SOSYAL ETKİ VE UYMA HAFTA II

(1)

SOSYAL ETKİ VE UYMA HAFTA II

(2)

SOSYAL ETKİ VE UYMA

PDR Dr. Hüseyin Bayraktaroğlu

•İnsan davranışları sosyaldir.

•Otobüste birisi tarafından izlenen Ayşe hanımın davranış değişimi

•Uykusu gelen Ali’nin eve misafir gelince davranış değişimi

•İzlediği filmi sıkıcı olduğunu düşünen Ahmet, başka arkadaşlarının filmi beğenmesi ile film hakkında söyledikleri

Üç olayda da ortak nokta “sosyal etki”dir.

Sosyal etki Uyma davranışı Benzerlik (Sosyal davranış düzenliliği)

(3)

MUZAFFER ŞERİF DENEYİ

*Grup normu (kural/standardı) oluşması

-İlk aşama; bireyler teker teker laboratuvara alınmış: Birinci bulgu; her denek bir standart geliştirmiş

-İkinci aşama; bireyler 3-4 kişilik gruplar halinde laboratuvara alınmış:

İkinci bulgu; grup halinde tek standart geliştirilmiş

-Üçüncü aşama; deneyden bir yıl sonra birey yalnız başına deneye alınmış: Üçüncü bulgu; birey, yine bir yıl önceki grup standardını kullanmış

*Belirsiz fiziksel gerçek karşısında, bireysel olarak geliştirilen subjektif (öznel) gerçeğin yerine grubun geliştirdiği sosyal gerçek kullanılmaktadır.

(4)

ASCH’İN DENEYİ

*Gruba uyma

-İlk aşama; bireyle (denek) birlikte labaratuvar araştırmacının asistanları alınmıştır.

-Belirgin bir fiziksel gerçek (birbirinden açıkça farklı boyda üç çizgi)

A B C X ---Öncelikle asistanlara X çizgisinin A,B,C çizgilerinden hangisine benzediği sorulmakta, sonra deneğe sorulmakta

-Deneklerin %35’i asistanların cevabına uymakta

(5)

ŞERİF VE ASCH’İN DENEYİ

*Farkları -Fiziksel gerçek -Benimseme

-Grup normunun varlığı

*Benzerlikleri

-Sosyal normlar, sosyal etki ve uyma -Grup ruhu

(6)

ÜÇ DENEYİN İLİŞKİSİ

Şerif’in deneyi; sosyal normun nasıl oluştuğu

Asch’in deneyi; yerleşmiş sosyal norma bireyler nasıl uymaktadır

Milgram’ın deneyi; sosyal etki ve buna uyma davranışının nereye varabileceği

(7)

MILGRAM’IN DENEYİ

İtaat deneyi

-Deneyde rol alan üç birey;

1) Araştırmacı, 2) Öğrenci (gerçekte araştırmacı asistanı), 3) Denek

Deneyin sözde amacı; cezanın öğrenmeye etkisi

Deneyin gerçek amacı; insanlar sosyal etkiye ne derece boyun eğer? Birisine zarar verme emri alan birey bu emre ne derece uyar?

(8)

MILGRAM’IN DENEYİ

İtaat deneyi

-Deneyde rol alan üç birey;

1) Araştırmacı, 2) Öğrenci (gerçekte araştırmacı asistanı), 3) Denek

Deneyin sözde amacı; cezanın öğrenmeye etkisi

Deneyin gerçek amacı; insanlar sosyal etkiye ne derece boyun eğer? Birisine zarar verme emri alan birey bu emre ne derece uyar?

(9)

MILGRAM’IN DENEYİ

Deneye katılan öğretmenin bilmediği gerçekler -Öğrenci araştırmacının asistanı

-Kura çekilen kağıtların her ikisinde de öğretmen yazmaktadır -Şok jeneratörü sahici değildir

-Öğrencinin bağırma inlemeleri aslında teypten gelmektedir

Araştırma sonunda bütün bunlardan hiçbir deneğin şüphe duymadığı saptanmıştır.

Araştırma sonuçları

40 katılımcıdan hiç biri 300 volttan önce durmamıştır 5 denek 300 volttan sonra,

4 denek 315 volttan sonra,

5 denek diğer yüksek voltlarda deneye devam etmeyi reddetmişlerdir.

Geriye kalan 26 denek, yani %65’i deneyin sonuna kadar (450 volt) devam etmişlerdir.

(10)

YOUTUBE’DAKİ DENEYLER

Ders kitabında aktarılanlar

***MuzafferŞerifdeneyi:https://www.youtube.com/watch?

v=0DoIxN6B4PQ

***UyumdeneyiAsch:https://www.youtube.com/watch?v=RE0PjvSfllc

***Milgram deneyi: https://www.youtube.com/watch?v=_e1_-UpdzZ0 Ek önerilenler

*Uyumdeneyi: https://www.youtube.com/watch?v=BgRoiTWkBHU

*Zimbardodeneyi:https://www.youtube.com/watch?v=Yh0DwF0Grl

*Zimbardo deneyinin filmi “The Experiment”:

https://www.youtube.com/watch?v=7B_WVs0H9-s

(11)

SONRAKİ HAFTANIN DERS KONUSU

*Uyma davranışını etkileyen ortamsal, kişisel ve kültürel etkenler nelerdir?

*İnsanlar neden ve ne tür uyma davranışları gösterir?

*Sosyal etki ve uyma davranışının kavramlaştırılması ve çeşitleri Kaynak: Kağıtçıbaşı’nın kitabı sayfa 77-99