' ' - Î Ş >
Kurtuluş Sa/aşında Karboğazı’nda Türklere
esir düşen Fransız Komutanı
Menil’in anıları
Yazan : Taha Toros
Ç u k u r o v a d a K u r t u l u ş d ir e n m e si ba ş la d ığ ı z a m a n , F r a n s ı z l a r ı n P o z a n tıd a b u l u n a n t a k viyeli bi r t a b u r u , millî k u v v e t l e r i m i z t a r a f ı n d a n önce sa rı lm ış, d a h a so n ra çıkış y a p t ı k l a r ı s ır a d a K a r B oğ a zı ’n d a esir edilmişti'.
B u t a b u r u esir al an , K ar ai sa lı J a n d a r m a B ö l ü k K o m u t a n ı Ü s te ğ m e n H a ş a n (E m ek li J a n d a r m a A lb ay ı H a ş a n A kın cı r a h m e t l i) b e y in a n ıla rın ı d a h a önce ( K u v a y i Milliye) s ü t u n l a r ı n d a y a y ın la m ış b u lu n u y o ru z . Am a, k e n d is in d e n i k iy ü z misli k ü ç ü k bir k u v v e t e koca bir t a b u r u esir v e r e n F ra n sız B in b a ş ısı Menil’in an ılar ı bize gizli kal m ışt ı.
H a le n T ic a r e t Bakan lığı Müş avi r M üfet tişi b u l u n a n sa yın h e m ş e rim iz Talıa Toros, F r a n şa da b u l u n d u ğ u sı ra d a b u a n ı l a r ı , B inbaş ı Menil’in eşinden al m ış ve A d a n a K u r t u l u ş u n u n 50. y ıld ö n ü m ü n e r a s t l a y a n 5— O c a k — 1972 d e n b a ş la m a k üzere (M illiyet) gaz et es in de y a y ı n la m ış tı. B u a n ıla r ın Çu k u ro v a için b ü y ü k bir önem t a ş ıd ığ ın ı d ü ş ü n e r e k d er gim iz de y a y ı n la m a k ü zer e m üs â d e le ri n i is ted ik ; m u v a f a k a t e t t i l e r. K e n d is in e şü k r a n l a r ı m ı z ı suna rız.
Ç uk urova mızı ıı y e tiştir d iğ i d e ğ e r l e r d e n biri ola n S ay ın Talıa T o ro s’u, kısa biyografis i, çı km ış ve ç ık a c a k e serle rile o k u y u c u la r ım ız a t a n ı t m a k su ret ilc b u y a y ın a , başlıyoruz.
T Ama IüKOS
BİYOÖRAFİSİ
Taha Toros, 1912 yılında T arsusta do ğ m uştur. Babası, m em lekete 50 yıl hizm et e d e n ve 'Tarsus Müftüsü iken ölen Hilmi b ey d ir.
Taha Toros, ilk ve o rta tahsilini T arsusta, Lise tahsilini A aanada, yük sek tahsilini İstanbul Ü niversitesi Hu kuk fakültesinde yapm ıştır, Tetkik ve te te b b û için iki yıl sü re ile P aris’e g ö nderilm iştir.
Ç ukurovada 16 yaşında iken, şiir v e d iğ e r tü r yazıları ile tanınan Toros yeni h arflerin kabütünden sonra Ada nada ilk şiir kitabı yayımlayan hem şe rim izdir
İlk m em uriyeti dil ve e d eb iy at ö ğ retm en liğ i olan Toros, İstanbulda Beyoğlu Tahsil M üfettişlikinde, Adana
T icaret ve Sanayi odası Umumî K âtipliğinde bulund u ktan sonra, S icaret V e kâleti M üfettişliğine atandı. Bu bakanlıkta yıllarca Başm üfettişlik yaptı. İkti sadî Tetkik ve M ürakabe H eyeti R eisliğinde bulundu.
Taha T oros’un özel hayatında büyük gücü, E debiyat, Tarih, Biyoğrafi, Folklor konularındaki y ayım lan ve a raştırm alarıd ır. Şimdiye k ad ar 18 e s e ri bastırılabilm iş, son 20 yılda hazırladığı önem li in c elem eleri henüz yayım lan m am ıştır. İn celem elerin d en bazıları M acarcaya, Almanca v e Fransızcaya da çevrilm iştir. Fransa C um hurbaşkanı D ögol'ün T ürkiyeye geldiği g ü n le rd e Hayat ve H ayat—Tarih ve C um huriyet g aze tesin d e (G eçm işte T ürk—Fransız m ü n aseb etleri) ile ilgili se ri yazılarına Fransız hüküm etince te şe k k ü r ed il m iştir, Bu m akaleler tem am en Türk —Fransız k ü ltü r ilişkilerine ışık tutacak n itelik ted ir.
İngiliz K raliçesi E lizabet'in T ü rk iy e’yi ziy areti sırasınd a da (Türk—İngiliz m ü n a seb e tle rin d e ilk tem aslar) ü zerin d e yaptığı in celem elerin yayınlanm ası büyük ilgi uyandırm ıştır.
TOROS, kıym etli b ir k ü tü p han eye ve 5000 p arçay a yaklaşan b ir arşive m aliktir. A vusturya hüküm etinin davetlisi olarak V iyanaya da gitm iş, ayrıca d av et ed ildiği iki m illetlerarası k o n g re y e katılm ıştır. Almanya, İtalya, İsviçre v e İn g iltered e in celem elerd e bulunm uştur. H em şerim iz bevnelm ılel b ir kül tü r teşek k ü lü olan EXPERIMENT ile P aristeki P iyer Loti cem iyetinin ü y e sidir.
’MAYINLANMIŞ ESERLERİ Toros D en etleri — 1929 Adana
İki Ses G eliyor — 1931 İstanbul
5 Kânunisani (Ç ukurovanın Kurtuluşu) — 1933 İstanbul Seyhan efsanesi — 1934 İstanbul
Türk Kadın Şairleri (Antoloji) — 1934 İstanbul
Tahtacı O ym akları (M ersin Halkevi N öşriyatı) — 1938 Ç ukurova Halk Ş airleri (Folklor ve Antoloji) — 1938 Adana
C um huriyetin 15 Yılında Seyhan (Adana Valiliği tarafından yazara ha zırlatılan kitap) — 1938 İstanbul
A tatü rk ’ün A dana S eyahatleri — 1938 Adana Şair Ziya Paşanın A dana Valiliği — 1938 Adana D adaloğlu {Folklor ve Biyografi) — 1940 Adana A dana R ehberi — 1941 Adana
Kaçkaç (Adana Milli M ücadelesine ait piyes) — 1945 A nkara (Radyoda ve b irço k h alk ev in d e oynatılm ış, sen ery o şekline konulm uştur)
Türk H atipleri — 1950 Ankara
Üç M esleki E ser (Milli Koruma ile ilgili 1954, 1955 ve 1956 yıl la rın d a Yapı ve K redi Bankası tarafından yayınlanm ıştır)
28 M ehm et Ç elebinin Paris Seyahati (Ş evket R ado’nun s a d e le ştird iğ i ki tab ın giriş va takdim yazısı — 1970 İstanbul
G eçm işte Türk—Fransız ilişkileri (C um huriyet G azetesinde kısm en s e ri halinde yayınlandı)
Namık Kemâl'in bilinm iyen ta rafları ( ” ” ” ”
Ali Münif Beyin hatıraları (Hayat Tarih M ecm uasında se ri halinde yayınlandı)
Namık Kemâl ailesi (Hayat M ecm uasında s e ri halinde ^yayınlandı) Türk Van G ogh’u F ik ret Muallanm renkli hayatı (Hayat M ecm uasında se ri halinde yayınlandı)
Son asir Türk m eşh urları 3 cilt
Türk Folkloru 10 bölüm
Osmanlı İm paratorlu ğu nu n son yılları 6 cilt Adana tarihi 3 cilt
Ç ukurova Âlim ve Şairleri 3 cilt A dana V alileri
Milli M ücadelede A dana 2 cilt Tük a ş ire tle ri 3 cilt
M eşrutiyet kab in eleri M ütareke kab in eleri P ariste ilk T ürkler P ariste Jö n tü rk ler
T ürkiyeyi ziyaret e d e n ünlü ressam lar ve Türkiyeye ait tablolar İbnü—Emin Mahmut Kemal
Sanat âlem ine ren k v e re n Türk : Ressam F ik ret Muallâ P iyer Loti
G eçm işte Türk—Fransız ilişkileri G eçm işte T ürk—İngiliz ilişkileri G eçm işte T ürk—İtalyan ilişkileri G eçm işte T ü rk —Alman ilişkileri G eçm işte T ürk—Yunan ilişkileri G eçm işte T ürk—Çin ilişkileri Namık Kemâl
Bir M üfettişin Not d efte ri
— 16 —
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
