• Sonuç bulunamadı

SOSYAL ETKİ SOSYAL ETKİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "SOSYAL ETKİ SOSYAL ETKİ"

Copied!
16
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

SOSYAL ETKİ

SOSYAL ETKİ

(2)

2

Sosyal Etki Sosyal Etki

Sosyal psikoloji ,bireylerin düşünce, duygu ve

davranışlarının başkalarının gerçek, hayali ve örtülü varlığı karşısında nasıl etkilendiğini anlama ve açıklama çabasıdır.

Sosyal etki araştırmaları, sosyal etkiyi irdeleyen sosyal psikologların işaret ettiği konularla sınırlı kalmıştır.

«Hedefi olmayan gemiye hiçbir rüzgar yardım etmez».MONTAIGNE

(3)

Sosyal etki sosyal davranışı yönlendirir. Örnek davranışlar:

-Seyrettiği filmi beğenmediği halde, herkesin beğendiği arkadaş grubu içinde görüşünü söylemeyen genç.

-Sınıftan çıkmak istediği halde çoğunluk oturduğu için oturan öğrenci.

-Gözlemlendiğini görünce,farklı davranan genç kız.

Gruba uyma davranışı,birey davranışına yön verir.

(4)

4

Sosyal Etki Biçimleri

Kabul, itaat, uyma

Sosyal Etki Biçimleri

Kabul, itaat, uyma

İkna olmak ile bir grup ya da bir bireyle ilgili

doğrudan ya da dolaylı bir sosyal baskıya kapılmak arasındaki fark bilinmektedir.

Örneğin, başkalarının tutumlarını tasvip edebilir,

onların taleplerini yerine getirebilir ya da onlarla

aynı davranışlarda bulunabiliriz, fakat kendimizi

ikna olmuş hissedemeyiz.

(5)

Bazı sosyal etki biçimleri kabulü doğurur

-çoğunlukla ikna ya da zor kullanma yönteminin bir sonucu olarak bu davranışlarda ve dışa vurulan

tutumlarda görünürde gerçekleşen bir değişimdir.

Kabul, iç değişimi yansıtmadığı için, ancak davranış

gözetlendiği sürece varlığını devam ettirir.

(6)

6

Örneğin, çocuklar anne babalarının talimatları

doğrultusunda odalarını tertipli tutabilirler, fakat bu anne babalarınca gözetlendiklerini bildikleri sürece geçerli olan bir durumdur.

Zor yoluyla insanları bir şeyler yapmaya mecbur ya

da razı etmenin önemli bir ön koşulu, sosyal etki

kaynağının hedef kişi ya da kişilerin gözünde güç

sahibi bir kaynak olarak algılanmasıdır; güç, kabul

ettirmenin temelidir.

(7)

Güç ve etki Güç ve etki

Kabul güç ilişkileriyle bağlantılıyken, uyma değildir.

Kabulde, insanların bir istemde bulunurlarken

kullandıkları ikna edici taktiklerin etkisi söz konusu

değildir sadece, bu istemlerin ne denli güçlü bir biçimde ortaya konulduğu da önemlidir.

Güç, etki yaratma kapasitesi olarak görülebilir; etki ise eyleme geçmiş güç demektir. Örneğin, French ve Raven sosyal gücün beş temelini saptadı, daha sonra Raven

buna bir altıncısını etkiledi: ödüllendirme, cezalandırma, bilgi, uzmanlık, yasa ve kıyaslama.

(8)

8

Normların oluşumu ve etkisi Normların oluşumu ve etkisi

Uyma

Sosyal etki, kendisini, büyük ölçüde, doğrudan istemlerin kabul edilmesi ile otoriteye itaatte gösterse de, daha dolaylı bir tarzda da grubun normlarına uyma yoluyla işleyebilir.

Örneğin, Allport, kişilerin, bir grubun içindeyken korkular ve ağırlıklar hakkında daha ılımlı yargılar verdiklerini gözlemledi.

Öyle gözüküyor ki, doğrudan bir baskının olmadığı bu koşulda grup, kendi üyelerinin bir noktada birleşmelerine

(yakınsamalarına) ve böylece birbirlerine daha fazla benzemelerine yol açmaktaydı.

(9)

Sherif, bu yakınsama (bir noktada birleşme)

etkisini açıkça grup normlarının gelişimine bağlayarak büyük bir adım attı. İnsanların yaptıkları, düşündükleri ve hissettikleri şeylerin doğru ve uygun olduğundan

emin olma ihtiyacı içerisinde oldukları düşüncesinden hareket eden Sherif, insanların kendilerine olası

davranışlar yelpazesi oluştururlarken başkalarının

davranışlarına başvurduğunu ileri sürdü: biz buna

referans çerçevesi ya da ilgili sosyal karşılaştırma

bağlamı diyoruz.

(10)

10

Sherif’in otokinetik etki deneyi Sherif’in otokinetik etki deneyi

Muzafer Sherif, sosyal normların belirsizlik şartlarında

davranışa yön vermek üzere ortaya çıktığına inanıyordu. Bu fikri araştırmak için algı yanılsamasından yararlandı

(otokinetik etki).

Otokinetik etki, tamamen karartılmış bir odadaki ufak ve sabit bir ışık kaynağının hareket ediyormuş gibi gözükmesidir.

Buradaki hareket nesnelerin yokluğunda, gözün

kaydırılmasıyla oluşan bir harekettir. Işığın ne kadar hareket ettiğini tahmin etmeleri istenen kişiler bu görevi oldukça zor bulmuş, yaptıkları tahminlerden genelde emin olamamışlardır.

(11)

Sherif ışık noktasını defalarca göstermiş ve bu hareketin bir yanılsama olduğunu bilmeyen katılımcılarından her defasında (yani, her denemede) ışığın ne kadar hareket ettiğini tahmin

etmelerini istemiştir. Katılımcılar kendi tahminlerini bir referans çerçevesi olarak kullanmış, 100 denemeden sonra tahmin

yelpazelerini giderek darlaştırmış, herkes kendi kişisel tahminleri temelinde norm oluşturmuştur.

(12)

Asch deneyi

İnsanın karar verme sürecinde, çevre etkisinin ne denli önemli olduğunu anlamaya çalışan uyum ve sosyal etki üzerine gerçekleştirilen deneyi sosyal psikolog

Asch yürütmüştür.

Deneyde tüm katılımcılara bir çift kart gösterilmektedir. Bu kartların birinde biri kısa biri orta ve biri uzun olmak üzere 3 çizgi vardır. Diğer kartta ise tek bir çizgi bulunmaktadır.

Deneklere bu karttaki çizginin diğer karttaki çizgilerden hangisine benzediği sorulmuştur.

12

(13)

Deneyin amacı, gerçek deneğin davranışlarının diğer

deneklerden ne derece etkilendiğini bulmaktı. Araştırmaya katılan katılımcıların %76’sı diğer kişilere uyarak, çizgilerin uzunluğu konusunda yanlış yanıt vermişlerdir. Toplamda 12 etap gerçekleştirilmiştir ve ortalama olarak katılımcıların 1/3’ü diğerlerine uyma davranışı göstermiştir.

Bu araştırmada, diğerlerinin cevaplarını duyan, son katılımcı diğer katılımcıları tanımamasına rağmen, farklı bir yanıtı

veren tek kişi olmaktan çekinmiş ve yanlış bir yanıt vermiştir.

Bu da, uyum baskısının gücünün ne kadar fazla olduğunu göstermektedir.

Bu deney Stanley Milgram'ı etkilediğinden, daha sonra itaat

(14)

14

Sherif’in araştırmasında yargı nesnesi belirginlikten uzaktı: katılımcılar kendilerinden emin değildi,

dolayısıyla hemen bir norm oluşturuldu ve bu norm davranışı yönlendirmede bir hayli etkili oldu.

Asch, katılımcıların birbirlerini tanımadığı

durumlarda, alternatif algılamaların davranış üzerinde hiçbir etkisi olmayacağını ileri

sürdü,bireyler grup etkisinden bütünüyle bağımsız

olarak değerlendirme yapacaklardı.

(15)

Sosyal Değişme

Uyma davranışında tartışılan temel nokta, bireylerin bir gruptan doğrudan ya da dolaylı olarak

gelen sosyal etkiye nasıl kapıldıkları, yeni bir normu nasıl oluşturduklarıdır.

Sosyal değişme, bu kurumlar ve değerler sisteminin

gösterdiği dönüşümleri anlatan dinamik bir kavramdır.

(16)

Sosyal Değişmeyi Etkileyen Faktörler Fiziki çevre,

Teknoloji, Kültür,

Demografi,

Kitle iletişim araçları

16

Referanslar

Benzer Belgeler

Stajyer kabul eden çoğu kurum ve kuruluşun yeni mezun psikolog adaylarının aktif katılımları konusunda duyduğu endişe ve baskılayıcı tavırları, ve çoğu stajın

Tohum Otizm Vakfı’nın otizm alanında yaratmak istediği etkilerin bir başlığını Otizm Spektrum Bo- zukluğu olan çocukların erken eğitimi için bir eğitim modeli

Tohum Otizm Vakfı’nın otizm alanında yaratmak istediği etkilerin bir başlığını Otizm Spektrum Bo- zukluğu olan çocukların erken eğitimi için bir eğitim modeli

Pozitif ve nötr davranış tanımlarıyla eşleşen yüzlere göre negatif içerikli davranış ta- nımlarının eşleştiği yüzler için kaynak belleğinin daha iyi olduğu

• Bu üç güç tipini karşılaştırdığımızda yapılan çalışmalar sonucunda,uzmanlık ve özdeşlik güçlerinin daha etkili olduğu ancak uzmanlık. gücünün etkisinin daha

Toplumsal yaşamın her yönüyle ilgisi olan ön yargı da soyut bir kavram olup, değerleri ve uygulama biçimleri sıklıkla tartışılan bir olgudur. sınıf)

Deneyin gerçek amacı; insanlar sosyal etkiye ne derece boyun eğer? Birisine zarar verme emri alan birey bu emre ne derece uyar?.. MILGRAM’IN DENEYİ. PDR Dr.

Arkonaç (2008) Sosyal Psikolojide İnsanları Anlamak, Deneysel ve Eleştirel Yaklaşımlar, Ankara:Nobel... Bu çerçevede sosyal dünya