v«
.
BiL.Derg.(2002).18. 1-2:77-HIERKEN SÜT OLUM DÖNEMiNDE BiçiLEN FARKLI SORGUM HASILLARINA
ÜRE VE
M
ELA S
KATKıLARıNıN
SiLAJ KALiTESi
i
LE iN ViTRO SiNDiRiLEBiL
iK
ÜZERiNE ETK
isi-Hüseyin Nurso y @1
S
uphi
Deniz 1M
.
Ald! Karsh
1Oktay Kaplan 2
T
h
e
E
ff
ec
t
o
f
U
re
a a
nd
Mo
lasses
A
d dition in
to Sorghu
m H
arve
s
ted at Ea
r 'ly-Milk
Stage o
n
S
iIage
Qu
afl ty
a
nd In
V
itro
D
igestibiltt
y
Özet: Bu araştırmada. erkensüt olum döneminde hasat edilen sorgum hasıllarınaüreyada üreernetasilavesininsilaj ka
-litesi ile in vitrc sindirilme derecele rive sindirile bilir kuru madde verimiüzerine etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla,erken süt olum dönemindebiçilen4farklı sifajlıksorgumçeşidin in (GrassII,Grazer,GözdeveP-988 )hasılları kullanılmışt ır. Bu ha -sularaağırlık esasınagöre % 0.5 üre yada% 0.5üre + %4 melas ilave edilerek, 1litre hacimli cam kavanozlar da s i-lol a n m ı ştı r.Silajömeklerindeham besinmaddeanalizleriile pH ve organikasit(laktik,asetik, propiyo nik ve bütirikasit) an a-lizleri yapılmıştır. Çalışmada aynca, silajların in vitrc kuru madde (KM) sindirilebilirıikleri ile birim alandan sağlanan sindirilebilir KMmiktarlarıdahesaplanmıştır.Üre ve üre- metaskatkıları,silajın ham protein içeriğininyanısırasilajpH'sınlda yükseltmiştir(P<0.05).Üreyadaüre-metaskatkısı,silallannpropiyonikvebütirikasit düzeyleriüzerineönemli bir etki q ös-termezken;Gözde veP-986çeşit lerindeüre-metaskatkısı aset ikasildüzeyiniazaltırke n,laktik asitdDzeyiniönemliölçüde yükselt mişti r(P<0.05).Grassiiçeşidindeüre+melas katkısısilajm invitro KMsindirilebilirliğiniarmrrmşnr(P<O.05). Buetki diğerçeşitlerdegözlervrıemişlir. Katkıla rınbirim alandanelde edilen sindiriletiilirKMmikta rı naetkisi önemsizbulunmuştur
(P>O.05).Sonuç olarak, erkensütolum dönemindebiçilensorgum hasrtlanna%0.5üreyada %0.5üre+%4 melas kat -kısı, silajlan n ham protein ve kuru madde içeriğini artırmakla beraber . silaj kalitesinde ve sindirilebilir kuru madde
ve-rimlerindeoIı.m1ubir etkisağlamamıştır.
Anah tar Sözc ükler:Sor~mSilajı,Üre,MeIas, InVılro Sindirilebiliı1ik,Sindirileb ilir Kuru MaddeVerimi
Summary: The aimof thisstudywas todeterminethe effeetsof urea or ureapiusmoIasses addilion intosorghumha r-vested atearty-milk stage on silage quality,invitro digestibility andd1gestible dry matler(DM ) yieldol silage.To actseve thiSobjective,fourdiflerentsorghum venenes(GrassII.Brazer,Gözde,and P-988) harvestedatearty-milkstage wereuti·
lized.Silage samples wereadded0.5% urea or0.5%ureaplus4% molasses(on weight basis)andensiledin mini-silos (l l involume).Silageserrcıeswereanalyzed for chemicalcomposition,pHand Of93Jlicacids(lacticacid,propionicacid, andbutyricacids ).InvitroDM digestibility and digestible DMyields ofsilages were also determ ined.Urea and urea+ mo-lassesaddilion significanllyincreased silagecruoeprotein(GP)in additionto silage pH(P< 0.05).Addilionof urea or urea plusmoıessesdidnot affectsilag ebutyricandpropionic acid contents,bulsignilicantly
cec
reasec
e
cetc
acid.Ontheotherhandadd ition ofureaorureaplus moıassesincreased Iactic acid conlentsinGöz de and P-986 venetes(P<0.05).Urea plusmolassesadditionincreased silage DMdigestibilityinGrassiivariety(P< 0.05),but this
enect
was notsignificantfor otherve neıres. DigestibleDMyieldswere not affected by additives(P>0.05).Incorıclusion ,additionof0.05%ureaor0.05%ureaplus4%moıassesintosorghum harvestadatearly-mi lkstage improvedGPand DMcontentsolsilages but hadno positiveertectson silage qua1i1yand digestibleDMyeıos.
KeyWords : SorghumSilage,Uree.Molasses,inVılroDigestibility,Dige stibleDıyMatler Yield
Giriş
Sorgum (Sorghum bicolor L.Moonch) silo ma
-teıyali ve dane için ekimiyapılantekyıllıkbiryem bii
-kisidir.Sindirilebifirliği ve ene~i içeriği mısırdan düşük olmasına rağmen, kurak iklim şartlannda
ye-tiştirilebilmesi, bu bitkinin önemli biravantajıdır (Hart, 1990). Sorgumda danelerin olgunlaştığı dönem, gereksilaj kalilesive gerekseinvitrosindirilebilirlik ba-kımından en uygun biçim dönemidir (Snyman ve
Jo-ubert, 1996). Sorgumda. bitki dokusunun
ze-delenmesiyle açığa çıkan hidrosiyanik asit (HeN) ile sorgumdanelerindebulunanve proteinsindiriminiaza l-tan
tannlrsn
olumsuz etkileri nedeniyle, kurutma me -todundançok silolamatavsiyeedilmektedir(Havillahve xaiser, 1992;Aeischerve Taekle.1998).Silolamada laktik asil miktannı azaltan. amin ve amonyak düzeylerini yüksehen ve silaj pl-l'suun cöş
mesiniengelleyencostndia,ccht crmve mayagibim ik-roorganizmalann olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak, uygun bir fennentasyon ve sindirilebilirliği yüksek bir GelişTarihi:25..03..2002 @;nu ~'ma ıatya@"hOlmail.com
• Buçalışm aTUBITAK tarafındandest eklcnrnckıcdir(TOGT AG rrARP-2i33)
ı.YüzuncuYılÜniversiıesiVeteri ner Fakültesi .Hap 'anBesterneveBeslenmeHastalıklarıAnabilim Dalı,VAN 2.HarranÜniversite siVeteriner Fakültesi.HayvanBesleme veBeslenmeHastalıkjanAnabilimDalı.ŞANLIURFA
NURSOY,DENiz,KARSLI,KAPLAN
sila
i
eldeetmek için,melas.formik asit,üre,çeşitli en-zimlerve inokulantlar gibikatkılar kullanılmaktadır(Gor-don,1989),Kuru madde düzeyidüşükve protein
içe-riği yüksek silo materyaline %6'ya kadar katılabilen
metas (Spoelstra, 1988), fermentasyan kalitesini art -tırarak pl-l'yrdüşürmekte ve yeterli düzeyde laktik asit
üretimisağlamaktadır(Thomas,1987), Ancak,melasın
pH düşüşünü kısa sürede gerçekleştiremediğive bu nedenle proteolizisi önleyemediği de bildirilmektedir (O'Kiley, 1992). Silajın azot içeriğini yükseltmek (80 1-sen ve ark1991) ve maya ile küf
ü
remelerini
önlemek suretiyle protecllzis! azaltmak için silo materyallerine katılan üre, silaj içerisinde üreaz enzimi ile amonyağaçevrilerek
silaim
tamponlama kapasitesi ile asetik asitmiktarını arttırmaktave laktik asitmiktarınındüşmesine
nedenolmaktad ı r(Sarwatt ve ark 1995; Berger ve ark
1994).
Buçalışma, erken süt olum döneminde hasat
edi-len farklı sorgum hasrllarma üre yada üre- metas ila -vesinin,
sila]
kalitesi,in vitrokuru madde sindinlebilirliöl ve birim alandan elde edilen sindirilebilir kuru madde miktarınaetkileriniaraştırmakamacıyla yapılmıştır.Mater yal veMetot
Silo materyali olarak Grass
JI,
Grazer, Gözde ve P-988 isimli 4 farklı silajlık sorgum çeşidinin erken süt olum döneminde biçilen hasılları kullanılmıştır. Sorgum hasıllarısilotrak ilekıyıldıktansonra ağırlıkesasınagöre% O (kontrol), % 0,5 üre yada % 0.5 üre +% 4 melas
ilaveedilerek 3muamelegrubu hazırlanmıştı r. Farklı4 çeşit,3 muamele ve 3'er tekerrür olmaküzere,toplam
36 adet silaj örneği, 1 litrelik cam kavanoztara sı
krştmlarak konmuştur. Cam kavanozlarters çevrilerek, delinmiş kapaklarından 48 saat süreyle silo suyunun drenajı sağlanmıştır. Kavanoztar 90 gün sonra açıl
mıştı r.
Silajlaraçıldıktanhemen sonra pH'ları ölçülmüştür. Bu amaçla,25 g silajömeği üzerine 100 g saf su ilave edilmiş ve
tsender
ne karıştırılarakortaya çıkan sıvının pHsı, pH metre ileölçülmüşı ür. Whatman 54 nolufiltrekağıdındansüzülensilajsıvı sı organik asit (Iaktik,asetik,
propiyonik ve bütirik asit) analizleri yapıtmoaya kadar
derin dondurucuda saklanmıştır. Organik asit analizleri
Leventini ve ark (1990)'nın bildirdikleri yönteme göre
gazkromatoğraficihazında yapılmıştır.
Silaj ömekterinin ham protein analizleri yaş ö
r-neklerde ,kuru madde,ham kül,NDFveADFanalizleri
ise kurutulmuş örneklerde yapı l m ı ştır (A kkı lıç ve Sür
-men,1979;Van Soest ve Robertson,1979).
Silaj ömeklerinin in vitro KM sindirileb ilirlikleriTiley ve Teny (1963)'nin tarif ettiği iki fazlı yön temi n Marten
ve Barnes (1980) tarafından modifiye edilmiş şekline
göre yapılmıştır. Rumen sıvısı, kuru yonca tüketen
rumen fistüllü koçtan alınmıştır, Rumen sondası yar
-dımıyla alınan rumen sıvısı gazlı bezden süzüldükten
sonra kullanılmıştır. Sindiri lebilirliği klasik sindirim
de-nemesi ile belirlenmiş olan kuru yonca kontrol olara k her sette 3'eradetkullanılmışve sonuçlarbu kontrold
e-ğerlerine göre düzeltilmiştir. Birim alandan (dekar; da)
elde edilen sindirilebilir kuru madde miktarı, silaj ö r-neklerinin invitro kuru madde sindirilebil irlikleriile birim
alandan eldeedilen kuru maddemiktarınınçarpımından
eldeedilmiştir.
Araştırma verilerinin istatistiksel değerlendirilme
sinde varyans analizi, gruplar arası farklılığın
be
-lirlenmesinde ise Duncan Karşılaştırma Testi
kul-lanılmıştır (Steel ve Torr ie. 1980 ). Bu amaçla SAS
paket programından yararlanılmıştır(1985), Bulgular
Çalışmada kullanılan sorgum silajlannın besin
Tablo1.Erken süt olumdönemindebiçilensorgumveriyetelerneüre ve üre-mereskatkılarının snapannham besinmadde i çe-rikleriüzerine etkisi(%KM)
venyeıeıer Katkılar
KM
HK
HP
NOF AOFGözde
1
-)
25.19 d R26l:le 7.87c 64.53 ab 38.07abÜre 25.56cd 8.81 ab 13.17a 60.26 b 37.64ab
Üre+Melas 30,03ab R83ab 13.03 a 61.24ab 3U5d
P-988 (-) 26.37cd 6.39e 7.88c 65.39ab 36.35al:le
Üre 25,9Scd S.45abc 13.56a 65,67 ab 3B.39ab
Üre+Melas 29,99 ab 7.71d 13.15 a 64,65 ab 34.44bed
Grazer (-) 29.15 ab 6.436 7.54c 65.46 ab 37.40abc Üre 2B.B7 b B.?7ab 12.67a 66.76 a 37.70ab Üre+Melas 30.77a 8.96e 12.42a 64.99ab 36.83abc Gress-ll (-) 26.91c B.l l cd 7.56c 66.31ab 39.54a Üre 29.59ab 8.31be 11,968 62.71 ab 35,99 abc Üre+Melas 3O.16ab 8.53 abc 9.81 b 61.12ab 33.27ab Çeşit Kalk, interaksiyon
a-e :Aynısütundafarklıharftaşıyan değerleristatistikselolarakfarklı bulunmuştur(P< 0.05) ·P<O.05 ·P >0.05
Erkensüt olumdönemindebiçilenrarklısorgum...
Tablo 2.Erkensüt olum dönemindebiçilensorgumvariyetelerine üre veüre-metaskatkılannın ssalıann pHveorganik asiti çe-rikleri üzerineetkisi(%KM)
Variyateler Katkılar
PH
Asefik Propiyonik Bütirik LaktikAsit Asit Asit Asil
Gözde (-) 3.779 0.70ab 0.053 O 4.43c
Üre 4.26a 0.08c 0.023 O 10.04a
Üre+ Melas 4.05cde 0.11c 0.037 O 8.75 ab
P·988 (-) 3.769 O.88 a 0.04 O 5.04c Üre 4.06bcd 0.10c 0.043 O 5.59D:: Üre + Melas 4.0300 0.40b 0.047 O 8.68b Grazer (-) 3.94ei 0.86a 0.02 O 5.60c
Ü
'"
4.17abc 0.43b 0.033 0.007 2.34d Üre+ Melas 4.10bcd 0.93 a 0.030 0.028 4.4700 Grass-II (-) 3.8519 0.73 ab 0.043 0.011 6.20D:: Üre 4.18ab 0.96a 0.043 0.018 7.94oc Üre + Melas 4.1000:1 0.79 ab 0.023 0.018 9.12ab çeşit Kat" Interaksiyona-g:Aynısütundafarklıharttaşıyendtığerleristatistiksetolaraklarkl ı bulunmuştur(P<0.05)
·P < O.05 ,P>0.05
a-f:Aynısutundafarklı harltaşıyan değerleristatistikselola -raklarldı bulunmuştur(P< 0.05)
·P < 0.05 -P> 0.05
Tablo 3. Erken süt olum dönemindebiçilen sorgum v a-riyetelerine üreveüre-metaskatkılarınınsılajlarmin vitros in-dirilebilirlilik(%KM)ve sindirilebilirKM verimiüzerine etkisi
(kglda)
madde içerikleri Tablo 1'de, silapann pH ve organik
asit değerleri Tablo 2'de, in vitro kuru madde s in-dirilebilirlikleri ile birim alandan elde edilen sindirilebilir kuru madde miktarları ise Tablo3'teverilmiştir.
Gözde (-) 68.84ab 6nabc Üre 64.07be 627atıc Üre + Melas 62.20 ~ 608" P-988 (-) 68.38ab
849
'
Üre 63.18be 785 ab Üre+ Melas 57.56OOe/ 715abc Grazer (-) 61.41coe 71 8atıc Üre 57.16de! 645 abeÜre+ Melas 53.811 630 abc
Gress-tl (-) 55.01el 590"
Üre 51.471 . 549c
Üre+Melas 72.05a 772 abc
Tartışma ve Sonuç
Erken süt olum döneminde biçilen Grass ıı. Gra
-zer,Gözde ve P·988 isimli 4 farklı silajlık sorgum
ha-sılına %0.5üre yada%0.5 üre+%4 melas katkısının, silaj kalitesi ile bu silajların in vitro KM sindirilme d
e-receleri ve birim alandan elde edilen sindirilebilir KM
miktarına etkilerinin incelendiği bu çalışmada. silallann
besin madde kompozisyonları Tablo 1'de verilmiştir.
Tüm çeşitlerin üreli gruplarında KM düzeyleri kontrol
gruplarıyla benzer (Grass ii hariç) bulunmuştur. Su bulgu,ürekatkısınrnsilaj fermentasyonsıcaklığınıve d o-layısıyla KM kaybını arttırdığını bildiren Solsen ve ark
(1991)'nın bulgularıyla çe1işirken; sorgum silalma üre
katılmasının KM üzerine herhangi bir etkisinin o
l-madığını bildiren Hinds ve ark (1992)'ln bulgularıyla
benzer
ük
göstermektedir.Melaskatkın gruplarınKM dü-zeylerinin kontrol gruplarından istatistiksel (G razer
çe-şidi hariç) olarak yüksekçı kması,% 4oran ındakatı lan melasın silaja sağladığı KM ile açıklanabilir. Hinds ve
ark (1992). üre-metaskatkısınınsiloda meydana gelen
ısı artışını engelleyerek, KM kaybını azalttığını
bil-dirmektedirler.Bolsenve ark (1996) ise. ürenin silajsı caklığını yükselterek KM kaybını artırdığını bil-dirmektedir.Suçalışmada.P-988 ve Grazerçeşitlerinin
üreli gruplarında gözlenen KM kaybı . Solsen ve ark
(1996),nrnbulgularını doğrularniteliktedir.Silajlarınham kül değerlerinin kontrol gruplarrna göre P-988 ve Gra-zer çeşitlerinde yüksek.Gözde ve eress-uçeşitlerinde ise benzerolması.buparametreye katkıların netbir et -kisininolmadığını.farklılıklarınsorgumçeşitlerinden
kay-naklandı ğını göstermektedir. Sorgum silajlannın ham
in vitro Sindirilebilir
Sindirilebilirıılik KM Verimi varveteter Katkılar
Çeşit Katkı
interaksiyon
NURSOY,DENIZ,KARSU,KAPLAN
protein (HP) oranları üreli gruplarda yüksek, kontrol
gruplarında düşük bulunmuştur. Azot kaynağı olarak kullanılan ürenin.silajın HP oranını yükseltmesi, ben-zerçalışmalarda da (Bolsen ve ark 1991; Hinds ve
ark 1992) bildirilmektedir. NDF içerikleri bakı mından
gerek çeşit ve gerekse katkıların etkisi önems iz bu
-lunmuştur. ADF parametresinde ise, çeşidin etkisi
önemsiz,katkınınetkisi sadece Gözdeçeşidininüre+
melas katkı lı grubunda önemli bulunmuştur. Kimi ça
-lışmalarda, melas katkısının silajın NDF ve ADF
içe-riklerinde azalmaya yol açtığı kaydedilirken (
Cham-bertalnve ark 1992; De Visser ve ark 1996),sorgum silajıileyapılanbirçalışmada(Hindsveark 1992), üre
ve melas katkıların ın snajn selüloz içeriklerini
et-kilemediğibildirilmektedir.
Silajların pH'ları genel olarak kaliteli bir
slla
]
içinöngörülen 3.8-4.2 değerleri arasında bulunmuştur
(Tablo 2). Ancak katkıların silaj
pl-
rsuu
yükselttiğibe-lirlenmiştir. Bu etki
silal
a
katılan ürenin tamponlama kapasitesi ile açıklanabilir. Nitekim, Sarwan ve ark(1995) ile Berger ve ark (1994), silc materyallerine
ilave edilen ürenin silaj pl-t'srrn yükseıttiğ ini b
il-dinnektedirler. Bu çalışmadaki
süailarm
organik asitdüzeyleri incelendiğinde, asetik asit kon
-santrasyonunun Gözde ve P-988 çeşitlerinde düş
tüğü, Grazer ve Grass
i
i
çeşitlerinde iseetkilenmediğigözlenmiştir. Konu ile ilgilibazı çalışmalarda sorgum
sue
janoa
katılan üreninasetik asitdüzeyiniyükselttiği(Bolsen ve ark 1991; Singh ve
ar
k
1996), bazı ça-lışmalarda ise etkilemediği (Hinds ve ark 1992) bi
l-dirilmektedir. Propiyonik ve bütirik asit kon
-santrasyonları bakımından çeşitve muamele grupları
arasındaönemlibir fark tespitedilmemiştir.Sarwatt ve ark.(1995) sorgum silajına üreve
rnetas
katkısının bü-tirik asit düzeyini arttırdığını bildirirken, Hinds ve ark
(1992), bu muamelenin silajın bütirik asitdüzeyini
et-kilemediğinibildirmektedirler.
Sorgum silajları nın laktik asit düzeyleri in -celendiğinde,Gözdeçeşidininüre ve üre-melasgrup·
l
annda.
P-988 çeşidinin iseü
re- metas
grubunda,kontrolsilajına göre bir yükselme gözlenirken,Grazer çeşidinde bu parametrenin üreli grupta düştüğü, ancak üre-metas katkılı gruptaki değerin kontrol ile
benzer olduğu gözlenmiştir. Grass ii çeşidinde ise,
muamelenin önemli bir etkisi olmamıştır. Bolsen ve
ark. (1991), Sarwatt ve ark. (1995) ile Singh va ark.
(1996 )melasınsorgum silajındalaktik asit düzeyini ar
-tırdığını bildirmektedirler.Gözde ve P-9BBçeşidinden
elde edilenlaktikasitdeğerlerinin bu araştırıcılarıns
o-nuçlarıylabenzer bulunurken,Grazer ve Grass iiçe -şilierindenelde edilen sonuçlarçelişkili bulunmuştur.
Sila;örneklerinde muameleye bağlı olarak pH'da qer
-çekleşenyükselme ile birlikte laktik asit değerlerinde
de gözüken istatistiksel ve rakamsalyükselme, ürenin
tamponlama kapasitesivemelasm sağladığıkolayen
-yebilir kartıonhldrat kaynağı ile açıklanabilir. Nitekim
Muck (1990) taktik asit bakte rilerinin ürettiği fer·
mentasyon ürünlerimiktannı n, materyalintamponlama
kapasitesive.şeker miktarına bağlı olduğunu ve laktik
asit üretiminin pH'nın düşmesi yada ortamdaki şeker miktarının yetersizliğine bağlı olarak durduğunu
bil-dirmektedir. Bu çalışmada, ürenin silaj pl-i'smm d
u-şüşünü tamponlaması ve melasın ortama kolay e
ri-yebilir karbonhidrat kaynağı sağlamış olması, yüksek
pl-i-yüksek laktik asitarasındakiilişkiyiaçıklamaktadır.
Erkensütolum döneminde biçilerek silolananso r-gum çeşitlerinin in vitro kuru madde sindi rilebilirlikleri ve sindirilebilir KM verimleri (kglda)Tablo 3'te ve·
rilmiştir. Sadece üreiçerensorgumgruplarınınKM sin
-dirilebilirlikleri kontrol gruplarıyla benzer bu l u n m uşt u r.
Üre-melas katkılı gruplariçerisinde Gözd eçeşidi k
ent-rolgrubuylabenzeroranda sindinlirken;P-98B veG
ra-zerçeşitleri kontrol grubundan düşük, Grass ii çeşidi
ise yüksek oranda sindirilmiştir. Snyman and Joubert
(1996) sorgum sifajı nın invitro KM sindirimini% 61.4,
White ve Bolsen (1998) ise, farklı sorgum çeşidi
si-lajları nı n in vitro KM sindirimlerini % 5B.2- 61.7 ara -sında belirlemişlerdir. Bu çalışmada, kontrol grubu si-tajann in vitrc KM sindlrüme dereceleri (% 55.0
1-68.84) literatürbildirimlerine benzerbulunmuştur.
Çe-ş'tlerctasmda Gözde ve P-988 çeşitlerinin invitroKM
sindiribbilirliği, Grazerve Grass iiçeşitlerinegöreyü
k-sekbulunurken ;üre-metaskatkılı gruplarda enyüksek
sindirilebilirlikGrassJIçeşidindeneldeedilmiştir.
Birim alandan (da) elde edilensindirilebi lirKM
ve
-rimleri bakımından çeşitlerarasındaistatistikselfarklıl ık
sadece Grass iiçeşidinde gözlenmiş vebu çeşide ait
sindirilebilir
KM verimi, diğer çeşitrerden daha düşükbulunmuştur(Tablo 3).Üre muamelesininetkiside bu
çeşitteolumsuzyönde ortayaçı km ıştı r.
Sonuç olarak, erken süt olum dönem inde
biçilen
sorgum hasallanna % 0.5 üre yada % 0.5 üre
+
% 4 melaskatkıs ı ,silajlarınham proteinve kuru madde iç e-riklerini artırrnakla beraber, silaj kalitesind e ve sin -dirilebilirkuru madde verimlerinde olumlu biretkisağlamamıştır.
Kaynaklar
Akkı lıç:'M.veSÜl1TIen,S. (1979)."YemMaddelerive H ay-van BEslemeLaboratuvarKitabı". A.Ü.Basımevi,Ankara. Berger, L.L, Fahey, G.C., Bourguin, L.D. and Titgemeyer,
E.C.(1994).ModilicationofForage Qualily afterHarvesI.In
Geaorge , C. and Fahey, Jr.(Ed.) "Forage Quality
Eva-fuationand Utilization". American.Societyol AgronomyIne. Lincoln,
Erke nsüt olumddnemladebiçilenrarklısor~u m,••
PermentauonandSilage Additives.Ajas. 9,(5):483-493.
BoIsen,K.,Harvey,I., Axe, D. andSmith,R (1991). Urea
and ünestorıe Aô:itiorı to Forage $oıVııın Silage. http//
www.oznetksu.edu"pr-foragelpubslr413-58pcI
Chamberlain. D.G., Martin. PA, Robertson,S. And HI.JI1-'
ter,E.A.(1992).Effectofthe Type ofAdıitivesandthe Type
of supplement onthe UtilizationofGrass SilageforMikPKr
duction in dairyCows.Grass andForageSci.47,391.399.
De Vlsser,H.D:, Huisert,H., Klop, A. And Ketelasr,R.S.
(1993).Autumn-cut Grass Silageas Roughage Compenent
rıDairy
cow
Rations.2. Aı..menDegradation.Femıentationand Kinetics. Nether1ands Journal of Agricuftural Sci.
41,221·234.
Beischer, J.E. and Taekie,A.M. (1996). The Possibility of
Making Silage from Wild Sorghum (Sorghum Anın
dinaceum).Nutr,Abstr.Rev.SeriesB.1998, 68, (4):173 9. Gordon,F.J.(1989).Effects ofSilage Additivesandwiting
on Animal Perloımance. Proceeding of the Twenty·Third
Feed Maoofactures Conlerance University cf Notli.ıgıam
(Ed: Harrising,W),lSg.l73.
Harf S.P. (1990). Effects of Altering the Grain Content of
SorgumSilage on LLSNulritive Value.J.Anim.sei. 68,3832 ·
3842.
Havillah.E.J.andKaiser,A.G.(1992).Sorgums for Silage. A
RewiewsAIAS ClccasionalPı.bIicati<n68,2.38-54.
Hinds,M.,Brethour, J.,BoIsen,K andHarveyi.(1992).ıoo
culant anduree-rrolasses additives for Forage Sorghum
Si-lage.hnplJw.w.o.oznet.ksu.ec:fu/pr-foragelpubsfr413-5 1pdf
Leventini, M.W., Hunt, C. W., Roffler, R.E. and Casebelt,
o.G.(1990) Effed ol OietaıyLeveI of Barley-Based~
lemenıs and Rıınnaı Bufler on Digestion and Growth by
Beelceıee.J.Anim.Sci.68,4334-4344.
Marten, G. C. and 8ames, R F. (1980). Prediction of
Energy oigeslibility of Forages with In vitro Rumen
Fer-mentatton andFungalEnzym e Systems.In"Proc.ını'
Work-shop on Standardization of Analytica l Meliıod~log'j L '
Feed",Ed,W.J. Pigden,C.C. Balch, andM..Grcham, ını'
Dev.Res.center,Ottawa.
81
Muck,R.E.(l990 ).DryMatter Level Effedson AlfalfaSilage
Qua1ity. tl. Fermenlation Produ ets and Stateh Hydrol.
sis.Trans .ASAE33,3~1.
O'Kiefy,P.(1992).The Etlect ofEnsi~ng &.ıgarbeetPUIPwith
Grass Ccmposition, Effluent Production and Animal
Per-foım:ınce.lrish J.Agri.and Food.Researd1.. 31.115- 128.
Serwatt. S.V.,Urio, NA and Ekem,A (1995) Evaluationof
SomeTropical Forages as Silage.NUlr.Abstr.Rev.Series B.
65,(10),4836.
SAS.
sas
use-s Guide. (1985). Statisties (Version 5 Ed.).SAS lnst.,Inc.Ca ny,NC.
Singh,A, Edward,J.C.•Mor,S.andSingh,K (1996).Effed
of lnoculalionol lacticAcid Bacteria andAdditives on
En-siling MPChari (Sorghum bicolor) Ind ian J. Anim .Sei. 66,
(11),1159· 1165.
Spceıestra. S.F. (1988). Deve lopments in Silage Making in
The Netherbnds. InstiMe for L.Nestock Feed ing and
Nut-ntco.ResearchAnnuaıReport. ,38-46.
Steel, R. G. and 'rome. J. H. (1980). ·Principle and
Pro-cecoreaof Stanstcs" (2nd Ed.). Mc Donald Book Co.,Ine.,
New York, NY.
Synman, LO.and Joubert,H. W. (1996).Effect of Maturity
Slageandf.-ıethodof Presevalion on the YıeIdand Quality of
ForageSorghıın.Anm. Feed.andTechnol,57,63-73.
Thomas,JW. (198 7). Preservalives for ConservedForage Crops.J.Anim.Sci.47,(3),721·735.
Van sceı, P. J.and Robertson, J. B. (1979). Systems of
Analysesfor Eva1uationolFibrous Feed .In'Prcc. ını'wc
rk-shop en Standardization of Anaty1ica1 Methodol ogy for
Feecs",Ed, W.J.Pigden,C.C. BaIch,and M.Graham. ını'
Dev.Res.Center,Dttowa,Canada.
nney,J.M. A. andTeny, R.A (1963).A TW(>8lage
Tech-nique lorthein vitro DigestionofForage Crops.J.Br.Grassl.
Soc.,18,1Q4..111.
\'/hite,
J.
and Bolsen KK (1988). Influence of PlantParts onInvim. Ory manerdisapearance ofForage SorghumSilages.
