İŞ HUKUKU İŞ HUKUKU I. HAFTA İŞ HUKUKU İNSAN VE İNSANIN İHTİYAÇLARI Toplum Yaşamını Düzenleyen Kurallar

(1)

1

İŞ HUKUKU

Yrd.Doç.Dr. A. Erkan KARAMAN

2

İŞ HUKUKU

Toplum Yaşamını Düzenleyen Kurallar İş Hukukunun Bölümleri

İş Hukukunun Ortaya Çıkışı ve Özellikleri İş Hukukunun Kaynakları

İş Hukukunda Temel Kavramlar ve İş Kanunu İş Sözleşmelerinin Yapılması

İş Sözleşmelerinde Tarafların Borçları Çalışma Süreleri

Kıdem Tazminatı

Ücret Tarifeleri ve İzinler

3

I. HAFTA

İŞ HUKUKU

Toplum Yaşamını Düzenleyen Kurallar

4

İNSAN VE İNSANIN İHTİYAÇLARI

(2)

5

Maslow’un İhtiyaç Hiyerarşisi

Fizyolojik İhtiyaçlar Güvenlik İhtiyaçları Sosyal İhtiyaçlar Kendini Gösterme

İhtiyacı Kendini Tamamlama

İhtiyacı

Başkaları ile ilişki kurmak,kabul edilmek ve bir yere ait olmak Kendini güven ve emniyet içinde ve tehlikeden uzak hissetmek Yeme,içme,barınma vs.

Prestij,başarı,yeterli olmak ve başkalarınca benimsenip tanınmak Erdem,yaratıcılık,doğallık,problem çözme,önyargısız olma, gerçeklerin kabulü

6

Maslow’un İhtiyaç Hiyerarşisi

Birey, bir kategorideki ihtiyaçları tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki ihtiyaç kategorisine geçemez. Çünkü kişi için önemli olan o an içinde bulunduğu ihtiyaçlarını giderilme önceliğidir.

Kişinin belirli bir kategorideki gereksinimleri tam olarak karşılanmadan, kişi bir üst düzeydeki kategorinin gereksinimlerini tam olarak algılamaz, çünkü kişinin böyle gereksinimleri yoktur.

Örnek olarak günlük olarak karnını doyurabilen fakat güvenlik içinde bulunmayan, kendini sürekli olarak olası bir tehdit altında algılayan bir insanın, dünya görüşünü geliştirmek için herhangi bir çaba içinde bulunamaz.

7

Maslow’un İhtiyaç Hiyerarşisi

Robinson Crusoe adaya ilk düştüğünde parçalanan gemiden sahile savrulmuş birkaç yiyecek paketini topladı, daha sonra da birkaç parça eşyadan açıktan ve yağmurdan kurtulmak için korunacak kapalı bir yer yaptı. Önce yiyeceklerini (fizyolojik ihtiyaç), sonra da güvenli bir yeri düşündü (Güvenlik ihtiyacı).

Daha sonra, Cuma ile ilişkilerinde öğretmen rolü üstlenerek(dil öğreterek, araç kullanmayı öğreterek) saygınlık ihtiyacını giderdi.

Crusoe, sonra düştüğü adayı keşfe çıktı ve bütün adayı tanıdı. Bir takvim yaptı. Rahatladığı anda şarkı söylemeye başladı. Bir kutudan çıkan kitapları okumaya başladı. En son aşamada da kendisini adadan kurtarmaya yarayacak bir araç yapıp kendilerini

gerçekleştirmeye çalıştılar. ⁸

İHTİYACIN ŞİDDETİ

İHTİYAÇLAR VE ZAMAN KENDİNİ TAMAMLAMA İHTİYACI KENDİNİ

GÖSTERME SOSYAL

İHTİYAÇLAR GÜVENLİK

İHTİYACI FİZYOLOJİK İHTİYAÇLAR

İhtiyaçlar

(3)

9

TOPLUMSAL YAŞAMI DÜZENLEYİCİ KURALLAR

İnsanların toplum içinde yaşamaları, diğer bireylerle sosyal ilişkiler kurmaları, onlara bir takım yetkiler sağlar, bazı yükümlülükler ve ödevler getirir. Sosyal ilişkilerde beliren bu ödevler ve yükümlülükler toplumsal bir güce sahiptir. Yerine getirilmemeleri halinde toplumda tepki uyandırır, bazı durumlarda toplumu temsil eden otoritenin, yani devletin harekete geçmesine neden olur.

Toplum halinde yaşayan insanların yerine getirmek zorunda oldukları ödevleri ve kullanacakları yetkileri belirten kurallara, Toplumsal Yaşamı Düzenleyen Kurallar denilmektedir.

10

1. Din Kuralları 2. Ahlak Kuralları

3. Görgü Kuralları (Örf ve Adetler) 4. Hukuk Kuralları

11

12

DİN KURALLARI

Toplumsal yasam içerisinde, çeşitli yönlendirmelerde bulunarak, toplumsal düzenin sağlanmasında önemli etkiler gösterir.

Din kuralları, insanın Tanrısıyla olan ilişkilerini düzenlediği gibi, insanın insanla, insanın toplumla olan ilişkileri konusunda da kurallar getirmektedirler.

Din kuralları; iyi ahlâklı olma, haklara saygılı davranma, birbirleri hakkında sürekli olarak iyi ve hayırlı şeyler düşünme gibi yüksek ahlâk ilkelerine yönelik düzenlemeler içerir.

Diğer normlara göre din kurallarının en büyük farkı; insan ve toplum dışında bir varlık tarafından konulmuş olduklarından, inananların sorgusuz sualsiz mutlak uymalarının yanı sıra tartışılamaz, değiştirilemez nitelikte olmalarıdır.

(4)

13

DİN KURALLARI

Din sayesinde bir işadamı vergi kaçırmamaya, öğrenci kopya çekmemeye, politikacı oy satın almamaya, bürokrat rüşvet almamaya, inşanlar da hırsızlık yapmamaya yönelebilir.

14

DİN KURALLARI

1. Normatiftir, emir ve yasaklar ile doludur.

2. İnsana yöneliktir.

3. İlahi irade Allah tarafından konulmuştur.

4. Yaptırımları vardır:

a) İçsel yaptırımlar: (Allah ile kul arasında)

b) Şerri Hükümler: (Toplum içerisinde işlenen bir suç sonucu oluşan yaptırım)

15

AHLAK KURALLARI

Her zaman ve her toplumda kendisini hissettirir. Temelde, iyi ile kötünün karşıtlığına dayanırlar.

Görev, sorumluluk, pişmanlık, gibi duygular halinde içsel; kınama, ayıplama gibi toplumsal yaptırıma sahiptirler.

Ahlâk, içini temiz tutmak, kendini aldatmamak, ruhsal bir çelişki içinde bulunmamak yolunda önce insanın kendine karşı ödevlerinden söz eder.

16

AHLAK KURALLARI

1. Sübjektif Ahlak; Şahısların, BİZZAT KENDİ NEFİSLERİNE karşı nasıl davranması gerektiğini gösteren ahlak kurallarıdır. Diğer bir ifade ile;

Sübjektif ahlâk, bir kimsenin kendisine karşı olan ödevleri ile ilişkilidir.

Örneğin: Yalan söylememek, iyi hisler beslemek, kötü insan olmamak, İçsel hesaplaşma, insanın kendisi ile yaptığı şeyler hakkında hesaplaşması

Kuralları koyan kişinin kendisi, karşısındaki yaptırım ise vicdan azabı

(5)

17

AHLAK KURALLARI

2. Objektif Ahlak; Şahısların başkaları ile olan ilişkileri ve davranış biçimlerini düzenleyen ahlak kurallarına Objektif ahlak kuralları denir.

Yani; kişinin diğer kişilerle arasındaki ilişkilerini yönlendiren kurallardan oluşur. . Örneğin: Yoksul bir kimseye yardım etmek, başkasının malına, canına göz dikmemek, fakirlere yardım etmek , verdiğin sözü tutmak,

Kuralları koyan toplumdur, karşısındaki yaptırım ise toplumsal tepkidir.

18

AHLAK KURALLARI

Gerçekten, herhangi bir ahlak kuralının emrine aykırı biçimde davrandığımız zaman toplum bizim hakkımızda bir değer yargısına varır; bizi ayıplar ya da küçük görür; ama bizi bu emre uygun davranışta bulunmaya asla zorlayamaz.

Örneğin toplumun ahlaki görüşleriyle bağdaşmayacak biçimde bir hayat sürüyorsak veya başkalarının şeref ve haysiyetini zedeleyecek şekilde ileri geri kötü sözler sarf ediyor, dedikodu yapıyorsak, tanıdıklarımız bizi ayıplar ve olsa olsa bizimle ilişkilerini keserler;

fakat bizi ahlak kurallarının emrettiği biçimde bir hayat sürmeye veya konuşmalarımızı ahlak kurallarının çizdiği sınırlar dışına çıkarmamaya, dedikodu yapmamaya hiç bir zaman devlet gücüyle zorlayamazlar.

19

GÖRGÜ KURALLARI (Örf ve Adetler)

Örf ve adet kuralları, bugüne kadar olagelen şeylerin bundan böyle de gerçekleşmesini buyurur.

Yaşamda pek çok alışkanlıklar ediniriz. Alışkanlıklar bireysel olduğu gibi toplumsal da olabilir. İşte, toplumsal alışkanlıklardan doğan örfler de, insanları birbirine bağlayarak, karşılıklı ilişkilere bir rahatlık getirir;

toplumsal yaşamı kolaylaştırırlar.

Örf ve adetler, insana bağlı olmalarından ötürü, çevre ve guruplara göre değiştiği gibi kültür dönemlerine, ulus ve ülkelere göre değişir.

Örf ve adetler, toplumsal iradenin temel görünüm biçimi olup, doğrudan doğruya yaşamdan ve onun ihtiyaçlarından doğar.

Hukuk da bir toplum içinde var olabileceğine göre, çoğu kez örf ve adetlere uymak, içeriğinde onları yansıtmak durumundadır. Toplumsal ilişkileri düzenleyen hukuk, çok eskiden örf ve adetlerden çıkmıştır.

Hukukun bu ilk ve temel kaynağı bugün de onun biçimlenmesinde etkili olmaktadır

20

GÖRGÜ KURALLARI (Örf ve Adetler)

Görgü; bir toplumda var olan ve uyulması gereken saygı ve incelik kurallarıdır.

Görgü kuralları da toplum hayatında kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen, uyulması gereken kurallardır. Görgü kuralları kişilerin nasıl davranması gerektiğini düzenler.

Örn; selam verme, hasta ziyareti, misafir ağırlama vs.

(6)

21

Görgü Kuralları

(Adabı muaşeret kuralları)

 Konuşanın sözünü kesmemek

 Büyüklerini saymak,küçüklerini sevmek ve korumak

 Sofra kuralları

 Kapalı mekanlarda şapka çıkarmak

 Selamlaşma

 Hasta ziyaretleri

 Doğum ve törenlerde hediye götürmek

 Başsağlığı ziyaretleri

Müeyyide –Yaptırımı

 Bir toplantıda ulu orta konuşan; saygısız

 Düğüne elini kolunu sallayarak giden; görgüsüz

 Hasta olan yakınını ziyarete gitmeyen de; vefasız

olarak değerlendirilir. ₂₂

HUKUK KURALLARI

insan ve topluluklarının varlığını ve sürekliliğini güvence altına alan ve bu anlamda toplumun ilerlemesi bakımından zorunlu unsurlardır.

Hukuk, toplumsal yaşamın bir görünümüdür ve ancak, birden çok insan arasında, bu insanların birlikte yasamak zorunda bulundukları yerde varlık olanağına sahiptir.

Hukukun ilk amacı, bir toplum içinde insanların birbirine karşı olan davranış ve ilişkilerini düzenlemektir. Bir adada tek basına yasayan bir kimse için, hiçbir hukuk kuralı düşünülemez. Tek başına yasayan bir insanın çiğneyebileceği bir hak olamayacağından aykırı davranacağı bir hukuk normu da olamaz.

23

HUKUK KURALLARI

Hukuk

Toplumsal yaşamı düzenleyen, devlet yaptırımı ile güçlendirilmiş kurallar bütününe hukuk denir.

Belirli bir zamanda, belirli bir toplumda yürürlükte olan ve devletçe yaptırıma bağlanmış, toplumsal davranış kurallarıdır.

Bireylerin birbirleri ile, insanların oluşturdukları topluluklarla yahut toplulukların birbirleri ile ilişkilerini düzenleyen ve belirli özellikteki kurallar bütünüdür.

24

İşlevlerine göre hukuk kurallarını beşe ayrılır.

a) Emredici Hukuk Kuralları b) Yetki Veren Hukuk Kuralları c) Tanımlayıcı Hukuk Kuralları d) Tamamlayıcı Hukuk Kuralları e) Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

(7)

25

a) Emredici Hukuk Kuralları

Bir şeyi emreden kurallardır. Zaten birçok hukuk kuralı emredici mahiyettedir.

Amacı

1. Kamu düzenini korumak 2. Ahlak kurallarını korumak 3. Zayıfları korumak Niteliği

1. Kanunla kuralın emredici olduğu belirtilenler 2. Açıkça emredici olduğu belirtilmeyenler

Ör:Adam öldürmek yasaktır.bir kişinin kendini öldürtmek için yapacağı ant. geçersizdir. Böyle bir ant. yı gerçekleştiren kişi ceza kanununun ilgili maddesiyle cezalandırılır veya ayırt etme gücüne sahip olmayanlar evlenemez. Bir kimsenin aynı zamanda birden fazla yerleşim yeri olamaz (MK. Md. 19)

26

b) Yetki Veren Hukuk Kuralları

“Yapılabilir, edilebilir” gibi emredici nitelik taşımayan kurallardır ve kişilere yetki verme amacı taşır.

Örn; “Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebepler sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler verenler tarafından geri istenebilir.”

27

c) Tanımlayıcı Hukuk Kuralları

Bir kavramın ne olduğunu tanımlayan hukuk kurallarıdır.

Örn; ‘İş Kanununda «Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir. İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir’. Yasının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da buna benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olan

herkes, bu Kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir. (Mk. Md. 13) ²⁸

d) Tamamlayıcı hukuk kuralları

Esasen taraf iradelerinin öncelikli olduğu alanlarda onların iradelerindeki eksiklikleri tamamlamak amacıyla konmuştur.

Örn: Taraflar bir borç ilişkisinde ödenecek olan faiz oranını kanuni faizden daha farklı olarak tespit ederse bu geçerlidir aksi halde kanuni faiz uygulanır.

Borcun ifası için bir ayın iptidası veya nihayeti tayin olunmuş ise ayın birinci ve sonuncu günü anlaşılır. Bir ayın ortası tayin olunmuş ise bundan ayın on beşi anlaşılır. (BK. Md. 75)

(8)

29

e) Yorumlayıcı Hukuk Kuralları

Tarafların bir hukuki işlemde kullandıkları ancak ne anlam geldiğini açıklamadıkları hususlara ilişkin bir hüküm kanunda öngörülmüşse o hüküm yorumlayıcı hükümdür.

Taraflar sözleşmede ayın başı tabirini kullanmış fakat bunla neyi kastettiklerini açıklamamışlarsa bu tabirden ayın 1. günü anlaşılması gerekir.

30

Hukuk Kuralları

1. Normatiflik: Norm kelime anlamı ile kural, standart anlamına gelmektedir. Kurallara uymayı öngörmek demektir. Burada emirler de vardır, yasaklar da vardır. Önemli olan bu kurallara uyulması gerekliliğidir.

2. Kurallar insanlara yöneliktir: Hukuk kuralları insanlar için çıkartılmıştır, sadece insanlar hukuk kuralları ile sorgulanır.

3. Bu kuralların koyucusu devlettir: Kuralları devlet koyar.

31

Hukuk Kuralları

4. Devlet yasalar yardımı ile kuralları koyar. Bu yasalar TBMM’den çıkar

5. Hukuk kurallarında yaptırım (müeyyide)

Yaptırım: Bir hukuk kuralı ile yapılması buyrulan veya yasaklanan bir işin veya bir eylemin yerine getirilmesini sağlayan güce yaptırım denir. Basit bir ifade ile bir yasağı veya emri yerine getirmeyen var ise ona ceza vermektir.

32

Yaptırımın iki temel özelliği vardır

 Caydırıcı olması gerekir

 Önceden bilinmesi gerekir (hangi suça hangi cezanın verildiğinin bilinmesi gerekir)

Suç yok ise CEZA DA YOKTUR.

(9)

33

Suç Kavramı

Cürüm Kabahat

Toplumu kötümserliğe götüren, toplumun vicdanını yaralayan vb. gibi her türlü iş cürüm olarak kabul edilir.

Kabahat deyiminden; kanunun, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlaşılır. Cürüme nazaran telafi edilebilecek şeylerdir.

34

Suça Karşı Hukuksal Yaptırımlar

Ağırlaştırılmış müebbet hapis Müebbet hapis

Süreli hapis Para cezası

- Kamu hizmetlerinden mahrumiyet - Yurt dışına çıkma yasağı

35

Müeyyide (Yaptırım)

Ceza Tazminat Cebri İcra Müsadere Hükümsüzlük İptal

36

Cezalar

A. Hafif para cezası B. Hafif hapis cezası

C. Belirli bir meslekten uzaklaştırma

Disiplin Cezaları

Eğitim-öğretimde, barolarda, meslek odalarında, üniversitelerde uygulanır.

(10)

37

Tazminat

Maddi veya manevi, zararın maddi karşılık olarak ödenmesine kısaca tazminat denilmektedir

Hukuki Sorumluluklar: Örneğin bir trafik kazasında, kazayı yapan kişi masrafı öder. Bu bir hukuki sorumluluktur.

Cezai Sorumluluklar: Örneğin aynı kişi kazadan sonra hukuken de zarar verdiyse bu bir cezai sorumluluktur.

Örneğin bir kişiye hakaret edilirse, onuruna, namusuna dokunacak şeyler söylenir ise kişinin de manevi tazminat açma hakkı doğar.

38 Hukuki Sorumluluk

Maddi Tazminatlar

Manevi Tazminatlar

İş göremezlik tazminatları Destekten yoksun kalma

Geçici ve Sürekli İş Gör.

Geliri, Sağlık Har.

Cezai Sorumluluk TCK yönünden

4857 Sayılı İş Kanunu yönünden İdari para cezası

Taksir

Kasıt Adli para cezası Hapis cezası 5510 sayılı S.S. ve Gen. Sağ. Sig. K.

Rücuan Tazminat

39

Cebri İcra (Zorla yaptırma)

İcra daireleri-Kolluk kuvvetleri, Hukukun yavaş davrandığı noktalarda başvuru yapılarak işlemleri hızlandırma işlemidir. Yani borcunu yerine getirmeyen bir kimseyi, borcunu yerine getirmeye zorlama. Buna bir işi zorla yaptırma da denilmektedir.

Müsadere (Zorla alım)

Bir suçta kullanılan malzemelere devlet el koyabilir, buna müsadere denilir. Örn; uyuşturucu veya kaçakçılıktan elde edilenler.

40

Hükümsüzlük

Kanunun öngördüğü şekilde yapılmayan veya kanuna aykırı yapılan hukuki işlemin hukuki sonuç doğurmamasıdır.

(1) Yokluk: Hukuki işlemin kurucu unsurlarının eksik olmasıdır. . Yokluk halinde işlem hiç oluşmamış sayılır. Bütün hukuki işlemlerde temel unsuru teşkil eden irade beyanı veya irade beyanının yerini tutan bir davranış mevcut olmadıkça bir hukuki muamelenin varlığından söz edilemez. Örneğin, evlenmeye ilişkin irade beyanlarının resmi memur önünde açıklanması şarttır. Ama bu irade beyanları resmi memur yerine imam nikahında olduğu gibi başka birisi önünde açıklanırsa evlilik bağı yasal olarak hiç kurulmamış olur.

(11)

41

Hükümsüzlük

(2) Butlan: Bir hukuki işlemin kurucu unsurlarının tamam olması ve fakat işlemin geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirecek önemde bulunanların o hukuki işlemde mevcut olmamasıdır.

(a) Mutlak Butlan Akıl hastasıyla evlilik,

(b) Nisbi Butlan: Küçüğün evlenmesi (17 Yaşında)

(3) Tek Taraflı Bağlamazlık: 18 yaşından küçük birinin yaptığı herhangi bir anlaşma velisinin/vasisinin icazeti olmadığı sürece kendisini bağlamaz.

42

İptal

Hukuk kurallarına aykırı olan işlemin ortadan kaldırılmasıdır. Belirli bir süre içinde talepte bulunmak gereklidir.

(1) Özel Hukukta İptal: Hata hile ve tehditle yapılan işlemler iptal müeyyidesine tabidir. Esas sözleşmeye aykırı genel kurul kararlarının iptali istenebilir.

(2) İdare Hukukunda İptal: Bir idari işlemin veya kararın yargı kararı ile ortadan kaldırılması. “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır”

43

Yaptırımsız Hukuk Kuralları

Örneğin, söz, nişan olmasına rağmen taraflardan biri evlenmekten vazgeçti ise diğer taraf zorla evlenmesi gerektiğini iddia edip, talepte bulunamaz

HUKUKUN NİHAİ AMACI ADALETTİR

44

İŞ HUKUKU

(12)

45

Standartlar GBF

Genelge Tebliğ Anayasa

Kanun KHK Sözleşmeler

Yönetmelik Tüzük Belirleme

Sınırlama Zorlama Yaptırım

Özellikler

Talimatlar

Kullanma

Depolama

Yedekler

Bakım/Onarım

Diğer

Sınır değerler

Binalar

Donanımlar

Ortamlar Hukukun kaynakları

46

HUKUK

Anayasa

Hukuku İdare

Hukuku Ceza

Hukuku Devletler

Genel Hukuku Vergi Hukuku

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku

47

ANAYASA HUKUKU

Anayasa, devletin şeklini, yapısını, organlarının görev ve yetkilerini, bunların birbirleriyle olan ilişkilerini, kişilerin temel hak ve hürriyetlerini düzenleyen hukuk kurallarının tümüdür.

Anayasa Hukukunun kaynağını 1982 tarihli 2709 sayılı TC Anayasası oluşturmaktadır.

48

İDARE HUKUKU

Devlet idaresinin teşkilat ve işleyişini, kişilerin idare ile olan ilişki ve anlaşmazlıklarını, kamu hizmetlerinin görülmesini düzenleyen kuralların tümüdür.

(13)

49

CEZA HUKUKU

Suç oluşturan fiil ve davranışların neler olduğunu, bu fiilleri işleyenlere ne gibi müeyyideler uygulanacağını gösteren hukuk kurallarının tümüdür.

Ceza hukukunun ana kaynağı 26.09.2004 tarihli 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’dur.

Hukuku bilmemek mazeret sayılmaz. Ceza ehliyeti 11 yaşından itibaren başlar.

50

DEVLETLER GENEL HUKUKU

Bağımsız bir devlet ile diğer bir devlet veya milletlararası kuruluşların birbirleriyle ilişkilerini inceler.

DEVLETLER GENEL HUKUKUNUN KAYNAKLARI

 Antlaşmalar

 Milletlerarası Teamül

 İçtihatlar (Milletlerarası Adalet Divanı Kararları)

 Doktrin (Öğreti)

51

VERGİ HUKUKU

Devlet ile şahıslar arasındaki vergi ilişkisinden doğan karşılıklı hak ve ödevleri, verginin tarh ve tahakkukunu, tahsilini ve yargısını düzenleyen hukuk kurallarıdır.

 Vergide genellik ve adalet ilkesi

 Kanunilik esası

52

İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVELİK HUKUKU

Bireysel İş Hukuku : İş hukukunun tarihi gelişimi, işveren kavramı, işveren temsilcileri, alt işveren kavramı işyeri, işçi ve çırak kavramları, iş akdi, iş akdinin şekli ve çeşitleri, iş akdi yapma serbestisi ve sınırları, iş akdinin hükümsüzlüğü, çalışma saatleri, ücret ve iş akdinin sona ermesi.

Toplu İş Hukuku : Sendikalar hukuku, işveren sendikaları, işçi sendikaları, sendika özgürlüğü, sendikaların yapısı, sendika faaliyetleri ve yasak faaliyetler, sendikaların idari ve mali denetimi, konfederasyonlar, toplu iş sözleşmesi, grev, lokavt, iş uyuşmazlıkları ve çözüm yolları.

Sosyal Güvenlik Hukuku : Sosyal güvenliğin tarihi gelişimi, sosyal güvenlik kavramı, sosyal sigortaların finansmanı, yönetim ve faydaları işlenen konulardır

(14)

53

Hukukun Temel İşlevleri;

 Toplumda barış ve düzeni sağlar,

 Bireylerin kendi özgürlüklerini güvence altına alır,

 Özürlük kavramının sınırlarını çizerek başkalarının özgürlüklerini güvence altına alır.

 Hukuk toplumda güveni sağlar,

 Hukuk toplumda eşitliği sağlar

54

ADALET

1 . Yasalarla sahip olunan hakların herkes tarafından kullanılmasının sağlanması,

2 . Hak ve hukuka uygunluk, hakkı gözetme,

3 . Herkese kendine uygun düşeni, kendi hakkı olanı verme, doğruluk,

İnsanlara doğuştan verilmiş olan haklıyı haksızdan ayıran düşünce gücü olarak da tanımlanabilir.

55

Adalet kavramını;

 Dağıtıcı adalet : Örn; İnsanlar yaptıkları iş ve yüklendikleri sorumluluk oranında ücret alırlar. (Çok çalışan ile az çalışan ayırt edilmelidir).

 Dekleştirici adalet: Örn; Bir kişinin hakkı ihlal edilmiş ise, adalet onu tekrar eski haline getirir.

 Soysal adalet olarak ele alabiliriz.

56

Anayasamızın 10. Maddesi;

Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

(15)

57

Bir Ülkede Sosyal Adalet Olması için Gerekli Şartlar;

1- Gelir dağılımında eşitliğin ve adaletin olması gerekir, 2- İnsanlara şans ve fırsat eşitliği tanımak gerekir,

3- Vatandaşların tüm hak ve özgürlüklerden yararlanabilmeleri sağlanmalıdır.,

4- Eşitlik; insanlar yasalar önünde eşit olmalıdır.

58

Toplumsal Kuralların Karşılaştırılması

1. Hepsi normatiftir (emir ve yasaklardan oluşur)

2. Bu kuralların ana amacı insanın toplum içindeki davranışı ile ilişkilidir.

3. Hukuk kuralları devlet tarafından konur, din kuralları Allah tarafından konur, Ahlak kurallarını ya insan kendisi koyar yada toplum

tarafından konulur., 4. Hepsinin bir yaptırımı vardır;

Hukuk  para cezasından müebbet hapse kadar Din  cehennem azabı

Ahlak  kınama, dışlanma

59

Toplumsal Kuralların Karşılaştırılması

5. Hukuk kuralları ve din kuralları yazılıdır. Ahlak kuralları ve örf ve adetler kulaktan kulağa yayılır.

6. Hukuk insanların dışa vurdukları iradelerini temsil eder. Ahlak ve din ise kendi iç dünyaları ile ilgilidir.

7. Din kuralları değişmez, hukuk, ahlak, örf ve adetler, görgü kuralları zamanla değişebilir.

60

HUKUK DİN

AHLAK

İNSANLARI İYİYE GÜZELE GÖTÜRMEKTİR