Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde
Araç-Gereçler ve Kullanımları
Öğretme-Öğrenme sürecinde kullanılacak araç-
gereç türleri
• Öğretme-öğrenme sürecinde kullanılabilecek araç-gereçler öncelikle klasik ve modern eğitim teknolojileri olmak üzere ikiye ayrılır.
• Klasik eğitim teknolojileri yazı tahtaları, görsel teknolojiler (grafik, yazılı materyaller, poster, resim, afiş, gazete, kartonlar, üç boyutlu maketler), göze ve kulağa hitap edenler (elektronik tahta, telefon, radyo, ses kasetleri, CD, fotoğraf makineleri) iken,
• Modern eğitim teknolojileri gösteri teknolojileri slayt projektörleri (projeksiyon cihazları) ve slaytlar, akıllı tahtalar, duvar tabletleri, LCD panel olarak sıralanabilir.
Görsel Araç-Gereçler
• Görsel araç-gereçlerin kullanımındaki önemli noktalardan biri anlatılacak konunun önemli bölümlerini vurgulayarak dengeli ve anlamlı bir ders oluşturmaktır.
• Görsel araç-gereç seçiminde hazırlanan içeriğin olabildiğince sade ve kolay anlaşılır olmasına, öğrenciyi etkin konumda tutan ve uzun yıllar kullanılmaya elverişli materyaller olmasına önem verilmelidir.
• Görsel araç destekli edebiyat öğretimi konusunda ülkemizde oldukça az sayıda olsa da yapılan araştırmalarda görsel araçların edebiyat öğretiminde kullanımının öğrencilerin, sınıf içi tartışmalara katılımlarını, konuya ilgilerinin artmasını, bilgilerin kalıcılığını, sınıf içinde öğrenciler arasında ortak çalışmalar yapmalarını sağladığı görülmektedir.
Eğitim teknolojisi alanında kullanılan görsel araç-gereçleri şöyle sıralayabiliriz:
• Resimler(Tablo,Karikatür, Duvar Resimleri, Afiş, Grafik ve Profiller, Levhalar):
Dergi, gazete ve kitaplardan alınmış yahut öğretmenin kendisi tarafından derste kullanılmak üzere çekilmiş renkli, belirgin resimler kullanılmalıdır. Duvar resimleri, afişler, levhalar da öğrenmeyi daha uzun zamanlara yaymada fayda sağlarlar.
Grafikler de bilginin daha derin ve ayrıntılı şekilde verilmesini sağlarlar.
• Gerçek Nesneler, Objeler, Modeller:
Sınıf ortamında kullanılabilen gerçek nesneler, merak unsurunu uyandırmada, öğrenciyi etkin konuma getirmede, görsel materyalle fiziksel teması sağlamada, eğlenceli bir ortam oluşturmada son derece önemlidir. Sınıf ortamına getirilmesi mümkün olmayan materyaller için de müzelere, tarihî yapılara, sergi salonlarına geziler yapılabilir.
• Projeksiyon Cihazları
Bilgisayara bağlı olarak bir perdenin üzerine yansıtılan günümüzde sıklıkla kullanılan bir materyaldir. Her türlü resim, grafik ve yazının yanında videoları da yansıtmak mümkün olmaktadır.
• Videolar, Filmler
Görsel unsurların içine kattıkları hareket kavramı ve renk kavramı ile olay örgüsünü anlamaya ve kalıcılığın artmasına yardımcı olurlar.
• Yazı Tahtaları
Tarihin en eski görsel eğitim malzemelerinden biridir. Gelişen teknolojik imkânlara rağmen her eğitim ortamının olmazsa olması konumundadır. Kara tahtadan, mürekkepli kalemlerle yazılan tahtalara, elektronik tahtalara kadar pek çok çeşidi hâlâ kullanılmaktadır.
İşitsel Araç-Gereçler
• Eğitim teknolojisi alanında kullanılan bir diğer araç-gereç türü işitsel olanlardır. İşitsel araç-gereçlerin en önemli öğeleri insan sesi, ritim ve müziktir. İşitsel araç-gereçler yoluyla müzikal zekâya sahip öğrenciler kelimeleri, kavramları veya formülleri ritimlere yerleştirmeye, dil kuralları ile müzik kurallarını ilişkilendirebilmeye dayalı öğrenme etkinliklerinden yararlanmış olacaklardır.
• Günümüzde kullanılan işitsel araç-gereçleri şu başlıklarda toplamak mümkündür:
• Ses Cdleri
Dil eğitiminde dinlediğini anlama, kelimelerin telâffuzunu, vurgu ve tonlamayı, cümle yapılarını idrak etmede kullanılır. Etkili diksiyon konusunda, etkili şiir okumada, özel eğitim gereksinimli çocuklarda etkili materyallerdir. Şairlerin ve yazarların kendi seslerinden eserlerini dinlemek konusunda da ses cdleri kullanılır.
• Müzikal Kayıtların Dinlenmesinde Kullanılan Araçlar
Öğrencilerin cdden dinleyecekleri yahut kendilerinin öğrenip söyleyeceği şarkıların sözleri ve ritimleri yoluyla bilgi basit, anlamlı ve kalıcı hale getirilebilir.
• Sesli Kitaplar
Görme engelliler için hazırlanmış sesli kitap materyalleri okuma yazması olmayan öğrencilerde yahut sesli okuma yapmak konusunda doğru ve etkili bir örnek sunar.
Ders Materyal Örnekleri
Eşleştirme kartları
• Eleştirme kartları, öğrencinin ünite kapsamında öğrendiği dönemin özellikleri ve en önemli temsilcilerini öğrenip öğrenmediklerini ölçmeye ya da öğrencilerin yazar-eser eşleştirmeyi oyun aracılığıyla kalıca hale getirmeyi amaçlamaktadır.
• Bu etkinlikte, derste öğrenilen şair/yazarların resimleri ve en bilinen şiir/eserlerinden belli bölümler küçük boyutlarda kesilerek eşleştirme kartları oluşturulur. Oluşturulan kartlar öğretmen tarafından öğrencilere karışık bir şekilde sunularak en kısa zamanda eşleştirmelerin yapılması istenir.
Özet güneşi
• Özet güneşi, öğrenilen konuların özelliklerini görsel bir araç ile özetlemeyi amaçlayan materyallerdendir. Öğrenilen konunun güneşin gövdesi olduğu düşünülerek gövdeye ana konu adı yazılır.
Konu kapsamında öğrenilen özellikler ise güneşin ışıkları gibi görünen güneş etrafındaki kollara öğrenciler tarafından yazılır.
Böylelikle öğrencilerin konuyu ne oranda anladığı ya da anlamadığı denetlenerek son bir özetleme yapılmış olur.
Anı ağacı
• Dilek ağacının edebiyat dersine bir uyarlaması olan anı ağacı, bir uygulama etkinliğidir. Öğrencilerin anı konusunu öğrendikleri gün sınıfa getirilerek her öğrencinin paylaşmak istediği bir anıyı bir kâğıda yazarak o ağacın dallarına asması istenir. Her öğrenci anısını astıktan sonra öğrenciler ağaçtan rastgele seçtikleri bir anıyı okur ve anının kime ait olduğunu tahmin etmeye çalışırlar.
