- him sebebi, inşaat faaliyetine tahsis edilmiş olan sermaye azlığıdır.

İki yıldanberi yapı faaliyeti, büyük şehirleri- mizde, bilhassa Ankara ve İstanbulda, geçen buh- ran yıllarının acısını çıkartacak derecede fazla ol- muştur. Normal senelerdeki, ihtiyaca göre ayrıl- mış olan fonlar, bilhassa bu yıl yapılan ikrazlarla, kâfi gelmiverek birkaç ayda tükenmiş, ortada pa- ra kalmayınca müracaatçıların talebi isaf edile- memiş, bunun üzerine sıkı tahditler konmuştur.

Gayrî menkul üzerine, ikraz yapan malî mü- esseselerden, yalnız Vakıf Paralar, diğerlerinden daha geniş ölçüde ikrazatta bulunmakta, Emniyet Sandığı, ipotek edilecek malın değeri ne kadar bü- yük olursa olsun, 5000 liradan daha fazla ikrazda bulunmamakta, Emlâk - Kredi bankası, yalnız 5228 sayılı yapı teşvik kanunu hükümlerine göre kendisine mesken inşa edenlere % 5 faiz ile küçük ikrazda bulunabilmekte, irat olarak inşaatta ikra- zatta bulunmamaktadır. Bazı tasarruf sandıkları kendi âzâlarınm inşaatı için, çok küçük nisbetlerde ikraz yapmaktadırlar. Bunlardan başka birkaç si- gorta şirketi fevkalâde hususî hallerde, küçük pla- fonlarla ikrazda bulunmaktadırlar. Gayrı menkul ipotekleri mukabilinde para veren malî müesse- selerin durumu bu haldedir.

Bütün bu müesseselerin mesken inşaatı için ayrılmış senelik plafonlarını bir araya toplarsak, Turkiyeniıı bütün şehirleri için 15.000.000 - 20.000.

000 lirayı geçmiyecek kadar küçük bir yekûna va- rır. Halbuki, uzun tevakkuf senelerinden sonra, geniş halk ihtiyaçlarına cevap verebilecek inşaat faaliyeti yaratabilmek için yukarıdaki mikdarm birkaç misli, geniş bir krediye ihtiyaç olduğu aşi- kârdır.

Memleketimizde, inşaat kredilerinde faiz nis- betlerinin yüksekliği, vâdelerin kısalığı, esasen in- şaatı teşvik etmemekte olduğu halde, bir de kre- dinin çok tahdit edilmiş, hattâ kesilmiş olması, mesken buhranının uzamasına sebep olmaktadır.

Memleketimizin, gayri menkullere kredi açan başlıca malî müesseselerinin sermaye ve senelik plâfonları takriben aşağıdaki mikdardadır:

Gayrimjenkule tahsis edilmiş

fon

17.000.000 20.000.000

?

Senevi vasati ikrazat

5.000.000 6.500.000 ? 1.000.000 Emlâk-Kredi bankası

Emniyet Sandığı Vakıf Paralar

Sigorta Şirketleri

Muhtelif tasarruf sandıkları

Bankalarımız vasatî olarak, bir inşaat ma- liyetinin % 50 - 75 ine kadar kredi açmak- tadırlar. 5228 No. lu kanundan faydalanan yani meskeni olmıyanlara binasının maliyetinin

%75 ine kadar %5 faizle 20 senede ödenmek şar- tıle kredi verilmektedir. Diğer şekildeki ipoteklere

% 8,5 faizle maliyetin ancak %50 si kadar ve 10 se-

ne müddetle kredi verilmektedir. Fakat, banka eksperleri tarafından yapılan takdiri kıymetler daima hakikî değerin çok dununda tahmin edil- diği için bu vaziyet halka hiç bir şekilde faydalı olmamaktadır. Bu hususta, başka memleketlerin aldıkları tedbirleri göz önünde tutarsak, bizde mesken dâvasında alman tedbirlerin pek iptidaî ve küçük olduğu kolaylıkla anlaşılır. Bu sahada en ileri giden memleketler bilhassa Skandinav mem- leketleri, İsviçre ve İngilteredir.

1940 yılma kadar İsveç'de mesken buhranı mevcut olmadığından, devlet herhangi bir hususî tedbir almamıştır. 1940 dan sonra hususî kanun- larla mesken inşaatını teşvik ve kolaylaştırmak için büyük bir fon kabul etmiş ve ikraza başlamış- tır. Mesken yaptıracaklara, kooperatiflere ve hu- susi inşaat müteahhitlerine, binanın maliyetinin

%90 ma kadar 40 sene vade ile kredi vermektedir.

İsviçrede ise devlet inşaat masrafının %60-65 nis- betinde kredi açmakta ayrıca belediyeler ikinci ipotekle bu mikdara % 30 daha yardım etmekte bu suretle kredi % 90-95 e kadar yükselmektedir. Bu krediler %3.5 faizle temin edilmektedir. İngiltere- de, amele hükümetinin iş başına geçmesinden son- ra, evvelce, tamamen hususî ikraz müesseselerinin elindi, bulunan yapı kredi işlerini mahallî idareler ve belediyeler bugün çok daha geniş bir şekilde yapmaktadırlar. Belediyeler hususî inşaat teşeb- büslerine inşaat masrafının /r90 ma kadar %3,2-5 faizle ve 20-25 yıl müddetle kredi açmaktadırlar.

Saydığımız birkaç memleketteki malî imkânları bizimkilerle mukayese imkânı yoktur.

Bizde de, eğer kredi genişletilecek olursa, yapı faaliyetinin artacağı muhakkaktır. Yapı faaliyeti- nin artması bu suretle mesken buhranının önlen- mesi, bir devlet politikasıdır, Emlâk-Kredi banka- sı da, bilhassa bu işle görevlidir. Son senelerde ka-

bul edilen hususi kanunla devlet, her yıl Emlâk- Kredi bankasına 5 milyon lira gibi küçük bir ser- maye vermekte, bu para kendisine mesken yaptı- ranlara %5 faizle ikraz edilmektedir. Bütün mem- leket için, 5 milyon liranın pek küçük bir rakkam olduğu muhakkaktır. Banka bu parayı her yıl ik- raz etmektedir. Fakat, bunu yapmakla bankanın görevi bitmiş olmamaktadır. Banka beş milyon li- ranın haricinde kendi sermayesinden, acaba ne miktarda ikraz etmek suretile inşaat yapan hususî sermayeyi desteklemektedir.

Bize kalırsa, son yıllarda, Emlâk-Kredi banka- sı kuruluşunun maksat ve hedefinden ayrılmış bu- lunmaktadır. Bankanın, bugünkü idarecileri halka ikraz yapmaktan ziyade, doğrudan doğruya inşaat yapmayı âdet edinmiş bulunuyorlar.

Ankara ve İstanbul'da birkaç küçük deneme- den sonra, Emlâk-Kredi bankası Levend mahallesi gibi ilk merhalede 400 evlik bir mahallenin inşa- sına teşebbüs etmiş bulunuyor.

Vasatî 8.000.000 - 9.000.000 liralık bir paraya ihtiyaç gösteren bu işte banka halka ikraz etmesi gereken sermayesini kullanmaktadır.

Ortada krediye muhtaç yüzlerle inşaat müte- şebbisi dururken, Bankanın bu görevi bir yana bı- rakarak parasını toplu bir inşaata tahsis etmesi, inşaat faaliyetine katılacak hususî sermayenin hacmini azaltmaktan başka bir işe yarayamaz.

Bankanın Levend mahallesine tahsis ettiği 8 milyon lira eğer inşaat sahiplerine ikraz edilmiş olsaydı, 25.000.000 liralık bir faaliyetin doğmasına, dolay isiyle Levend mahallesinden yapılacak 400 ev yerine 1500 evlik bir inşaat yapılmasına yardım etmiş olacaktı.

Bankalarımız doğrudan doğruya inşaat faali- yeti yapacak yerde İsviçrede olduğu gibi hususî teşebbüsleri desteklemek için kredileri genişlet- mek imkânlarını aramalıdırlar..

cEiısııum

T f r^rn n r f r ! H c r f r î f 'T

Paviyonun ön görünüşü.

İ Z M İ R F U A R I N D A Ç E K O S L O V A K P A V İ Y O N U P R O J E V E T A T B İ K

Y. Mimar R i z a A ş k a n ve H a r b i H o t a n

İzmir Fuarı 1949 yılında Enternasyonal ola- rak açıldı. Harp senelerini takip eden yıllardaki veçhesine nazaran, yabancı iştiraklerin göster- dikleri alâka ve birbirlerine olan kuvvetli ticarî rekabetleri, memleketimizin ticaret hayatı üze- rinde müessir olmuştur.

İştirak etmiş bulunan 11 yabancı devlet, çe- şitli sanayi imâlleri ve bilhassa makina ve ziraat âletleri, züccaciye ve manifatura eşyası üzerinde geniş mikyasta teşhirler yapmış bulunmaktadır-

lar. Sergi Sarayının üç büyük bloku Amerika, İngiltere, Almanya ve Macaristan devletlerine tahsis edilmiştir. Bilhassa en zengin iştirak, bu devletler tarafından yapılmıştır. Alman ve Ma- car pavyonları tam bir f u a r ve sergicilik, ince bir sanat dekoru ve anlayışı ile tanzim edilmiş bulunuyordu...

Bu sene, Fuarda yapılan yenilikler meya- nmda, Sergi Sarayının hemen yanındaki geniş yeşil saha üzerinde yabancı firma ve ekspozan-

lara kâfi miktarda teşhir salonlarının bulunma- ması nazarı itibare alınarak Belediyece üç grup- tan ibaret olmak üzere salonlar inşa edilmiştir.

Bu binalar, vaziyet plânı itibarile Fuarı ikiye ayıran kuvvetli bir mihvere amûd olan sergi sa- rayı meydanı ve kavaklı yollar arasında yapıl- mıştır. Başta geniş saçaklı antresile üzeri açık han avlusu tarzında sayalı serbesıt teşhir stand- larmı ihtiva eden açık salon ve bu pavyon, üze- ri kaset tavanlı bir pergole ile kapalı ve kitle iti- barile yüksek bulunan kapalı sergi salonuna bağ- lanmaktadır. Kapalı salon iki antresinden biri ile yedi büyük vitrini ihtiva eden kolonatlı ve geniş saçaklı bir galeri ile heyet tamamlanmış- tır.

Bina, plân itibarile tamamen sergi tekniği ve sirkülâsyon keyfiyeti gözönünde tutularak ha- zırlanmış bulunmaktadır. Binanın gerek haricî ve gerek dahilî mimarî tesiri İzmir'in iklim husu- siyetleri nazarı itibare alınarak mahallî ve Millî motiflerden faydalanılarak ta_m bir sadelik için- de modern bir karakter verilmek istenmiştir. Bi- nanın inşaatı bir buçuk ay gibi çok kısa bir za- manda bitirilmiştir. Bina heyeti, kısmen beton arme iskeletli ve kısmen yığma tarzındadır. Bi- nanın bir çok yerlerinde detaye edilmiş mevzu- lar olmasına rağmen, bugünkü rayice ve işin sü-

ratle yapılmış olmasına rağmen beher metre ka- resi 120 liraya mal edilmiş bulunmaktadır.

Yapı sahasının, sergi sarayının hemen yanı başında ve pek yakınında bulunması itibarile ya- pılacak binanın kitle tertibinin düzenlenmesi, ser- gi sarayının ezici tesiri yanında bir hayli güç ol- muştur. Bu itibarla m ü m k ü n olduğu kadar haki- miyet tesis etmek istenilen hacimler, sergi sarayı binasından uzaklaştırılmış ve kitleler dağıtılmış- tır. Kapalı sergi salonunu teşkil eden blokta, ha- rici mas tesirini hafifletmek üzere şakulî istika- mette sık bir plastır yapılmış ve bu plastırlar saçak altında ufkî bir- silme ile katedilerek arala- rı boş bırakılmış bu suretle vantilasyon temin edilmiştir.

Binanın kapalı salonu ve vitrinli kısmı Çe- koslovak devletine kiraya verilmiş, zengin ve ge- niş mikyasta sanayi mamûller ve züccaci eşya ve seramik teşhir edilmiştir. Ancak Çekler, Fuara iştirak ederken kiralamış oldukları binanın hac-

minden daha büyük mikyasta eşya getirmiş bulunduklarından arzu edilmemesine rağmen, ge- rek vitrinler önüne ve gerekse kapalı salon bloku ön kısımlarında ve bahçe içerisinde teşhir sahası elde etmek üzere binanın mimarisile alâkası ol- mayan ilâveler yapmışlardır.

M E R S İ N İ Ş B A N K A S I B İ N A S I Proje : Y. Müh. Mimar Muallim

A r i f H i k m e t H o l t a y

Bu sayımızda: Mimar, Muallim Arif Hikmet"- in Mersinde inşa ettiği İş Bankası şube binasını neşrediyoruz.

Bina Bankanın hergün gelişmekte olan faa- liyetine cevap verebilecek bir şekilde inşa edil- miştir. Memleketin bir ihracat limanı olan Mer- sin'de banka muamelâtının günden güne genişle- mekte olduğu nazarı dikkate alınırsa, bu bina ile, Mersin güzel bir eser kazandığı gibi, iktisadî ba- kımdan da büyük bir kazanç elde etmiştir.

Binanın plânı bankacılık tekniğine göre tan- zim edilmiş olduğu gibi, dış mimarîsi de yurdun güney bölgesi karakterine uygun olarak yaratıl- mıştır.

Cephe detayı

Bir pencere detayı.

M ÜŞT EOILE.R MOLÜ

Zemin kat plam.

Bir başka pencere detayı.

Kat plânı.

Şekil 1. Ön görünüş

M A L M Ö Ş E H İ R T İ Y A T R O S U Mimarları:

D.Hellden, E. Lallerstedr, S. Lewerentz (Stockholm - İsveç.) 1943 — 1944

İsveç'in üçüncü büyük şehri olan 170,000 nü- fuslu Malmö'de, büyük bir parkın bitişiğinde, ağaçlarla çerçevelenen geniş bir sahada, dünya- nın en modern tiyatrolarından biri olan, Malmö Şehir Tiyatrosu, bir müsabaka eseri olarak inşa edilmiştir.

Bina, ana caddeden geriye alınmış, önde bı- rakılan havuzlu bir meydanın yanı tek katlı bir lokanta kanadı ile kapatılmıştır. Fuaye ve gardrop kısmı, seyirci salonu ve sahne binası, üç set ha- linde kademe kademe yükselmektedir. Sahne bir

merkezî kısım ile biri büyük, biri küçük iki yan sahneden, bir de seyirci salonuna taşan açık ve yuvarlak bir ön sahneden teşekkül etmektedir.

Yan sahnenin büyüğüne dekor ve marangoz atel- yeleri bitişmektedir. Bu kısmın önünde 4 katlı makiyaj odaları ve müdüriyet kanadı bulunmak- tadır. Bu kanadın nisbeten küçük pencereli, ka- palı tesirli cephesi, bol camlı ve aydınlık esas fu- aye ve giriş cephesi ile kuvvetli bir kontrast yap- maktadır. Binanın batı tarafına prova sahnesi ve orkestra prova salonu bitiştirilmiştir.

B a ş k a M e m l e k e t l e r d e M i m a r î

Tiyatronun içi plân ve kesiti

•lULLL tti tastı

Tiyatro girişi, üst fuayenin taşkın çıkıntısı altına alınarak otomobille gelenlere de üstü ka- palı bir saha temin edilmiştir. Zemin katın ilk ya- rısı gardroblara tahsis edilmiştir. Buradan doğ- rudan doğruya parterin ön kısmına veya iki ge- niş merdivenle üst fuayeye gidilebilir. Üst fuaye boydan boya geniş ve yüksek cam cephesile, lo- kanta terasına doğrudan doğruya irtibatile ve

aydınlık duvarlarındaki resim ve plâstiklerle davetkâr bir tesir yaratmaktadır.

Seyirci salonu açık ön sahnenin etrafına ka- demelendirilmiştir. Ön sahne icabında parça par- ça yere gömülerek orkestra yeri olabilecek terti- batı haizdir. Yan localar, balkona doğru set set yükselmektedir.

Seyirci salonu, iyi düşünülmüş ara duvar

tertibatile bölünebilecek şekilde inşa edilmiştir.

Bu suretle, esasında 1616 kişi istiab eden salon, gerektiği zaman 400 kişilik küçük bir salon hali- ne getirilebilmekte ve buna göre küçük temsil- lerden büyük boks maçlarına kadar seyirci ade- dine göre salon ayarlanabilmektedir. Bölmeler, sahne açıklığı yanında hazırlanmış hususî yerle- rinde saklanmakta ve lüzumu halinde tavandaki asma tertibatile ve elektrikle yerlerine getirile- bilmektedir.

Sahneye sokaktan doğrudan doğruya kam- yonla girilebilir. Fuaye kısmındaki zengin ışık tertibatına mukabil, seyirci salonunda en sade ışıklarla iktifa edilmiştir.

(Werk) den.

Kompozisyon Kemal İncesu

B İ R R E S İ M S E R G İ S İ Yazan : S a m i m O k t a y

Beyoğlu'ndaki Fransız Konsolosluk binasının kütüphane kısmı resim sergilerine tahsis edildiği tarihtenberi, bir çok zevkli sergiler gördük. Be- reket, artık bir an'ane haline geldi.

Yine son günlerde ayni yerde, genç ressam- lardan onbirinin ıştirâkile yeni bir sergi açılmış bulunuyor. Bu gençler bir kaç sene önce, daha kalabalık bir grup teşkil ediyorlar ve yenilerin is- mini taşıyorlardı. Şimdi bir isim almaktan çekini- yorlar, böyle iddialı bir isim altında toplanmala- rına hacet yok. Resimleri Türkiye için, belki de dünya için yepyenidir. Resim sergisine rehber ol- mak üzere bastırdıkları broşürde isimlerini şu şe- kilde sıralamışlar :

Azra İnal Nasip İyem Şükriye Dikmen Â. Arad

Dimitro Monovudis Ferruh Başağa

Fethi Karakaş Kemal İncesu Nuri İyem

Pindaros Platonidis

Aralarında Avni istisna edilirse, diğerleri; Türk Güzel San'atlar Akademisinden Profesör Levi'nin ve diğer hocaların talebeleridir. Pindaros ve Di- mitro iki istidatlı amatördür. Fethi, Nuri, Ferruh, Kemal, Arad, hemen nazarı dikkati celbediyorlar.

Avni Paris'ten bir iki kartonla iştirak etmiş.

Onlar mektepten çıktıktan sonra, Levi'den, ve cemiyetten aldıkları bir empülziyonla realist tarza yönelmiş görünüyorlardı. Bir çok sergilerde, is- tanbul şehir hayatından parçaları zevkle seyir ettik. Onlar, koyu, değişik, olgun renklerle ma- hallî bir tempo elde etmişlerdi. Fethi, bir İstanbul resim tarzı yaratmak üzere idi, Leviden aldıkları materiyeli çok iyi kullandılar ve yeni Türk res- minin ufkunda geniş bir çizgi çizen resimler teş- hir ettiler.

A. ARAD Balıkçı Nuri İYEM Davul Zurna

Bir evvelki nesil, Fransa'dan veya Almanya'- dan, bize birtakım modern san'at hareketlerini naklettiler, ya onlar olgunlaşamamış çağlarında, bu nakli iyi yapamadılar, ya da kifayetsizdiler, bi- razda laubali hareket ettiler, modern san'atı ce- miyetimize iyi tanıtamadılar, muaj'yen bir tarafı- nı getirdiler. Müstakillerin ve D grubunun silik ve açık bıraktıkları yeni san'at ihtiyacını, yeni ne- sil tamamlıyor.

Her san atkârda olduğu gibi, onlarda teker teker değiştiler, spontan denemelerle ilerlediler, realist devreleriyle hali hazır arasında, mühim bir teknik fark göze çarpmaktadır, realist davranış, bir apstraksiyonculuğa daha tahavvül etmekle kalmadı, onlarda mühim teknik bir inkılâp oldu.

Paris'te delice ceryanlara saptığı söylenen Av- ninin, resimlerini görünce rivayetler ağızdan ağı- za ne kadar değişiyor diye şaştım, portresi, çok âsil renklerle ve sarının armonileriyle yapılmış, insana; ortaçağ arzuları aşılıyor, onun bu bir kaç resmine bakıp hakkında hüküm yazmak güç, ama Paris'ten döndüğü zaman, herhalde topluluğumu- za, yeni bir çağın san'atmı taşıyacağından eminim.

Fethi, İstanbul Peyzajını tamamlamak üzere renkleri daha sadeliğe lokalize' olmağa başlamış, onda; tasnif edilmiş bir zekâ var, ölçülerini yerin- de ve emin kullanıyor, gülle atan atlet gibi, muay- yen mesafeyi her resimde kat'ediyor. Bu zahmet- siz yapılmış gibi görünen resimler, kim bilir ne ka- dar etüd mahsulüdür. Buna eskiden sehli mümte- ni denirdi, yeni türkçede ne denir bilmem.

Zahmetlerini ortaya yayan, ve onu seyirciye göstermekten zevk duyan, Nuri, göz önüne muaz- zam armoni sermiş, beşinci senfoni isimli portre, tam olgun bir portre, renk dekupajları gayet gü-

zel aranje edilmiş. Davul Zurna, keza gölge, ışık ve hacim gibi iptidaî bilgileri, bilinen usullerle de- ğilae, kendine mahsus bir arama ile hal'edilmiş, giyinmeğe ait bir motif ve eşyanın özünde mevcut ve desenliğini aşıp, ukalaca bir banelliğe düşmez, bir desen, tabloda bir espri kaynağıdır, motifliğini Peysojları hakkında ne söylenebilir... Kısaca, Nu- ri, hissî değil, entellektüel resme kaymaktadır.

Ferruh Başağa, hâkim bir ton içinde, şekille-

Avni AKBAŞ Portre

OLDENBURG KAHVE PAV.İYONU

Mimar K a r i J. P f e i f f e r

AJmanyada Oldenburg'da yeni yapılan bu paviyon, mi- mari bakımdan muvaffak bir eser sayılamamakla beraber son derecede basit vs kullanışlı güzel bir plân arzetmekte- dir. Alt kat giriş, gardrop, tuvalet, mutfak ve kalorifer ye- rini ihtiva etmekte, yukarıya sade bir merdivenle çıkıl-

«Bou-.vkundig VVeekyad» dan

maktadır. Üst kat her taraftan iki aıetre taşan yuvarlak tek bir salondan ibarettir. Bir kenarda bar ve servis ban- kosu konmuştur. Mutfaktan bir montşarjla yukarıya ser- vis yapılmaktadır.

Gazinonun plânları

rln konturlarmı, mükemmel yapmağa gayret edi- yor. Bu onu, kübizme götüren yoldur. Geçen sene Çanakçılı mükâfatını kazanmıştı. Sergide, karak- terli mevkiini muhafaza ediyor.

Agop Arad, daha az değişenlerden, fakat res- minde bir sükûn var, bu insana eskiden kalma bir feraklık veriyor. Az renkli olması istisna edilirse, bize özlü bir pentür-janr veriyor.

Galiba içlerinde en genç olanı Kemal, fakat resmi, hiç de genç olduğunu söylemiyor, bil'akis

serginin en olgun resimlerinden bir kaçı da onda, hele küçük peyzajı var ki, bir çok püristlerin par- maklarını ısırtacak olgunlukta.

Üç hanıma gelince; icra bakımından, erkek arkadaşları kadar mahir savılmazlarsa da, istidat- ları; onları, eşyanın mahiyetini ifade etmeğe yö- nelten yoldan alakoyacak kadar boyaya materiyel olarak sahip bulunuyor.

Oh, hele şükür, bu sergide ilmî resimden kur- tulmuş bulunuyoruz.

Samim OKTAY

B R E Z İ L Y A D A M İ M A R Î

Rio-de-Janeiro'da Bakanlıklar mahallesi. Burada nizamsız bir şe- hirciliğin bariz bir örneği görülür.

Çin ve Sovyet Rusyadan sonra dünyanın en geniş arazisini ihtiva eden Brezilya, kontrastlı güzellikler memleketidir. Kuzey sınırında, dün- yanın en büyük ormanı uzanır. Atlantik sahilin- de ılık rüzgârlar ve palmiyeler vardır. Bir kaç kilometre geride ise, büyük dağ silsileleri uza- nır. Çok sıcak ile mutedil arasında değişen iklim ve yağmur şartları bu memlekete muhteşem bir nebatî hayat temin eder.

Brezilya ikliminin; mimarî ve inşa tarzı üze- rinde de tesirleri olmuştur: Isıtma tesisatına lü- zum yoktur. Buna mukabil güneşin şiddetli ışığı- na, kuvvetli ve anî yağmurlara karşı muhafaza tedbirleri; havalandırma; hâkim rüzgârlara göre oryantasyon mühimdir.

Brezilya 1520 yılında bir Portekiz müstem- lekesi olarak meydana gelmiş, 1807 ye kadar bu halde kalmıştır. Portekizliler kendi iklimlerine yakın buldukları bu yeni ülkede, önceleri mima- rî ve inşaî bakımdan bir değişiklik yapmaya lü- zum görmeden, ana yurtlarında alıştıkları kaim duvarlı, yüksek tavanlı, taş döşemeli, seramik kaplı duvarlı binalar yapmışlardır.

Bu suretle, yakın etraf muazzam ormanlarla çevrili olduğu halde ahşap malzeme, inşaatın bünyesinde talî rollerde kalmış, esaslı ve kuvvet- li bir inşa tarzı yaratmamıştır. Zamanla ortaya çıkan ve âbidevî binalarda Portekiz baroku esas- lı bir şekilde uzun yıllar tutunmuş ve inkişaf etmiştir,

(L'architecture d'aujourd'hui) den

Bu devirden kalan en güzel misâl Ouro-Pre- to'daki şehir müzesidir. Memleketteki hâkim zümrenin ve kilisenin yaptırdığı büyük binalar- da bilhassa iç dekorasyonun ihtişamı, o zamanın muazzam servet menbalarma delil olarak göste- rilebilir.

1817 de müstakil bir devletin imparatoru bulunan, Birinci Piyer, Fransadan mimar ve res- samlar getirterek bir Güzel Sanatlar Akademisi kurdu. Fransız mimarları, memleketin geleneği- ni terkederek yer.i bir mimarî tesis ettiler ve bu mimarî kökleşerek bir yüz yıldan fazla hâkim va- ziyette kaldı.

Ancak 1030 yıllarında, gelişen umumî iktisa- dî vaziyetler modern ekolün Brezilyada tutuna- bilmesinde âmil oldu. Rio'da ve Sao-Paolo'da bü- yük bir süratle spartmanlar, grat-siyeller, ban- kalar ve idare binaları yükseldi.

Bu devreye rastlayan ve büyük bir kısmı Avrupada tahsil yapmış olan genç Brazilya mi- marları nesli arasından mühim istidatlar ortaya çıktı. Son zamanlarda Prof. Lucio Costa'nm ye- tiştirdiği mimarlar grubu, dikkate değer eserler meydana getirdi. Brezilyanın bugünkü mimari- sinde çeşitli dış tesirlerin menşeini tayin etmek çok zordur. Prof. L. Costa, gerek eserlerile, ge- rek istişarî mahiyetteki faaliyetile memlekette hâlen mühim bir yer tutmaktadır.

Le Corbusier'nin 1936 da Rio'yu ziyaretinde, bilhassa Eğitim ve Sağlık Bakanlığı binasındaki

Sao-Paolada h u k u k fakültesi binası. 19 uncu yüzyılda kökleşen a k a - demik ekolün tipik bir örneği.

telkinleri çok tesirli olmuştur. Bir çok yerli mi- marlar, Corbusier'nin mimarî görüş ve anlayış tarzının tesiri altında yem hamlelere girişmişler- dir. Niemeyer'in eserleri üzerinde de bu tesir ba- rız olarak görülmekle beraber, bu mimarın Bre- zilya hususiyetlerini duyup sezmek ve kendi şah- siyetini ilâve ederek tatbik etmek hususundaki kudreti aşikârdır.

Genç Brezilya mimarlarının bir çoğu değişik Avrupa memleketlerinde ve bilhassa Fransada tahsil görmüşlerdir. Amerikan tesiri, yalnız sınaî müesseselere münhasır kalmış, buna mukabil in- giliz, isviçre, isveç ve daha ziyade fransız mima- risinin izleri, derece derece bütün binalarda ken- dini göstermiştir.

Yeni Brezilya mimarîsi, uzun bir mazisi ve esaslı bir geleneği olmamakla beraber, dikkate değer bir olgunluk arzetmektedir. Rio'daki Eği-

tim ve Sıhhat Bakanlığı binası, bugün dünyanın en güzel binalarından biridir. Diğer bir çok bi- nalar da modern mimarî tatbikatının en iyi ör- nekleri arasında yer alabilecek durumdadır.

Brezilya mimarîsi üzerinde, siyasî vaziyetle- rinde tesiri büyük olmuştur. Kültürlü ve ileri gö- rüşlü devlet adamları, mahallî şartlara uygun, hususiyetli şekillerin tahakkukuna ön ayak ol- muşlardır. Buna mukabil muhafazakâr ve geri düşüncelerin tesiriie de bir çok inşaat yapılmak- ta, tabiî güzelliklerle dolu olan memleket, bir san'at ve mimarî tarzı hercümercinden kurtula- mama ktadır. Hükümet merkezinin nâzım plânın- daKi hatalar, şehirde bir şehircilik estetiğinin teessüsüne engel olmaktadır. Hâlen yeni etüdler- le, kaybolmuş imkânların telâfisine çalışılmak- tadır.

(Architecture d'Aujourd'hui) den.

Sao-Paolo'da yeni açılan bir cadde. Modern ticari zihniyetin y a - rattığı nizamsız şehtr parçası.

U F K Î Ş E H İ R , Ş A K U L Î Ş E H İ R

L e C o r b u s i e r

Çeviren : Y. Mimar S e m s a D e m i r e n

«Echange» Dergisinden.

1900 e kadar

1935 e kadar

jûma

juıçu'en 1900

jutçu'en 1935

Yarın a l B d s J j D a L

demain

1945 senesindenberi insanlar âlimlerin keş- fettiği büyük kuvvetler karşısında korku duyma- ya başladılar. Bir atom bombası bütün dünyayı dehşet ve heyecan içinde bıraktı. İlim ve teknik bu son harp senelerinde işkence ve ölümün hâki- mi oldular. Bu böyle iken ilim ve teknik, insan- ların faal aklıseliminden, hayatlarının en iyi hiz- metkârı olabilmek için bir işaret beklemektedir.

Bunu düşünmekle insanlar bir teselli ve teşvik bulmalıdır.

1 — Y e ş i l b i r ş e h r e d o ğ r u . İnsanın neşe ve kederinin yuvası, meskenidir.

İnsanlar oturma evlerini nereye yerleştirecekler- dir? Yüz senelik araştırma ve feci hatalardan sonra ki bu müddet zarfında makineleşmiş mede- niyetin lâkayd kalması neticesi yerler ve meşgu- liyetler arasında bu karışıklık meydana gelmiş- tir. İnsan faaliyetlerinin tesirli ve vekârlı olarak tahakkuk ettiği üç insani teşekkülün hakikaten artık katileşmesi zamanı gelmiştir :

a) Zirai istihsal ve mesken birlikleri, b) hatti sanayi sitesi,

c) değişim sitesi.

Çalışma fonksiyonu ile iskân fonksiyonu ar- tık ayrı tutulamaz. Birini teşhis edip diğerini yapmamıya artık hakkımız yoktur.

İnsanın ikametgâh ile çalışma yeri kat'î ola- rak mimarî ve şehirciliği birleştirmiştir.

İnsanların oturma yeri bütün yapılacak işle- rin sebebidir ve başında gelir.

Mimarî, ışık altındaki şekillerin düzgün ma- haretli ve muhteşem oyunudur.

Şehircilik meskeni hazırlamak için mimari- den yardım görür. Ş e h i r c i l i k ferdî ve kol- leküf bütün tezaîıürlerile maddî, hissî ve manevî hayatın, inkişaflarını barındıracak muhtelif yer ve mekânların tertiplenmesine denir. Şehir bir- likleri gibi şehir dışı birliklerini de içine alır. Bu- gün şehircilik artık yalnız bedava bir estetizm kaidelerine tâbi olamaz. Fonksiyonel bir varlık olmuştur. Şehirciliğin hakikat olmasına dikkat edeceği 3 esas fonksiyon şunlardır :

1) Oturmak, 2) çalışmak,

3) vücudü vs zekâyı kültive etmek, bunun içinde,

a) zeminin işgal edilmesi,

b) sirkülasyonun organizasyonu, c) kanun

lâzımdır.

Yukarıda yazdığımız bu 3 esas fonksiyon bu- günkü bina toplulukları tarafından hiçte yar- dım görmemektedir.

İnşa edilmiş sahalar ile yeşil saha arasındaki nispetin doğru olması için bu 3 esas fonksiyona

Arazinin '% 100 ü yayalara verilmektedir. Otomobiller zeminden 5 m. yüksekteki otostratlardan geçmektedirler. İmkânsız zannedilen şey imkân dahiline girmiştir. Otomobillerle yayalar ayrılmışlardır.

ayrılmış yerlerin aralarındaki nispetin tekrar hesaplanması lâzımdır.

Sirkülasyon ve nüfus kesafeti meselelerini tekrar tetkik etmek lüzumu vardır. Bu yeni tet- kik ki, 30 senedenberi muharrir gayretini bunun üzerine teksif etti, her insanın inkişafına hük- meden ve «içeriden dışarıya doğru» tâbir edilen tabiat kanunlarına tâbidir. İçerisi, mimarî ve şe- hircilik sahasında, insandır. Teşekkülü, organik fonksiyonları, büyük kozmik kanunlara ve tabia- tın ahengine hayatî bir şekilde iştiraki ile insan.

Şehirciliğe düşen vazife, güneşin ahengine ve günlük muvazenesine uyarak insanın gününü ve yaşayışını intizama sokmaktır.

Etrafınızdaki modern büyük şehirlere bir göz atarsanız sanayinin hâkim olduğu bu yerlerin ahenksizliğinden ve teşkilâtının fakirliğinden adetâ ürkersiniz.

İnsanlar kendilerini bile şaşırtan bir süratle elde ettikleri teknik zenginliklerin yüksek potan- siyeli ortasında dilenci gibi yaşıyorlar.

Beşeriyet daha teknikten hizmet görmeyi bil- miyor. Güneş hava ve yeşillik gibi tabiat vergi- lerinden istifade edebilecek duruma koymak için kıymetleri önemlerine göre sıralamak vazifesi şe- hirciliğe düşer. Aşikârdır ki, büyük şehirlerde bugünkü kuvvetini yenilemek hususunda şiddetle ihtiyaç gösteren ve günlük ekmek kadar mühirn olan bu tabiat zevki ancak küçük bir kütle tara- fından tadılmaktadır. Eğer amele kütlesi (şehir

içinde veya şehir haricinde olsun) bu fena cihet- lenmiş sıkışık yerlerde yaşamakta ıztırab çeki- yorsa, bundan mütevellit ahenksizliğin neticesin- den bütün bir şehir halkı mutazarrır oluyor. Sa- bah erken saatlerinden itibaren her mevsimde itişe kakışa çalışmıya gidenlere fena çalışma ve yaşama şartları dahilinde acele hazırlanmış ye- meği yiyenlere, ahenkten ne dereceye kadar bah- sedebiliriz? Bu şartlar dahilinde yevmî randman potansiyeli gayet cüzidir. Sun'î cennet kapılarını açan gayrı sıhhî eğlence yerlerine rağbet arttık- ça hakikate dönüş büsbütün üzücü olmaktadır.

Bu insanların fen;ı şartlar içinde geçirdikleri ge- celeri ve bozulan millî sıhhati düşünerek istira- hatten bahsede bilirmiyiz? Halledilecek mesele ev- velâ «muhteviyat» meselesidir. Herşeyden önce rahatça yaşamak ve mesken ihtiyacı, daha sonra yer değiştirmeler ve nihayet bu intizamlı hayat sayesinde kazanılmış zamanların daha faydalı zevklere tahsisidir.

I I — Y e ş i l Ş e h i r .

Şakul, bu asırda yaşayan insanları bilhassa büyük duvarları ve klişe kubbelerini gayet kü- çük teknik imkânlarla inşa etmeye çekinmeyen Fransızları korkutan bir kelimedir. Bu kalfaların cesaretine adetâ hayran oluyoruz. Bu üstadlara saygımızı geçmiş şekillere rücu ile izhar etmeye- ceğiz. Onlarında icatları yeni değil mi idi? An'a- ne intikalde devamdır. Ritm, şekil ve nispet oyun- larının sırrını saklıyan âdet kanunları; alternatif sıra ile gelen plâstik ve teknik galibiyetler; in- sanları fizik dünyaya birleştiren bağların gitgide sentetik bir şekil alan keşfi, işte intikalin mevzuu budur.

Ecdadımız b'i disiplinde onun şartı olan bü- yüklük ve cesaret hislerini kazanmıştır.

Şehirde şakuliyet, zamanımızın kazancı, mo- dern tekniğin mahsulü ve mesken meselesinin sureti hallidir. Şakulden bir Fransıza bahsedince

şaşkınlık geçirir. Onun hemen aklına, Manhat- tan «gratte-ciel» leri, dev inşaatlar, uçsuz bucak- sız ölçüler, zeminin tamamen inşaatla kapanması ve büyük Avrupa şehirlerinin çektiği en nefret verici hastalıklar gelir. Amerikan şakuliyeti bir sürü red edilecek vaziyetlerde tatbik edildiği takdirde Fransada tekrarlanmasına imkân yoktur.

Boş sahaları ahenkli bir şekilde taksim eden, meskenleri güneş, hava ve yeşillik içinde bir- leştiren böylece zeminde umumun istifade ede- bileceği yeşil sahaları meydana getiren karteziyen bir şakul mevcuttur. Mimarî güzellikleri taşıyan hendesi müvellit, refah ve terakkiyi yaratan bütün tekniklere hâkim bu şakuliyet, Beynelmilel Mo- dern Mimarî Kongresinde hasta şehirlere bir care

Le Carbusier

Parlste Talebe mahallesinde İsviçre Paviyonu

olarak teklif edilmişti. İngilizler bunu gayet iyi anladılar; ve genişliğine yayılmış şehirleri bıra- karak israfın önüne geçmek maksadile irtifadan faydalanmaya karar verdiler.

20 kadar kitap ve mecmuada ve bütün dünya meslek mecmualarında neşrettiğim çalışmalarda bildirdiğim gibi ve Fransız efkârı umumiyesinin edindiği fikrin aksine olarak mesken binaları ruhî ve hissî sebeplerden dolayı 50 metre irtifa- dan yukarı olmamalıdır. Yani bugün Paristeki binaların 20 metre fevkine çıkmamalıdır. Bir ti- caret sitesi veya büyük yolları içinde birleştiren bir şehrin yeşil olabilmesi için onun teneffüsünü temııı eden boş sahaları hesaplı bir şekilde topla- mak ve böylece teşekkül eden parklara meske- nin. haricî müştemilâtını - ilk mektepler, atölye- ler, çocuk klüpleri, çocuk bahçeleri, herkesin em- rinde spor sahaları, süs bahçeleri - ni yerleştir- mek lâzımdır.

III — M u h t e v i y a t P r o b l e m l e r i . Mesken birlikleri, bekâr apartmanları, çocuk- suz veya çocuklu ailelere tahsis edilen daireler-

M o d e m tekniğin hediyesi yeni yapı hacımları şehrin çehresini ve insanların yaşama şartlarını değiştirmektedir.