VI. Hükümet Sistemleri – II

VI. Hükümet Sistemleri – II

HÜKÜMET SISTEMI AYRIML ARINA ÇAĞDAŞ YAKL AŞIML AR

BAŞKANLI PARL AMENTER SISTEM – SÜPER BAŞKANLIK SISTEMI

Hükümet Sistemi Tasniflerine Alternatif Yaklaşımlar - I

(Arend LIJPHART, Çağdaş Demokrasiler, Çev. Ergun Özbudun ve Ersin Onulduran, Yetkin Yayınları, Ankara - Tarihsiz, s. 64)

Hükümet Sistemi Tasniflerine Alternatif Yaklaşımlar – II

(Matthew Soberg SHUGAT ve John M. CAREY, Presidents and Assemblies, Constitutional and Electoral Dynamics, Cambridge University Press, Cambridge 1992)

(Saf)

Parlamenter Sistem

Başkanlı Parlamenter

Sistem

Süper Başkanlık Sistemi

Yarı Başkanlık sistemi

(Saf) Başkanlık

Sistemi

Klâsik Tasnifle İlişkisi

 1990’lar sonrasında ortaya çıkan bu yeni tasnif(ler), demokrasiye geçiş yapan çok sayıda ülkede gözlemlenen «melez modelleri» açıklama zorunluluğundan doğmuştur.

 Bu tasnif(ler), klâsik üçlü ayrımın açıklayıcı gücünü tümüyle yitirdiğini savunmamaktadır; yalnızca ortaya çıkan bu yeni modelleri açıklamaya dâhil etme arayışının ürünüdürler.

 Bununla birlikte, klâsik üçlü ayrımdaki bazı kavramların, ortaya atılan yeni

alt modellerle karıştırmamak adına kısmen revize ederek kullanılması

önerilmektedir.

Başkanlı Parlamenter Sistem

 Parlamenter Sistemden tek farkı, Yasama Organı tarafından değil ama doğrudan halk tarafındın seçilen bir Cumhurbaşkanı’nın varlığıdır.

 Cumhurbaşkanı’nın siyasî prestiji yüksek olmakla birlikte, kullanabildiği anayasal yetkileri son derece sınırlıdır.

 Sistem, temel aktörler arasında yetki ve sorumluluk dağılımındaki

dengesizlikler nedeniyle, özellikle Yürütme Organı içinde çeşitli yapısal

krizler çıkardığı gerekçesiyle eleştirilmektedir.

Başkanlı Parlamenter Sistem - Örnekler

 Bulgaristan

 İrlanda Cumhuriyeti

 2007 tarihli anayasa değişiklikleri sonrasında ve 2017 yılında

yapılan anayasa değişiklikleri yürürlüğe girinceye kadar Türkiye

Cumhuriyeti

Süper Başkanlık Sistemi

 Halk tarafından seçilen ve son derece güçlü anayasal yetkilerle donatılmış olan bir Başkan’ın yanında, Yasama Organı’nın içinden çıkan ve hem Başkan hem de Yasama Organı karşısında siyasî açıdan sorumlu olan bir Bakanlar Kurulu bulunmaktadır.

 Başkan’ın tek başına kullanabildiği güçlü anayasal yetkiler nedeniyle, sistemin demokratik niteliğinin büyük ölçüde zayıfladığı kabul edilmektedir.

 «Çifte Sorumluluk» sistemi sebebiyle Bakanlar Kurulu sürekli bir

istikrarsızlık ve siyasi etkinlik yokluğu sorunuyla karşılaşmaktadır.

Süper Başkanlık Sistemi - Örnekler

 Günümüz Rusya Federasyonu

 Almanya «Weimer» Anayasası