BEDEN EĞİTİMİNDE YÖNETİM VE
ORGANİZASYON
Liderlik Yaklaşımları
1. ÖZELLİK YAKLAŞIMLARI
2.DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLAR
- OHIO STATE ARAŞTIRMALARI
- MİCHIGAN ARAŞTIRMALARI
3. DURUMSAL YAKLAŞIMLAR
Durumsal Yaklaşımlar
• Durumsal liderlik kuramları liderin ortaya çıkmasını sağlayan çevresel faktörleri ön plana çıkarmıştır. Durumsal faktörler bir
kişinin belirli bir durumda veya çevrede lider;
başka bir çevre veya durumda ise izleyici
olabileceğini konu edinir. Durumsal yaklaşıma
göre kişinin lider olmasını sağlayan çevresel
faktörlerdir.
Fiedler’in Kuramı
• Liderin kişilik özellikleri ve içinde bulunulan durumu, hem de tüm bunların liderin etkililiğini nasıl etkilediği belirlemeye çalışmıştır. Böylece liderliğe ilişkin iki önemli soruya cevap aranmıştır.
• niçin belirli bir durumda benzer, hatta hemen hemen aynı özelliklere sahip liderlerden biri etkiliyken; diğeri etkili
olamamaktadır?
• niçin belirli bir durumda etkili olan lider, bir başka durumda etkili olamamaktadır?
Liderlik Biçimi
• Fiedler, iş ve ilişki merkezle olmak üzere iki türlü liderlik biçimi belirlemiştir. Fiedler liderlik biçiminin süreklilik arz ettiğini
belirterek, liderlik biçiminin kolaylıkla değiştirilemeyeceğini söylemiştir. Göreve (iş) yönelik liderlik davranışı gösteren
yöneticiler kişisel ilişkiler ve sorunlarla pek fazla ilgilenmezler.
İlişkilere yönelik yöneticiler için kişisel kalite ve grup iklimi verimlilikten daha önemlidir.
Durumsal Faktörler
• Başarıyı etkileyen durumsal değişkenler ise üç grup altında incelenmektedir:
(1) grup atmosferi (lider-izleyen ilişkisi), (2) görevin niteliği
(3) liderin sahip olduğu yetkiler (makam gücü).
Grup Atmosferi
• Grup atmosferi liderin grup tarafından kabul edilmesidir. Lideri kabul eden ve ona sadık olan üyeler kendilerini görevlerine vererek işlerini en iyi bir şekilde gerçekleştirmeye çalışırlar. Liderle üyeler birbiriyle iyi
geçinirlerse bölünme ve çatışmalar azalır.
Görevin niteliği
• Görevin içeriğine göre bir iş, rutin nitelikte veya karmaşık niteliktedir. Basitlik veya karmaşıklık görevin yapılanma derecesini gösterir. Basit işler açık bir biçimde kolaylıkla tanımlanabilen hedeflere sahiptir. Diğer taraftan karmaşık işlerin prosedürleri ayrıntılı ve değişkendir. Lider bu işlerin nasıl yapılacağını ve yapılması gerektiğini tam olarak
bilmeyebilir. Bu işler için somut hedef ve amaçlar belirlemek zordur. Belirli bir amacın gerçekleştirilmesi için birden fazla yol ve yöntem var olabilir. Görevin başarılması sadece
‘rakamsal’ bir olay değildir. Kalite veya nitelik çok farklı olabilir.
Pozisyonun Gücü
• Pozisyonun gücü, lidere verilen yetkinin şeklini tanımlar. Bu yetki müdür veya genel müdür
olarak atanmak suretiyle veriler ‘resmi bir yetki’ midir? Yoksa liderin kendisini üyelere
sevdirerek elde ettiği informal bir güç müdür?
Veya liderin kendi alanında çok bilgili ve
yetenekli olmasıyla elde ettiği bir güç müdür?
Kavramsal Yetenek Kuramı
• Fiedler liderin zeka düzeyinin belirli koşullar altında farklılaşabileceği savını ileri sürdürmüş. Bu koşullar;
• grubu yönetmesi
• grubun desteğini sağlamış olması
• stressiz bir ortamda çalışması
• görevin entelektüel bir çabayı gerektirmesidir.
• Yukarıdaki koşullarda zeki liderler çok daha iyi eylem planları etkili stratejiler geliştirebilirler.
4. Paul Hersey ve Kenneth Blanchard’ın Koşulsallık Yaklaşımı
yüksek
M4 Katılan
Kabiliyeti var ve aynı zamanda istekli. Görevi yöneticisinin istediği gibi yapmak istiyor
M4
M2Satan
Kabiliyeti var fakat sorumluluk üstlenmek istemiyor
M3 Devreden :Kabiliyeti yok, fakat sorumluluk
üstlenmek istiyor
M1Söyleyen: Kabiliyeti yok ve sorumluluk üstlenmek
istemiyor
düşü Lidere bağlılık
Lider ne yapmalı?
• Söyleyen: Bu tür astlarla ilgilenmek için direktif verici liderlik modeli uygundur. Lider rolü ve işi tanımlar ve üyeye ne
yapacağını, nasıl yapacağı talimatını verir.
• Satan: Bu tür astlara karşı liderin yönlendirici ve destekleyici bir tutum takınması gerekir.
• Katılan: Kararlar üyelerle paylaşılır. İşleri kolaylaştırma ve iletişim çok önemlidir.
• Devreden: Göreve olan ilgisi ve yöneticiye olan bağlılığı düşük olan kişilere çok az yönlendirme ve çok az destek verilir.
4.Yol-Amaç Kuramı (Robert House
• Bu yaklaşımda liderin astları amaçlarına ulaştırması önemlidir.
Astlar, liderin ortaya koyduğu amacı yakın zamanda veya gelecekte gerçekleştireceğine inanırlarsa benimserler. Lider astlara amaca ulaşmak için yol göstermeli astların önünü açmalıdır. Liderin başlıca fonksiyonu üyelerin beklentilerini yükseltmek, beklentilerine ulaşabilmeleri için uygun araçlar sağlamaktır.
Lider üyeleri veya astlarını isteklendirme işlevini aşağıdaki şekillerde gerçekleştirebilir:
• Amaca ulaşan personelin kazançlarını artırma
• Kazanca giden yolları açıklığa kavuşturma
• Amaca ulaşılmasını engelleyen pürüzleri, aksaklıkları ortadan kaldırma,
• Astların tatminini artıracak fırsatlar yaratma ve
bu fırsatları artırma,
Liderlik kuramlarının karşılaştırılması
Karşılaştırma
ölçütleri Fiedler'in
Yaklaşımı House'un
Yaklaşımı Hersey &
Blanchard'ın Yaklaşımı
İlgi Duruma gore
kontrol Duruma gore
nitelik ve
özellikler
Duruma gore nitelik ve özellikler
Odaklaşma Görevin yapısı Güç ve yetki,
Lider üye
ilişkileri
Astların özellikleri
Görevin niteliği İzleyicilerin hazır olması
Liderlik tarzı Görev yönelimli
İlişki yönelimli Dikte edici Destekleyici
Katılımcı Başarı yönelimli
Söyleyen, Satan
Katılım
sağlayan Yetki göçeren
Yönetsel Etkin lider Etkin lider Etkin lider
