Dünyada Sosyal Güvenlik
Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• 1880’lerde Prens Bismarck ile başlayan ikinci dönemde sosyal sigortalar sosyal güvenlik alanından önemli bir müessese olarak ön plana çıkmaktadır.
• Bu dönemdeki gelişmeler çalışma hayatında sosyal sigortaları sosyal güvenlik
sistemlerinin temel kurumu haline getirmiştir.
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• 1929 Dünya Ekonomik Krizi ile ortaya çıkan talep yetersizliği ve işsizlik olgusu
• beraberinde devlet eliyle tüketim
harcamalarının artırılması şartıyla ekonomik canlanmanın ve işsizliğin azaltılmasının
sağlanması hedeflerine dayalı Keynesci Refah Devlet’nin ortaya çıkışında önemli bir
etkendir.
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• Sosyal güvenliğin sistemleştrilmesi
konusundaki denemeler 1881-1942 tarihleri arasında geniş bir zaman içerisinde yapılmıştır.
• Modern sosyal güvenlik sistemi bu
denemelerin tecrübelerinden faydalanarak gerçekleştirilmiştir.
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• Özellikle bu fikir, II. Dünya Savaşı’nı izleyen yıllarda daha belirgin bir şekilde gelişme göstermiştir.
• Dolayısıyla, sosyal güvenliğin modern anlamda gelişme göstermesi II.
Dünya Savaşı sonrasında olmuştur.
• Dolayısıyla söz konusu dönemde, sosyal güvenlik sistemleri, belirli bir gelir güvencesi sağlayarak ekonomide toplam talebe istkrar sağlayacak yönde
• gerek koruma sağladıkları riskler
• gerekse de koruma sağladıkları kişiler açısından kapsam genişlemesine uğramışlardır.
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• Sosyal güvenlik sistemlerinin modern anlamda tarihsel seyrinde, sistemin kurumsal ve hukuksal açıdan gelişme göstermesinde birtakım önemli gelişmeler yaşanmıştır.
• Sosyal güvenlik açısından bu önemli gelişmeleri;
New Deal Programı, Uluslararası
Sözleşmelerde Sosyal Güvenlik ve Beveridge Raporu olmak üzere ele alabiliriz.
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
Uluslararası Sözleşmelerde Sosyal Güvenlik
• dünyadaki sosyal güvenlik sistemlerinin işlevsel hale gelmesinde ve uygulamasında önemli mihenk taşları olarak kabul edilen uluslararası anlaşmalar;
• Atlantik Paktı
• Philadelphia (Filadelfiya) Bildirgesi
• İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
• Sosyal Güvenliğin Asgarî Normlarına İlişkin 102 Sayılı ILO Sözleşmesi
• Avrupa Topluluğu (Birliği) Anlaşması
• Avrupa Sosyal Güvenlik Kodu
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
Uluslararası Sözleşmelerde Sosyal Güvenlik
• Sosyal Güvenliğin Asgarî Normlarına İlişkin 102 Sayılı ILO Sözleşmesi
• 9 risk sayılmıştır. Bunlar; (1) Hastalık halinde sağlık yardımı, (2) Hastalık halinde tazminat, (3) İşsizlik, (4) Yaşlılık, (5) İş kazası ve meslek
hastalığı, (6) Analık, (7) Sakatlık, (8) Ölüm ve (9) Aile Yardımlarıdır.
• Sözleşmeyi onaylamak isteyen ülke bunlardan en az üçünü kabul etmelidir.
• Ancak kabul edilecek üç riskten birinin işsizlik, iş kazası ve meslek hastalığı, yaşlılık, sakatlık veya ölüm sigortalarından biri olması zorunludur
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
Yeni Bir Sosyal Güvenlik Kuramı: Beveridge Raporu
• Beveridge Raporu, hem İngiliz sosyal güvenlik tarihi bakımından büyük önem taşıyan hem de bütün dünyada sosyal güvenlik
anlayışını ve sosyal güvenlik politikalarını etkileyen bir metindir.
• 20 Kasım 1942’de Sir William Beveridge başkanlığında sunulan bu rapor, sosyal güvenlik alanında yeni bir anlayışın habercisi olmuştur.
• Ayrıca rapor, Beveridge tarafından “sosyal devrim” olarak nitelendirilmiş ve tüm dünyada geniş yankı uyandırmıştır
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• Sosyal güvenlik sistemlerinin en parlak devrini
oluşturan üçüncü dönemde ise, başında iki dünya
savaşı geçmiş olan dünya, özellikle 1950’lilerden sonra refah devlet anlayışı sosyal güvenlik sisteminde
önemli gelişmelere yol açmıştır.
• 2DS’ndan sonra özellikle nüfus artışı, aile yapısındaki değişim ve doğum oranının azalması sosyal güvenlik sisteminin olgunlaşmasında önemli öğeler olarak ortaya çıkmışlardır.
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• 1975’li yIllardan sonra sosyal güvenlik sistemi krize dönüşmüş, (bu krizde özellikle 1970’li yıllarda önemli bir boyutlara ulaşmış işsizliğin büyük bir rolü bulunmaktadır.
• mevcut sistemler toplumun ihtiyaçlarına cevap veremez hale gelmiş ve yeniden yapılanma
arayışları baş göstermiştir.
Dünyada Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
• günümüzde, sosyal güvenlik sisteminin maliyetini artırıcı gelişmeler de söz konusudur:
• Programların gelişmesi ve olgunlaşması,
• Sosyal ve demografik değişiklikler (özellikle
sanayileşmiş ülkelerde yaşlı nüfus artışı, bunların sağlık masraflarının artışı),
• Faydalanan başına düşen sağlık hizmetlerinin maliyetindeki artışlar.
