Adıyaman ve Kahramanmaraş Kurt Örümcekleri (Araneae: Lycosidae)
Faunası ve Ekolojisi
Adile AKPINAR* M. İsmail VAROL
Gaziantep Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü,27310 Gaziantep, TÜRKİYE
*Sorumlu Yazar
aozdemir@gantep.edu.tr
Özet
Bu çalışmada 2007-2011 yılları arasında Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinin kurt örümcekleri (Lycosidae) faunası ve ekolojileri araştırılmıştır. Örnekler elle, aspiratör, çukur tuzak ve japon şemsiyesi kullanılarak yakalanmıştır. Araştırmada tarım alanı, meşe ormanı, fıstık bahçeleri, su kenarı, orman, çayır ve mera olmak üzere farklı habitatlardan 759 Lycosid örneği toplanmıştır.
Çalışma sonucunda toplam 190 ergin örnekten 7 cins ve 24 tür ( Alopecosa cursor, A. albofasciata, A. accentuata, A. trabalis, A. pinetorum, A.
aculeata, Hogna radiata, Lycosa praegrandis, Trochosa ruricola, Pardosa prativaga, P. agricola, P. atomaria, P. pseudotragillata, P. morosa, P. cribrata, P. nebulosa, P. proxima, P. monticola, P. hortensis, P. tatarica, Aulonia krotochvili, Arctosa leopardus, A. cinerea ve Geolycosa vultuosa)
tespit edilmiştir.
Araştırmada erkek dişi oranı 1: 2,5 ve ergin yavru oranı ise 1: 2,9 olarak hesaplanmıştır. Bu çalışma ile Adıyaman ve Kahramanmaraş’ın kurt örümcekleri ve ekolojisi ilk kez araştırılmıştır.
Anahtar kelimeler: Adıyaman, Kahramanmaraş, Lycosidae, Fauna, Ekoloji.
The Fauna and Ecology of Wolf Spiders (Araneae: Lycosidae) in Adıyaman and
Kahramanmaraş
Abstract
In this study, the fauna and ecology of Wolf spiders (Araneae: Lycosidae) in Adıyaman and Kahramanmaraş were investigated between 2007-2011. All specimens were collected by using aspirator, hole trap, manuel collection and japan umbrella. 759 samples belonging to Lycosidae family were catched from different habitat such as field agriculture, oakwood, pistachio orchards, near the water, forests (oak-pine), grassland areas.
In the result of work, 7 genera and 24 species (Alopecosa cursor, A albofasciata, A. accentuata, A. trabalis, A. pinetorum, A. aculeata, Hogna
radiata, Lycosa praegrandis, Trochosa ruricola, Pardosa prativaga, P.agricola, P.atomaria, P. pseudotragillata, P. morosa, P.cribrata, P. nebulosa, P. proxima, P. monticola, P. hortensis, P. tatarica, Aulonia krotochvili, Arctosa leopardus, A. cinerea, Geolycosa vultuosa) including 190 adult
samples were identified.
Male-female ratio 1:2,5 and adult-subadult ratio 1:2,9 were calculated. Lycosidae fauna and ecology of Adıyaman and Kahramanmaras provinces was investigated in first time with this study.
Key words: Adıyaman, Kahramanmaraş, Lycosidae, Fauna, Ecology.
GİRİŞ
Geniş yayılışa sahip olan örümceklere dünya üzerinde neredeyse her türlü habitatta rastlamak mümkündür. Kurt örümcek olarak isimlendirilen Lycosidler sekiz gözlü ve ecribellat’dırlar. Toprak yüzeyinde dolaşarak avlarını aradıkları ve bu iş için ağ kullanmadıklarından dolayı yer örümcekleri içerisinde düşünülmüşlerdir. Ağ bezlerini daha çok kokon hazırlamak için kullanırlar.
Tavsifi yapılmış 118 cins ve 2382 tür Lycosid bulunmaktadır (Platnick, 2011). Türkiye’de ise kurt örümcekler üzerine faunastik, sistematik ve ekolojik çalışmalar devam etmekte olup 12 cins ve 71 türün varlığı belirlenmiştir (Bayram, 2007-2011). Bu çalışma Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinde yayılış gösteren Lysosidae faunası ve ekolojilerini tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma ile kurt örümceklerinin farklı ekolojik ortamlarda yayılışları ve Türkiye örümcek listesine katkıları araştırılmıştır.
MATERYAL ve YÖNTEM
2007-2011 yılları arasında Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinde (Şekil 1.) gerçekleştirilen bu çalışmada tarım alanı, meşe ormanı, su kenarı, ormanlık alan (meşe-çam), ardıç ağacı ve geven bitkisi, sedir ağaçları, çayır mera ve diğer alanlar (kumul alan, toprak yüzeyi) olmak üzere 8 farklı habitattan toplam 759 Lycosid örneği toplanmıştır.
Araştırmada örnek yakalamak için farklı metodlar kullanılmıştır. Bunlardan aspiratör, elle toplama ve japon şemsiyesi metotları gündüz aktif örümcekleri; çukur tuzaklar ise gece aktif örümcekleri yakalamak için tercih edilmiştir.
Araziden toplan örnekler % 70’ lik etil alkol içerisinde laboratuvara getirilmiştir . Teşhis çalışmalarında erkeklerin palpleri ayrılarak doğrudan stereo mikroskop altında incelenmiş, dişilerin ise epijinleri ayrıldıktan sonra bir seri preparasyon işleminden geçirilmiştir. Erkeklerde genitalya görüntüleri
Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (1): 39-41, 2012
ISSN: 1308-3961, E-ISSN: 1308-0261, www.nobel.gen.tr
Geliş Tarihi : 24 Aralık 2011 Kabul Tarihi : 12 Şubat 2012
40 A. Akpınar ve M. İ. Varol / Bibad, 5 (1): 39-41, 2012
için Olympus SZX12 marka stereo mikroskop kullanılmıştır. Dişiler için hazırlanan preparatlar ise Micros marka MC 300A model trinoküler ışık mikroskobu kullanılmıştır. Ayrıca tüm görüntülerin ölçüm ve bilgisayara aktarılmasında Motic plus 2.0 yazılımı ve Nikon P5100 marka fotoğraf makinası kullanılmıştır.
Ergin bireylerin teşhisinde Locket and Millidge (1951, 1953), Platnick (1989, 2011), Roberts (1995)’ın anahtarlar kullanılmıştır. Türkiye ve bölge için yeni kayıtların durumu açısından Platnick (1989), Bayram (2002), Bayram vd. (2007–2011), Karol (1967b), Nentwig et all.(2011), Topcu vd. (2005) ve Varol (2006)’un katalog ve kontrol listelerinden yararlanılmıştır.
Çalışma ile farklı habitatlardan toplanan örnekler ekolojilerine göre değerlendirilmiş ve daha önce yapılmış olan çalışmalar ile kıyaslanmıştır. Ayrıca araştırma Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinde ilk kez gerçekleştirilmiştir.
BULGULAR
Toplanan örneklerden 7 cins ve 24 tür teşhis edilmiştir (Çizelge 1). Cinsler tür sayılarına göre incelendiklerinde
Pardosa 11, Alopecosa 6, Arctosa 2, Hogna, Lycosa, Trochosa, Aulonia ve Geolycosa’da ise 1 tür şeklinde sıralanmaktadır.
Ayrıca türler bitki örtülerine göre tarım alanı (buğday, mercimek, nohut), meşe ormanı, baraj kenarı, orman alanı (çam, meşe), ardıç ağacı, geven, sedir ağaçları, çayır mera ve diğer alanlar şeklindedir [Çizelge 2]. Bu çalışmada Lycosidae’ye ait 136 dişi, 54 erkek, 569 yavru olmak üzere 759 örnek toplanmıştır [Çizelge 1]. Elde edilen örneklerde erkek dişi oranı 1:2,5 ve ergin yavru oranı 1:2,9 dır. Yavru ve eş bulma oranlarının yüksek olması ile alanda uygun çalışma zamanı seçildiği düşünülmektedir.
TARTIŞMA VE SONUÇ
Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinde gerçekleştirilen bu çalışmada, Lycosidae faunası ve ekolojileri araştırılmış ve 7 cinse ait 24 tür tespit edilmiştir. En fazla türe Pardosa’da rastlanmıştır. Literatürlerle kıyaslandığında Kurt örümceklere ait toplanan örneklerde en fazla Pardosa cinsine ait örnekler elde edilmiştir (Bayram, 2002).
Örnekler toplandıkları floral alanlara göre kıyaslandıklarında en fazla tür sayısına, meşe ormanlarında ve belirlenen flora dışında kalan taşlık alanlar ve açık alanlarda rastlanmıştır.
Şekil 1. Araştırma alanı.
Çizelge 1. Lycosidae familyasında cinslere göre ergin yavru oranları.
Bitki örtüsü Tür
Tarım alanı/ (Buğday,
mercimek, nohut) Aulonia krotochvili, , Pardosa prativaga, P. aquila
Meşe ormanı Alopecosa albofasciata, A. accentuata, Lycosa boniensis Baraj kenarı Pardosa atomaria, Arctosa cinerea
Orman alanı/ (Çam- meşe) Hogna radiata, Pardosa proxima, P. atomaria Ardıç ağacı-geven bitkisi Pardosa agricola
Sedir ağaçları Alopecosa cursor, Pardosa hortensis Çayır, mera Alopecosa albofasciata, A. aculeata, A. trabalis
Diğer alanlar
Alopecosa pinetorum, Lycosa praegrandis, Trochosa ruricola, T. abdita, Pardosa pseudotragillata, P. morosa, P. cribrata, P. nebulosa, P. monticola, P. anamola, P. tatarica, Arctosa maculata, A. leopardus, Geolycosa vultuosa
Çizelge 2. Lycosidae familyası floral dağılımı.
Familya Cins Tür Erkek (♂) Dişi (♀) Yavru
Lycosidae Alopecosa cursor 6 ♂♂ 8 ♀♀ 207
albofasciata 1 ♂ 18 ♀♀ accentuata --- 35♀♀ trabilis 15 ♂♂ ---pinetorum 3 ♂♂ ---aculeata 1 ♂ ---Hogna radiata --- 9 ♀♀ 18 Lycosa preagrandis 2 ♂♂ ---Trochosa ruricola --- 5 ♀♀ 20 Pardosa prativaga --- 6 ♀♀ 494 agricola --- 4 ♀♀ atomaria --- 5 ♀♀ pseudotrigillata --- 9 ♀♀ morosa --- 8 ♀♀ cribrata --- 11 ♀♀ nebulosa --- 10 ♀♀ proxima 5 ♂♂ 13♀♀ monticola 6 ♂♂ 14 ♀♀ anomola --- 2 ♂♂ hortensis --- 1 ♂ tatarica --- 1 ♂ Aulonia krotochvili 3 ♂♂ 2 ♀♀ 16 Arctosa leopardus --- 5♀♀ 8 cinerea 3 ♂♂ ---Geolycosa vultuosa --- 3 ♀♀ 6 Toplam 7 24 54 136 569
41
A. Akpınar ve M. İ. Varol / Bibad, 5 (1): 39-41, 2012
Araştırma alanını oluşturan Kahramanmaraş ilinde daha önce ‘Doğu Akdeniz Bölgesi’nin Yer Örümcekleri (Araneae: Gnaphosidae) Faunası’ isimli doktora tez çalışması gerçekleştirilmiştir (Seyyar, 2009). Gnaphosidlerin yer örümcekleri olmasına rağmen mevcut çalışmamızdan farklı bir familya olduğundan karşılaştırma yapılmamıştır.
Çalışma kapsamında toplanan türler araştırma alanını oluşturan illere göre değerlendirildiğinde Alopecosa cursor,
A. alobofasciata, A. accentuata, A. trabalis, Hogna radiata, Pardosa prativaga, P.atomaria, P.monticola, Aulonia krotochvili hem Adıyaman hem de Kahramanmaraş illerinden
yakalanmıştır. Bununla birlikte Kahramanmaraş ilinden;
Alopecosa pinetorum, Lycosa preagrandis, Trochosa ruricola, Pardosa agricola, P. pseudotragillata, P. morosa, P. cribrata, P. nebulosa, P. proxima, P. tatarica, Geolycosa vultuosa ile
Adıyaman ilinden; Alopecosa aculeata, Pardosa anamola, P.
hortensis, Arctosa leopardus, A. cinereae toplanmıştır.
Toplanan türler çalışmaya dahil iller bazında değerlendirildiğinde en fazla örneğe Kahramanmaraş ilinde rastlanmıştır. Kahramanmaraş ilinin Adıyaman iline göre daha fazla dağlık olması, doğal habitatının bozulmamış olması, daha fazla sulak alanları barındırması daha fazla yerde aktif gezinen örnekler olan Lycosidlerin yakalanmasını sağlamıştır.
Teşekkür
Bu çalışmanın finansman desteğinden dolayı Gaziantep Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimine (proje no: FEF.10.06) teşekkür ederiz. Ayrıca çalışma ilk yazarın doktora tezinden çıkarılan bir bölümdür.
KAYNAKLAR
[1] Bayram, A. (2002). Distributions of Turkısh Spiders. In: Demirsoy, A., Ed. Zoogeography of Turkey. Meteksan Pub. Ankara, 1005pp.
[2] Bayram, A. (2007–2011) http: //www.araknolojidernegi. org.tr/turkishspiders/viewpage.php?page_id=46
[3] Karol, S. (1967b). Türkiye Örümcekleri. I. ön liste. Ankara Üniversitesi Basımevi. Ankara. 39 s.
[4] Locket, G. H., and Millidge, A. F. (1951). British spiders. The Ray Society. London. I: 436 p.
[5] Locket, G. H., and Millidge, A. F. (1953). British spiders. The Ray Society. London II: 453.
[6] Nentwig, W., Blick, T., Gloor, D., Hänggi, A., Kropf C. (2011). Araneae of Europe. Version 6.
[7] Platnick, N. I. (1989). Advances in spider taxonomy 1981–1987, Part I and II. Manchester Universty Press. Manchester. 673 pp.
[8] Platnick, N. I., (2011). The World Spider Catalog. Version 12.0 http://research.amnh.org/iz/spiders/catalog/
[9] Roberts, M. J. (1995). Spiders of Great Britain and Northern Europe. Collins, Harley Books. Cochester. 682 p.
[10] Topçu, A., Demir H., Seyyar O., 2005 A Checklist of the Spiders of Turkey. Serket (2005) vol. 9 (4) : 109–140 [11] Seyyar, O. (2009). Doğu Akdeniz Bölgesinin Yer
Örümcekleri (Araneae: Gnaphosidae) Faunası (Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, 166s.
[12] Varol, M. İ. (2006). Spider List of Turkey, Online version; http: //www1.gantep.edu.tr/~varol/tr/asil_tr.html
