ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELERDE YABANİ HAYVAN REFAHI VE KORUNMASI

v«, nil.

Derg,(200-1), 20, 3:7S·79

ULUSLAR ARASI

SÖZLEŞMELERDE

YABANI

HAYVAN

REFAHı

VE

KORUNMASI

AyşeMenteşGürler1@

Wild Animal Welfare and Prot

ection

in International Convention

s

Özet: Sanayiloşme ve nüfusartışınabağlı olarakdoğalkaynaklann bilinçsiz veaşın kullanımıekolojikdengenin,~ikçedaha

olumsuz yOndebozulmasına nedenolmaktadır. GünümClzdebusorunlannçözümüneilişkin çaıışmalar,biyolojikçeşitliliğin ko-ruMlaSI, sürdUrülebilir kullanımı ve gelecekkuşaklara aktarılması temelindeyoğunlaşrmştır. Bu kapsamdaucsaı veuluslar arası OIçekte bilimse!araştırmalarveyasal dC1zenlemelergerçekleştirilmektedir.Türkiye'de,yabanihayvanların korurması k~ nusundakiçalışma1ar, ulusal rrevzuenn yanısıra, uluslararası sözleşmeleryada üye olunan uluslararası kuruluşlarınfa

-aliyetlerive önerileri çerçevesinde YÜrOlülmektedir. Yabanihayvanların sını raşan hareketleridedikkatealındığında; buhay· vanlannkorurYnasl ile i1giU çenşrreıenn uluslararası işbiı1iği temelinde sürdürülmesinin zorunlu oIduğ.J görülmektedir. Bu araştırma,Türltiye'nin"doğakoruma"konusundatarafoIckığu uluslararası sözleşmelerde, yabani hayvanların refahıve ko-l'L.I'V'L\aSLkonulannı iıceIemek amacıyta yapılmıştır.

AnahtarKeıımeler:UluslarArasıSözleşmeler,HayvanKoruma,HayvanRelahı, Doğa Koruma

Summary: Dualoindustrialisationandpopulaliongrowth, the over-useageofthenatural rescurceacauses somedamages

ontheecoiogicaisystems. Recenlly, theendevours for solving theseıssues arefocused on theprotecıcnand sustainable useofıtebiodiversityand bequesting to!henewgeneralions.Theseoccupationscorıtunue at nationalandinıemationallevel althestageol scientificresearchesand!egal amendmenlS.In Turkey,thecccıoetcoeon lheconseıvationofthewild lifeis managedwith nalional Iegislations,being part of thernematiooal corıventions and alsothe advicesand supportofthe in-ternationaloıganisations.Takingconsideramoftransbofder movements of wild animals,the measuremcnts shouldbe de-terminad atinternalional levcl. Thestudywas undertaken loresearchwiidanimals wellareandprotoctionstatusinthe in-ternationalcorıventions whichareTurkeyto party re/atedwithnatureprotedion.

Key Words:Internationalccovenücos.AnimaIProteclion,AnimalWellare, NatureConseıvation Giriş

Üzerinde yaşadığımız yerkürede iki temel

çev

.

reden söz edilebilir.Bunlardan birincisibanı1dırdığltüm doğalkaynaklan vecanh-cansız vanıklanytabir bütünü oluşturan doğal çevre, ikincisi ise insanlann yarattığı hertürlüetkinliğiiçeren sosyal çevredir.

Insanlaryüzyı llardır, doğaya ve onun Onemli bir unsuru olan hayvanlara sadece kendi egemenlikleri perspektifinden bakmışlardır. Bu yaklaşımda, insanın tür olarakdiğAr canlılardan üstünolduğu inancı önemli

roloynamıştır. Bu inanç, felsefi, dini ve hukuki me-nnlerin hemen hepsinde kendinigöstermektedir.

Ancak,sanayileşmeve nüfusartışınabağlıolarak doğal kaynaklann bilinçsiz ve aşırı kullanımı, ekolojik dengenin, gittikçedaha olumsuz yönde bozulmasına neden olmaktadır. Hava, su ve toprak ortamır;ıın k ir-Ienmesi;ormanıann lahribi;tanmalanlannın amaçdışı

kullanımı; sulak sahalann kurutulması; yabani hayvan türlerinin nesiinin tükervnesi başta gelen çevre so -nınIandır (Çolak, 2001; Gürpınar, 1986; Kirkwooı::f, 1994;MoI,veSaım"1993).

GünGmlzde, birçok ülke bu kaynaklar ile insan arasındakisorunlannçözümüne ilişkin çalışmalarını , bi -yolojik çeşitliliQin korurması ve gelecek kuşaklara a k-tanıması temelindeyoOunlaştırmıştır. Buçalışmalar ulu-sal ve uluslararası ölçekte,bilimselaraştırmalar, yasal düzenlemeler ve sivil toplum örgütleri faaliyetleri kap-samında.devam etmektedir.

Dünyadayaklaşık 4070 memeli, 9000 kuş, 6500 sürüngen ve 4000 amfibi (iki yaşamlılar) türü bu-lunmaktadır (KJrkwoOO, 1993). Yabanhayatını koruma ve yönetme konusunda eğitim veren birçoküniversite ve fakülteolmasına karşın, yaban hayatı veteriner he-kimleri bu koruma ekibinin çok küçük bir bölümünü GelişTarihi ;29.03 .2004

e

:

aY5emenı es@ hoı mai l.com

MENTEŞGÜRLER

oluştunnaktadır(Nettles, 1992).

Hayvan refahı, kesin olaraktanımlanamamış ol-makla birlikte hayvanların sağlıklı ve çevreleri ile uyum

içindeoldukları bir durumu ifade eder (Duncan, 1981).

Yaban hayatı yönetimi açısından bu kriterlere po-pulasyonlarınındevam etmesikoşuluda eklenmektedir (Nettles,1992, Boyce, 1993, Kirkwood,1993).

Buaraştırma, doğakorumaamacıyla imzalanmış, Türkiye'nin de taraf olduğu uluslar arası

söz-leşmelerden, yabani hayvanlarladoğrudanilgiliolanları "hayvan refahı" ve "koruma" bağlamında incelemek amacıyla yapılmıştır.

Materyal ve Metot

Yabani hayvanlarla ilgili, Türkiye'nin tarafolduğu

uluslar arası sözleşmelerin Resmi Gazetede ya-yınlanan metinleri ve busözleşmelere ilişkin belgeler

araştırmanın materyalinioluşturmuştur. Elde edilen do-kümanlar "hayvan refahı" ve "koruma"kavramları çer-çevesindetarih metodolojisi çerçevesinde incelenerek

değerlendirilm iştir.

Bulgular

Yabani hayvanrefahıve koruma konusunda taraf

olduğumuz uluslararası sözleşmelerTablo1'de gös -terilmiştir.

1. Kuşların Himayesine Dair Milletlerarası S öz-leşme(ParisSözleşmesi)

On bir maddeden oluşan sözleşme, bazı kuş tü

r-lerinin yok olma tehlikesi ilekarşı karşıya bulunması ve özellikle de göçmen kuşların sayılarının azalması en -dişesinden hareketle, bütün kuşların korunması ge -rektiğiilkesinedayanılarak hazırtanmıştır'.

Sözleşmenin ana amacı bütün kuşların. özellikle

üreme devrelerinde; nesli tehlikealtında olanların ise bütün yıl boyunca korunmalarını sağlamaktır. Ancak, 6ncı maddede "birkuştürününtarım, hayvancılıkve or

-manlara zarar vermesi durumunda, yetkilimakamların izni ile öldürülebilecekleri" hükmü yer almaktadır. Bu

durumda bile, öldürülen kuşların ticaretinin yapılması yasaklanmıştır. Yedinci maddede ise kötüye kullanımı önlemek içingerekli önlemlerinalınması şartıyla bilim, Tablo1.YabaniHayvanRefahıve Koruma ile ilgilitarafolduğumuzuluslararası sözleşmeler

Sözleşme Imza Yürürlüğe

Tarihi GirişTarihi

ResmiGazete TarihveSayısı 1.KuşlannHimayesine DairMilletlerArasıSözleşme

International Conventionfor the Protectionof Birds

(PARISSÖZLEŞMESI)

2.Avrupa'nınYabanHayatıveYaşama OrtamınıKorumaSözleşmesi

Conventionon theConservation of European WildUfe and Natural Habitats

(BERNSÖZLEŞMESI)

3.Özellikle SuKuşlan Yaşama OrtamıOlarak UluslarArasıÖneme SahipSulakAlanlarHakkında Sözleşme

Convention on WeUands of InternationalIrnporlance

Especiallyas WaterfowfHabitat (RAMSARSÖZLEŞMESI)

4. Nesli TehlikeAhındaOlanYabani Hayvan veBitkiTürlerinin UluslarArasıTıcaretine IlişkinSözleşme

Convention on InternationalTradein EndangeredSpecies of WildFaunaand Rora

(CITES)

5.BiyolojikÇeşitlilikSözleşmesi

Convention on Biological Diversity

1950 1982 1971 1973 1992 17 Ocak 1963 17Aralık1966-12480

1 Haziran1982 20Şubat1984·18318

1975 17Mayıs1994·21937

lTemmuz 1975 20 Haziran1996-22672

29Aralık1993 27Aralık1996-22860 *KuşlarınHimayesine DairMilletlerarasıSözleşme.17Aralık1966 tarih ve 12480sayılıResmi Gazete

Ulusla rAra sıSöıJ~mtl trd tYab an iIlap an ..,

eQitim veavcılıkiçinbazı istisnaların yapılabileceg be-lirtilmiştir.

SözleşmenindiOCrmaddelerikuşJara.yuvalanna,

yurrortalarınave yavn.rlannaverilecekhertürlüzararın

Onlenmesini hükme baQlamakladır. Aynca , taraflar,

kuşlannkitle halindeiı'TilasınlVf!YB yakalanmasını

en-gellemek veya IOzumsuz eliyetler çektirecek ııy­

gulamalann yasaklarvnasını laahI"Lrt etrneld:edir1er.

Sözeşmede aynca. kuşlann korunmalarınıngerekli19

hususundaÇOCUkia1ve kamJoyununeğiblmeside ıs­

tervnektedir.

2. A~'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Or·

ıamann,

Koruma

SOZIeŞmeSi

(

Bem

SOzIeşmesi)

Dokuzt:ıOIUn ve 24 Madde ile

üç

Ek Listeden

(Tablo2) OkJŞan Sözleşme. yabani bitkive hayvanlar ie ~ yaşama ortamlarınıkorumak; devletler

ara-sındaki işbirti{Jini geliştirmek ve nesıi tehlike altında olanve olabilecektüı1ereOncebkvermekamacıylaha·

zltlarYnıştır(http://www.nature.coe.int).

Tablo2.BemS6z1eşmesnnEkIeri

EKi SIIokonmaa/lına alınanbitkitÜrIen

EKii Sıkıkonına arıına alınanhayvan1iırIeri

EKiii Kon.maaltına alınanhayvaniürieri

EKiV YasaIdanan AvMetotve Araçlan ileDiğerYasak

Işletme Şekileri

Avrupa Top luluQu ülkeleri de dahil olmak üzere

toplam 45 ülkenin Oye old~ sözleşme ile 500 den

fazla yabani bitki ve 1000'den fazla yabani hayvan türü koruma altına alınmıştı r (htlp:!Jwv..w.nature.coe.

int).

Sözleşmenin ~OnsOz· kısmında, "yabani norave faunanın, korunması ve gelocek nesillere aktanlması

gerekli, estetik, bilimsel, kü~ürel, rekreasyonel, e

ko-nomikve özgü ndc{IerdedoQal bir mirasoIuştutd~~

ifade edilerek; yabani hayvan ve bitkilerin k

o-runmasının, hükümetlerin ulusal amaçları

ve

p

rog-ramlarında dikkate alınması ve ÖleDilde göçmen ıür­

lerin konwnasında uluslar arası işbir1iQi yapılması

gerekliliQivurgulanfnlŞtl"',

Taraf ülkelerden, yabani hayvan ve bitkilerin,

özellikle ekolojik, bilimsel ve kültürel gereksinmelerini

de

karşıtayacek dUzeyde populasyonlann'n devamı

veya bu düzeye ulaştınlması

için

gerekli Onlarneri

al-malan ve nesil tehlikeyedüşmüşve düşebilecek

tür-erin,

özellikle endemikolanlarınınve tehlikeyedüşınış

yaşama ortarriannın, korumıası amaoyla ulusal

po-litikalannıgeliştirmeleriistenmektedir.

SOzJeşmerWıII.Bök:ımünde "Yaşama Ortaınannın

Konımıası·başllQı altında nesiitehlike altındaolantür

-lere OnceIik verilerek, yabani bitki

ve

hayvan türlerirWl ve yaşama ortamlarının konnması için gerekli

ön-lemlerin alınması hfJkrOO getirilmektedir. ııı. Bölümde ise "Türlem KoI'\I'VT'I8SI~ başllQı altındayabani bitki

ve

hayvanlarınözelolarakkoruMlBSIOlgUVenCealtınaaa -cakUYgLXI

ve

gereki

YaSaJ

ve

jdariönlemerinalınması

istermektedir.

Eklisteıırdeyeralanyatıar;hayvanlaraiişkinher

tMÜ uygulamanın da, popuIasyonIannın varlıQınl

teh-likeye düşümıeyecek şekilde d ü z " ' _

ge-rekmektedir.

3. Özellikle SU Kuşlan Yaşama Ortamı olarak Uluslar arası

oneme

$ahip SıJak Alanlar Hakkında

Sözleşme(RamsarSözleşmesı)

on

Iki maddeden oluşan Sözleşmemetniningiriş

kısmında,

-nsan

ve

çevresinin karşılıkb ~ımlılıklan·

vurgulanarak, suiak alanların temel ekolojik fonk·

siyonIarının, su rejimlerini düzenlemek

ve

karakteristik

bitkivehayvantopUuldan nın ,özellikle sukuşJarınınya.

şama. ortamIannl desteldeme k <*juQu berıltilmişt ir.

SU

kuşlannınmevsimselgOçIerisırasındasınırlar aşabik::ligi

Çin utuslar arası bir kaynak oIduQundan hareketle.

sulak alanlann ve onlara baQh bitki ve hayvan

top-luluklannın korunmasının, ilerigôrüşlüulusal politikalar ile uluslar arası laaliyeUerin birleştirilmesi yoluyla sa~·

lanabileceoıifadeedilmişti,..·.

Her taraf ülkenin ~Ulusıar arası Öneme Sahip

Sulak Alanlar

tl

stes rne

dahil edilmek üzere en

az

bir alan beliriemes iistenerek, bu listeye dahilolan

ya

da olmayan tüm alanlann ve buralan yaşama ortamı oıa­

rak kullanan su kuşlannın korunması hükme ba~

!anmıştı r.

Taraflardan.sulak alanlarınyönetimindensorumlu her düzeydeldkuruluşa,sulakalanlarla bunlannbitkive

hayan toplukJktannın korunması, yönelimi ve akıllıca kullanımına ilişkin Konferans tavsiyelerinin

du-yurulmasını ve dikkate alınmasını sa~ıamaıan is-tervnektedlr.

Türkiye'de Ramsa r Sözleşmesi uyarınca bugti'le

kadar dokuz alanlisteye dahiledilerek, korumayaalın­ mıştır(http://www.ramsar.org).

4. NesIiTehlikede Olan Yabani Hayvan

ve

Bitki

Türlerinin Uluslar arası Tearetine Ilişkin Sözleşme

:.Avru pa·nınYabanIlay alı \'eYaf3maOrtamlannıKorumaSOıkımeıi.20Şubat1984 larihVt18318uyı hResmiGazete

OıcilıkleSu KuşlanYaşamaOrtamıOlarakUluslararasıOneme SahipSulak AlanlarIh.kkında Sözltşme. 17Mayıs ımlarih \'e21937sayı lıResmi Gazere

ME TEŞGÜRLER

(CITES)

CITES, 6coğrafikbölgede 164 taraf ülkeyi kap-sayan gerçek bir küresel Sözleşme özelliği

ta-şımaktadır. Ek listelerinde yer alan 30 binden fazla bitkive hayvan türünün uluslararasıticareti,Sözleşme

hükümlerincedüzenlenmektedir. Sözleme isminde

be-lirtildiği gibi sadece nesli tehlike altındaki türlerideğil

bu türlerle birlikte nesilleri henüz tehlike altına

gir-memiş fakat uluslar arası ticaret nedeniyle nesilleri tehlikeye girebilecek diğer türleri de kapsamaktadır (http://www.cites.org).

CITES,25 Madde ile üç Ek Listeden (Tablo 3)

oluşmuştur. Yabani hayvan ve bitkl türlerinincanlı­

cansız örnekleri ile bunların parça ve türevierinin it-halat, ihracat ve re-eksport izinleri, sözleşmede be-lirtilenşartlarınyerine getirilmesihalindeverilir".

Tablo 3. CITESSözleşmesiEk Listeleri

EKi Neslitükenme tehdidiilekarşı karşıya bulunantür-leri kapsar.Bu listede bulunan türlere ait ör-neklerin ticaretisıkımevzuatkurallarınatabiidirve sadece istisnaidurumlardaticarete izin verilir. EK/i Nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiylekarşı

karşıyaolmamaklabirlikte,nesillerinindevamını tehlikeye atacakkullanımlanönlemekamacıylat

i-caretleri belirli esaslarabağlanantürleriiçerir. EKiii Herhangi birtaraf ülkeninaşın kullanımınıönlemek

veyakısıtlamak istediğitürlerikapsar.Söz konusu ülkekendi yetkiajanıiçinde düzenlemeleryaparak diğertaraflardanişbirliğitalebindebulunur.

Her taraf ülke bu izin ve belgeleri düzenlemeye yetkili birveya daha fazlasayıdaYönetim Mercii ve bu Yönetim MercilerineSözleşme kapsamında belirtilen bilimsel tavsiyeleri yapmakla görevli bir ya da daha fazlasayıdaBilimsel Merci belirlemekdurumundadır.

Türkiye'de "Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası TicaretineIliş­

kin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelik",

27.12.2001 tarih ve 24623sayılı ResmiGazetede

ya-yınlanarakyürürlüğe girmiştir.

Yönetmelikte;

a) Karasal omurgasızlar, yumuşakçalar, deniz memelileri,su ürünleri, denizlerde ve iç sularda

bu-lunan bitkilerile hayvanlar vebunların yumurtaları,tüm bitkilerveağaçlariçinTarımveKöyişleri Bakanlığı,

b) Kuşlar, deniz memelileri hariç memeliler, sü

-rüngenler için, OrmanBakanlığı,

c) ikiyaşamlılar, eklembacaklılarvediğertürler için

Çevre Bakanlığı Yönetim Mercii olarak belirlenmiş;

ancak Çevre ve Orman Bakanlıklarının01.05.2003 ta-rihinde kabul edilen 4856sayılı Kanunlabirleştirilmeleri

nedeniyle Yönetim Merciisayısıikiolmuştur.

BilimselMercii olarak da Türkiye Bilimsel ve Tek-nik Araştırma Kurumu Başkanlığı (TÜBITAK) gö-revlendirilmiştir**.

5.

BiyolojikÇeşitlilik Sözleşmesi

Kırk iki maddeden oluşan Sözleşmenin temel

amacı,"biyolojikçeşitliliğin korunması,sürdürülebilir ku

l-lanımıvedoğalkaynaklaraerişiminadil ve hakkaniyetie

sağlanması· olaraktanımlanmıştır (http://www.biodiver-sity.org).

Sözleşme metninin Önsözünde "biyolojik

çe-şitliliğin kendi başına taşıdığı değerin ve biyolojik

çe-şitlilik ile bunun unsurlarının ekolojik, genetik, sosyal,

ekonomik, bilimsel, kültürel, rekreatif ve estetik

de-ğerleri" vurgulanarak,biyolojik çeşitliliğin korunmasının insanlığınortak sorunuolduğu belirtilmiştir"".

Biyolojikçeşitliliğin korunmasının temelgereğinin, ekosistemlerin vedoğal yaşam ortamlarınınyerinde (in-situ)korunmasıveyaşayabilirtürnüfuslarının doğalo r-tamlarındaidame ettirilmesi ve gerikazanılması olduğu ifadeedilmiştir.

Sözleşmenin 6. Maddesinde "Koruma ve S

ür-dürülebilirKullanımiçinAlınacakGenelTedbirler"baş­ lığı altında taraf ülkelerin, bu amaçlar dOğrultusunda

ulusal strateji ve eylem planları geliştirmesi; ka

-muoyunun bilgilendirmesi ve bilimselaraştırmaları teş­

vik etmesi istenmektedir.

Tartışma ve Sonuç

Türkiye'de, yabani hayvanların korunması ko-nusundakiçalışmalarulusalmevzuatın yanısıra, uluslar

arasısözleşmeleretaraf olma ya da üye olunan uluslar

arası kuruluşların faaliyetleri ve önerileri çerçevesinde

yürütülmektedir.

Av ve yabanhayatın ın korunması, geliştirilmesive

sürdürülebilirliğinin sağlanması çalışmaları , 2003yı lına

kadar Orman Bakanlığı MilliParklarve Av-Yaban

Ha-yatı GenelMüdürlüğü tarafından,S Mayıs 1937yı lında

kabul edilerek 13 Mayıs 1937 tarih ve 3603 Sayılı

ResmiGazetedeyayınlanarak yürürlüğegiren3167 sa-• Nesli TehlikeAltındaOlan Yabani Hayvan ve BitkiTürlerininUluslararasıTicaretineIlişkinSözleşme.20 Haziran1996tarihve

22672sayılıResm iGazete

** NesliTehl ikeAltında Olan Yabani Hayvan ve Bitki TürlerininUluslararasıTicaretineIlişkin Sözleşmen i n Uygu lamasına Dair Yönetmelik.27.i2.2001 tarih ve 24623sayılıResmi Gazete

...BiyolojikÇeşitlilikSözleşmesi .27Aralık i996 tarih ve 22860sayılı Resmi Gazete 78

UluslarAra.'>ıSözleşmelerdeYabani Ilayvan•••

yılı Kara Avcılığı Kanununa (KAt<) dayanılarak g e-çeldeştirilmiştir, Bu Kanun'un 16. Maddesi ger'eOi ku-rulan ve üyelerinin arasında veteriner hekimlerin de yeraldığıMerxezoe"Mer1<ez Av Komisyonu"(MAK),il -lerde

"

ii

Av Komisyonu"

ve

ilçelerde de "Ilçe Av K o-misyonlan" oluşturularak, tehdit anındaki türler ko-rumaya alınmıştır. MAK kararlan ile ayrıca "yaban

hayatı koruma sahalan ile yaban hayvanı yerleştinne sebalan"ve"tabiatıkorumaalanları"dabelirlenmiştir.

Dünyada veTüı1dye'deki gelişmelereparalel

ola-rak 3167 sayılı Kanunda değişiklik yapı lması

ge-reksinimi ortayaçıkmış

ve

yeni KaraAvcılığı Kanunu (Kanun No:4915), 11 Temmuz 2003 tarih

ve

25165

sayılı Resmi Gazelede yayınlanarak yürürlüğe g

ir-miştir.Yeni KAK'na göre)tabani nayvantannrefahı ve

korunması" ileilgili çarışmalar Çevre

ve

Orman Ba

-kanlığı DoğaKoruma veMilliParklar GenelMüdürlüğü tarafındanyürütülmektedir.

Uluslar arası sözleşmeere taraf olmak. Tüı1dye

CumhuriyetiAnayasanın (KanunNo:2709 Kabul Ta

-rihi: 7 Kas ım 1982) 90. Maddesine göre "Türkiye Büyük Millet Meclisininonaylamayı birkanunla

uygun

bulması na" bağlıdır. Aynı maddeninson fıkrasırda da

'Usulüne göreyürürlüğe konulmuş milletlerarası and· taşmalar kanun hükmürdedir. Bunlar hakkında Ana· yasayaaykırılıkiddiası ile AnayasaMahkemesinebaş. vuruıarrez."denmektedir.

Bu bağlamda, taraf.olunan uluslar arası sö

z-leşmelerulusal

mevzuatm

birparçasıolarak kabul edi-lir. Çevre ve Onnan Bakanlığı Teşkilat Kanununun (Kanun No:4856 Kabul Tarihi: 01.05.2003), 13.Mad· desinin (f) fıkrasında 'Uluslararası sözleşme ile ko-rumaaltına alınancanlıtürleri (flora, fauna)ilealanların

korunması konusundatedbirleralmak,ilgilikuruluşlarla işbirliği yapmak"Doğa Koruma veMilliParklar Genel

Müdürlüğününgörevleriarasındatanımlanmıştır.

Son on yılda yaban hayatı refahı ve korunması

konularındadünyakamuoyunda artan birilgiolmasına

karşın, yaban hayvanlan üe ilgili akademik, klinik ve hayvanat bahçeleri düzeyindeçalışanveteriner hekim

sayısı oldukça sınırlıdır (Soyee, ve ark, 1993; Kirk·

wood,1993 ve1994,Netües,1992).

Amerika Birleşik Devletleri'nde bazı veteriner fa-küllelerindeyabanihayvan tedavi üniteleri kurulmuş; yabanihayvanlann ın sağlı k sorunlannı ortaya koymak veçözümüretmek konusunda veteriner hekimlerieği

-ıerek, yaban hayatı refahını artırmak amacıyla

Ca-ütomia Davis Üniversitesinde 'Yaban Hayatı Sağlığı"

programı başlatılmıştır(Boyce, 1993,Kiri<wood. 1993). Inginere'de de~a1ÇevreAraştırmaKonseyi1991yı­

Iında hazırladığı raporda, veteriner hekimlerin, üni

-versitelervearaştırmaenstitülerinde,yabanhayalı ve

hastalıklan konusunda lisans ve lisanslıstü düzeyde e~itiımeleri gerektiQini belirtmiştir (Kirkwood, 1993). Royal Veteriner Koleji'nde hayvanatbahçesi ve yaban

hayatı hekimliQi, seçmeli ders olarakkonulmuş

ve

Zo-oloji Enstitüsü ile birlikte yüksek lisansprogramı

plan-lanmıştır(Kirkwood,1994).

Bu gelişmelerdikkateahrdı~ırda, tarihsel Oıarak evcil hayvanlanön plana çıkaran veteriner hekimliği

mesleğinin, yabanhayal ını koruma

ve

geliştinne k o-nusundayapı lan çalışmalara katkı sağlayabilmek için yeni yaklaşımlar geliştirmesi gerektiği söylenebilir.

Sonuçolarak, yabanhayali yönetimi,ekosistemdevar olan her birö{ıedeki değişimin, sisteminbütününü et-kileyeceoi gerçeQinden hareketle,veterinerhekimlerin de katlldlOı disiplinler arası bir yaklaşımla ger·

çekleştirilmelidir.

Kaynaklar

BoyceW.,Kjemtrup,A (1993).WildlileHealthand Urb an-WildlileInterlace.JAVMA,202,1082·1 084

Çolak.AH.(2001).Drmanda.DoğaKoruma.MilliPar1dar ve Av-YabanHayatıGenelMUdUrIOğüYayını.Ankara.s.1 3-84 Duncan,I.J.H.(1981).Animal Rights - AnimalWellare:A

Scientist'sAssessment.PoultıySee-ce,60 (1),489499

Glosser,

J.w

.

(1993).ConservationanelW~d1jfePresereeton

Challengesforvetenoarıere.JAVMA,202,1078-1081

GOrpınar,T.(1986).DoğayıKorumanınGerekçesi veDoğayı

Kol\lma Stratejileri (Iç:Mmi Par1dar ve Yaban Hayatı

se-mineri, Muğla, 1986), Milli ParKIar Dairesi Yayını, Ankara. 8.47-50

Kir1<wooc:l,J.K.(1993). Interventions forWıldliteHealth,

öco-servationanelWeltare.VelRec., 132, 235-238

Kirkwooc:l,J.K(1994).Veterinary Education forWıIdlile

coo-servation,Health and Welfare.Vet. Aec.,135,148-151

Mot, T.,Selrni,E.(1993).YabanHeyen-çevre DUzenlanesi

Konusunda Alınabilecek Ted:ıirl er. (Iç:1.QrmancılıkŞurası

Tebliğler ve

ön

Çalışma Grubu Raporlan Cih·3, Ankara)

8.650-657

Nettles,V.F.(1992).Wildlife Diseases and PopulationM