20
/
10/1951
‘ O T T O M T I M Î )
I
KADININ FENDI
D
E V L E T T iyatro su , K ü çü k T iy a tr o ’da m evsi. m in ilk eseri o la ra k tanınm ış In g iliz rom an ve ti y a tr o m u h arriri S om erset M au gh am ’ın b ir kom edisini, K ad ının F en d l’ni sah neye k o y du. M ü ellifin ilk tiy a tro e se r lerinden biri olan bu kom edi nin a sıl adı M rs. D o t’tur, fa k a t m evzu bakım ın d an K ü ç ü k Ti- y a t r o ’nun ilân e ttiğ i K adının F en d i adı şü p h esiz esere çok daha u ygu n düşm ektedir.S. M au gh am bizde, daha çok rom anları, film e alm an e- serleri ve İsta n b u l Ş eh ir T i yatrosu nu n y ılla r c a evvel sah. n eye k o yd u ğ u K u ts a l A le v , M ektu p gib i d ram la rı ile ta nınm ıştır. B u defa, K adının F en d i ile, b ir b a şk a cephesini kom edi m u h arrirliğ in i tarafın ı da tan ım ış oluyoruz.
K ad ının F en d i, sev d iğ i a d a m ı elde etm ek, onunla evlen m ek için z e k â ve iradesini k u l la n a ra k bütün en g elleri o rta dan ka ld ıra n genç, gü zel, ü s telik zengin b ir d u l hanım ın, y ân i M rs. D o t’un hikâyesid ir. M rs. D o t asil b ir ailenin k ü çü k evlâd ı olduğu için a sa let p âyesin e ve onun icab ı olan aile g elirin e tev arü s edem e miş, bu yüzden de p a ra sık ın tısın a düşm üş b ir d elikan lıyı, G erald H a lsta n e ’i sevm ekted ir. F a k a t G erald, s a y fiy e d e g e ç ird iğ i y a z a y la rı içinde, y a l n ızlığ ın ve can sıkın tısın ın te siriyle, aile d o stla rı olan L a d y S e llen g e r’in gen ç kızı N e llie ’ye k u r yap m ış, n eticed e de onun la n işan lan m ak Zorunda k a l m ıştır. A m a G erald ’ın m alî durum unu p ek p a r la k görm i- yen L a d y S e llen g er bu n işanı b ozm ak için bah an e a ra m a k tadır. G erald, h er ne k a d a r a- sa le ti icabı, verd iğ i sözden kendisi g e ri dönm ek is tem iy o r sa da, k ızın annesinden b ek le d iğ i nişanı bozm a te k lifi v a k i olunca bunu m em nuniyetle a a bul eder. F a k a t tam n işan lı sın a bu m eseleyi a ç a c a ğ ı s ı rad a beklenm edik b ir ş e y olur. H in d istan ’da, m ah allî b ir is y a n ı b a stırm a ğ a m em u r edilen v e ailenin a sa le t Unvanını ta ş ıy a n a krab asın ın , b ir ça rp ış m ada öldüğü hab eri g elir. B ıı haber, a yn ı zam anda, G erald ’- ın lordlu k pâyesin e ve b ü yü k b ir g elire tev a rü s ettiğ in in de m üjdesidir.
Sö ylem eğe h a ce t y o k ki, g a zetelerin b ü yü k pu n to larla ilân e ttik le ri bu beklenm edik haber ü zerin e durum u büsbütün d e ğ işen G erald, L a d y Sellen- ğ e r için a rtık eski p arasız da m a t o lm ak tan çıkm ış, birden bire b a şla rın a konan b ir dev le t ku şu olm uştur. N işanı boz m a teklifinden, tabiî derhal V azgeçer. F a k a t G erald ’i g e r çekten seven M rs. Dot, öyle ko la y k o la y sevd iği adam ın, sev. m ed iği b ir genç k ızla evlen m esine ra zı o laca k kadınlardan değild ir. N e yap ıp edecek, çe ş it çeşit ince, f a k a t hepsi de m eşru v e m asum sayıla b ilecek h iylelere b a şv u ra ra k N ellie’nin p ek hoşlandığı, yeğ en i F redie ile kaçm asın ı ve G erald'ın ken dişine kalm asm ı tem in edecek tir.
G
Ö R Ü L D Ü Ğ Ü gib i eserin m evzuun da b ir fe v k a lâ . d elik yo ktu r. F a k a t S. M au gh am bu sade çerçeve i- çinde b eşerî tip ler yerleştirm e ğe, onları b eşerî d u yg u larla h a re k e t e ttirm eğ e ve v a k a sın ı can lı b ir a k ış la yü rü tü p t a t lıy a b a ğ la m a ğ a m u v a ffa k ol m uştur. B u n a m üellifin hemen h er eserinde göze çarp an n ü k te ve h iciv san a tım da ilâve edersek o rta ya, ku su rsu z bir tek n ik içinde, h a re k e tli sahne ler ve zev k le ta k ip olunan ince b ir d iy a lo g la sey irciyi zorlam a dan güldüren z a rif, nezih b ir kom edi çık a rm ış olduğunu söy liyebiliriz.T em sile gelin ce: K adının Fendi, K ü ç ü k T iy a tro ’d a um u m iyetle iy i o yn an ıyo r ve se y ircilerin i memnun ediyor. I- k: haftad anb eri eserin görm
ek- Yazan: ek-
---LÜTFİ AY ]
te olduğu ra ğ b e t ve a lâ k a bu nun bir delilidir. B ir kere e seri sah neye ko yan S a lih C a- naı-, y a ra tılm a s ı h a y li gü ç o- lan İn g iliz cem iyetinin ' husu siyetlerin i, rengini, h avasını verm eğe, u m u m iyetle, m u vaf- v a k olm uştur. U m u m iyetle, d i yorum , çünkü b a zı rollerde, b ilh assa h a re k e tli sahnelerde, g ö ze ça rp an m ü b a lâ ğ ala r, z a m an zam an bu h a v a y ı bozm ak, tad ır. M eselâ birin ci perdede M rs. D o t’un G erald ile ola.ı sah nesindeki h a rek etleri, di ğ e r perdelerde B len kin so p ’un k u c a ğ ın a o tu ra c a k k a d a r ile ıi gitm esi b ir In g iliz kad ım için fa z la lâü bali görü n m ekte, ik in ci perd ed eki y em ek sah nesin de B len kin so p ’un, bazan ça. talm a a ld ığ ı lo k m a la rı sa ğ ın d aki ve solun daki kad ın ların yü zlerin e s a v u ra ra k , bazan a ğ zı yem ek le dolu olduğu halde konuşm ası, hele durup du ru r ken M rs. E liz a M c G re g o r’n öpm esi de b ir In g iliz m ilyone ri için, ne k a d a r kab a saba o lu rsa olsun, p ek u ygu n düş m em ektedir. V â k ıa seyirci bu gib i a şır ılık la r a gü lü yo r. A m a s e y irc iy i gü ld ü rm ek, h içb ir z a m an eşerin havasını, şah ısların h areketlerin i, tem silin umumi üslûbunu b o zm ak p ah asın a ol m am alıdır.
B u n u n la beraber, ilk tem sil de gö ze çarp an bu a şırılık la rın sonradan b ir h a y li giderilm iş olduğunu m em nu niyetle g ö r düm. M rs. D ot şimdi, birinci perdede p ek lâü b ali görünen h a re k e tle rin i z a r if b ir oyunla y u m u şatm ıya, k a y b etm e ğ e mu v a f f a k olm uştur. B u rolde, ilk d e fa kom pozisyon rollerinden ç ık tığ ın ı ve gen ç b ir kadını tem sil e ttiğ in i görd ü ğü m ü z Me lih a A rs, (G ökçen) esere adını veren M rs. D o t’u, b ü y ü k b ir in tib ak k a a b iliy e ti göstererek , e n e rjik ve sevim li b ir oyun la canland ırm ıştır.
D iğ e r rollerden F red ie Per- k in s ’de ü m r a n U zm an sevim li, n eşeli b ir genç, M rs. E liz a Mo G re g o r’d a M ediha G ö kçer ti p ik bir ih tiy a r In g iliz kızı, L a d y S ellen ger'd e S ü re y y a Ta- ş e r e tik e te düşkün, çok h e sa p lı bir kayn an a, N e lk ie ’de J a le U zm an saf, tecrü b esiz,.h is lerin e m ağlûp b ir gen ç k ız ol m uşlardı. F a k a t piyesin en m u v a ffa k iy e tli tiplerini şüphe, siz, G erald rolünde, Ekm ol H ü rol ile, u şa ğ ı C h arles ro lünde, Z iy a D em irel çizm eğe m u v a ffa k olm uşlardır. E m el M rs. D o t’la olan a şk sahnele rinde fa z la ku ru k a lm a k la be raber, sade ve çok tab iî o y u nu ile b ir In g iliz 'a silza d esi o- lan G erald ’a tam k a ra k te rin i verm iş, Z iy a D em irel de n ükte saç an C h arles’a, o d im d ik y ü rü yüşü, efendisini gölgede bı ra k m a k istiy e n v e k a r ve a za m eti ile b elki k a rik a ü tre k a rı şan, f a k a t hoşa giden tip ik bir İn g iliz u şağın ın hu su siyetlerini k a tm ış tır. B len kin sop ’un u ş a ğ ı rolünde H aldun M a rla lı’nm b ir m u m ya y ı andıran ve ese rin h a va sın a hiç u ym ıyan m ak y a jm m sebep v e hikm etini, i- t ir a f ederim ki, anlam ış deği lim .
K ad ın ın Fendi, b a şa rı ile di lim ize k azan d ırılm ıştır. M üel lifin üslûbuna sad ık k a lm a k en dişesiyle aynen m u h afaza ed ild iği anlaşılan v e sahne i- Çin çok uzun görünen b azı cüm lelere rağm en, m etin z e v k le takibed iliyor. T u rg u t Z aim ’ - in d eko r ve ko stü m leri de o d evri y a şa tıyo r, y a ln ız N ellie’- nin birin ci perdedeki kostüm ü b ira z h a fif, itin a sız k a lıy o r ve y ad ırg a n ıy o r.
ö y le san ıyo ru m k i K adının Fen di, m o d em B a tı kom edi, sinin n ü k te ve h icve dayanan gü ldürm e gü cünü bizim s ey ir cim izi tatm in e yetm iyeceğ in i san a n la ra yan ıld ık la rım an lata c a k ve g ittik ç e a rtan bip r a ğ b etle a fişte tu tu n aca k tır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
