V. Hükümet Sistemleri - I

V. Hükümet Sistemleri - I

HÜKÜMET SISTEMLERINE KL ASIK YAKL AŞIM

PARL AMENTER SISTEM – YARI BAŞKANLIK SISTEMI – BAŞKANLIK

SISTEMI

Hükümet Sistemlerinin Klâsik Tasnif

Parlamenter Sistem Ortaya Çıkış: Evrimsel Tipik Örneği: İngiltere

Yarı Başkanlık Sistemi Ortaya Çıkış: Anayasal Tasarım

Tipik Örneği: Fransa - 1958 Başkanlık Sistemi

Ortaya Çıkış: Anayasal Tasarım

Tipik Örneği: ABD - 1791

Parlamenter Sistem

 Yürütme erkinin, yasamadan kaynaklandığı ve ona karşı siyasî açıdan sorumlu olduğu bir sistemdir (EPSTEIN).

 Yürütme organı iki kanatlıdır ve yürütmenin etkin kanadı yasamanın içinden çıkar.

 Yürütmenin ikinci kanadı «Devlet Başkanı» olup, rejimin tipine göre Monark veya Cumhurbaşkanı olabilir.

 Yasama ve Yürütme organları, belli koşullar altında birbirlerinin hukukî

varlıklarına son verebilir.

Parlamenter Sistem – Örnekler

 Birleşik Krallık

 Almanya

 İtalya

 Çek Cumhuriyeti

 Yunanistan

Yarı Başkanlık Sistemi



Halk tarafından seçilen ve önemli yetkilerle donatılmış bir Cumhurbaşkanı’nın yanında, Parlamento’nun içinden çıkan ve ona karşı siyasî açıdan sorumlu olan bir bakanlar kurulunun bulunduğu bir sistemdir (DUVERGER).

 Fransız «V. Cumhuriyet Anayasası» Sistemi olarak bilinir; Anayasa’da 1958 yılında yapılan kapsamlı değişikliklerle hayata geçirilmiştir.

 «Cohabitation» olarak anılan ve yürütme organının farklı kanatlarında farklı siyasî eğilimlere sahip kişilerin bulunması sonucunda ortaya çıkan sorunlarla ilişkilendirilir.

 Demokratikleşmenin 3. Dalgası ile çoğulcu siyasal yaşamı benimseyen başka

ülkelerde de uygulamalarına rastlanmaktadır.

Yarı Başkanlık Sistemi - Örnekler

 Fransa (1958 sonrası)

 Polonya

 Romanya

Başkanlık Sistemi

 Hem Yürütme organının başı olan Başkan’ın, hem de Yasama Organı’nın halk tarafından seçildiği ve karşılıklı olarak birbirlerinin hukukî varlıklarına son veremedikleri bir sistemdir.

 Günümüzün en bilinen ve başarılı örneği, Amerika Birleşik Devletleridir.

 «Governmet Shutdown» olarak anılan ve bütçe yetkisini elinde bulunduran Yasama’nın Yürütme’ye harcama yetkisi vermemesi üzerine çıkan krizlerle ilişkilendirilir.

 Hem Federal Devlet biçimlerinde, hem de Üniter Devlet biçiminde

uygulanması mümkündür.

Başkanlık Sistemi - Örnekler

 Amerika Birleşik Devletleri

 Arjantin

 Brezilya

 Kazakistan

 Kolombiya