2020-2021 Güz
Dr. Öğr. Üyesi Hilal PEKER DURAL
Sosyal Psikolog
Dersin Öğretim Elemanı: Dr. Öğr. Üyesi Hilal Peker Dural
Ofis Saati: E-mail iletişimi. (hilal.peker@omu.edu.tr)
Ders Tanımı: Sosyal psikolojinin tanımı ve tarihsel gelişimi, sosyal psikoloji araştırmalarında yöntem sosyal etki ve uyma, uyma davranışını etkileyen ortamsal ve kişisel etkenler tutumlar, tutum değişimiyle ilgili kuramsal yaklaşımlar, tutum değişimini etkileyen faktörler sosyal biliş (sosyal algı) grup yapısı ve dinamiği .
▪ İnsan «biyo-psiko-sosyal» bir canlıdır.
▪ Psiko-sosyal bakış açısı?
▪ Odak noktasında ilişki kavramı yer alır.
ÖZNE EGO ORGANİZMA
NESNE UYARAN
İŞ
DİĞERİ DİĞER ÖZNELER
▪ Üç ögeli bakış açısı: ego-alter-obje
▪ Sosyal psikolojinin diğer uzmanlık alanlarından veya sosyal bilim dallarından ayrımı üçlü anlayışa geçiş sonucu gerçekleşmiştir.
Moscovici, akt. Bilgin, 2014
Toplumu kendisiyle taşıyan birey.
▪ «Diğerlerinin gerçek veya hayali varlığı daima bizimledir.»
▪ «Sosyal davranış»ın bilimi
▪ Duygu ve düşünceleri de kapsar.
▪ Davranışlar, duygular, tutumlar, atıflar vb. olgular
«sosyal psikoloji bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarının diğerlerinin hayali veya gerçek varlığından nasıl etkilendiğini anlamaya ve açıklamaya çalışan bir bilim dalıdır» (G.Allport, 1968; akt. Bilgin, 2014).
▪ Vallerand ise Allport’un tanımına diğerlerinin algılanan özelliklerini ve bireyin kişisel özelliklerini de etkilemiştir.
▪ Diğerinin cinsiyeti, yaşı, giyimi, konuşma tarzı vb. bizim tepkilerimizi etkileyebilir.
▪ Sosyal uyaranlar (eşyalar, fiziksel ortam vb.) tepkilerimizi etkileyebilir.
▪ Önyargı ve stereotiplerimiz, anılarımız, tutumlarımız ve inançlarımız tepkilerimizi etkileyebilir.
«Sosyal psikoloji düşünce, duygu ve davranışlarımızın, diğerlerinin hayali veya gerçek varlığından ve özelliklerinden, bizi çevreleyen sosyal uyaranlardan ve kişisel
özelliklerimizden nasıl etkilendiğini inceleyen bilim dalıdır.» (akt. Bilgin, 2014).
İnsan
Zaman
Etkileşim Mekan
Tanımlamalardan da görüldüğü üzere «sosyal etki» vurgusu yapılmaktadır.
Sosyal etki konusu, sosyal psikolojinin merkezi bir konusudur.
Sosyal psikolojinin kurucu teorisyenleri sosyal etki olgusundan hareket etmişlerdir.
▪ İkna, kitle davranışı, vb.
▪ Sosyal antropoloji
▪ İktisat / Ekonomi
▪ Sosyoloji
▪ Psikolojik sosyal psikoloji
▪ İçten dışa, bireyden çevreye
▪ Sosyolojik sosyal psikoloji
▪ Dıştan içe, çevreden bireye
▪ Bu iki akımın da sosyolojiden ayrıldığı nokta, sosyolojinin daha çok toplum, organizasyon ve kurum düzeyinde çalışmasıdır.
➢Anlama ve iletişim sağlama
➢Gelişmelere duyarlılaştırma
➢İnsanı özgürleştirme
▪ 1915 yılında Alman profesörler tarafından Darülfünun bünyesinde kurulmuştur.
▪ Özelde sosyal psikoloji, genelde sosyal psikoloji alanı 1933 yılında yenilenen adıyla İstanbul Üniversitesinde yer aldı ve 1950’lere kadar Türkiye’deki tek bölümdü.
▪ Sonraki yıllarda devlet üniversitelerinde ve özellikle 1990’lardan sonra özel ve vakıf üniversitelerinde kuruldu.
▪ Mümtaz Turhan (İstanbul Üniversites)i) 2. Dünya Savaşı sırasında Bartlett’in yanında doktorasını bitirir ve İstanbul Üniversitesinde deneysel esaslı bir psikoloji /sosyal psikoloji yürütür.
▪ Bu sıralarda, Ankara Dil Tarih ve Coğrafya
Fakültesinde felsefe bölümünde Muzaffer Şerif’in bazı çalışma ve yazıları yayınlanır.
▪ 1950li yıllar sonrasında kurulmaya başlanan psikoloji bölümleri içerisinde özellikle sosyal
psikoloji alanında doktorasını Amerika’da yapmış ve dolayısıyla bu ekolü devam ettiren kişilerce
kurulmuştur.
▪ 1980’lerin başından itibaren ise Ege
Üniversite'sinde Nuri Bilgin (Avrupa ekolü) sosyal psikolojinin bireysel esaslı
deneyselci yönünü sosyal olanla karşılaştırarak tartışmıştır. Toplum
dinamikleri ve bireyin ilişkiselliği üzerinde durmuştur.
▪ Ayrıca insan-çevre ve eşya ilişkileri ile ilgili dersleri de ders programlarına dahil etmiştir.
Prof. Dr. Nuri Bilgin ve Prof. Dr. Ahmet Arslan
▪ YÖK’ün 1980lerde akademik dünyayı yeniden kurgulayışı ile Türkiye’de psikoloji alanındaki gelişmeler hız kazanmıştır.
▪ Sosyal psikolojide de araştırma yayın sayı ve niteliği artmaya başlamıştır.
▪ 2000’li yıllarda alt alanları da gelişmeye başlamıştır.
▪ Yerli bilgilerden hareketle yerli modeller geliştirmeye çalışan değerli bilim insanlarımız da vardır.
▪ Kültürler arası psikoloji ve kültürel
psikoloji alanında ve Türkiye’de çocuğun sosyalleşmesi ile ilgili çalışmaları ile dünya çapında adından söz edilen Çiğdem
Kağıtçıbaşı’nın aile ve benlik modeli bunun en iyi örneğidir.
▪ Türkiye’de psikoloji bilgisi çoğunlukla ana akım dediğimiz pozitivist bir dünya görüşü üzerinden üretilmektedir.
▪ Ancak İstanbul Üniversitesi Psikoloji Ana Bilim Dalı bu konuda farklılaşmaktadır ve eleştirel bir duruş sergilemektedir.
▪ Bununla birlikte, Ege Üniversitesi’nden birtakım araştırmacılar ve ODTÜ’den birtakım
araştırmacılar da niteliksel-eleştirel duruş ile çalışmalarını yürütmektedir.
▪ Türkiye’de sosyal psikoloji alanına özgü bir dergi yoktur. Ancak alana özgü ulusal kongre 2016
yılında Başkent Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nün ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir.
▪ Journal of Personality and Social Psychology (JPSP)
▪ Personality and Social Psychology Bulletin (PSPB)
▪ Journal of Experimental Social Psychology (JESP)
▪ Psych Bull, Psych Review, PSPR, AESP
