v«.
BiL. Derg. (2007), 23,3-4;45-50BURDUR VE ISPARTA YÖRESiPNEUMONiLi KOYUNLARDAN iZOLE EDiLENBAKTERiYEL ETKENLERVE ANTiBAKTERiYALDUYARLlLl KLA RI*
ıbrahimÖZTÜRK1 Turan CIVELEK@2
B
actcr ia isola
tcd
from s
heep
wi
th p
ncumonia and their antibactcrial scn
sitivit y
fro
m Burd
ur a
nd
Isparta provinccs
Özet:SunulançalışmadaBurdur ve Ispartaillerinde pneumonilikoyunlardanizoleedilenbakteriyeletkenlerve antibakteriyalduyarlılıklarının belirlen mesiarnaçlandı.Pneumon ili160koyunakciğerinden alınan örneklerdeyap ılanbakte riyo lojikekimler sonucu,örneklerin 15 (%22.06)'inde Staphylo coccusaureusve Pasteurellaspp.,11(%16.18)'indeCandidaspp.,10 (%14.71)' undaKlebsiellapneum onla,9 (%13.24)'u nda E. coli, 3(%4 .41)'Onde Streptococc usspp.veCorynebacteriumspp.,2 (%2.94)'sinde Enterobacterspp.olmak Ozere toplam68 bakteri izole edildi.BakterilerinantibiyotikduyarlılıktestleriKirby -BauerdiskdiffOzyo nyönte mine görebelirlendi.S.aureus
su şla rıoxytetrasikli n,amoksasilin+klavulanikasife%100,ampisilin,arnoksisllinve danofloksasi n'e %93.33,Pasteurellaspp.suşları
oxytetrasiklin, amokslsilinklavulanik asit,ampisilin ,amoksisilinveneomisi n'e%100, danofloksasln'e %93,33,Klebsie llapneumonia
suşla rıoksitetrasiklin,amoksisilin,neomisin,gentamisin,sOlfamethaksazolltrimethoprimve sefaperazona %100,amoksisilinklavulanikaslt. ampisilin ve danofloksasin'e ise %90duyarlıbulundu.
Anahta rKeli meler : Pneumoni,koyun.antibiyotikduyarlılığı.
Summary:In thisstudy, it was aimedtoisoiate the bacteria from sheepwith pneumo nia inBurdur andIspartaprovinceand todetermine of the antibioticsensitivity.By the aim ,a total of160lung samplesfrom sheep withpneumoniawascollectedfrom Burdur and Isparta provinceA totalof 68 bacterial agents wasisolated from the 42 (25.33%)of 160 sheeplung.Isolatedmicroorganismswere identified asfollows:15 (22.06%)were Pasteurella spp andStaphylococcus aureus, 11 (16.18%)Candidaspp.,10 (14.71%) Klebsiellapneumonia, 9(13:24%)E.coli, 3(4.41%)Streptococcus spp.and Corynebacterium spp.and 2 (2.94%)Enterobacter spp.Antibacl erialsusceptibility ofmicroorganismsto variousantibioticswere tested by Kirby-Bauer discdiffussion methods.Staphylo coccus aureus isolateswere determinedto sensitive100%oxytetracyclineand amoxicill!n/klavulanicacid,93.33%ampicillin,amoxycillin and danofloxacin.Pasteurella spp.strains100%oxytetracycline,amoxicillinlklavulanicacid,ampicillin.amoxicillinandneomyCın ,93.33%danofloxacin, andKlebsiella pneumon ia100%oxytetracycline ,amoxicillin,neomycin,gentamicin,sulphamethaksazoleltrimethoprime,cefaperazone, 90%amoxicillin i klavulanicacid,amplcillinand danofloxacin.
Key Word s : Pneumoni,sheep,antibioticsusceptibility.
Gi riş
Pneumoni; anoreksi,yüksek ateş, iştahsızlık, dispne,seröz-mukopurulent burun ve gözyaşı akıntısı,
nabız ve solunum sayılarında artış ile seyreden, respiratorik distrese yol açan, virüs, bakteri ve paraziUertarafından meydana getirilen akciğerlerin akut,kronik veya progresif seyirli bir hastalığıdır.
Hastalık bazı vakalarda kendi kendine iyileşme
gösterebilir, çoğuzaman ise ciddi verim kayıplarına
ve ölümlere neden olur (Davies, 1985).
Koyun pneumonileri özellikle yeni doğanlarda
ve besili kuzularda yaygındır(Bobb, 1999).Yetişkin
koyun sürülerinde de atipik klinik belirtilerle birlikte görülebilir. Özetle pneumoni, her yaş ve cinsteki koyununyaygınbirhastalığıdır.
Yoğun sürülerde pneumoni riski veşiddeti daha
yüksektir.Yakıntemas infeksiyözmikroorganizmaların
bir koyundandiğerinedahahızlı yayılmalarınaneden
olur.Kalabalık yetiştiriciliksonucuağııdaaşırıamonyak
gazı oluşumu solunum mukozasını irrite ederek
koyunlarınenfeksiyonla mücadeleyeteneğiniazaltır.
Ağ ııdaya dayarı kapalı kuzuişletmelerindepneumoni,
kuzulama sezonu sonuna doğru pek çok işletmede
pik yapar (Bobb, 1999),
Pneumonili hayvanların solunum yollarından,
yapılan mikrobiyolojik muayenelerde birçok etken
izole edilmiştir. Pneumonilerin koyun sürülerinde
salgın şeklinde ortaya çıkmasında , çoğu sağlıklı
hayvanların solunum sisteminde fakültatif olarak bulunan, bakteriler, viruslar, mikoplazmalar ve parazitler önemli roloynar (Alley, 1991; Ayers,1992; Gündüz ve Kaya, 1994;Arda ve ark.,1999). Bu etkenler, ancak stres faktörlerinin varlığındapatojen hale geçerek pneumoniye neden olurlar(Ayers,1992).
i.içGüvenli kEğitimMerkezKomutanl ığı,MuayeneKomisyonBaşkanlığı,32100,Ispana AfyonKocatepeÜniversitesi.Sa ğlı kDil imleri Enst.,Yüksek LisansTezi.Tez No:2007-027
OZTÜRK.C1VELEK
Tabl o 1. Pneumonili Akci{ı erlerden Izole Edilen Bakterilerin Illere Göre Dağılımı
Onıf'klf'li n toplandı,ı
m
f'!"
Omf'kU~~U Iıol:ı~yoııyapılımAkrltnsayısı İzolf' Ed ilf'1IBa....tf'ıi Sa~-ı~lIsp ~t ll ı:ıo JO ~~(ClôŞ92)
BıU'dur
4
.
"
13(001911 )Toplam
16.
"
68Tablo2.PneumoniliAkci{ıerterdenIzoleEdilen Bakterilerve Yüzde (%)Oranları
etüvde inkübe edildi.Petrideüreyen kolonil erin saf kültürteri elde edildi.Safolarakizole edilenbakteriler gram boyama yöntemi ile boyandı (Arda, 1985).
2.1.1.BiyokimyasalTestler:Konvansiyonel\leya
klasikyöntemler (Ok sidaz,Katalaz,KoagOlaz,Üçlü Tüp testleri) kullanılarak, izol e edilen bakterilerin identifikasyonu yapıldı (Arda,1985).
Bulgular
Klinik vemakroskobik olarak pneumoni teşhis
edile n hayvanlardan toplanan toplam 160 akciğer örneğinin42'sinden,68 bakteri lzclasyonuyapıldı.
Bu bakterilerin 55(%80.9ri Isparta,12(% 19.11)'si
Burdurilindentoplanan örneklerden izoleve idenlifiye edilmiştir (Tablo 1).
Bakteriyolojikekimler sonucu akcigerörneklerinin tô'inde (%22.06)Slaphylococcu s aureus, 15'inde
(%22.06) Pasteur ella spp 11'inde(%16.18)Candida
spp., S'ünde (%4.4 1) Streptococcu s spp., 9'unda (%13.24) E.
ecu.
z'sinde(%2 .94) Enterobacterspp.,a'ünde(%4.4 1)Cory nebacle rium spp.. 10'unda ise
(%14.71) Klebs iella pneumonia izole ve identitiye
edilir1<.en,92akci{ıerörneQinde ise patojenetken izole
edilememiştir(Ta blo 2).
Izole editen bakteriler ve antibiyotikduyartıhk
testsonuçlarıTablo 3'deverilmiştir.
Bakteriyel etken olarak pneum on ioluşumunda; Past euretla multocida,Mannhaem ia haemolytica,
Mycoplasma spp., Cory nebacte ri um pyogenes,
Streptococ cus spp.
ve
Staphylococcus spp.başlıca rolü oynar (Davies. 1985; Kaya ve Erganiş, 199 1: Aslan,1994:Öztürk ve Çorlu.2006).Yenidoğan kuzulardapneumon ilere bağl ı %50 oranındaölüm lere rastlanabildiği bilinm ekted ir.Bazı sürülerde ölüm olgusugerçek kayıpları nsadece bir kısmınıgösterir.Tedavi masrafları, zayıf kuzularve gelişme geriliği yeni doğanlarda pneumonilerin en bilinensonuçları d ı r(Bobb.1999).
Materyal ve Metod
1.Hayvan Materyali
ve
Örnekleme: Sunula n çalışma Isp art a ve Bur d ur yöresinde yer alan mezbahalara kesime getirilen koyunlarda yürütüld ü.Isparta ilindekesime gelen 500 koyunun 120'sinde
veBurdur ilinde ise 200 koyunun40'lndakesim öncesi
klinik(akd{ıerseslerindesertleşme,sero-müköz burun akıntısıve hırıltı, afonik bölge ler) ve kesim sonrası
akciğerlerde makroskopik olarak pneumoni teşhis
edildi.Çalışmada160 adet pneum oniliakci{ıer öme{ıi kuüemldı.Dokuörnekleri pneumonili (lezyonlu )akd{ıer
bölgelerinden steril kaplariçeri sinetoplandı vesoQuk zincirde laboratuvara getirildi.
2.Mikrobiyolojikmuayene:Akci{ıerörneklerinde pneumoniye neden olan bakterilerin Izetasyon
ve
identifika syonları ve antibiyot ik duyarlı lıklarınıbelirtemekamacıylaBloodAgar Base(Oxoid),Muller
-HintonAgarBase (Oxoid) veTrypticSoyBrolh(Oxoid)
kullanıld ı. Izol e ve identiüye edilen bakterisuşları nın Kirby Bauer disk difüz yon yöntemi ile çeşitli antibi yot iklere duyarlıl ıkları araştırıldı. Bu amaçla; oxytetrasiklin(30I-ıg,Oxoid),arnoxycillin(25I-1g, Oxoid), amoksasilin+klavulanikasit(30l-ıg, Oxoid ),ampisilin (10lJg, Oxoid ),erttremisin (15 ı-ıg, Oxoid),penlsüin
(10U I Oxoid),cefaperazon (25I-1g),neomi sin (30l-ıg,
Oxoid),sOlfamethaksaZOıtrimethoprim(25I-1g, Oxoid),
gentamisin(10l-ıg,Oxoid),linkomisi n(151-1g,Oxoid), da no flo ks as in (51-1g, Pflzer) diskleri kullanıldı. 2.1 . Akci{ıer Örnekle rinden Bakterilerin
ızolasyonu:Akciğerdoku ömeklerinindışkısrnıısıtılmış
bir spatül ile yakıldı ve pastörpipeti yardımıyla iç kısm ından taze doku alınarak%5 detibrine koyun kanlı,agara ekimiyapı ldı.Petriler 18-20saat37 oC'de
46
i~f'dUm bakfHil e-r Staph~lococ(U~{II!1'I'JI~
~g~It;fi!d{n$PP Cpııdırinspp E.çq! Slr<'J,!-"o/çu~ ~J'P. TOPLAM holasyonYilt Msl("I. )
"
ıs LO 11 9,
,
,
..
Tablo 3.Izole EdilenBakterilerinAnlibiyotiklereDuyarlılıkları
Antibiyotikler
Izole Edilen OXY AMC AMP AML OFX E L N CN
SXT
CFP PBakterller S
M.. . . .R S..••.•.R S ...R S" M• ••R S...R SM M • • •R S,wM•.R S...R S...R S...R S••••••.R S...R
stac nvtcccccus 8uraus 15...0 15...0 14...1 14...1 14...1 2...13 2...13 5...10 0 ...15 12...3 13...2 10 ...5 (n=15)
Pasıeureuaspp. 15...0 15...0 15...0 15 ...0 14...1 13...2 0...15 15 ...0 8...7 12...3 8...7 1 ...14
(n"'15)
Klebslell a pneumonla 10...0 9...1 9...1 10...0 9 ...1 4...6 0 ...10 0...10 10...0 10...0 10...0 3...7 (n=10) E.coli(n=9) 8...1 7...2 7...2 8...1 9...0 1...8 0...9 0...9 4...5 6...3 3...6 9...0 strecıcccccue
'pp
.
(n-3) 3...0 3...0 3...0 3...0 3...0 3...0 2...1 2...1 1...2 3...0 3...0 3...0 corvnebactertum ıpp. 3...0 3...0 3...0 3...0 2...1 3...0 1...2 1...2 3...0 3...0 3...0 3...0 (n=3) Enterobecter spp.(n=3) 2...0 2...0 2...0 2...0 2...0 1...1 0...2 0...2 2 ...0 1...1 1...1 2...0s: Duyarl ı suşsayısı, R:Dirençlisuş sayısı.
OXY:Oxytetrasiklin,AMC: Amoksasilin+k1avulanikasit,ENR: Enronoksasin,FFC:Aorfenikol,AMP: Ampisilin, DFX: DancfloksasinF:Furazolidon
"
c il. c•
·
•
-•
~•
,
•
;;;
~
.
OZTÜRK,C1VHEK
4.TARTI Ş MAve SONUÇ
Koyun yetiştiriciliQini olums uzetkileyen birço k faktör bulunmak la birli kte, bunlar içerisinde
pneumonilerönemli bir yerteşkileder.Pneumonilerin
yolaçtığıekonomik kayıplar; kuzuölümle ri.büyüme geriliği, yemdenyararlanamama,canlı ağırlı k kayb ı
veartmıştedavigiderleriyleilişkilidir(öevıes. 1985).
Pneumonilihayvanlarınsolunumsistemlerinden
bir çok etken izole edilebilir. Solu num sistemi
enfeksiyonları genellikle fırsatçı ya da sekonder
mikroorga nizmalarla komplike olur. Bu sekunder
etkenler;lezyonlarınaQırlaşmasına,hastalıketkeninin
tespitinin ve tedavinin zorlaşması na ve ölümlere ned en olurla r (D a vie s. 1985; Güler, 1993).
Pne um onilerin elyolojisi henüz ta m olarak aydınlatılabilmi ş deQlld ir. Bazı mikroorganizmalar
(Staphylococcusspp., Pasteurella spp.,Streptococcus
spp.) sağlıklı koyunları n Ost solunum yollarında
fakültatifolarak bulunur.Ancak faküftatif bakte riler
canlı nınimmunsistemininzayınaması veyahastalığa
predispoze faktörl erin vartrğmda enfe ksiyon
ol uşturabil mekted irler(Ayers, 1992).
Sunu lan çal ışmada, pneum on ili akciQerlerin
%22.06's lndanPasteurella spp.,veStaphylococcus sp p. izole ve ıcenunve edi li rke n, %14,7 1'inde n
Klebsiefla pneumonia,%16.18'inden Candidaspp.,
%13.24'OndenE.coIi,%4 .41'indenise Streptococcus
spp.ve Corynebaeteriumspp.izole ve identifiye edildi.
Saysalve Güler(1992)Konya ili'nde kuzularda yaptı kla r ı çalışma da pne um on ili akciğerle rin
%21.62 'sinden Paste ure lla spp. %18.46'sından
Mycoplasmaspp.izolasyonu bildinnişlerdir,Konya'da
yapılan bir başka çalışmada, Güler ve ark (1996)
kuzuların%20'sinden P.haemolytica ilolasyonurapor
etmişlerdir. Öztürk ve Erganiş (2006) Konya lll'nde
koyun la rda yaptık l a r ı çalış mada pneu mo n il i akciQerleri n %28,3'OndePasteurella spp.(%25M.
haemolytica, %3.3 P. mulloc id a ), %30'unda ise
Mycoplasmaspp.İZolasyonubildirmişlerdir. Sunulan
çalışmada:Mycoplasma spp.yönünden mikrobiyolojik ekimyapılmamışolup, Pasteurella spp.nin izolasyon
ora nı bildirile n çalış ma la ra oldukça benzer
bu lunmuştu r. Bun u n ned e ni; bölg ed e ki ko yun
popOlasyonları n benz er iklim,barınakve beslenme
koşullarına sahip olmasından kaynaklanabilir.Aynı
bölgede Güle r (1993), kuzula rın %4 0 ' lnda n
Mycoplasmaspp.ve %66'slndaniseM.haemolytica
izolasyonu bild irmişt ir. Bu oran sunulan çalışma son uçla rından oldukça yüksektir. Bunun başlıca
nedeni.çalışmanınMart-Nisanaylarındavekuzularda
yapılmışolmas ıolabilir.Nitekim çalışmanın yapıldığı
bölgedekuzularda pneumoniproblemlerinedahaçok
bu aylarda rastlanıld lQı anca k koy unl arda böyle bir durumunsöz konusuolmad lQ ı bildirilmektedir.Kaya
48
ve Erganiş (1991)yaptıkları çalışmada , kuzuların
%4 6' slnda n Pasteurella spp. izolasyon u ra por etm işlerdir.Koyunlarda buoranın yalnız başına%6 iken,miksenfeksiyonlarda %3.9 olduQubil dirilmiştir. Kuzularda pneumoniye neden olanetkenlerin
baş ında PI-3 virusu nun geldiQi, Mycopla sma ve Pesteureuatürlerinin sekonder olarak enfeksiy ona
katı ld ıkları bilinmektedir.Bunun la birlikteE.coli'nin
neden olduQu pneumonilerinde gözardı edilmemesi gerekir.Koyun pneumonilerine neden olanbakteriyel
etkenleri n beli rlenmesi için yapıla n çalışma l a rda
(Güler, 1993;Hazl~luve ark,1994:ÖztürkveÇorlu,
2006) ,hastal ı k oluşumundangenellikle Pasteu rella
türler i sorumlu tutulmuştur. Özbey ve Muz (2004)
ElazlQ'dayapmış olduklarıbirçalışmadapneumonili
koyun akciQerleri nin %a.S'ündeM.haemolyticave
%2.3·ündeise P.multocidaızolasyonu bildirmişlerdir.
Haztroqtuve ark.(1994) ise %51.6M.haemolytica
ve %43'OndenMycoplasmaspp izolasyonu rapor
etmiştir.Özbey ve Muz (2004)'un yaptıklarıçalışmada
bulunan değerle r, su nu lan çalışmada bul unan
değerlerden (%22.06)oldukça düşüktür. Bu durum
bölgeselfarklıl ı kla açıklanabilir.
Baysal ve Güler (1992) 186 kuzu ve oQlakta
yaptıklarıçalışmadapneumoniliakciQerlerden%28.82
E.coli,%21.62 P. haemo lytica,% 1.96 S.aure us
ızolasyonu bildinniştir.Kuzulardabubakterilerin yüksek
ızolasyonoranı araştırıcılar ta rafından, E.coli'lerin
nedenolduQu septisemilerebaQlanmıştır.Nitekim,E.
co li septis emile ri kuzul arda pneumoni odakla rının şekillenmesineneden olmaktadı r. Sunulan çalışma koyunlardayapıldlQ ıiçinizolasyonoranı dahadüşük bulunmuş olabilir. Yapılan çalışmalarda (Kaya ve
Erganiş, 1991:
Ö
z
türk
ve Çor lu. 2006) E. coli'nin izolasyonoranları%1.9ve%1.7olarak bildirilmiştir. Sunulan çalışmada ise E.coti
oranı %13.24olaraktespitedilmiştir.
Çalışmamızdaetiyolojik etken olarakensıkizole
ed ilen bakteriler;Pasteurenaspp., Staphylococcus
spp. ve Klebsiella pneumon ia olarak tespit edil di.
Özbeyve Muz (2004) yürüttükleri çalışmada koyunakciQerlerinden%17.7,Öztürk ve Çorlu(2006)
%16.7oranındaS.aureusizolasyonubildirmişolup,
su n ula n çalışmada bu ora n % 22.06 olarak
bulunmuştur.Geçmiş yıllardayürütülmüşolan ikifarklı
çalışmada da,koyun pneumonilerinden ensıkIzole edilen bakte rilerin Stap hy lococcus aureus ve Pasteurella spp.olduQubildirilm işti r(Kaya veErganiş,
1991 ;Özbey veMuz,2004).
Sunula nçalışmada izole edilen Candida spp. ora nı % 16. 18 olarak belirlendi. Kaya ve Erganiş
(199 1)%5.4C.albicans,Özbey ve Muz (2002 ) %
6.9 maya izola sy o nu bildirmiş olup, su n ulan
Burdur ve Isparta Yöresi Pncumonili...
yüksekbulunmuştur. Bunun nedeni candida üreyen koyunlarda uzun süreli antibiyotikuygulamalarıolabilir. Ancak,bu durumhakkındasunulançalışmadahayvan sahiplerinden bilgialınamadı.
Pneumonili koyunlardan izole edilen Klebsiella pneumonia oranı % 14.71 olarak tespit edilmiştir.
Kaya ve Erganiş (1991) koyun pneumonilerinde % 0.9, Öztürk ve Çorlu (2006) % 1.7 K.pneumonia izolasyonu bildiriken, Gökbey ve Muz (2002) pneumonili akciğerlerden K.pneumonia izolasyonu bildirmemiştir. Koyunlarda K. pneumonia izolasyon oranı oldukça düşük bulunmakla birlikte, yapılan çalışmalarda kuzu pneumonilerinde oldukça yüksek oranda (% 30) bulunmuştur. Kuzu pneumonilerine neden olan etkenlerin başında Pasteurella spp.'nin geldiği, bunu K. pneumonia'nın takip ettiği rapor edilmiştir (Kaya ve Erganiş, 1991; Kıran, 1990). Sunulan çalışmada ayrıca, % 4.41 Corynebacterium spp. ve % 4.41 oranlarında Streptococcus spp.izolasyonu yapılmıştır. Obasi ve ark. (2001) koyun pneumonileri üzerine yürüttükleri
10yıllıkbakteriyolojik inceleme sonuçlarında%14.9
Arcanobacterium pyogenes ve % 6.9 oranında Streptococcus pyogenes izolasyonu raporetmişlerdir. Gökbey ve Muz (2002) ise koyun pneumonilerinde % 8.3Corynebacterium spp. ve % 4.6 Streptococcus spp izolasyonu bildirmiş olup, bildirilen sonuçlar sunulançalışma sonuçlarınaparalellik arz etmektedir. Öztürk ve Çorlu (2006)'nun yürüttükleriçalışmada% 15 Streptococcus spp. izolasyonu bildirirken, Corynebacterium spp. izolasyonu ise rapor edilmemiştir. Baysal ve Güler (1992) kuzu pneumonilerinde % 10.71Streptococcus spp.ve % 6.12oranındaCorynebacterium spp. izoleetmişlerdir. Sunulan çalışma sonuçları; koyun pneumonilerine neden olanbaşlıcabakteriyeletkenleri Pasteurella spp.,Staphylococcus spp.ve Klebsiella spp. olarakişaretetmektedir. Koyunlarda Mycoplasma türleri de pneumoniye neden olan etkenlerinbaşında gelmekte olup, sunulançalışmadaMycoplasmavarlığı araştırılmamıştır.Pneumoniliakciğerlerin birçoğundan etken izolasyonuyapılamamışolup, bunun nedeninin viral etkenler ve/veya Mycoplasma türlerinin varlığı olabileceği sonucunavarılmıştır.
Sunulançalışmada, Isparta ve Burdur illerinden alınan pneumoniliakciğerörneklerinden izole edilen bakteriler ve oranları arasında fark bulunamamış
olmasının başlıcanedeni; her iki ilin iklim veyetiştirme
şartlarının birbirine yakın olmasına bağlanmıştır. Kaya ve Kırkan (1999)Aydın ilinde pneumoni şüpheli koyunlarınburunsıvaplarındanP. haemolytica suşlarıizole ettiklerini bildirmişlerdir.Busuşları biyo-tiplendirerek, antibiyotikduyarlılıklarınıtespit ettikleri
çalışmada, P.haemolytica biyotip A'ların penisilin,
ampisilin, oksitetrasiklin ve eritromisin'e duyarlı, streptomisin, kanamisin ve gentamisin'e karşı ise dirençliolduğu rapor edilmiştir. Biyotip T olanlar ise penisilin, ampisilin oksitetrasiklin ve streptomisin'e dirençli, eritromisin, kanamisin ve gentamisin'e ise
duyarlı bulunmuştur.
Baysal ve ark. (1994) P.haemolyticasuşlarının sensititre yöntemi ile minimum inhibe edici
konsantrasyonlarını belirlemişler,
amoksasilin+klavulanik asit, gentamisin,oxytetrasiklin, linkomisin, danofloksasilin, flumequin, sulphamethaksazol+trimetoprim ve neomisin'eduyarlı olduklarını belirlemişlerdir. Gündüz veErganiş(1998) izole ettikleri P. haemolytica suşlarının% 75'inin
penisilin, % 70.8'inin linkomisin ve % 45.8'inin ise ampisilin'e dirençli olduğunu bildirmektedir. Öztürk ve Çorlu (2006) ise pneumonili koyun akciğerlerinden izole ettikleri Pasteurella spp. suşlarının tümünün amoksasilin+klavulanik asit'e, %94.11'inin ampisilinve danofloksasin'e,%88.23'ünün oksiteterasiklin'e duyarlıiken, tümünün,gentamisin ve Iinkomisin'e %82.35'ününise streptomisin'edirençli olduğunu raporetmiştir.Sunulançalışmadaise,izole edilen Pasteurella şuşlarının tamamı oxytetrasiklin, amoksisilin klavulanik asit, ampisilin, amoksisilin ve neomisin'e % 100,14 (% 93.33)'ü danofloksasin,13 (% 20)'ü eritromisin, 12 (% BO)'si sülfamethaksazol/trimethoprim ve B (%53.33)'i ise sefaperazon ve gentamisin'e karşı duyarlı olarak bulundu. Izolatların tamamı Iinkomisine ve 14 (% 93.33)'üise penisiline dirençliydi.
Öztürk ve Çorlu (2006)'nunyürüttüğü çalışmada Staphylococcus spp. suşlarının tümü (% 100) enrofloksasin'e, 9 (%90)'u oxytetrasiklin, amoksasilin+klavulanik asit ve danofloksasin'e, B (% 80)'i gentamisin ve penisilin'eduyarlı bulunurken; 7 (% 70)'si streptomisin ve linkomisin'e karşı dirençli bulundu.Sunulan çalışmada ise; izole edilen 15 S. aureus suşunun tümü oxytetrasiklin ve amoksasilin+klavulanik asit'e, 14 (%93.33)'üampisilin, amoksisilin ve danofloksasin'e, 13 (% 20)'ü
sefaperazon 'a, 12 (% 80)'si
Sülfamethaksazol/trimethoprim'e, 10 (%66.67)'u penisilin'e karşı duyarlı bulunmuştur. Izole suşların
tamamı, gentamisin'e, 13 (%20)'ü linkömisin ve
eritromisine, 10 (%66.67)'u neomisin,5 (%33.33)'i penisilin,3 (%20)'ü sülfamethaksazol/trimethoprim ve 2 (%13.33)'si sefaperazon'akarşıdirençli bulundu. Çalışmalardarapor edilen izole edilen bakteriyel etkenlerin antibiyotik duyarlılıkldirençlilik durumları birbirlerine oldukça yakındır. Bunun nedeni, çalışmalarınbirbirlerineyakın yıllarda yapılmış olması olabilir. Nitekim, bazı antibiyotiklerin sık kullanımına bağlı olarak zamanla direnç şekillenebilmektedir.
ÖZTÜRK.CiVELEK
Pneumonilere neden olan bakteriyel enfeksiyonlar,ekonomikkayıplarıazaltmakamacıyla,
genellikle antibiyotiklerletedavi edilmektedir.Veteriner Hekimlerveyetiştiriciler tarafından tedavi amacıyla
rastgele antibiyotikkullanılmaktavesıklıklatedavide
başarıs ı z l ıkla karşılaşılmaktadır. Bu durum
antibiyotikleredirençgelişiminingözardı edilmesinden
kaynaklan ır. Solunum sistemi hastalıklarının klinik
tanıs ı kolayd ır. Ancak etkin bir tedavi yapabilmek,
hasta lığ ı kontrol altına almak, gerekli koruyucu tedbirleri planlayabilmekiçin pneumoninin etiyolojisinin net olarak ortaya konması gerekir. Kesin etiyolojik
tanıiçinburunsıvabı , trakeobronşiyallavaj sıvısıveya
akciğerdoku örneklerinin bakteriyolojik ekimlerinin
yapılmasıgerekir. Örnekleralındıktansonra antibiyotik tedavisine başlanmalıdır. Bakteriyolojik kültür ve antibiyotikduyarlılıktestlerinin sonucuna göre tedaviye devam edilmeli veya kullanılan antibiyotik değiştirilmelidir(Ayers, 1992).
Sunulan çalışmada, Isparta ve Burdur yöresi koyunlardapneumoniye yol açan bakteriyal etkenler
belirlenmişve antibiyotik duyarlılıkları araştırılmıştır. Teşekkür
Yrd. Doç. Dr. Dilek Öztürk'e (M.Akif Ersoy Üniversitesi,Veteriner Fakültesi,MikrobiyolojiAnabilim
Dalı , Burdur) katkıla rından dolayı teşekkürederiz.
Kaynaklar
Alley,M.R.(1991) Pneumonia in sheep.Vet. Ann.31,
51-58.
Arda, M. (1985) Pratik Bakteriyoloji. In "Genel Bakteriyoloji",Ankara ÜniversitesiBasımevi,Ankara.
Arda,M.,Minbay,A.,Leloğlu,N.,Aydın,N.,Kahraman, M.,Akay,Ö.,Ilgaz, A.,Izgür, M.,Diker,K.S.(1999) Fakültatif anaerobik gram negatif çomaklar. In"Özel Mikrobiyoloji", Ed. N. Aydın, Medisan, Ankara. Aslan, V.(1994) Solunum Sistemi Hastalıkları. In
"EvcilHayvanlarınIçHastalıkları", MimozaYayınları,
Konya.
Ayers, J.L. (1992) Respiratory tract diseases. In
"Extension Goat Handbook",S.B.Guss, Pensylvania. Baysal, T.,Güler,L. (1992) Konya yöresindekikuzu veoğlakların enzootikpneumonilerinden bakteriyel etken izolasyonu. Veterinarium , 3(1). 1-5. Baysal, T., Güler, L., Gündüz, K. (1994) Koyun pneumonilerindenizole edilen Pasteurella haemolytica
suşlarının sensititre yöntemi ile antibiyotiklere
duyarlılıklarınınbelirlenmesi. Veterinarium, 5(12),
13-16.
Bobb, J.D. (1999) http://www. stcroixhairsheep breeders.org/_pdUd iseases-repiratory.pdf.Erişim
tarihi,12.11.2007.
50
Davies.D.H.(1985) Aetiology of pneumonia of young sheep. Vet. Microbio l. Immun. 1, 229-248. Güler L., (1993) Pnömonili koyun ve keçilerden
mikoplazmaların izolasyonu, idetifikasyonu ve
antibiyotiklereduyarlılıklarınınbelirlenmesi,Doktora Tezi, S.Ü . Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Güler,L.,Baysal,T.,Gündüz,K.,Erganiş, O.,Kaya,
O.,Orhan,G.(1996)Koyun ve keçilerden izoleedilen Pasteurella haemolytica suşlarının biyotip ve serotiplendirilmesi. Veterinarium, 7(1-2), 6-13.
Gündüz, K., Erganiş, O. (1998) Pneumonili sığır
akciğerlerindenizole edilenPasteurella haemolytica
suşlarının biyotiplendirilmesi ve serotiplendirilmesi.
Doktora tezi. S.Ü. Sağ. BiL. Enst., Konya.
Gündüz, K., Kaya,O.(1994) Pneumonilerde viral-bakteriyel sinerjizm. Veterinarium, 5(1-2), 33-39.
Hazıroğlu,R., Diker,K.S.,Gülbahar,MY,Akan,M.,
Güvenç,T. (1994) Studies of the pathologyand microbiology of pneumonic lungs of lambs.Dtsch. TirarzU.Wochenschr,101,44 1-443.
Kaya, O., Erganiş, O. (1991) Koyun ve kuzu
pneumonileri üzerinde etiyolojiksurvey.Veterinarium,
2 (3-4),27-29.
Kaya O.,Kırkan , Ş.(1999)Aydın bölgesindekisağlıklı
ve pneumoni şüpheli koyunlardan Pasteurella
haemolytica'nın izolasyonu, biyotip tayini ve
antibiyotiklereduyarlılıkları.Bornova Vet. Kont.Araşt.
Enst. Derg.,24(38),21-25.
Kıran, M.M. (1990) Konya Bölgesinde Kuzu
Pneumonilerinde patolojikve etiyolojikAraştırmalar, Doktora Tezi, S.Ü. Sağ. BiL. Enst. , Konya.
Obasi,OL,Raji,MA,Adogwa,T.,Natala,A.J.(2000) The effect of Climatic Factors on the Occurence and Gross Pathological Lesions in Bacterial Pneumonia of Ovine and Caprine Hosts in Zaria, Nigeria.Global J.Pure Appl. Sci.,7(1),57-60.
Özbey, G., Muz,A. (2004) Pneumonili koyun ve keçilerinakciğerlerindenaerobik bakteriizolasyonları
ve izole Pasteurella multocida ve Mannheimia haemolytica 'nı n polimeraz zinc ir reaksiyonu ile
saptanması. Turk.J.Vet. Anim.Sci.,28,209-216 .
Öztürk, D., Çorlu, M. (2006) Pneumonili Koyun AkciğerlerindenIzoleEdilenBakterilerve Antibiyotik Duyarlılıkları . S.Ü.Vet. BiL. Derg., 22(1-2), 59-63.
