Ders 1
Dersin Konusu: 1. ԱՆՁՆԱԿԱՆ ԴԵՐԱՆՈՒՆՆԵՐ (ŞAHIS ZAMİRLERİ)
2. SIFAT YAPIM EKLERİ: ան չ դժ տ ապ, –-, -, -, -, ալի ելի ական եկան ակի/- , - /- , - , -ային ատ ավետ ավոր եվոր ավուն ե յա ելի եղ ենի իչ ոտ, - , - , - /- , - , - /- , - , - , - , - , - /-
, - , - , - , - կոտ յալ յան ու ուն
Անձնական դերանուններ (Şahıs Zamirleri)
Ermenicede անձնական դերանուններ’in yalın hali aşağıdaki gibidir:
Ես
Դու
Նա
Մենք
Դուք
Նրանք
Անձնական դերանուններ, isimler gibi çekimlenirler. Ancak aldıkları ekler isim çekim eklerinden farklılık gösterir.
Անձնական դերանուններ çekimleri aşağıda verilmiştir:
1. Tekil 2. Tekil 3. Tekil 1. Çoğul 2. Çoğul 3. Çoğul
Ուղղ․ Ես Դու Նա Մենք Դուք
Նրանք
Սեռ․Իմ Քո Նրա Մեր Ձեր Նրանց
Տր․ Ինձ Քեզ Նրան Մեզ Ձեզ
Նրանց
Հայց․ Ինձ Քեզ Նրան Մեզ Ձեզ
Նրանց
Բաց․Ինձ ա նից( ) Քեզ ա նից Նրանից( ) Մեզ ա նից( ) Քեզ ա նից Նրանցից( )
Գործ․ Ինձ ա նով( ) Քեզ ա նով Նրանով( ) Մեզ ա նով( ) Քեզ ա նով( ) Նրանցով
SIFAT YAPIM EKLERİ
Olumsuzluk Anlamı Veren Sıfat Yapım Ekleri Önekler:
Ermenicede sıfat yapımında kullanılan önekler “ան չ դժ տ ապ-”tır. -, -, -, -,
Bu ön eklerden en çok kullanılanı ան-’dır ve sözcüğe olumsuzluk anlamı verir.
“ան-” öneki sıfatların önüne gelebilir:
Օրինակ՝
Մաքուր => անմաքուր (Temiz X Kirli)
Հաջող => անհաջող (Başarılı X Başarısız)
“ան-” öneki isimden sıfat türetilken de kullanılır:
Օրինակ՝
Նշան=> աննշան
Հոտ => անհոտ
-ություն ile biten soyut isimler ան öneki almış pek çok sıfattan türetilebilir. -
Օրինակ՝
Անհոգ => անհոգություն
Անմեղ => անմեղություն
“ -, չ դժ տ ապ-” önekleri daha az kullanılan eklerdir. Bunlar da olumsuzluk -, -, belirtirler.
Օրինակ՝
չ .- Խոսել => չխոսկան
դժ-. Գույն => դժգույն
տ-. Հաճելի => տհաճ
ապ Օրենք-. => ապօրինի
ADLARDAN VE FİİLLERDEN SIFAT YAPIM EKLERİ:
Sıfat Yapım Eki İçin Kullanılan Son Ekler:
Sıfat yapımında sıklıkla kullanılan son eklerden bazıları –ալի ելի ական/- , - /- եկան,
-ակի ային ատ ավետ ավոր եվոր ավուն ե յա ելի եղ ենի իչ, - , - , - , - /- , - , - /- , - , - , - , - , -ոտ կոտ յալ յան ու ուն’dur. Bu ekler isimden, fiilden, sıfattan vs. sıfat türetirken /- , - , - , - , - kullanılabilir.
Օրինակ՝
–ալի. Սոսկալ (dehşete düşürmek) => սոսկալի
-ելի. ատել (Nefret etmek) => ատելի
-ական. Թուրք (Türk) => թուրքական
-եկան. Շահ (çıkar/fayda/yarar) => շահեկան
-ակի. Բազում (çok) => բազմակի
-ային. Օդ (hava) => օդային
-ատ. Գույն(renk) => գունատ
-ավետ. Բույր(aroma) => բուրավետ
-ավոր. Մեղք(günah/suç) => մեղավոր
-եվոր. Ունենալ (Sahip olmak) => ունևոր
-ավուն. Կարմիր (kırmızı) => կարմրավուն
- .ե Փայտ (odun/ağaç) => փայտե
-յա. Ապակի (cam) => ապակյա
-եղ. Ուժ (güç/kuvvet) => ուժեղ
-ենի. Մայր (anne/ana) => մայրենի
- .իչ Հուզել (heyecanlanmak) => հուզիչ
-ոտ. Յուղ (yağ) => յուղոտ
-կոտ. Վախ (korku) => վախկոտ
-յալ. Որակել (nitelemek) => որակյալ
-յան. Արևելք (çıkış/doğu) => արևելյան
-ու. Հատել (kesmek) => հատու
-ուն. Հնչել(seslenmek) => հնչուն
Kaynak:
- Sakayan, Dora (2007), Eastern Armenian, Yerevan: Yerevan State University Press, p. 188-189.
