ÖZEL TANIMLI
FONKSİYONLAR
ÖZEL TANIMLI
FONKSİYONLAR
A.BİR FONKSİYONUN TANIM KÜMESİKuralı verilmiş bir fonksiyonun tanımlı olduğu en geniş reel sayı kümesine o fonksiyonun tanım kümesi (tanım aralığı) denir.
1. Polinom Fonksiyonun tanım kümesi
o 1 1 n 1 n n nx a x ...a x a a ) x ( f
Şeklindeki reel katsayılı polinom fonksiyonları bütün reel sayılar için tanımlıdır. Tanım kümesi A ile gösterilirse tanım kümesi A=R olur
ÖRNEK 1 fonksiyonunun tanım
aralığı nedir?
ÇÖZÜM: bir polinom fonksiyonudur.
Polinom fonksiyonlarının en geniş tanım aralığı kümesi reel sayılar kümesi olduğuna göre A=R
5 x 8 x ) x ( f 2 5 x 8 x ) x ( f 2
2. Rasyonel Fonksiyonların Tanım Kümesi
şeklindeki rasyonel fonksiyonlar Q(x) = 0 için tanımsızdır.
Q(x) = 0 denklemin çözüm kümesi Ç = B ise f(x) fonksiyonunun en geniş tanım kümesi (tanım aralığı) = R - B ) x ( Q ) x ( P ) x ( f
ÖRNEK 2:fonksiyonunun en geniş tanım kümesi aşağıdakilerden hangisidir?x 9x x 9 x ) x ( f 3 3 A) {-3, 0, 3} B) {–3, 3} C) R-{-3, 0, 3} D) R-{-3, 3} E) R
ÇÖZÜM: x 9 x x 9 x ) x ( f 3 3
fonksiyonu x39x0 denklemini sağlayan x değerleri için tanımsızdır.
Buna göre; . tür ' 3 0 x veya 3 x veya 0 x 0 3 x veya 0 3 x veya 0 x 0 ) 3 x )( 3 x ( x 0 ) 9 x ( x 0 x 9 x3 2 0 x 9
x3 denkleminin çözüm kümesi Ç = {-3, 0, 3} olduğuna göre, f(x) fonksiyonunun en
ÇÖZÜM: x 9 x x 9 x ) x ( f 3 3
fonksiyonu x39x0 denklemini sağlayan x değerleri için tanımsızdır.
Buna göre; . tür ' 3 0 x veya 3 x veya 0 x 0 3 x veya 0 3 x veya 0 x 0 ) 3 x )( 3 x ( x 0 ) 9 x ( x 0 x 9 x3 2 0 x 9
x3 denkleminin çözüm kümesi Ç = {-3, 0, 3} olduğuna göre, f(x) fonksiyonunun en geniş tanım kümesi = R – {-3, 0, 3}tür. Cevap C
3. Çift Dereceden Köklü Fonksiyonların Tanım Kümesi
n bir pozitif tamsayı olmak üzere şeklindeki fonksiyonlar için tanımlıdır.
eşitliliğinin çözüm kümesi Ç = B ise f(x) fonksiyonunun en geniş tanım kümesi = B’dir.
n 2 g( x ) ) x ( f 0 ) x ( g 0 ) x ( g
ÖRNEK 3:fonksiyonunun en geniş tanım aralığı nedir?
A) R-[3, 4] B) R-[-3, 4] C) R-(-4, 3) D) R-(-3, 4) E) [-3, 4] 12 x x ) x ( f 2
ÇÖZÜM:
fonksiyonunun en geniş tanım aralığı eşitsizliğinin çözüm kümesidir. Buna göre, veya x = 4’tür.
12 x x ) x ( f 2 0 12 x x2 0 12 x x2 x 3 0 12 x x2 eşitsizliğininçözümkümesi: ) 4 , 3 ( R ) , 4 [ ] 3 , ( Çolduğunaf(xg)örfeo,nksiyonununengeniştanım aralı
ğ=ıR-(-3,4)tür. CevapD4.Tek Dereceden Köklü Fonksiyonların Tanım Kümesi
n bir pozitif tamsayı olmak üzere, f(x)= 2n1 g(x)
Fonksiyonunun g(x)in tanımlı olduğu her yerde tanımlıdır. g(x)’in tanım kümesi B ise f(x) in tanım kümesi A=B
Örnek 5: f (x) 3 4 x Fonksiyonunun en geniş tanım aralığı
nedir
Çözüm : Kökün derecesi tek sayı olduğu için, f(x)in tanım aralığı 4-x’in tanım
aralığına eşittir.4-x bütün reel sayılar için tanımlı olduğuna göre f(x)’in tanım aralığı A=R
B. PARÇALI FONKSİYON
Tanım Kümesi alt aralıklarda farklı birer kuralla tanımlanan fonksiyonlara parçalı fonksiyon denir
0 , 1 0 , ) ( 2 , 1 2 , 4 ) ( 2 x x x x x g ve x x x x x f 1 , 0 1 1 , 1 , 1 2 ) ( 0 , 0 , ) ( 2 x x x x x x g ve x x x x x f
ÇÖZÜM:
fonksiyonunun en geniş tanım aralığı eşitsizliğinin çözüm kümesidir. Buna göre, veya x = 4’tür.
12 x x ) x ( f 2 0 12 x x2 0 12 x x2 x 3 0 12 x x2 eşitsizliğininçözümkümesi: ) 4 , 3 ( R ) , 4 [ ] 3 , ( Çolduğunaf(xg)örfeo,nksiyonununengeniştanım aralı
ğ=ıR-(-3,4)tür. CevapD ÖRNEK 3:fonksiyonunun en geniş tanım aralığı nedir?
A) R-[3, 4] B) R-[-3, 4] C) R-(-4, 3) D) R-(-3, 4) E) [-3, 4] 12 x x ) x ( f 2
C. MUTLAK DEĞER FONKSİYONU
f: A B fonksiyonu reel bir fonksiyon olsun. 0 ) ( 0 ) ( ) ( ), ( ) ( ) ( x f x f x f x f x f x f f
D.İŞARET FONKSİYONU 0 ) ( , 1 0 ) 0 sgn( , 0 0 ) ( , 1 sgn üzere olmak fonksiyon Bir ' : x f x f (f(x)) den R A f
E.TAM DEĞER FONKSİYONU
x bir reel sayı
olmak
üzere x’ten büyük olmayan en büyükTam sayıya x’in tam değeri denir.