Nitel Araştırma Desenleri

Nitel Araştırma

Desenleri

Araştırma Deseni

Araştırmanın kurgu konusuna göre değişen çoğu zaman sınırları belli olmayan bir durumdur, araştırmayı nasıl kurguladığımızla ilgilidir.

Genel olarak desen, araştırmacının araştırma problemini ifade ettiği durum, kuramsal ve yöntemsel olarak araştırmacının bağlılıkları, kişisel durumlarının araştırmayı nasıl etkilendiği ve ondan nasıl etkilendiğine karşılık gelir.

• Biyografi/Otobiyografi

• Fenomenoloji

• Gömülü Kuram

• Etnografi

• Durum Çalışması

Fenomenoloji

• İnsanların, toplumların ya da toplulukların deneyimlerinden

çıkardıkları anlamların nasıl ortaklaştığına, deneyim sürecinden ziyade bu deneyimlere ilişkin kişilerde kalan anlama odaklanır.

• Gerçekliğe değil, gerçekliğin nasıl anlamlandırıldığına odaklanır.

• Descartes- Husserl- Schutz

• Epoche, Reflexivity

Temel önermeleri

• Geleneksel felesefeye dönmemiz gerektiği- bilgelik arama

• Varsayımlardan uzaklaşmaya çalışmak

• Bilincin niyetliliği

• Organization horizontal

• Cluster of meaning- anlam kümeleri oluşturmak

• Deneyimlerden benzer anlamlar çıkaran şeyler bir araya getirilerek kategoriler oluşturulur

• Deneyimin genel tanımı yapılır- birşey biri için ne anlama geliyor

• Yapısal betimleme- olayın nasıl deneyimlendiği

• Özünde ne var?

Örnek araştırma soruları:

• Okul takımlarında oynayan öğrencilerin, arkadaşlarıyla kurdukları ilişkiler nasıl şekillenmektedir?

• Anne olan kadınların kişisel kimlikleri hakkındaki düşünceleri nelerdir?

• Aids hastası olmanın kişisel ilişkiler üzerindeki etkileri nelerdir?

Etnometodoloji

• Günlük hayatın sıradanlığı içinde rutine dönüşmüş durumların

anlaşılması güçtür. Anlamın nasıl kurulduğunu sıradanlık içerisinde değil sıradanlığın kırıldığı durumlarda anlayabilirsiniz.

• Esas olan deneyimin insanlar için ne anlam ifade ettiği değil anlamın nasıl kurulduğudur. Bir şeyi anlamlandırırken nerelere gönderme

yapıyorum, hangi paradigmalar üzerinden anlamlandırıyorum.

Gömülü Teori (Grounded Theory)

• Verinin içinde var olduğu düşünülen kuramın ortaya çıkarılması çabasıdır.

• Soyut analitik şemalar-mekandan zamandan bağımsız analitik

argümanlar üretmek

Sembolik Etkileşimcilik

• Bir grubun kültürü ortak semboller ve ortak anlayışlar içerir ve bireyler gruplar içinde sosyalleştikçe bu sembolleri benimserler ve bunların

içine dahil olurlar. İnsan davranışlarını bireysel ya da toplumsal olarak

anlamak istiyorsak ortak anlayış ve sembolleri çalışmak durumundayız

bunları keşfedersek o grubu anlama şansına sahip oluruz.

• Araştırma sorusu da alanda kurulur, görüşmeciler alanda tespit edilir.

Hangi konuya odaklanacağımız, hangi soruları soracağımız ve işleyiş alanda belirlenir. Genel-üst bir temayla alana inilir.

• Temel amaç betimlemek değil bir kuram ya da kuramsal bir model oluşturmaktır.

• Algı tutum değil, deneyim sorulur.

Analiz:

• Açık kodlama- metindeki herşey analize tabiidir. Tek tek kelime kelime satır satır kodlanır

• Eksen kodlama- eksenler oluşturulur/açık kodlamaların bir araya getirilmesi

• Seçici kodlama- eksenlerin bazıları bir araya getirilerek bir takım tezler, hipotezler kurulur.

• Conditional matrix- sosyal, ekonomik, tarihi meselelerin çalıştığımız

durumu/fenomeni/kavramı/ olayı nasıl etkilediğini anlatırız.

Örnek araştırma soruları:

Gömülü kuramın araştırma soruları, araştırmanın başlangıcında oldukça geniş biçimde ifade edilir.Araştırma ilerledikçe sorular giderek özelleşir ve odaklanır.

• Toplumsal cinsiyet ilişkileri ile okul kültürünün etkileşimi nasıldır?

• Ailelerinde ilk kez üniversiteye giden öğrencilerin, okul deneyimleri nelerdir?

• Haylaz olarak Kabul edilen öğrencilerin okulda yaşadıkları deneyimleri nelerdir?

• Öğretmenlerin okul yönetimi ile etkileşimleri nasıldır?

• Öğretmenlerin yaşadıkları denetim süreciyle ilgili deneyimleri nasıldır?

Etnograf

• Kültür odaklı gözlemler (katılımlı gözlem)

• Merkezde kültür vardır. Kültür nasıl işler insanların hayatlarını nasıl etkiler. Alanda belirli bir süre kalıp, o alanda kültürel mekanizmaların nasıl işlediğini, insanların hayatlarını nasıl etkilediğini anlamak esastır.

• Key informants

• Ayrıntılı bağlam tanımlamaları

• Standpoint

• Güç mekanizmaları

• Being here, being there

Örnek araştırma soruları:

• Kız meslek liselerinde cinsiyet kimlikleri nasıl kurulmaktadır?

• Farklı sosyal sınıflardan gelen öğrencilerin arkadaşlık kurma örüntüleri nasıl şekillenmektedir?

• Ortaöğretimde sınıf içi ve dışı davranışların temel yordayıcıları nelerdir?

• Öğrencilerin sınıf içinde davranış örüntüleri farklı öğretmenlere göre

nasıl şekillenmekedir?

Durum Çalışması

• Belirli bir sosyal olayın belirli bir bağlamda nasıl gerçekleştiğini tanımlamak üzerine kurulan çalışmalardır.

• Sistemin işleyiş biçimine bakarız

• Bütün nitel çalışmalarda bağlamı tanımlamak zorunluluğu vardır. Burada söz konusu bağlamın içerisinde ele alınan duruma ilişkin sistemin işleyiş biçimini tanımlamaktır.

• Bağlamı sınırlamak için kuramsal bir temele dayanma zorunluluğu söz konusudur.

• Çalışılan durumun diğerlerinden bir farkı vardır. Zaman ve mekan

sınırlaması mutlaka yapılmalıdır.

Analizde

• Yoğun açıklamalar

• Örüntü eşleştirme

• Zaman serisi

• Çaprazlama

• Örnek araştırma soruları:

• Kanserli hasta olmak, karar verme stratejilerini nasıl etkilemektedir?

• Alt sosyo-kültürel arka plana sahip olmasına rağmen üstün başarı gösteren öğrencilerin okul deneyimleri nasıldır?

• Eskişehir Atatürk Meslek lisesinde okul kültürü nasıldı?

• Okula yeni atanan aday öğretmenlerin okul yönetimiyle/ milli eğitim

müdürlüğüyle etkileşimleri nasıldır?

Başlıca Nitel Araştırma Yaklaşımları

• Fenomenoloji. Fenomenler olaylar, durumlar, deneyimler veya kavramlar olabilir.

Örnek: 7. sınıf öğrencilerinin matematiğe karşı olumsuz tutumlarının sebeplerinin belirlenmesi. Kenar mahallelerde öğretmenlik yapan öğretmenlerin deneyimleri

• Etnografi. Bir halkın, bir kültür grubunun,bir grubun gelenekleri, inançları, birbiriyle bağlantıları vs betimlenmesi

Örnek: 2. sınıf öğrencilerinin matematik dersine katılım düzeylerinin

belirlenmesi

• Gömülü Teori.

Araştırmacı veri toplarken veya yorumlarken verilerin içine gömülü olan teoriyi ortaya çıkartır ve araştırma boyunca yeni kavram ve teorilere ulaşabilir.

teorinin eldeki verilerin degerlendirilmesi ile gelistirilmesi surecidir. Arastirmaci elindeki verilere bakarken herhangi bir sablon ya da onceden kurgulanmis teorik yaklasimlari kullanmaz. Gomulu teoride yola cikis noktasi arastirmanin

durumudur. Arastirmaci buradan hareket ederek, ne oldugu veya nasil oldugu gibi, arastirma sorunsalisini kapsayacak sorular sormaya baslar. Arastirmaci, aktorlerin rollerine bakar, arastirmaya konu olan soruyu nasil deneyimledikleri, karsiladiklari, ilgilendikleri ve algiladiklari gibi bir dizi degiskeni surekli birbirleriyle karsilastirarak teori uretme cabasi icine girer.

• Ortaya cikan teorik yaklasim, eldeki diger verilerle karsilastirilir ve genellikle kodlara donusturulerek analiz edilir. Bu analiz surecinde temel katagoriler ortaya cikar ve arastirma raporu bu kategoriler uzerinden sekillendirilir.

• Literature herhangi bir oncelik verilmez gomulu teorik yaklasimlarda.

Literaturun kendisine de aynen diger veriler gibi davranilir ve karsilastirma surecine sokulur.

Örnek: Öğrencilerin kesirlerde bölme işlemi yaparken kullandıkları yöntem ve modellerin incelenerek kesirlerle bölme işleminde

kullanılabilecek bir yöntemin belirlenmesi. Okul müdürünün kullandığı

yöntemlerin başarıyı nasıl artırdığı...

• Anlatı araştırmaları: Kişilerin hayat hikayelerine özellikle belirli episodlara odaklanır:

Örneğin: sözlü tarih çalışmaları, otobiyografiler.

Vaka Çalışmaları: Genellikle bir kişi ya da kimileri için bir grubun mercek altına alındığı

çalışmalardır.

Örneğin: bir öğrencinin herhangi bir sorun

olmamasına rağmen özellikle neden yabancı

dilde başarısız olduğunun incelenmesi.