G e ç m iş t e n g ö lg e le r _
_
_|
Ablamın miirebbiyelerinden biri!
Nahid
Sırrı
Örik
A
B LA M A y şe N ih a l hanı m ın m ü re b b iy e si m a d a m N o y e ri’n ln ay lığ ı ilk ö n ce ik i b u ç u k a ltın k e n d ö rt sen e için d e ik i k e re z a m g ö re , r e k d ' r t a lt ın a ç ık a rılm ış , on d a n s o n ra d a ilim v e ir fa n ın ın k ifa y e ts iz liğ in e h ü k m e d ilip ken d iş in e iz in v e rile r e k a n c a k adı nm n ih a y e tin d e k i K a a lâ m e ti ha tır lın d a k a lm ış b u lu n a n b u m a t ıııazel g a lib a ec n e b i b ir devlet s e f a r e ti m ü s te ş a r ın ın ta v s iy e siy le - a y lığ ı t a m a l t ı a lt ın a tu tü lm ü ş , b u d a h iç f a z la g ö rü l m e m iş ti: K e n d isin in ç a r ş a f bii y ü k lü ğ ü n d e d ip lo m a la rı v a rd ı ve g e c e le ri y e m e k te n s o n r a b a b a . m m k a r ş ıs ın a k u ru lu p v e s i g a ra s ın ı te lle n d irip k e n d is iy le de ğ il b en im , h a t t â 'F ra n s ız c a y ı p ek r a h a t k o n u ş a n a b la m ın bi- lo p e k a n la y a m a d ığ ım ız m ev zu la r d a s a a tle r c e k o n u ş tu ğ u olu - y o rd u , i r i y a n , g a y e tle b e y a z t e n ’! vo g e n iş alın lı, s a r ış ın h e rh a ld e k ır k lık k ır k b e ş lik b ir k a d ın d ı. L ehi! olup h a tırla y a m a d ığ ın ı is m i K a ile n ih a y e t b u ld u ğ u n a gö re b ir L eh a s ilz a d e a ile sin e m en s u p tu . M e m le k e tin d e ve P a r i s te en b ü y ü k m e k te p le r i b itirm iş olup a ııa dili o lan L eh çed en g a y r i F ra n s ız c a y ı, İn g iliz c e y i, A l- m a n c a y ı, R u s ç a y ı v e h a t t â t t a l y a n c a y ı b ü lb ü l g ib i k o n u ş u r m uş.M e m lek etim izd e O h a k e s p e a re ’ in d o ğ ru d a n d o ğ ru y a ilk m ü te r cim i o lan b a b a m S ır rı B ey In g iliz c e sin i b e ğ e n m iş ti. Y aşım p e k u fa k , F r a n s ız c a m d a ziy ad e siy le z a y ıf b u lu n d u ğ u n d a n b e n im le m eşg u l o lm ay ı ş a n ın a nâ lâ y ık g ö rm ü ş o lm a k la b e ra b e r, İk i k ero A lm a n c a s ın d a n f a y d a la n d ırm ış, ezcü m le h â lâ h a tır la d ığ ım (îlie Kı-eide) sö zü n ü öğ - re fm iş ti. B u y en i m a tm a z e l, ö te k in d e n iy i k o n u T ü rk ç e ö ğ re n e r e k b ü y ü k a n n e m in n ed im esi, h a t t â ev in k â h y a k a d ın ı E rz u ru m lu ııine (B en im ifa d e m le de p a p a , ğ a n ) 'h a n ım ın b ir İk in cisi v azi y e tin e g e ç m iş o lan , k ita b a , d e fte re a b la m ın â d e ta el sü rm e m eşin e m ü s a m a h a g ö s te r e n ve p iy a n o d a m ü te m a d iy e n a y n ı ha v a la r ı ç a ld ırıp e k s e r se s le ri de k ıs a k e s tir e n m a d a m N o y e rly e h iç m i hiç b e n z e m iy o rd u . A b lam ı p iy a n o m a s a s ın ın ba ş in d a n k a ld ırın c a m u t la k a d ers m a s a s ın ın b a ş ın a g e ç ir tir ve es kİ m ürebblyC îîfn iki se n e d ir de ğ iş tlrm e d lğ i k it a p la r ı d a “ B u n la r F ra n s ız c a y ı a n c a k y en i sök ıniir; kiiçiik ç o c u k la ra m a h s u s ş e y le r!’’ d iy e re k t e k a ü t e tm iş b u lu n u y o rd u . Ih la m u r d a k i evi - ıııizden B ey o ğ lu n » k a d a r g id il m iş ve h em en h e m e n b ir a ra b a , hiç d eğ ilse b ir k u c a k dolusu, h e m e n h e p si k a lın y ir m i b eş ki tap ir, d ö n ü lm ü ştü . A b la m ın m a t m aze l s e p e tle n ir sep e tle n m e z b ir t a r a f a a tt ığ ı b u k it a p la r ı o- ııun y irm i ik i y a ş ın d a v e e y v ah k ır k yedi g ü n lü k b ir g e lin k e n ö lü m ü n d en s o n r a b ir g ü n gö z . den g e ç irin c e , b u n la r ın â d e ta b ir ü n iv e rs ite ö ğ re n c isin e m ah-
4
su s, o d ere c e d e a ğ ı r şe y le r bu b u ld u k la rım g ö re c e k tim .
Ç a rş a f b ü y ü k lü ğ ü n d e şe h a d e t n a m e le re sa h ip o ld u ğ u n a gö re m a tm a z e l b u k ita p la r d a k i b ilg i le ri afclatıp ö ğ re te c e k k u d r e t te o lab ilird i. A m a , o z a m a n h en ü z on ü ç ü n d e on d ö rd ü n d e b u lu n a n z a v a llı a b la m m u h a k k a k k i bu k it a p la r ın a n la t tı k la r ın ı h a z m e . ilecek, h a t t â ü s tü n k ö rü a n la y a c a k h a ld e d eğildi. ilim v e ir f a n ı g ib î asilliğ in i de u zu u z a d ıy a a n la tm a y ı se ven m a tm a z e l k o casın ı pek g e n ç k e n k a y b e ttiğ in i v e pek z e n g in , p e k k ib a r v e m ü s te s n a ta le p le r ç ık m ış k e n ö lü n ü n h â t ı rasın?, s a d ık k a la r a k fe v k a lâ d e p a r t il e r re d d e tm iş o ld u ğ u n u söy lü y o rd u . B ü tü n v a rlığ ın ı te k ev lâ d ım fe v k a lâ d e b ir şe k ild e ye tiş tirm e ğ o v a k f e tm iş ti.
B u b a h s e h e r g iriş in d e elin , d ek i k ü ç ü k ç a n ta y ı a ç a r a k çı - k a rd ığ ı b ir d e lik a n lı fo to ğ ra fın ı g ö s te rm e k vo ta k d ir le r e , te b r ik lero in t iz a r e tm e k â d e tiy d i. Oğ In y irm i ik i y a ş ın d a im iş v e P a ı-isteki en b ü y ü k m e k te b i g e le c e k se n e b itire c e k m iş . M a tm a . zel k e n d is in in f o t o ğ r a f t a g ö r ü n d ü ğ ü n d e n de d a h a y a k ış ık lı b ir g e n ç o ld u ğ u n u te m in ed iy o r ve g e ç e n y a z M ıs ırd a b ilm em h a n gi p re n s e sin k ız la rın ın m ü re b b i y e si ik e n o ğ lu n u n Is k e n d e riy e - d ek i y a z lık s a r a y ın a m is a f ir gel d iğ ln i, g e lir g e lm e z de üç g e n ç p re n s e siü ü ç ü n ü n b ird e n o ğ lu n a g ö n ü l k a p tırıv e rd lk le ı-in i, deli . k a n lın ın d a bıı iş in a r z e t ti ğ i ç e şitli ih t il â tl a r d a n k o rk u p he m en F r a n s a y a d ö n d ü ğ ü n ü a n la tıy o rd u . H a t t â ln ın u n ü z e rin e m a tm a z e l k e n d isi de o p re n s e , sin d a i r e s i n i k a lm a k is te m e . m iş, k ız la rı fa z la a te ş in g ö n ü llü o lan o p re n s e s te n a y r ıld ık ta n s o n r a d a ila h a m ü h im b ir p re n sesin , b iz z a t S on A lte s H id iv in b ir h e m ş ire s in in d a ire sin e g i r m iş ti. K ald ı k i o ra d a d a h e y e c a n lı ş e y le r o lm uş, p re n s e s yi no lıaneH ana m e n s u p o lan k o ca sın ın ü z e rin e b ir b a ş k a p re n s se v m iş, b o şa n ıp o n a v a rm ış ve bu iş de, N ll b o y u n d a v e y a A k deniz k e n a r ın d a k i s a r a y la r d a g eçen b u m u a ş a k a n ın se y rin d e , in k iş a fın d a ve n e tic e le n işin d e m a tm a z e lin p e k k a v ra y a m a d ı ğ ım , a n la m ış o ld u ğ u m k a d rin i do u n u ttu ğ u m b ir ro lü o lm u ş - tu . F a k a t şim d i d ü şü n ü y o ru m d a, k a h v e re n g in d e m e ş lâ k a b e n z e r h ır k a s ın ın iç in d e iri b u t la r iy le üç b o ğ u m lu b u rn u n u a r a d an g e ç e n y a rım a s r a ra ğ m e n adet?., g ö r ü r g ib i o ld u ğ u m bu m a tm a z e lin d e d lg T l ıa d a r âlim o lsa bilo h a y li s a f v e b ilh a s s a bo şb o ğ az olduğun?, h ü k m e d iy o rum .
B a h a y a z a ep ey v a k it v a r . k en o ğ lu n u n y a z ın İsta n b u l? , ge linco ev im ize m is a f ir e d ilm esi . no e lb e tte E k s e la n s ın , y a n i b a b a m ın m ü s a a d e ed eceğ in e em in b u u m ftu ğ u n u s ö y le m e k te ne m â ııa v a rd ı ? H e le a b la m a r t ı k ço ç o k lu k ta n s ı y r ıl a r a k b ir g e n ç k ız o lm a ğ a b a ş la m ış , k e y fiy e t ç a r ş a f a g ir m e s iy le k a tı ve r e s m i b ir m a h iy e t a lm ış k e n , y a z ın belki b ir p lâ n ı m ahsusla, g e tiril m est is te n ile n m u h te r e m m a h d u m u n b a ş la r d ö n d ü rü c ü b ir c a zib ey e s a h ip olu p iiç M ısır p re n sesin i deli d iv a n e y e ç e v ird iğ in i a n la tm a k ta m a m e n h a t a değil m iy d i
S o n ra ik in c i s a r a y d a k o c a sı n m ü z e rin e b ir b a ş k a s ın ı sev en p re n s e s in m ace rasın ?, h iz m e tle ri ni a n la tıp k e n d in i şü p h e li b ir in sa ı:, m a c e ra c ı b ir m a h lû k t a r - zinde te ş h ird e de ne lü z u m v a r d :?
Anı?, asil vo â lim m ü re b b ly e bu h a t a l a r ı iş le m e k le de k a lm a m ış, b a b a m la g ece y e m e ğ in d e n s o n r a â d e ta b a şB â şâ k a lıp d a l dığı u zu n so h b e tle rd e n ş ı m a r a r a k a n n e m le b a b a m a r a s ın d a t a l a k v u k u a g eleli evin te k h a m m e fe n d isi v a z iy e tin d e b u lu - n a n b ü y ü k a n n e m e e h e m m iy e t v e rm e m e ğ e , hele N in e h a n ım a n a m p a p a ğ a n h a n ım ı a d i b ir h iz m e tç i n a z a rîy le b a k m a ğ a b a ş la m ış ti. B u n la r y eliliy o ru m -;, g ib i b ir g ü n a b la n ı d a fe v k a lâ d e m ü h im b ir h a b e r v e rin ce, y a n i m a tm a z elin b ilm em k im le n k o n u ş u r . k en “ E k s e la n s ı k e n d im e â ş ık e- dip a v u c u m u n İçine a lm a k ü z e re y im ” d e rk e n d u y m u ş o ld u ğ u nu te m in edince, ev im izd e h iz m e tç ilik te n B e y o ğ lu n d a k a p a t m a lığ a te r f i e tm iş olan M a ri a d !■ R u m k a d ın ın d a n s o n r a b u ye n* m acer?, ih tim a lin e k a r ş ı bii- y iik a n n e m lıem en h a r e k e te ge çiy o rd u . B a b a m ı a v u c u n u n iç in e a l. n ıa k ü z e re b u lu n d u ğ u n u te m in e d e rk e n de m a tm a z e l k e n d i ken dino g e lin g ü v e y o lm u ş d e m e k ti ki, a ç tığ ı h a r p te de n ıa tm a z e li h em en y e re s e riv e rd i. B iiâ h a r e ö ğ re n d iğ im e g ö re , A f r ik a sa ra y la rın d a , olup b ite n le rd e n , y a . zm g e le c e k m a h d u m d a n ve m a t m azeliıı a şık â n o ta s a v v u r la r ın . d a n hiç b a h s e tm e m iş , ş ik â y e tle rin t p e k d a r b ir s a h a d a b ır a k a r a k : “— K ız a iyi m u a m e le et- m iy o r, fa z la da y o ru y o r. Ç ocu ğ u n z a y ıf d ü şü p b o ğ m a c a öksii rü ğ ü n ü rı n ü k se tm e sin d e n k o r k u y o ru m . N a h id ie "üeT ılç m eşg u l değil. O ğ lan z a r z o r ö ğ re n d iğ i üç b u ç u k lâ fı da u n u tm a k ü z e re ! ” d em iş, baTJam d a bu m u . cip se b e p le ri m ü n a k a ş a y a lü z u m g ö rm iy e re k : “ — P e k i, h e s a b ım g ö rü n g it s i n ! ” m u k a b e le sin d e b u lu n m u ş. M a t m a z e l i k o v - tn a k d?, b ü y ü k a n n e m H a s i- ^ bo S a lîlıa h a n n ıı için a z im b ir h a z te ş k il e tm iş ti: P e k m ü te v a zı g ö riin m esin o ra ğ m e n iç te n i. ço z iy a d e siy le m ü te a z ım ve m ü te lıa k k im b ir G ü rc iy d i v c m a t m a z e lin m e v h u m ü m itle re k a p ı h p k e n d is in e â lıîır’ş e tm e y iş in d en p e k iç e rle m iş o la c a k tı..
A dı K a ile b ite n m a tm a z e lin g id işin i d ü n m ü ş g ib i h a tıriıy o . m m : K endisiılo b ild irilen k a r a n ilk ö n ce g a z a p la h a t t â â d e ta is ti h f a f l a k a r ş ıla m ış , h a y r a n lığ ın d an em in b u lu n d u ğ u b a b a m ın bu te r ti p te n h a b e ri o lm a d ığ ın _ d a n k a tiy e n em in, “E k s e lâ n s ı pörnuîdeiı ş u r a d a n şu ray a, g i t - m e m !” diye a y a k d ire m iş, f a . k a t b a b a m r a h a t s ız o ld u ğ u için . kendisi*»: k a b u l ed em iy eceğ in i, evin d ah ili iş le rin in de a n n e s in e a i t olup onun h a ra r ın ? , m ü d a h a le ed em iy eceğ in i ik i s a t ır l ık b ir te z k e re ilo b ild irip m e y d a n a çık m a y ın c a g a z a b ın d a n a l ç u h a la r gibi k ız a rm ış , L eh çe m i, R u sç a m ı b ilm em m e ç h u l b ir lisa n la b ir ş e y le r sö y lem iş, iıep f ı o m u r dan?, h o m u rd a n » b a v u lla rım h a z ırla m ış, m u f a s s a l b ir ö ğ le y e . in e ğ in d e n s o n r a b izim a r a b a y ı o g ü n n e fs in e ta îls îs e tt ir e r e k B eyoğlun?, dönm üş'ffi. G id erk en b ü y ü k a n n e m e h a f if b ir b a ş se lâ m ı v e rm iş , a b la m ın y ü z ü n ü o k ş a m a k la iktifa, etm iş, fe v k a lâ d e b ir i l t i f a t o la r a k be n im de yüzüfcriTen ö p e re k a d iy ö p ö tl, y a n i “ A lla h a ıs m a rla d ık kii ç ü k ” d e m işti. F a k a t b a n a d e rs v e rm e y i ş a n ın ? la y ık b u lm a y ıp , y a n m a u ğ r a tm a d ığ ın ı, hele b ir g ü n “— P e k se v im li b ir çocuk am?. g ö z le ri ne k a d a r u fa k , â- d e ta f a r e g ö z le r i!” d iy e re k izze ti n e fs im i v a h im b ir şe k ild e in ç itm iş o lduğu için b u d r a m a tik g idişo d o ğ ru s u p ek a c ın m a m ış, tim vo m a d a m N o y e ri g id e rk e n ç e şm e le r gib i g ö z y a ş la rı sa lı - v e rm iş g ö z le rim a n c a k b ir a n n e m le n m işti. K a ld ı k i, k e y fiy e t p a p a ğ a n v e n a m ı d iğ e r n in e ha m m ta r a f ın d a n m ı oykse. k a lın cild lerd en k u r tu ld u ğ u n d a n d o la yı b a y ra m ed en a b la m t a r a f ı n dan m ı b ilm em , fa rk e d ilıliğ in . den b ü y ü k a n n e m e h em en halıe r i g itm iş ve bu m ü n a s e b e tsiz li ğ im , böyle u ğ u rs u z ve edepsiz, b ir k a d ın ın g itm e s in e g ö z le ri . ıııir y a ş a r m a s ı, K endisinden o rta dereced e, y a n i t o k a t te h lik e s i b e ltrî.L iy e n b ir te k d ir iş itm e m i m u cip o lm u ştu ...
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a To ros Arşivi
