CERRAHİ ALAN İNFEKSİYONLARI : ALTI YILLIK SÜRVEYANS ÇALIŞMASI

(1)

Cumhuriyet Üniversitesi

Tıp Fakültesi

CERRAHİ ALAN İNFEKSİYONLARI :

ALTI YILLIK SÜRVEYANS ÇALIŞMASI

Surgical Site Infections: A Six Year Surveillance Study

Nazif ELALDI , Mehmet BAKIR , İlyas DOKMETAŞ , Mustafa TURAN, M. Zahir BAKICI ***,

Özen KARADAĞ ******, Filiz ŞAHİN

ÖZET

Cerrahi Alan İnfeksiyonları (CAİ), hastanede yatan hastalar arasında tüm nozokomiyal infeksiyon (Nİ)' ların % 14-16' sı ile üçüncü, cerrahi hastalarında ise % 38' lik oran ile birinci sırayı almaktadır. CAİ, hastaların yaşam kalitesini dü-şürmesinin yanında hastanede kalma süresini ve tedavi mali-yetini de arttırmaktadır. İnfeksiyon kontrolünde, ameliyathane ventilasyonunda, sterilizasyon metodlarında ve cerrahi teknik-lerindeki ilerlemeler ile uygun antibiyotik profilaksilerine rağ-men CAİ, hastalar için önemli morbidite ve mortalite nedeni olmaya devam etmektedir. Bu çalışmada Cumhuriyet Üniversi-tesi Hastanesi' nde 1993-1998 yılları arasında Centers for Disease Control (CDC) kriterlerine göre CAİ tanısı alan olguların kliniklere göre dağılımı ve etken olarak izole edilen mikroorga-nizmalar ileriye yönelik olarak incelendi. Buna göre altı yıllık süre içinde en çok Genel Cerrahi %27.5, Ortopedi ve Travma-toloji %26.8 ve Üroloji %11.5 kliniklerinde olmak üzere toplam 563 olguda CAİ tanımlandı. Bu alanlardan, standart bakteriyo-lojik metodlar yardımıyla yapılan kültürlerden toplam 559 mikroorganizma üretildi. Staphylococcus aureus %21.8, koagulaz negatif stafilokoklar %20.2, Enterobacter spp. %18.2 Escherichia coli %16.4 ve Pseudomonas spp. %16.3 ile en sık etken olan organizma olarak saptandı.

Anahtar Kelimeler : Cerrahi alan İnfeksiyonları

SUMMARY

Surgical site infections (SSI) are situated in the first place among the surgical patients (38%), and the third place in ali nosocomial infections (14-16%). SSI not only decreases the quality of life, but also causes prolonged hospital stay, and increases hospital costs. in spite of refinements in control of infection, ventilation of operating room, sterilization methods, surgical techniques, and antibiotic prophylaxis, it causes im-portant morbidity and mortality for the surgical patients. in this study, clinically distribution of the cases diagnosed as a SSI by Centers for Disease Control (CDC) criteria and causing micro-organisms were examined prospectively in Cumhuriyet Univer-sity Hospital during the years 1993 to 1998. in this six-year follovv up, totally 563 cases were defined. The majority of cases vvere diagnosed in the Departmnets of General Surgery (27.5%), Orthopaedics (26.8%), and Urology (11.5%). Micro-organisms were isolated from 559 wounds by using standard-ized bacteriological methods. Staphylococcus aureus (21.8%), coagulase negative Staphylococcus (20.2%), Enterobacter spp. (18.2%), Escherichia coli (16.4%), and Pseudomonas spp. (16.3%) vvere the most responsible microorganisms, respec-tively.

Key Words : Surgical site infections

C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (1): 27 - 32, 2000

9. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi (3-8 Ekim 1999, ANTALYA)' nde sunulmuştur. Yrd. Doç. Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Klinik Bakteriyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı, Sivas Prof. Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Klinik Bakteriyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı, Sivas Yrd. Doç. Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Sivas

Doç. Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Sivas Uzm. Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Beyin Cerrahi Anabilim Dalı, Sivas

(2)

Cerrahi Alan İnfeksiyonları

GİRİŞ

İnfeksiyon

kontrolünde,

ameliyathane

ventilasyonunda, sterilizasyon metodlarında ve cerrahi

tekniklerindeki ilerlemeler ile uygun antibiyotik

profilaksilerine rağmen Cerrahi alan İnfeksiyonları (CAİ),

hastalar için önemli morbidite ve mortalite nedeni

olma-ya devam etmektedir. Günümüzde sadece Amerika

Birleşik Devletleri (ABD)' inde yılda yaklaşık 27 milyon

cerrahi işlem uygulandığı bildirilmektedir. CAİ insidansı

hastaneden hastaneye, klinikten kliniğe değişmekle

birlikte "National Nosocomial Infections Surveillance

System (NNISS)" raporlarına göre tüm nozokomiyal

İnfeksiyon (Nİ)' ların %14-16' sı ile üçüncü sırayı, cerrahi

hastalarında ise %38 ile birinci sırayı almaktadır (1-4).

CAİ, beraberlerinde getirdikleri tedavi sorunları

ve ekonomik yük nedeniyle özel önem taşımaktadır (5).

Bu nedenle hastalar ek olarak ortalama 7-10 gün daha

hastanede kalmakta, tedavi maliyetleri artmakta ve

hastaların işlerine başlaması ortalama 14-18 gün

uza-maktadır (2, 3, 6-8).

Bu çalışmada hastanemizde hastaların takibi

sı-rasında gelişen CAİ' nın yıllara ve kliniklere göre dağılımı

ile etken mikroorganizmalar ileriye dönük olarak

araştı-rılmıştır.

GEREÇ ve YÖNTEM

Bu çalışma l Ocak 1993 - 31 Aralık 1998

tarih-leri arasındaki 6 yıllık süre içinde Sivas Cumhuriyet

Üni-versitesi, Uygulama ve Araştırma Hastanesi' nde

yü-rütüldü. Hastanemizde bu dönem içinde 24000' den

fazla operasyon yapılmıştır. Ayrıca devamlı olarak CAİ

insidensin! belirlemek için sürveyans programı

uygulan-mıştır. CAİ, CDC kriterlerine göre yapıldı (3). Dental

operasyonlar, prostat bezinin transüretral rezeksiyon

operasyonları ve yanıklar hariç tutuldu. CAİ tanısı,

İnfeksiyon kontrol komite hemşiresi ve hekimleri ile ilgili

kliniğin hekimleri tarafından konularak günlük olarak

takip edildi. Hastalar hastaneden taburcu olduktan

sonra da en az 28 güne kadar takip edildiler.

İnflamasyon belirtileri gösteren cerrahi alanlardan

sürüntü örnekleri alınarak mikroskopik inceleme yapıldı.

Ayrıca bu örnekler kültür için mikrobiyoloji

laboratuvarına gönderildi. Kültür sonucu üretilen

mikro-organizmalar standart mikrobiyoloji yöntemlerine ş

Tî

tanımlanarak antibiyogramları yapıldı.

İstatistiksel değerlendirmede çok gözlü dit lerde

Ki-kare testi kullanıldı.

Ki

BULGULAR

l Ocak 1993 - 31 Aralık 1998 tarihleri arasml

altı yıllık süre içinde hastanemizde toplam 563 CAİ ta»

konarak takip edildi. Kliniklere göre dağılım incen

ğinde %27.5 ile Genel Cerrahi ve %26.8 ile OrtopediB

Travmatoloji Kliniği en fazla CAİ' nın gözlendiği kliıi

idi (Tablo l, Şekil 1).

Kulak Burun P Kadin Doğum-Kalp Damar Cerral Üroloj Ortopedi ve Travmato

Şekil 1. Cerrahi Alan İnfeksiyonlarının Kliniklere Dağılımı

Bu sürede hastanemizde toplam 24564 opera yon yapılmıştır. Olgular operasyon başına düşen Of oranı açısından incelendiğinde hastanemizde 100 ope-rasyon başına 2.1 CAİ gözlendi. Beyin Cerrahi Kliniği %3.4 ile CAİ' nın en fazla oranda gözlendiği klinik idi, Bunu Genel Cerrahi ile Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği takip ediyordu (%2.9). Klinikler postoperatif CAİ geliş-mesi açısından istatistiksel olarak karşılaştırıldığında klinikler arasında fark olduğu gözlendi (p< 0.05). Buna göre; Kulak Burun Boğaz (%2_{ı = 235.3), Kadın Doğum}

(X22= 72.4), Plastik Cerrahi (%2^ 30.4), Üroloji (%V

12.9) ve Kalp Damar Cerrahi (%26= 7.3) Klinikleri' ndel

diğer kliniklere göre daha az CAİ geliştiği, Genel Cerrahi ile Ortopedi ve Travmatoloji Klinikleri arasında CAİ ge-lişmesi açısından fark olmadığı (%2

7= 0.02, p>0.05), CAİ' nın en fazla Beyin Cerrahi Kliniği' nde gözlendiği (X23=19.0) saptandı (Tablo 2).

Beyin Cerrahi

(3)

Elaldı ve Ark.

Tablo 1. Cerrahi Alan İnfeksiyonları' nın Yıllara ve Kliniklere Göre Dağılımı

Y ı

1 1 a r

Klinik adı

1993

1994

1995

1996

1997

1998

TOPLAM

n

(%)

n

(%)

n

(%)

n

(%)

n

(4.8)

17

(17.0)

3 (3.0)

65

(11.5)

Kalp Damar Cerrahi

7

(6.5)

12

(12.7)

5

(7.0)

19

(22.6)

9 (9.0)

11

(10.8)

63

(11.2)

Beyin Cerrahi

5 (4.6)

4

(4.2)

6

(8.4)

15

(17.9)

12 (12.0)

11

(10.8)

53

(9.5)

Kadın Doğum

1 (0.9)

2

(2.1)

3

(4.2)

0

(0.0)

4

(4.0)

12 (11.8)

22 (3.9)

(7.5)

8 (11.2)

3 (3.5)

7 (7.0)

3 (3.0)

38 (7.0)

TOPLAM

108 (100)

94

(100)

71 (100)

84 (100)

100 (100)

102 (100)

563 (100)

1995-1998 yıllarını içermektedir.

İç Hastalıkları (20), Nöroloji (5), Yenidogan (4), Pediatri (2), FTR (2), İnfeksiyon Hastalıkları (2), Dermatoloji (1), Göğüs Hastalıkları (1), Göz Hastalıkları (1).

Tablo 2, Cerrahi Kliniklerinde Operasyon Uygulanan Hastalar ve Cerrahi Alan İnfeksiyonu Gelişme Oranlan*

Klinik adı

Toplam Operasyon

İnfekte Hasta

Oran/100

Sayısı (n)

Operasyon

Beyin Cerrahi

1548

53

3.4

Genel Cerrahi

5334

155

2.9

Ortopedi ve Travm.

5122

151

2.9

Üroloji

3210

65

2.0

Kalp Damar Cerrahi

3117

63

2.0

Kadın Doğum

2867

22

0.8

Plastik Cerrahi**

1371

11

0.8

KBB***

6605

5

0.08

TOPLAM

24564

525

2.1

Altı yıllık süre içinde hastanemizde tespit edilen

Nİ' lar değerlendirildiğinde; %29.5 ile CAİ ilk sırayı

alırken bunu üriner sistem İnfeksiyonları ile solunum

sistemi İnfeksiyonları takip ediyordu (Tablo 3).

Toplam 563 CAİ' ndan yapılan kültürlerden 559

mikroorganizma üretildi. S. aureus (%21.8), koagulaz

negatif stafılokoklar (%20.2), Enterobacter spp.

(%18.2), E. coli (%16.4) ve Pseudomonas spp. (%16.3)

en fazla üretilen etken mikroorganizmalar idi.

Kültürler-den izole edilen etkenlerin %56.2' si Gram olumsuz,

%43.8' i Gram olumlu bakterilerden oluşuyordu (Tablo

4).

* Göz ve Pediatrik Cerrahi Klinikleri hariç. ** 1995-1998 yıllarını içermektedir. *** Kulak Burun Boğaz

(4)

Tablo 3. Hastanemizde Nozokomiyal İnfeksiyonların Sistemlere ve Yıllara Göre Dağılımı (%) Y ı 1 1 a r

Nİ'

1993

1994

1995

1996 1997

1998

Toplam

yılli

L

nel

Cerrahi Alan

34.9

27.8

28.0

25.1

28.6

32.8

29.5

gö;

Üriner Sistem

21.9

20.4

26.0

19.4

25.0

23.6

22.7

19

Solunum Sistemi

14.8

17.5

20.8

25.4

24.4

31.0

22.4

ye

de

Damariçi Kateter

12.6

22.8

11.6

13.3

8.6

7.4

12.7

ör

Sepsis

4.3

5.0

5.6

7.2

2.6

1.2

4.3

d;

Santral Sinir Sistemi

0.3

0.9

2.8

3.9

5.7

3.0

2.8

Ül

d

Diğer*

11.2

5.6

5.2

5.7

5.1

1.0

5.6

g

* Gastrointestinal Sistem İnfeksiyonları,

Oral Kandidiyaz , Dekübit İnfeksiyonları vb.

c

Tablo 4. Cerrahi Alan

Infeksiyonlarmdan İzole Edilen

Mikroorganizmalar ve Yıllara Göre

Dağılımı

\

ı

Y ı

1 1 a r

-

Etken

1993

1994

1995

1996

1997

1998

ÜPLA:

n (%)

n

(%)

n (%)

n (1

S. aureus

17 (15.9)

28 (29.1)

19 (22.7)

19

(17.1)

24 (22.3)

15 (28.3)

122 [1\

KNS*

22 (20.6)

17 (17.7)

11 (13.1)

27

(24.3)

24 (22.3)

12 (22.6)

113 (2i.

Enterobacter spp.

24 (22.4)

18 (18.8)

18 (21.4)

20

(18.0)

18 (16.6)

4 (7.5)

102 (1)1

E. coli

22 (20.6)

11 (11.5)

12 (14.3)

17

(15.3)

21 (19.4)

9 (17.0)

92 (il

Pseudomonas spp.

15 (14.0)

21 (21.9)

20 (23.7)

16

(14.5)

13 (12.0)

6 (11.3)

91 (15,:

Proteus spp.

1 (0.9)

0 (0.0)

2

(1.8)

3 (2.8)

0 (0.0)

6 (1.1

Klebsiella spp.

1 (0.9)

0 (0.0)

2

(1.8)

1 (0.9)

2 (3.0)

6 (il

Enterococcus spp.

1 (0.9)

0 (0.0)

2 (2.4)

1

(0.9)

0 (0.0)

1 (1.9)

5 (0,{

Acinetobacter spp.

2 (1.9)

0 (0.0)

2

(1.8)

0 (0.0)

4 {0.1

Serratia

0 (0.0)

1 (1.0)

0 (0.0)

0

(0.0)

1 (0.9)

2 (3.8)

4 (0.8;

Diğer**

2 (1.9)

0 (0.0)

2 (2.4)

5

(4.5)

3 (2.8)

2 (3.8)

14 (2.41

TOPLAM

107 (100)

96 (100)

84 (100)

111

(100)

108 (100)

53 (100)

559 {100;

* Koagülaz negatif stafilokok

** Alcaligenes spp. (3), Beta Hemolitik Streptokok (3), Candida spp. (3), Citrobacter spp. (3), S. maltophilia (1) CorynebacteriuJ (1), Micrococcus (1).

(5)

TARTIŞMA

Hastanemizde 6 yıllık dönem içinde tespit edilen Nİ'lar arasında CAİ en çok gözleneniydi (Tablo 3). Son yıllarda yayınlanan birkaç çalışma dışında, CAİ' nın ge-nellikle tüm Nİ' lar arasında iki veya üçüncü sıklıkta gözlendiği bildirilmektedir. Bakır ve Sabır (9)' a göre 1991 yılında hastanemizde CAİ %19.1 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Yine İsviçre' de 4 Üniversite hastanesin-de 1996 yılında bir haftalık dönem içinhastanesin-de CAİ %30' luk oran ile en sık gözlenen Nİ olmuştur (4). Gikas ve arka-daşları (10), 1994-1996 yıllarında hastanelerinde CAİ' nı üçüncü, 1995 yılında ise birinci sırada gözlendiğini bil-dirmişlerdir. Onkoloji hastalarının CAİ için yüksek risk gurubunu oluşturduğu bildirilmektedir. Malign hastalığı olan ve operasyon geçiren 1205 hasta arasında CAİ %17.3 ile ilk sırada gözlenen Nİ olmuştur (7). Aynı hastanedeki dört cerrahi kliniğinde CAİ %3 ile nozokomiyal üriner sistem infeksiyonunun ardından ikinci sırada yer almıştır (2). NNISS raporlarına göre ise; tüm Nİ' ların %14-16' sı ile üçüncü sırasındadır (3).

CAİ' nın Genel Cerrahi hastalarında %38' lik oran ile en sık gözlenen Nİ olduğu bildirilmektedir. Hastane-mizde takip edilen 6 yıllık dönem içinde CAİ' nın en çok Genel Cerrahi ile Ortopedi ve Travmatoloji hastalarında ortaya çıktığı gözlendi (Tablo 1). Bu daha önce belirti-lenler ile uyumluydu (3, 11).

Hastanemizde tüm servisler göz önüne alındığın-da tespit edilen %2.1' lik CAİ, diğer bildirilen oranlarla karşılaştırılabilecek değerdedir. Olson ve Lee (11), Minneapolis Veterans Administration Medical Center' da 10 yıllık dönemde gözlenen yara infeksiyonlarını incele-yerek 1977 yılında %4.2, 1986 yılında ise %2.5' lik insidans gözlendiğini belirtmişlerdir. Yaralar: temiz, temiz-kontamine ve kirli olmak üzere üç kategoriye ayrıldıktan sonra en fazla infeksiyon oranının %5.2-12.8 ile kirli yara kategorisinde gözlendiği, temiz yara kate-gorisinde ise bu oranın %0.8-2.3 arasında değiştiği bildirilmektedir. Cruse ve Foord (12), Kanada' da Foothills Hastanesi' nde 23649 cerrahi yaradan %4.8' inin infekte olduğunu, yine en yüksek CAİ oranının %38 ile kirli yara kategorisinde gözlendiğini bildirmişlerdir. CAİ insidansı hastaneden hastaneye değişmekle birlikte %4.7 ile %17 arasında olduğu bildirilmektedir (7, 8, 11, 12, 15). Bu oranlar dikkate alındığında hastanemizde

gözlenen ortalama %2.1' lik CAİ insidansı diğer hasta-nelere göre düşüktür.

Klinikler baz alındığında hastanemizde Beyin Cerrahi Kliniği' nde CAİ insidansının en yüksek klinik olduğu gözlendi (Tablo 2). Beyin Cerrahi Klinikleri has-tanelerde Nİ' ların sık görüldüğü yerlerdir. Hastanemiz-de s on 2 yıl içinHastanemiz-deki Nİ oranlarımız % 3.3 ve % 3.1 iken bu oran Beyin Cerrahi Kliniği' nde sırasıyla %11.6 ve %12.8' dir (13). Ayrıca aynı yıllarda bu klinikte CAİ %16.6 ile üçüncü sıklıkta gözlenen Nİ' dur. Tun ve arkadaşları (14)' nın çalışmasında; Ankara Üniversitesi Hastanesi Beyin Cerrahi Kliniği' nde CAİ 1994-1997 yılları arasında ikinci sıklıkta gözlenen Nİ' dur. Cruse ve Foord (12), Beyin Cerrahi Kliniği' ndeki CAİ oranını %1.2, Olson ve Lee (11) ise %1.4 bulmuştur. Bu iki çalışmaya göre hastanemiz Beyin Cerrahi Kliniği' ndeki CAİ oranı fazladır. Bununla birlikte nöroşirürjik onkoloji hastalarında %17 gibi yüksek oranda CAİ gözlendiği de bildirilmiştir (7).

Hastanemizde yara yeri kültürlerinden en sık ü-retilen mikroorganizmalar: S. aureus (%21.8), KNS (%20.2), Enterobacter spp. (%18.2), E. coli (%16.4) ve Pseudomonas spp. (%16.3)' dir. (Tablo 4). Farklı çalış-malarda da en sık üretilen mikroorganizmalar bunlardır (4, 8, 11, 15). NNISS verilerine göre S. aureus (%20), KNS (%14), Enterococcus spp. (%12), E. coli (%8) ve Pseudomonas aeruginosa (%8), Yoğun Bakım Üniteleri' nde enterokoklar, genelde ise S. aureus suşları en sık CAİ oluşturan mikroorganizmalardır (3, 16).

CAİ' nda nazal S. aureus taşıyıcılığı önemlidir. Sağlıklı erişkinlerde nazal S. aureus taşıyıcılığı %10-20, hastane personelinde ise %20-35' e kadar çıkmaktadır. Nazal S. aureus taşıyıcılığı ile CAİ gelişimi arasında ilişki olduğu ve bu hastaların yara kültürlerinin %19' unda et k en i n S. au r eu s ol d uğu gös t er ilmişt ir ( 5). Kardiyotorasik cerrahi hastalarında gelişen CAİ' nda S. aureus' un önemli risk faktörü olduğu ve cerrahi uygu-lanacak olan hastalara nazal mupirosin uygulanmasının infeksiyon riskini azalttığı bildirilmektedir (17, 18).

Sonuç olarak; hastanemizde son 6 yıllık dönem i-çinde CAİ oranının diğer bildirilenler ile karşılaştırıldığın-da yüksek olmadığını, Beyin Cerrahi Kliniği' nde diğer kliniklere göre yüksek oranda CAİ geliştiğini ve bunun nedenlerinin araştırılarak önlemler alınması gerektiğini düşünüyoruz.

3

1

(6)

Cerrahi Alan İnfeksiyonları

KAYNAKLAR

1. Gyssens IC. Preventing postoperative infections. Drugs 57 (2): 175-85, 1999.

2. Coello R, Glenister H, Fereres J, Bartlett C, Leigh D, Sedgwick J, Cooke EM. The cost of infection in surgical patients: a case-control study. J Hosp Infect 25: 239-50, 1993.

3. Mangram AJ, Horan TC, Pearson ML, Silver LC, Jarwis WL Cerrahi alan enfeksiyonlarının önlenmesi yönergesi, 1999. Klinik ve Deneysel Cerrahi 7: 71-118, 1999. 4. Pittet D, Harbarth S, Ruef C, Francioli P, Sudre P,

Petignat C, Trampuz A, VVİdmer A. Prevalence and risk factors for nosocomial infections in four university hospitals in Svvitzerland. Infect Control Hosp Epidemiol 20: 37-42, 1999.

5. Çetinkaya Y, Ünal S. Stafilokok nazal taşıyıcılık: Önemi ve tedavisi. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 3: 22-32, 1999. 6. Bulut A, Erbaydar S. Hastane infeksiyonu kontrol prog

ramının ekonomik yönü. Aktüel Tıp Dergisi l (6): 411-13, 1996.

7. Velasco E, Thuler LCS, de Souza Martins CA, de Castro Dias LM, da S.e C. Gonçalves VM. Risk index for prediction of surgical site infection after oncology operations. Am J Infect Control 26: 217-23, 1998. 8. Bertin ML, Crovve J, Gordon SM. Determinants of surgical

site infection after breast surgery. Am J Infect Control 26: 61-5, 1998.

9. Bakır M, Sabır N. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi' nde hastane infeksiyonu durumu. Klimik Der gisi 4 (3): 140-1, 1991.

10. Gikas A, Pediaditis I, Roumbelaki M, Troulakis G, Romanos J, Tselentis Y, CICNet. Repeated multi-centre

prevalence surveys of hospital-acquired infedi

I

Greek hospitals. J Hosp Infect 41: 11-8, 1999. 11. Olson MM, Lee JT. Continuous, 10-vear wound !•

surveillance (results, advantages, and unansi" guestions). Arch Surg 125: 794-803, 1990. 12. Cruse PJE, Foord R. A five-year prospective stıA

23,649 surgical vvounds. Arch Surg 107: 206-9,19J« 13. Dökmetaş İ, Elaldı N, Bakır M, Göksel M, Güreli Karadağ Ö, Özüm Ü, Şahin F. Nöroşirurji Klinii Nozokomiyal İnfeksiyon, Dokuzuncu Türk Klinik Hm yoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi, 3-8 Ekim B Antalya. Kongre Özet Kitabı, s: 264.

14. Tun K, Temiz C, Attar A, Silav G, Egemen N, KumaJ N, VVİllke A, Başkan S. Nöroşirurji yoğun bat nozokomiyal infeksiyonlar. Hastane İnfeksiyonları p? 3 (1): 51-4, 1999.

15. Yalçin AN, Bakir M, Bakici Z, Dökmetaş I, Sabi Postoperative vvound infections. J Hosp Infect 29:31 1995.

16. Jarvvis WR, Martone WJ. Predominant pathogens hospital infections. J Antimicrob Chemother 29 (SıJ A): 19-24, 1992.

17. Kluytmans JA, Mouton JW, Ijzerman EP, Vandenbroua Grauls CM, Maat AW, VVagenvoort JH et al. Ns carriage of Staphylococcus aureus as a majör risk fal for vvound infectons after cardiac surgery. J Infect l 171: 219-22, 1995.

18. Kluytmans JA, Mouton JW, VandenBerg MF, Mandersf Maat AP, et al. Reduction of surgical-site infections cardiotoracic surgery by elimination of nasal carriage Staphylococcus aureus. Infect Control Hosp Epidera 17: 780-85, 1996.

(7)

Yazışma Adresi

Yrd. Doç. Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi

CERRAHİ ALAN İNFEKSİYONLARI : ALTI YILLIK SÜRVEYANS ÇALIŞMASI

Cumhuriyet Üniversitesi

Tıp Fakültesi