Nitel Araştırma Desenleri
(FENOMENOLOJİ (OLGUBİLİM))
FENOMENOLOJİ (OLGUBİLİM)
Olgubilim olarak da adlandırılan fenomenoloji olayların varlığını inceleme ve tanımlama yöntemidir. Bir başka
deyişle fenomenoloji “gerçek midir?” sorusuna yanıt arar.
Fenomenolojik yaklaşıma göre tek bir gerçeklik yoktur.
Gerçeklik kişisel algılamalara dayanır ve zamanla
değişebilir. Ne bildiğimiz içinde bulunduğumuz durum,
çevre ve şartlara göre değişiklik gösterir (Giorgi ve Giorgi,
2003).
Fenomenoloji Kant tarafından 1794 yılında tanımlanmıştır. Ancak bir dalı olarak Filozof Edmunt Husserl’in öncülüğünde gelişmiştir (Jasper, 1994; Akt Baş ve diğ., 2008).
“Phenomenography” kelimesi Yunan kökenlidir.
Phainomenon (görünüş) ve graphein (tanım)
kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşur.
Fenomenolojik yaklaşımda olgulardaki gerçekliğin tanımlanması amaçlanmaktadır.
Genelleştirmelerin yapılması amaçlanmamaktadır.
Fenomenoloji, tümevarımsal tanımlayıcı bir araştırma
yöntemidir. Burada amaç, tüm olgunun göründüğü gibi
tanımlanmasıdır (Simpson, 2007).
Bir araştırmacının derin görüşmeler yaparak bireylerin belli tepkilerini ve bakış açılarını gözlemlemeye
çalıştığı tekniktir.
Fenomenoloji ile uğraşanlar, insanların benzer deneyimleri nasıl algıladıkları ve yorumlarındaki ortaklıkları bulmaya çalışırlar. Bu bakış açılarındaki ortaklık deneyimlerin özü şeklinde ifade edilebilir.
(Fraenkel, Wallen ve Hyun, 2012).
Fenomenoloji araştırmaları iki tür altında toplanabilir.
Yorumlayıcı fenomenoloji ve (van Manen, 1990; Akt. Creswell, 2013) ve aşkın (önyargısız) ya da psikolojik fenomenolojidir (Moustakas, 1994;
Akt. Creswell, 2013).
Yorumlayıcı fenomenoloji : deneyime yönelme ve yaşama ilişkin metinleri yorumlama
Psikolojik fenomenoloji: araştırmacının yorumlarından daha ziyade
katılımcıların deneyimlerinin betimlenmesine vurgu yapar (Moustakas, 1994; Akt. Creswell, 2013).
Özellikleri
Fenomenolojik araştırmada “olgunun kendisi”
araştırılmaktadır. Bu bağlamda fenomenolojik araştırmada
“görüntü ya da bilince sahip herhangi bir şey” araştırılabilir.
Fenomenolojide bireylere herhangi bir müdahalede
bulunulmamaktadır. Olduğu gibi kabul edilmekte,
izlenmekte ve incelenmektedir (Baş ve diğ., 2008).
Ör
nekleme dahil edilecek birey sayısı genellikle 10’u geçmemelidir.
Bu tür çalışmalarda uzun görüşmeler, hatta birden fazla oturum gerektiren görüşmeler söz konusu olacağı için örneklemin sınırlı kalması doğaldır (Yıldırım ve Şimşek, 2006).
Fenomenolojik araştırmada daha fazla bireyle görüşmek olguyla ilgili daha fazla bilgi elde etmek anlamına
gelmemektedir
.Veri toplama süreci üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlar (Sanders, 1982; Akt Baş ve diğ., 2008).
1.Bireylerle derinlemesine, yarı yapılandırılmış, sözlü görüşmeler yapılmalı, bunlar kaydedilmeli ve çözümlenmelidir. Görüşmelerin kaydedilmesi önemlidir.
2.Olgulara ilişkin anlamlandırmalar yapabilmek için bireylerden deneyimlerini ayrıntılı bir şekilde yazmaları istenmelidir.
3.Katılımcı gözlemci teknikleri kullanılarak bireyin araştırılan
olguya ilişkin davranışları gözlemlenmelidir.
Kaynaklar
Baş, T., Akturan, U., Ataçkarapınar M., Atak, İ., Bağcı, F., Çamır, M. (2008).
Nitel Araştırma Yöntemleri: NVivo 7.0 İle Nitel Veri Analizi. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Creswell,J.W.(2013). Research Design Qualitative, Quantitative, And Mixed Method Approaches SAGE Publications
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. and Hyun, N. (2012). How to design and evaluate research in education. NY: McGraw-Hill book company.
Giorgi, A. and Giorgi, B. (2003). Qualitative Pschology. Sage Publication, London
Simpson, J. F. (2007) More Than Simply Hanging Out: The Nature of
Participant Obsercvation and Research Relatinship. USA: Unpublished PhD Thesis, University of New Hampshire.
