Hermeneutik (Yorumsamacılık)

Hermeneutik

(Yorumsamacılık)

Yorumbilim / Anlambilim

Antikçağ’da

Hermes (Tanrıların habercisi, mesajların açıklayıcısı/tercüme edicisi)

Ortaçağ’da

Özellikle dinsel metinlerin ve kutsal kitapların yorumlanması, açımlanması,

içlerindeki derin ve mistik mananın/hakikatin açığa çıkarılması, Tanrı mesajının anlaşılır kılınması çabası

Sonraları dilsel ve hukuksal metinlerin yorumlanması ve anlamlandırılması

Hermeneutik

(Yorumsamacılık)

Anlaşılmak istenen şeyi örtük anlamından kurtarıp asıl anlamını ortaya koyma amacı.

Metnin derin manasını açığa çıkarma, anlama teorisidir (Dilsel, tarihsel, felsefi)

Çağdaş felsefi ve yöntemsel kökeni ise 19. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır.

Schleiermacher, Dilthey, Heidegger, Gadamer

Hermeneutik

(Yorumsamacılık)

Schleiermacher (Hermeneutik Üzerine Dersler, 1805-1810)

Tüm metinlere uygulanabilecek bir anlama yöntemi olarak hermeneutik Evrensel bir anlama ve açımlama teorisi (evrensel hermeneutik)

Bir dilin bulunduğu yerde mutlaka anlam da vardır. Anlam, diyaloğa ilişkindir.

Diyalog sadece sözlü olmaz, metin aracılığı ile de olur. Bu diyalog sürecinde anlama

etkinliği temeldir. Anlamak, anlatının ortaya çıktığı düşünsel sürece ilişkindir.

Hermeneutik

(Yorumsamacılık)

Bu süreci anlamak için metnin yorumunun bütün-parça ilişkisi temelinde yapılması gerekir. Metinde cümleden kelimeye, kelimeden cümleye gidip gelen bir anlama süreci vardır: Hermeneutik Döngü

Her metinde iki boyut vardır:

-Diyalogun ortamı (gramer, dil) – Gramatik yorumlama -Diyalogun maddesi (konu) – Psikolojik yorumlama

Metni anlamak, yani metnin gizemine ulaşmak için yapılacak tek şey, metni yeniden kurmak, onun oluşumunu yeniden yaşamaktır.

Anlamak yorumlamakla olasıdır. Yorumlamak da Hermeneutik Döngü ile olur.

Hermeneutik (Yorumsamacılık)

Dilthey (1833-1911) (Hermeneutik ve Tin Bilimleri)

Tin bilimlerinin (insan ve kültür bilimlerinin) yöntemi olarak hermeneutik Toplumun doğa gibi incelenebileceği anlayışını şiddetle reddeder.

İnsana dair bilgi, insana dair özelliklerle kavranır.

Burada bilgi ve bilme edimi, arzu duyan, hisseden ve hayal kuran bir varlık olarak insan özelliklerine içkindir.

Bilimlerin ve yöntemlerin ayrılığı ilkesi diye ifade edilebilecek bir bakış açısı geliştirmiştir.

İnceleme nesnesinin doğa ya da insan olması, iki farklı bilgi ve bilme biçimi demektir.

Hermeneutik

(Yorumsamacılık)

Doğa bilimlerinin yöntemi doğal olguların gözlem ve deney sonucunda elde edilen değişmez, genel geçer ve zorunlu ilkelerine dayanır. (Açıklama)

Tin bilimlerinin yöntemi beşeri olguların kendi bireyselliği ve özgüllüğü içinde

kavrandığı tarihsel ve yaşanmış deneyime; yaşam dünyasına dayanmalıdır. (Anlama)

Hermeneutik (Yorumsamacılık)

Bilimsel bilginin edinilmesinde iki karşıt yaklaşım:

Açıklama ve anlama

“Doğayı açıklarız; insanı ise anlamamız gerekir.” İnsan açıklamanın değil, anlamanın konusudur.

Açıklama; görüngüler dizisinin açık seçik tanımlanmış öğeleri aracılığıyla nedensel bir bağ içine sokulması işlemidir.

İnsanı ayırt eden, özsel anlama/manaya sahip olmasıdır.

İnsan kendi eylemine anlam yükleyen hayvandır.

Hermeneutik

(Yorumsamacılık)

Dilthey hermeneutiği tarih ve kültür dünyasının anlaşılmasında/ yorumlanmasında bir yöntem olarak görmekte ve tin bilimlerinin başlıca yöntemi olarak

temellendirmeye çalışmaktadır.

Böyle bir yönteme ihtiyaç duyulmasının nedenini, tarihsel-kültürel gerçekliğin doğadan farklılığıdır.

“Tarihsel dünya tek tek bireyler, onların eylemleri ve ürünleriyle meydana

getirilmiştir. Bireyler aslî bir değere ve değer taşıyan bir varlık olarak deneyime

sahiptirler; onların amaçları vardır ve yaşamlarını anlamlı olarak kavramaktadırlar.“