Aile Hek Derg 1997; 1(1): 43-45
G
GE
EL
L‹‹fi
fiE
EN
N T
TE
EK
KN
NO
OL
LO
OJJ‹‹ V
VE
E T
TIIP
P
ADVANCED TECHNOLOGY AND MEDICINEEfe Onganer1
Ö Özzeett
Biyoteknoloji, yeni ilaçlar›n ve tan› ile tedavi amaçl› cihazlar›n ge-lifltirilmesinde genifl etkiye sahiptir. Sa¤l›k hizmetinde çal›flanlar için yeni ve heyecan verici araflt›rma alanlar› aç›lmaktad›r ve aç›lma-ya devam edecektir. Bu konuda önemli bilimsel problemler çözüm beklemektedir.
Tan› ve tedavinin daha modern yöntemlerle gerçeklefltirilmesinin önemli etkenlerinden biri de ekonomik kayg›lard›r. Bu do¤rultuda yap›lan ve yap›lacak olan çal›flmalar ile ortaya ç›kacak cihazlar›n ne kadar ucuz ve etkili olmas› sa¤lan›rsa, o oranda yayg›n ve sonuç ve-rici sa¤l›k hizmetleri sunmak olas› olur.
A
Annaahhttaarr ssöözzccüükklleerr:: Teknoloji, t›p, geliflmeler
S
Suummmmaarryy
Biotechnology is poised to have a major impact on the delivery of health care, through the development of new drugs and products for diagnosis and monitoring. It provides and will continue to provide new and exciting research oportunities for the delivery of health ca-re.
Economic concerns have been the major driving force behind the de-sire towards the modernization of diagnostic and therapeutic met-hods. As a result of the ongoing research , sufficient health care will reach greater populations made possible by the newly developed inexpensive and efficient devices and work strategies.
K
Keeyy wwoorrddss:: Technology, medicine, development
Girifl
E
lektrik ve elektronik sektörünün her alan›nda kay-dedilen geliflmeler biyomedikal mühendisli¤i ad› alt›nda yeni bir bilim dal›n›n bilim literatüründe yer almas›na yol açm›flt›r.1, 2Biyomedikal mühendisli¤ini elektroni¤in t›pla ilgile-nen bilim dal› olarak özetlemek olas›d›r. Ancak, biyome-dikal mühendisleri elektronikteki geliflmeleri yaln›zca kendi alanlar›na uygulamakla kalmaz, yeni teknolojiler gelifltirerek baflka alanlarda araflt›r›c› ve kullan›c›lar›n hizmetine sunarlar.3
Biyomedikal mühendisleri ve teknisyenleri hastane-lerde kullan›lan t›bbi aletlerin denetimi ve kimyasal, elektriksel tehlikeleri ve radyasyon tehlikelerini en aza indirmekten sorumludurlar. Hastalar, kullan›c›lar ve zi-yaretçilere yönelik güvenlik ve tehlike kontrol kuralla-r›n› belirleyip sa¤l›k personeline gerekli e¤itimi verirler. Hasta taraf›ndan t›bbi cihaza ba¤l› ma¤duriyet yak›nma-s› bulundu¤unda bu insanlar gerekli incelemeyi yapmak-tan sorumludurlar. Böylece ma¤duriyetin cihaza m›, yoksa kullan›m hatas›na m› ba¤l› oldu¤u belirlenip, ge-rekli hallerde hastaya tazminat ödenebilecektir.1
Biyoteknoloji, yeni ilaçlar›n ve tan› ile tedavi amaçl› cihazlar›n gelifltirilmesinde genifl etkiye sahiptir. Biyo-medikal mühendisleri için yeni ve heyecan verici araflt›r-ma alanlar› aç›laraflt›r-maktad›r ve aç›laraflt›r-maya devam edecektir. Bu konuda önemli bilimsel problemler çözüm beklemek-tedir.4
Tan› ve tedavinin daha modern yöntemlerle gerçek-lefltirilmesinin önemli etkenlerinden biri de ekonomik kayg›lard›r. Bugün, t›p teknolojisini gelifltirmek için 650.000 kifli görev almakta ve yeni teknolojiler üretmek ve flu anda kullan›lan cihazlar›n daha ucuz, daha etkili ve daha küçük olmas›na çal›flmaktad›r. Ortaya ç›kacak ci-hazlar›n ne kadar ucuz ve etkili olmas› sa¤lan›rsa, o oranda yayg›n ve sonuç verici sa¤l›k hizmetleri sunmak olas› olur.1, 4
Elektroni¤in t›pta en çok kullan›ld›¤› aflama, “tan›” aflamas›d›r. Son 30 y›lda tan›mlama tekniklerinde patla-ma denebilecek geliflmeler sa¤lanm›fl ve bilgisayarl› to-mografi, dijital radyografi, manyetik rezonans ile ultra-sonografi kullan›ma girmifltir.
1)Haydarpafla Numune Hastanesi, Aile Hekimli¤i Asistan›
1997 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli€i Uzmanl›k Derne€i (TAHUD)’a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 1997 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.
Bilgisayarlar ve Bilgi Sistemleri
Son zamanlara dek ba¤›ms›z olarak geliflen bilgisayar sistemlerinin idaresi, gizlili¤in sa¤lanmas› ve bilginin güvenli¤ini sa¤lamada standartlaflma, ba¤lant›n›n sa¤-lan›p her hizmetin ilerlemesi sonucunda bilgi paylafl›m› ve etkin iletiflim ile elde edilir. Bunun ertesinde, sistemin yaratt›¤› hasta ve toplum hakk›ndaki güvenilir bilginin faydalar› anlafl›lacakt›r. Bu sistemleri pratik hayata yer-lefltirme ve uygulamaya geçirme yine biyomedikal mü-hendisli¤inin ilgi alan›ndad›r.
Günümüzün ilgi çeken konusu Internet bireylerin bil-gisayarlara olan ilgisini artt›rmakta ve onlar› bilgisayar, dolay›s› ile de iletiflim dünyas›na çekmektedir. Dünya üzerinde flu anda 40.000’in üzerinde bilgisayar a¤›n›n ba¤l› bulundu¤u “Bilgisayar A¤lar›n›n A¤›” olan Inter-net, dünya üzerindeki bütün insanlar› yak›nlaflt›rarak et-kin ve kullan›fll› bir flekilde bilgiye ulaflmay› sa¤lam›flt›r.
Ülkemizden de bu a¤a dahil olan sa¤l›k kurulufllar›, dünya üzerindeki bütün sa¤l›k birimleri ile iliflkiye geç-me süresini birkaç saniyeye indirmifllerdir.5
Fiber Optik Teknolojisi
Fiber optik teknolojisinin gelifltirilmesi, eskiden çok büyük çabalar harcanarak yap›lan ve maliyeti fazla olan baz› operasyonlar›, maliyeti düflük ve kolay uygulanabi-lir hale getirmifltir. Üretilen de¤iflik özelliklerdeki fiber optik sensörler de sadece laboratuvarlarda yap›labilen birçok testin kolayl›kla uygulanabilmesini sa¤lam›flt›r. Saatlerce sürebilecek pek çok ifllem daha k›sa zamana in-dirgenerek daha düflük maliyetle gerçeklefltirilebilmekte-dir.1
Biyomalzeme
T›p, biyoloji ve malzeme bilimi iliflkisini:
a. Canl› varl›klar›n normal ve patolojik durumlardaki yap› ve özelliklerinin “malzeme bilim” yöntemleri ile in-celenebilmesi,
b. Arada benzerlik bulunarak veya biyolojik varl›kla-r›n üstün niteliklerinden esinlenerek yeni mühendislik yap›lar›n›n ortaya ç›kart›labilmesi,
c. Biyoloji ve biyolojik olaylardan ba¤›ms›z olarak ta-mamiyle malzeme bilimi ve mühendisli¤i sayesinde üre-tilen cihaz, alet, implantlar vb. örnek gösterilmek sure-tiyle aç›klamak olas›d›r. Böylece hem farkl› gibi görünen iki ayr› branfl›n ne kadar iç içe oldu¤u, birbirleri için ge-rekli olabilece¤i, mevcut ve mevcuda ilave edilecek bil-gilerle akademik ve teknolojik olanaklar sa¤lanabilece-¤inin gösterilebilmesi olas›d›r.6
Lazer Uygulamalar›
Hem tan› hem de tedavi amac›yla kullan›lan önemli araçlardan biri de lazerdir. Bugünkü lazer teknolojisi, her alanda ifllem görebilecek niteliklere sahip lazer ›fl›n› üre-timi ve ileüre-timini olanaks›z k›lmaktad›r. Teknolojinin ne kadar h›zl› ilerledi¤i düflünülürse, yak›n bir gelecekte, vücudun tüm bölgelerine ulaflabilecek nitelikte, gerekli dalga boyuna ve yeterli güce sahip lazer ›fl›nlar›n› üreti-lebilece¤ini düflünmek yanl›fl olmayacakt›r.1, 4
Gelece€in T›p Elektroni€i
Gelece¤in teknolojisinde, di¤er endüstriyel uygula-malar›n aksine, robotlar›n t›p alan›nda bütünüyle insan faktörünü ortadan kald›rmas› olas› de¤ildir. Çünkü, insan vücudu ne kadar detayl› tan›mlan›rsa tan›mlans›n, anl›k karar verme gereklili¤i ve bazen sadece hisler ile duruma müdahale etme zorunlulu¤u bulunmaktad›r. Robotlar, özellikle insan becerilerini aflan durumlarda, yönlendi-rilerek, az hata yapan ince niteliklerinden yararlanma esas›na göre t›p alan›nda yerlerini alacaklard›r.7 Robotla-r›n t›pta kullan›m›, iki ana alanda: rehabilitasyon (yeni-den ifllev kazand›rma) ve operasyon alan›nda yo¤unlafla-cakt›r.
Boyutlar› gittikçe küçülen, yüksek h›zl›, daha çok elektronik eleman kapasiteli ve enerji tüketimi azalm›fl tümleflik devreler klasik analog devrelerin yerini almak-tad›r. Bu geliflim, kuantum ölçüleri ve s›cakl›k etkileri göz önüne al›nd›¤›nda element tasar›m›nda atomik ölçü-lere ulaflmam›z› sa¤lamamaktad›r. Kullan›lan inorganik maddelerin makroskopik özellikleri, bu ölçüde bir gelifli-me olanak tan›mamaktad›r. Bu nedenle, inorganik mad-deler yerine organik madmad-delerin kullan›lmas› araflt›rma-lar› ortaya ç›km›flt›r. Böylece, “moleküler elektronik” dal› do¤mufltur. Moleküler elektroni¤in en büyük u¤rafl›, çeflitli yöntemlerle üretilen en önemlisi protein olan or-ganik molekülleri ve biyomolekülleri, anlaml› bir düzen içerisinde, ifllev kazand›racak flekilde elektronik eleman-lar yap›m›nda kullanmay› baflarmakt›r. fiu anda ulafl›lan nokta, bunun hiç de olanaks›z olmad›¤›n› belirtmektedir. Yapay fotosentez hücreleri üretmeyi baflaran teknoloji, daha karmafl›k sistemlerin de üretimini gerçeklefl-tirebilecektir.4
Biyomedikal mühendislerinin en önemli amaçlar›n›n doku ve organlar› modelleyerek onlar›n elektronik kar-fl›tlar›n› yapmak oldu¤u göz önüne al›n›rsa, gelece¤in in-sanlar›n›n yar› robot yap›ya sahip olaca¤›n› varsaymak, çok da hayalperest bir varsay›m olmayacakt›r. Gelecek, belki de sadece biyorobotlar için gerçekten gelecektir.
Kaynaklar
1
1.. TTaannyyoollaaçç NN.. Developments in Turkey. Bo¤aziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisli¤i Bülteni1995; 1: 1-4.
2
2.. EEggaann VV.. Computers and networks in medical and healthcare systems.
Comput Biol Med1995; 25(3): 355-65. 3
3.. MMiittcchheellll MMMM.. Computers; Key to the future. IEEE Engineering in Medicine and Biology Magazine1982; 1(1): 19-21.
4
4.. PPeeuurraa RRAA,, MMeennddeellssoonn YY.. Biotechnology for biomedical engineers; A look to the future. IEEE Engineering in Medicine and Biology Magazine
1995; 39(175): 199-200. 5
5.. OOnnggaanneerr EE,, ÇÇ››nnaarr YY.. Hekimler için ‹nternet. 1.Bask›, ‹stanbul, Ufuk Mat-baac›l›k, 1996, ISBN 975-95714-2-0.
6
6.. ÜÜçç››flfl››kk AAHH.. T›p ve biyolojide malzeme bilim. Klinik Geliflim1994; 7: 3375-78.
7
7.. TToopplliicckk RRSS.. But, computers can’t do it all. IEEE Engineering in Medicine and Biology Magazine 1982; 1(1): 22-23.
Aile Hekimli¤i Dergisi Journal of Family Practice Cilt 1 Say› 1 1997 45
Gelifl tarihi: 13.7.1996 Kabul tarihi: 18.10.1996 ‹‹lleettiiflfliimm AAddrreessii:: Dr. Efe Onganer
Kalam›fl, Ahmet Mithat Efendi Caddesi. No: 20/9 81030 ‹stanbul
