TARTIŞMA YÖNTEMLERİ PROF. DR. HİLMİ
DEMİRKAYA
1
Öğrencilerin bir konu ya da sorun üzerinde birlikte konuşarak mümkün olan çözüm yollarını aramalarına dayanır. Yöntemin esası tüm grubun etkinliğe katılmasıdır. Bu yöntemde iki önemli husustan biri acık bir amacın olmasa diğeri ön hazırlığın olmasıdır.
Bilgilerini, fikirlerini ve düşüncelerini açıkça ortaya koyma imkanına kavuştukları bu yöntemde öğrenciler sorunları daha iyi anlar,
tanımlar ve çözüm yolları dener. Ancak anlamlı bir tartışma için gerekli bilgi ve olgunluğa sahip olmayan öğrencilerle bu yöntem başarıyla uygulanamaz.
Bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmek, iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılır.
Daha çok, bir konunun kavranması aşamasında karşılıklı olarak görüşler ortaya konurken, bir problemin çözüm yollarını ararken ve değerlendirme çalışmaları yaparken kullanılır.
Bu yöntemde soru sorma, konu üzerinde düşünme, dinleme, kendini ifade etme, aynı konuda farklı görüşlerin olabileceğini anlama ve öğrenilenlerin
içselleştirilmesi gibi yararları vardır.
Tartışmanın planlanması
Tartışılacak konu ya da sorun önceden belirlenmelidir. Sınıfta topluca tartışma yapılacaksa, öğretmen soruyu sorup bunu tüm sınıfın tartışmasını istemelidir. Grup tartışması yapılacaksa, sınıfta küçük gruplar oluşturulmalı, daha sonra toplu tartışmaya geçilmelidir.
Tartışmaya hazırlık için önceden kaynak kitaplar listesi verilebilir. Öğrencilerin düşünce ve görüşlerini rahatça söylemelerine olanak sağlanmalıdır.
Tartışma yapılırken önemli hususlar tahtaya yazılmalıdır. Bu hususlar şunlarla ilgilidir:
Tartışmanın amacı nedir? Hangi sorulara yanıt aranacaktır? Hangi tür tartışma tekniğine yer
verilecektir? (Grupla, sınıfla, panel, açık oturum gibi) Tartışma için ne kadar zaman ayrılacaktır? Tartışma sonunda ne yapılacaktır? Sonuçları listeleme,
özetleme gibi.
Tartışma Yöntemini Kullanmanın Önkoşulları ve Sınırlılıkları
a)Tartışmanın ilk şartlarından birisi, ortamdaki oturma düzenidir.
b) Tartışma her sınıfta ve her derste veya konuda uygulanamaz. Aynı şekilde matematik, gramer gibi kuralları net olarak ortaya konmuş veya bilimsel olarak kesin geçerli konularda tartışma açmak da uygun düşmez. Öğretmen "tartışılabilir" ve
öğrencilerin ilgisini çeken bir konu seçmelidir.
c)Tartışmada mutlaka bir yönetici bulunmalıdır.
Yönetici olmadan yapılan tartışmalarda kontrol kısa sürede kaybolur; yapılan işin eğitsel değeri kalmaz. Yönetici arada sırada konuyu toparlamalı, konudan uzaklaşmaları ve gereksiz zaman kayıplarını önlemeli, tartışma sonunda ulaşılan sonuçları özetlemeli ve rapor haline getirmelidir.
d) Tartışma, karşılıklı güven içinde olmalıdır. Hem yönetici (öğretmen) ile tartışmaya katılan öğrenciler arasında hem de öğrencilerin kendi aralarında tam bir güven olmalı ve bu güven tartışma boyunca da sürdürülmelidir.
Eğer tartışmayı yöneten öğretmen, tartışmaya katılanları azarlıyor, konuşma isteklerini reddediyor, bazılarını
alaya alıyorsa, rahat bir tartışma ortamı olmaz. Aynı şekilde öğretmen her konuşmayı yargılıyor, her soruya cevap vermeye kalkıyorsa, gene tartışma yürümez.
Tartışma demokratik bir tarzda değil de otoriter bir tarzda yönetiliyorsa, yöntem hedefine ulaşamaz.
e) Tartışma metodunu etkili olarak kullanmanın bir başka ön şartı, tartışmanın eşit düzeyde kişiler arasında yaptırılmasıdır.
Farklı eğitim ve kültür düzeylerinden kişilerin katıldığı tartışmada, kısa sürede bir grup diğerini baskı altına alır; karşılıklı bir fikir alışverişi
olmaz. Böyle bir durumda bazı kişiler kendini gösterme havasına girebilirler.
Tartışma Yönteminin Yararları
İnsanların toplumsal hayatını geliştirir; onlarda yardımlaşma ve arkadaşlık duygularının
ilerlemesini sağlar.
a) Çocukları, daha sonra yetişkin birer üye olarak katılacakları demokratik toplumun tartışmalarına hazırlar.
b) Katılanlara, tartışma sanatını öğretir.
c) Çocukları karşıt düşünceleri tahammül ve hoşgörü ile karşılamaya alıştırır.
d) Öğrenci kendini kontrol etmeyi, disiplinli davranmayı öğrenir.
e) Çocuklarda sorumluluk duygusu geliştirir; kendi haklarını nazik bir şekilde savunmayı öğretir.
f) Tartışma, öğrencilerin dil gelişimlerini sağlayan en iyi yöntemlerden biridir.
h) Tartışma yöntemi, geleneksel derse bir canlılık getirir, katılımı artırır.
ı) İlgi uyandırma, alıştırma, pekiştirme gibi ilkeler burada sıkça kullanılmaktadır. Konuyu çözümleme, kavrama, yorumlama, problem çözme gibi
noktalarda öğrencilere yardımcı olur.
Tartışma yönteminin uygulanmasında dikkat edilecek özellikler
1) Tartışma başlamadan önce yönetici tartışmaya katılanları
tanıtmalı, Konuyu ve tartışmada uyulması gereken kuralları açıklamalıdır. Tartışmacıların kişiliklerle değil fikirler ve sorunlarla uğraşmaları istenmelidir.
2) Tartışmanın
yoksa öğrenci konu veyönetiminin öğretmen merkezli mi, merkezli mi olacağı baştan belirlenmelidir.
3) Tartışılacak konu genişse, daha önceden alt gruplar oluşturarak mini tartışmalar yaptırmalı; konunun bütünü üzerindeki tartışma daha sonra sınıfın geneli önünde yaptırılmalıdır.
4) Sınıf tartışmalarında bütün öğrencilerin tartışmaya katılmaları, hatta eşit oranda söz alarak katılmaları sağlanmalıdır.
5) Tartışma konuları önceden verilmeli ve öğrencilerin tartışmaya kaynak eserlerden hazırlanmaları sağlanmalıdır.
6) Tartışma giriş-gelişme-sonuç gibi safhaları olan bir plân izlemeli; tartışma sırasında önemli hususlar
(tartışmanın amacı, ana sorunlar, tartışma süresi vb.) tahtaya yazılmalıdır.
7) Tartışmadan çıkarılabilecek sonuçlar veya grupların ana görüşleri, tartışma etapları arasında ve en sonunda öğretmen tarafından ortaya konmalıdır.
8) Tartışma genelde yetişkinlerin yapabileceği bir iştir.
9) Eğer ilk ve ortaöğretim düzeyinde bu yöntem
kullanılmak isteniyorsa ya ödev olarak verilen okumaya dayalı bir ön hazırlık ya da bir gözlem gezisi, bir film seyretme, bir deneyden sonra yaptırılmalıdır.
Büyük grup tartışması Münazara
Küçük grup tartışması Sempozyum
Panel Seminer
Zıt Panel Açık oturum
Forum Çember
Küme çalışması Workshop
Kollegyum
1. BÜYÜK GRUP TARTIŞMASI
Planlanışı
1. Öğrencilerin birbirlerini görecek şekilde oturmalarını sağlanması,
2. Lider seçimi
3. Tartışılması gereken önemli noktaları saptayınız.
1. BÜYÜK GRUP TARTIŞMASI
4. Planda esnekliği dikkate alınız.
5. Planda ilgi çekici düşünme ve konuşmaya özendirici etkinliklere yer verin.
6. Zamanı iyi ayarlayın.
1. BÜYÜK GRUP TARTIŞMASI
Uygulanışı
1. Öğretmen gözlemci ve uzman rolündedir.
2. Lider sorunu ya da konuyu gruba sunup kendisi ikinci plana çekilmelidir.
3. Lider konuşulanları özetleyip yeni sorularla tartışmayı hedefi gerçekleştirici biçimde yürütmesi, tartışmanın canlı ve güdüleyici olmasına özen gösterilmelidir.
1. BÜYÜK GRUP TARTIŞMASI
Üstün Yönleri 1. Grubun ilgisini uyanık tutar.
2. Birlik ve beraberlik duygusunu geliştirir.
3. Tartışılanların üyelerce kontrolünü sağlar.
4. Yaratıcı düşünmeyi özendirir.
5. Sosyal davranışları geliştirir.
1. BÜYÜK GRUP TARTIŞMASI
Sınırlılıkları
1. Diğer öğrenme etkinliklerine göre daha az konu işlenir.
2. Çok yavaş ilerler.
3. Yan fikirlere sapma kolaylaşır.
4. Bazı öğrenciler tartışmayı kolayca tekeline alır.
5. Grup genişledikçe her öğrencinin katılma şansı azalır.
6. Çekingen öğrenciler etkinlik dışı kalır.
2. KÜÇÜK GRUP TARTIŞMASI (VIZILTI GRUPLARI/GRUP66)
Tartışmalara geniş ölçüde katılımı sağlamak amacıyla büyük grubun küçük gruplara bölünmesinden oluşur. Bu teknikte görev
alan kişi sayısı ile verilen süre tartışılan konuya veya probleme göre değişebilir.
2. KÜÇÜK GRUP TARTIŞMASI (VIZILTI GRUPLARI/GRUP66)
Üstün Yönleri
1. Herkes kendini rahat hissederek konuya katılmaya özen gösterir.
2. Her üyeye sorunu anlamak ve çözümü bulmak için gerekli sorumluluk duygusu aşılar.
3. Grup üyelerinin fikirlerinden, yaşantılarından yararlanılarak problemin çözümünde kullanılabilecek öneriler belirlenir.
4. Grupta birlik ve beraberliği artırır.
2. KÜÇÜK GRUP TARTIŞMASI (VIZILTI GRUPLARI/GRUP66)
Sınırlılıkları
Üyelerinin konuyu iyi anladıkları ve daha önceden bilgi sahibi
olduklarında kullanılabilir.
3. PANEL
Küçük bir grubun ilgi çekici bir konuyu kendi aralarında büyük bir grubun karşısında tartıştıkları bir teknik olup üyeler arasında ortak düşünüş ve ortak çalışmayı özendirmektir. Lider dahil 5-9 kişi arasında oluşur.
3. PANEL
Lider konuyu ve panel üyelerini sunup tartışmayı açar. Kendisi de zaman zaman tartışmaya katılır.
Tartışmaları özetler, tartışmanın akıcılığını ve etkin katılımı sağlar. Tartışmalar sırasında özellikle
tartışmanın sonunda dinleyicilerin panele soru sormaları ve katkıda bulunmaları sağlanmalıdır.
3. PANEL
Üstün yönleri
1. Tartışmalara katılma oranı yüksektir.
2. Dinleyiciler konuya ilişkin sorular üzerinde düşünürler.
3. İlgi uyandırır, etkin katılımı sağlar.
4. İyi bir liderlikle geniş bir alanı kapsar.
3. PANEL
Sınırlılıkları
1. Konunun sistemli işlenişine uygun değildir.
2. Sorular yarı cevaplanmış olarak kalır.
3. Olaylar kapsanmaz.
4. İyi planlanmazsa başarısızlık önlenemez.
5. Üyelerin seçim biçimi vasat öğrenciyi dışarıda bırakır.
4. ZIT PANEL
Bu teknik işlenmiş konuları tekrar etme, gözden geçirme amacıyla kullanılır.
Sınıfın yarısı soru soran yarısı da cevap veren gruptur.
4. ZIT PANEL
Uygulanışı 1. Lider seçilir.
2. Sınıf ikiye bölünür.
3. Her iki grupta kendi içinde küçük gruplara ayrılır.
4. Sorulacak soruları bir grup, gelebilecek sorulara verilecek cevaplar diğer grup tarafından belirlenir.
5. 15-20 dk. hazırlık süresi verilir.
4. ZIT PANEL
Üstün yönleri
1. Bilinen konular üzerinde fazla durmadan bilinmeyen veya pek açıklığa kavuşmamış konulara ağırlık verilir.
2. Soru soran grupla cevap veren grup arasında dostça bir yarışma havası yaratılır.
3. İlgi uyandırır ve etkin katılımı sağlar.
4. Her iki grupta öğrenilenleri anlamlı ve ortak hale getirir.
4. ZIT PANEL
Sınırlılıkları
1. Grupların birbirlerine yanıltıcı sorular sormasına imkan verir. Böylece gerekli önemli bilgilerin edinilmesi engellenir.
2. İyi öğrencilerin etkinliği tekellerine almaları kolay olur ve vasat öğrenciler etkinlik dışı bırakılır.
