Tarih Öğretmenlerinin Gezi-Gözlem Uygulamalarında Karşılaştıkları Sorunlar

TARİH ÖGRETMl:NLERİNİN GEZİ-GÖZLEM

UYGULAMALARINDAKARŞILAŞTIKLARISORUNLAR

Aydm Güven' - Ahmet Ali Gazel" - Ramazan Sever~

Özet

Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemi uygulamalarında karşılaştığısorunlan ortayakoymaktır. Bu amaçla, Erzurum merkez ilçesindekideğişik okul/ardagöreı; yapan 33 tarih öğretmeni üzerinde anketyapılmıştır. Tarih öğretiminin en temelaraçlarından olan gezi-gözlem yöntemi planlama, yönetim veuygulaması sırasındaki güçlüklerşeklinde

değerlendirilerek açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelime/er: Tarih, TarihÖğretmeni, Tarih Öğretimi, Müze. Absfract

The goal of this study is to putforward the problems which the secondary educalion hislOry teachers are confronted in practicing the tour-observation method. For this goal, a public survey is conducted on 33 history teachers who are working in different schools at (he centre of Erzurum. Tour-abservation method which is the most basic tool of teaching history is tri€d to be expJained by evaluating the difficulties at the range of during plannine, administration and practicing.

Key Words: History, History teacher, Teaching History Museum.

Giriş

Tarih öğretimindeuygulanabilecek en önemli yöntemlerden birisi tarihi mekanLara düzenlenecek olan gezilerdir. Gezi "öğrencilerin yakın çevrelerini

tanımaları, okulda kazandıkları bilgiler ile gerçek yaşam arasında ilişki kurmalannı, bilgileri asıl kaynağından elde etmeleri amacıyla kullanılan bir

•Ai-ş.Gör.AtatürkÜnive~itesi,KKEF., Tarih Egitimi AnabilimDalı,Erzurum •• Yrd. Doç. Dr., AtatürkÜniversitesi,KKEF., TarihEğitimi Anabilim Dalı, Erzurum ... Yrd. Doç. Dr., Atatürk Üniversitesi, KKEF., Sosyal Bilgiler Egitimi Anabilim Dalı, Erzurum

TarihÖğretmenlerininGezi-GözlemUygulamalarında KarşılaştıklarıSorunlar

öğretim etkinliğidir".1 Tarihsel çevre ise, etrafıınızdaki geçmişe ait olan bütün

unsurlardır.2

Tarihsel çevrenin unsurları; Müzclerde sergilenen eserler, tarihi binalar,geçmişten günümüze kadar ulaşan yollar, binalar, araç ve gereçlerdir.3

Belirli dönemlerde tarihsel çevreye düzenlenecek olan geziler tarih

öğretimineönemli birkatkı sağlar. Herşeydenönce bu yöntemle tarih dersleri, dört duvar arasından çıkarılarak, eğitimintek düzenliğinden hoşbir uz.aklaşma

sağlayacaktır.4

Empatinin tarih öğretiminde önemli bir yeri olduğu düşünüldüğünde alan gezilerinin tarihsel empatiyi arttıncı yönü hiç de önemsenmeyecek bir unsurdur. Öğrencilerbu gezilerleyazılı kanıtların dışında, görsel kanıtları da değerlendirebilmeyi öğreneceklerdir.Görsel kanıtları yazılı kanıtlarla karşılaştıracağıiçin hem kütüphane araştınnasına girmiş olacak hem de tarihi dahatarafsız değerlendircbilmeyi öğrenmiş olacaktır.5

Alan gezilennin tarih öğretmenlerine de birçok katkısı olacaktır.

Gezilerde öğrencilertüm duyu organlarını kullanabildikleri için daha kalıcı bir

öğrenmemeydana gelecektir. Ayrıca bu yöntemle öğrenci tarih tcnnino!ojisini

öğrenecek,daha önceöğrendikleritarih tenninolojlsi ise daha kalıcı olacaktır.

Gezi, insanlara olayları kavrama, sorumluluk duygusunun geliştirilmesi,

insanlar arasındaki ilişkilere geniş bir perspektiften bakma gibi davranışlar

kazandırır.6

Alan gezilerinin öğrenciye sağlayacağı katkıları şu şekilde özetlemek mümkündür.

Aracısızgözlem ve yeni bilgisağlar

Bir konuyakarşıilgiuyandırır.

Öğrencilerinbilgilerinigeliştirerek,onlara yeni ufuklar açar. Gruplara ortak deneyim sağlar.

ıMünire Erden, Sosyal BilgilerÖğretimi, İstanbul,s.64.

2 CaralAnderson ve Ann Moore, "Making History Oustside the Classroom", Teaching

History. (edit. Hilaey Bourddillon, London 1994, s.196.

3Mustafa Safran, "Okul Dışı Tarih Öğretimi", Tarih Eğitimi ve Öğretimi (Bası!mamış

Makaleler), Ankara 1998, s. 47-48.

4 Yök/Dünya Bankası, Sosyal Bilimler Öğretimi. Milli Eğitimi Geliştirme Projesi.

Hizmet Öncesi()ğretmen Eğitimi,Ankara 1997,5.4.15.

5Nuri Köstüklü, Sosyal Bilimler ve TarihÖğretimi,Konya 1999, s.54. 6Erden, a.g.e., 5.164.

Öğrenciler arasındaki dayanışmayıve kaynaşmayı artırır.?

Dinleme, soru sorma, hipotez kurma veiletişimbecerileriniartım. Öğrencidetarih terminolojisiningelişmesini sağlar.

Öğrencilerde eleştirel düşünce yeteneğini geliştirme, kişilere ve olaylara

nasılölçütlerleyaklaşmagibidavranışlar kazandırır.

Tarihi çevredeki gözlemler, öğrencininhayal gücünüartınr.8

Alan gezilerinin faydalı olabilmesi için dikkat edilmesi gereken bazı

şartlar vardır. Bunlardan birincisi alan gezisinin seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlardır.Bunlanşöyle sıralayabiliriz:

Bir gezi işlenenkonuylayakındanilgiliolmalıve onu desteklemelidir. Okuyarak ya da film izleme ve diğer yöntemlere kıyasla daha iyi

öğrenmeyi mümkün kılacak doğrudandeneyim kazandırmalıdır.

İkinci olarak iyi ve verimli bir alan gezisi için iyi bir planlama

yapılmalıdır. Gezi planı üç aşama olarak yapılabilir. Gezi öncesi hazırlık,

gezinin uygulaması,gezi sonrası değerlendirmedir. A-Gezi ÖncesiHazırlık

Alan gt:zisi dÜLenlemeden önce yapılması gereken hazırlıkları şUyle sıralayabiliriz:

Gezinin amacı,mahiyeti açıkbirşekildeortayakonulmalıdır.Ebeveynve yöneticilerden izinalınmalıdır.

Gezi eğer günübirlik olmayacaksa, barınma için yatıh okullardan veya yurtlardan rezervasyonyaptırılmalıdır.

Gezi öncesi geziyekatılanlarabir gezi rehberi dağıtılmalıdır.

Diğer öğretmenlerden onayalınmalıya da onlarla birlikte gidilmelidir. Mümkünseöğretmen tarafındangezimekanınaönziyaretyapılmalıdır.

Ulaşırnın nasılolacağı düşünülmeli?

Öğrencilere,tek başlanna küçük gruplarla ya da ebeveynleriyle kolayca

yaşamayacaklarıdeneyimleriniyaşatmaııdır.

Yolda geçen süre gezinin tüm süresine göre çok uzunolmamalıdır.

Maliyetidüşük olmalıdır.

7Yök/Dünya Bankas,s.4.15. gSman, a.g.e., s.51-52. 9Safran, a.g.e., s.50.

TarihÖğretmenlerininCezi-Cözlem Uygulamalarında KarşılaştıklarıSorunlar

Ebeveynlerin ve okul yönetiminin onayıyla gerçekleştirilmelidir.ıo B·GezioinUygulaması

Gezinin uygulanması sırasındadikkat edilmesi gereken hususlan şöyle sıralayabiliriz:

Gezj süresi boyunca gezinin hedefleri sürekli göz önündebulundurulmalı.

Öğrencilereetraflanna incelemeleri için zaman verilmeli. Öğrencileringerekli yerlerde not almalanteşvikedilmeli. Öğrencilerinsorulanna cevap verilmeli.

Öğrenciler sürekli göz önünde bulundurularak emniyette olmaları

sağlanmalı.

C-GeriSonrası Değerlendirme

Alan gezisi sonrası değerlendirme bölümünde yapılabilecekleri şöyle sıralayabiliriz:

Öğrencilerdengezi ile ilgili raporyazmalarıistenmelidir.

Sınıftagezinin hedeflereulaşılıp ulaşılmadığı tartışılmalıdır.

Öğrencilere gördükleri bir tarih.i eserin maketi yaptırılahilir ya da fotoğraflarlasergiaçılabilir.lI

Amaçlar

Tarih öğretmenlerinin gezi-göz1cm yöntemlerini planlamalanyla ilgili görüşleri arasında anlamlı birilişkivarmıdır?

I-Tarih öğretmenleriningezi-gözlem yöntemi uygulamalarındakiyöntem ile ilgiligörüşleri arasında anlamlıbirilişkivarmıdır?

2-Tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemi uygulamalanndaki

karşılaşılangüçlükler ile ilgiligörüşleri arasında anlamlı birilişkivarmıdır? Sayıltı..lar

I-Ankette yer alan ifadeler, ortaöğretim okullanndaki görev yapan tarih öğretmenleriningezi-gözlemle ilgiligörüşlerinitemsil eder niteliktedir.

LOYök/Dünya Bankas,.s. 4,15-4,16. IISatTan,a,g.e., s.51.

2-Araştınnaya katılan öğretmenlerin görüşlerinin samimi olduğu varsayılmıştır.

Sınırlılık

Ar~tırma2001-2002öğretim yılındaErzurum il merkezindeortaöğretim

okullarındaki33 öğretmen ile sınırlıdır.

Yöntem

Evren; Araştınnanın evreninİ, 2001-2002 öğretim yılında Erzurum il merkezindeki ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenler

oluşturmaktadır.

Örneklem; Erzurum il merkezinde ortaöğretim okullarındagörev yapan

öğretmenlerden ra ndom yoluyla seçilen 33 öğretmen örneklem grubunu

duşrurmaktadır(Tablo 1).

Tablo 1.KişiselBilgilerİleilgili Bulgular ve Yorumlar

Evet '20 hOh ~ıRETMENLER i 13 39,4 J1)P .AMO CiNSiYET n % n % Erkek 25 75,8 ! Kadın ! 8 24,2 33 100 ÖGRENiM DURUMLARI i i Ön Lisans (2yıllık) 2 6,1

EğitimEnstitüsü (3yıllık) 2 6,!

i

i

Lisans 23 69,7 33 100 Lisansüstü 6 18,2 MESLEKi KlDEM ı-s Yıl 4 12,1 6-10Yıl 7 21,2 ıı-ıs Yıl 8 24,2 16-20Yıl II 33,3 33 100 21-25Yıl 2 6,1 26Yıldan Yukarı 1 3,1 OKULDAKİ GÖREvİ MüdUr

-MüdürYardımcısı 5 15,2 33 100 Öğretmen 28 84,8

HİZMET içİN PROGRAMlNA KATILMA DURUMU

Tarih ÖğretmenlerininGezi-Gözlem Uygulama/arında KarşılaştıklarıSorunlar

Tablo 1'de görüldüğügibi araştırmaya katılan öğretmenlerin % 24.2'si

kadın,% 75.8'i erkektir. Bu durumda örnekleme alınan ortaöğretimokulu tarih öğretmenlerinin yaklaşık%'ü erkeklerden oluşmaktadır. Öğretmenlerin,mesleki

kıdemlerinegöre, 1-5 yıl çalışanlar % 12.1,6-10yıl çalışanlar& 21.2, 11-15

yıl çalışanlar% 24.2, 16-20yıl çalışanlar%33.3, 21-25 yıl çalışanlar%6. I, 26

yılve üstü çalışanlar% 3.1'dir.

Öğrenim durumları açısından bakıldığında ön lisans mezunu olanlar % 6.1, Eğitim Enstitüsü mezunlarm % 6.1, Lisans meZlli1U olanlann % 69.7, Lisansüstü mezun olanlann% 18.2olduğugörülmektedir.

Hizmetiçi programa katılma durumları açısından da öğretmenlerin %

60.6'smın bu programlara katıldıkları, % 39.4'ÜDün ise katılmadıkları

görülmektedir.

Tablo 2'de tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemininplanlanmasıile ilgili bulgu ve yorumlara yerverilmiştir.Buna göreöğretmenlerin;

Çevrenizdeki tarihi mekanlara ve müzelere düzenlenecek gezilerin tarih

öğretimine katkı getireceğine inanmalan konusunda % 97.0'i evet, % 3.0'1

kısmen cevabın; verdikleri, tarihi mekanlara ve müzelcre ne kadar sıklıklagezi düzenledikleri ile ilgili % 21.4'ü evet, % 15,J'ü kısmen, % 63.9'u hayır cevabını verdikleri, müfredat yetiştirme zorunluluğu gezi için bir problem

oluşturması konusunda % 42.8'i evet, % 39A'ü kısmen, % 18.2'si hayır cevabını verdikleri, gezi-gözlem yöntemini uygularken diğer zümre

öğretmenleriyle işbirliği yapmalarıkonusunda% 45.5'1 evet, %27.3'ü kısmen,

% 27.2' si hayır cevabını verdikleri, gezi-gözlem yöntemi öncesİ ön gezı

yapılması gerektiği konusunda % 75.8'i evet, % 12.I'ikısmen,% 12.1'i hayır

cevabıİn verdikleri, gezi-gözlem yöntemi sonrası değerlendirme yapılması

gerektiğifikriyle ilgili, %93.9'u evet, % 6.I'ikısmen cevabınıverdikleri, gezi-gözlem yöntemi öncesi gezi rehberi dağıtılması gerektiğine katılmaları

konusunda % 78.8'i evet, % 12.1'İ kısmen, % 9.1'i hayır cevabınıverdikleri görülmektedir.

Tablo ı.Tarih Öğretmenlerinin Gezi-Göz]em Yöntemini Planlamaları ile İlgili Bulgu ve Yorumlar

f G/. r

./.

r % f %

Planlama Durumuİle EVET KISME~ HAyıR TOPLAı"l XL _P

ilgili Sorular Çevrenizdeki tarihi mekanlaro ve müzelere

32 97.0 i 3.0 33

düzenlenecek gezilerio

-

- 100 29.121 .000

tarih öllfetimioekatkı

getireceğioe inanıyor musunuz') Tarihi mekanlara ve

i

ı

i müzelere oe kadar i 7 sıklıklagezi ı1.4 5 15.3 ıı 63.9 33 100 20.697 .000 düzenliyomanuz? i Müfredatyeliştinne 142.8 i

zorunluluğugezi için bir

14 l3 _{39.4 16} 18.2 33 100 3.455 .178 problemoluşturuyormu?

i

Gezi-gözlem yöntemini ! 19

!

m

133

1.

336

uyguıarken diger zümre

15 i 45.5 27.319 100 2.182 ögreımenleriyle işbiriıgi i yapıyormusunuz? i i i Gezi-gözlem yöntemi

i

i i

öncesi öngeziyapılması

25 75.8 4 _{12.1 14} i 12.1 33 ıoo 26.727 _1.00o gerektiginidüşünüyor musunuz'? reZi-gözıem yöntemi sonrası de~erlendinne 31 i93.9 2 6.1 - 33 100 25.485 _{.000 i}

i

yapılması gerekti~

-fikrinekatılıyor

i

i

musunuz? Gezi-gözlem yöntemi

i

öncesi gezi rehberi

i

30.727 1.000

<L$hlması gerelctiğine 26 78.8 4 12.1 3 9.1 33 100 kahlıyormusunuz?

i Tabloda yer verilen x2değerlerine bakıldığında, ].,2.,5.,6., 7. sorulanna

TarihOğretmenlerinin Gezi-Gözlem Uygulamalarında Karşılaştıkları Sorunlar

olarak anlamlı farklılaştığı (p<.OS) görülmektedir. 3. ve 4. sorularına öğretmenlerin vermiş olduğu cevaplann kendi görüşleri arasındaoransalolarak anlamlıdüzeydefarklılaşmadığı(p<..OS) görülmektedir.

Tablo 3.Tarih Öğretmenlerinin Gezi-Gözlem Yöntemini Uygulamalarındaki Yönetimİleilgili Bulgu ve Yorumlar

f % f % f % f %

Yönetim Durumuİle EVET KıSMEN HAyıR TOPLAM XL P

i

i

ilgili Sorular i i

I.

Gezi-gözlem 1yönleminde yasal 25 75.8 6 18.2 3 6.1 33 ]00 46.394 .000 sorumluluk ve i

i

formalitelerin fazla i i

ı

' olduğunu düşÜIlilyar musunuz? , .üklı! idaresinin

geZİ-ı

gözlem yöntemiyle 6 18.2

i

21 60.6

i

6 i _18.2

ı

33 ₁₀₀

i

8.970

i

_.000 ilgilit:utumlannıyeterli

i

buluycr musunuz?

i

i

_i

i

i

i

i i i ı

i

i

I·

Okul idaresidışındaki

i

i

(MilliEğitim 7 21.2 19 60.7 6

i

18.2 33 100 _{18.3331 .000} MüdürlUğü,Belediye,

i

i Valilik vb. kuruluşlar)

ı

gezi-gözlem i i yönteminebakışlarını

ı

i

yeterli buluyor musunuz?

i

. Gezi-gözlemyôntemİ i sırasında oluşabilen 9 27.3 14 42.4 10 30.3 33 100

i

1.273 529 öğrenci

i

disiplinsizlikleri sizin için bir problemteşkil

i

Tablo 3'de Tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemini uygulamalarındakiyönetim ile ilgili bulgu ve yorumlara yer verilmiştir.Buna göreöğretmenlerin;

Gezi-gözlem yönteminde yasal sorumluluk ve formalitelerin fazla olduğunu düşünmeleriyleilgili % 75.8'i evet, % i8.2 kısmen, % 6.1 'i, hayır

cevabını verdikleri, okul idaresinin gezi-gözlem yöntemiyle ilgili tutumlarını

yeterli bulmalarıyla ilgili, % 18.2 'si evet, % 60.6'sl kısmen, % 18.2'j hayır cevabınıverdikleri, okul idaresi dışındaki(Milli Eğitim MüdürLüğü,Belediye, Valilik vb. kuruluşların) gezi-gözlem yöntemine bakışlarınıyeterli buJmalarıyla

ilgili % 21.2'j evet, %60.7'si kısmen,% 18.2'i hayır cevabınıverdikleri, gezi-gözlem yöntemi sırasında oluşabilen öğrenci disiplinsizlikleri sizin için bir problem teşkil etmeleriyle ilgili % 27.3'ü evet, % 42A'ü kısmen, % 30J'ü

hayır cevabıverdikleri görülmektedir.

Tabloda yer verilen x2 değerlerine bakıldığında,I., 2. ve 3. sorularına öğretmenlerin vermiş oldukları cevapLarın kendi görüşleri arasında oransal olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı (p< ..OS) görülmektedir. 4. soruya

öğretmenlerin vermiş olduğu cevabın kendi görüşleri arasında oransalolarak

anlamlıdüzeydefarklılaşmadığı(p<..05) görülmektedir.

Tablo 4'dc Tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemi

uygulamalarındaki karşılaşılan güçlükler ile ilgili bulgu ve yorumlara yer

verilmiştir. Buna göre öğretmenlerin gezi-gözlem yöntemine ulaşırnın bir problem olduğu konusunda % 54.5'j evet, % 27.3'ü kısmen, % 18.2'1 hayır

cevabını verdikleri, tarihi mekan ve müzelerle ilgili rehber ve tanıtım hizmetlerinin yeterli olduğu konusunda % i2. I'i evet, % 18.2'i kısmen, % 69.7' i hayır cevabını verdikleri, gezi-gözlem yöntemi uygulaclığınız tarihi mekan ve müzelerde rehbereksikliği olduğukonusunda % 75.8'i evet, % 21.2'i

kısmen,%3.0 hayır cevabıverdikleri, öğrenci velilerıningezi-gözlem yöntemi için bir engeloluşturduklarıhususunda, % 9.1 'i evet, % 42.4'ü kısmen, % 48.5'i hayır cevabınıverdikleri, kalabalık öğrenci gruplannın gezi-gözlem için bir engel teşkilettikleri hususunda, % 51.1'i evet,% 30J'ü kısmen,% 18.2'i

hayır cevabı verdikleri, gezi-gözlem yöntemini uygulamada maddi açıdan

problemlerle karşılaşmalarıkonusunda, % 63.6'sl evet, % 2L.2'i kısmen, % 15.2'ihayır cevabıillverdikleri görülmektedir.

TarihÖğretmenlerinin Gezi-Cözlem UygulamalanndaKarşılaştıklartSorunlar

Tablo 4.Tarih Öğretmenlerinin Gezi-Gözlem Yöntemi Uygulamalarındaki KarşılaşılanGüçlükler ileİlgiliBulgu ve Yorumlar

i

f % f % f % f %

KarşılaşılanGüçlükler İle[lgili Sorular

EVET KıSMEN HAYıR TOPLAM p

I

.

Gezi-gözlem yönteminde ulaşırnın bırproblem olduğunu düşünüyor musunuz? 18 54.5

i

i

9 127.3

i

i

i

6 118.2

i

33

i

100 i 7.091 i i .029 i 21

163.6

i

.000 .000 .060

i

i

.000

i

ı

:

i

1 000

i

i

5.636 [8.909 28364 19.818 100 100 i i i

100

i

15'I'j

i

i

33

i

lOO

i

i

i

!

33 33

i

!

3.0 18,2 15.2 48.5 69.7 21.2 42.4

!

16 i i

i

303

i

6

!

i

i

,

6 18.2 1 23

i

i

i

7

i

i

i

ı

9.l

i

14 515110 12.1 75.8 3 i i 17 i

I·Kalabalık öğrenci i gruplannın gezı-gö7lem

i

içinbirengelteşkil : ettiklerine

inanıyor

i

imusunuz? i

. Tarihi mekanlar ve

i

müzelerle ilgili rehber ve

i

4

lanıtımhizmetlerinin

i

i

yeterlioJduğwıa inanıyor ,

I m1L~umız? i i

i,

Ge7.i-gözlem yöntemi

i

i

i

uyguladıııınızlarihi

i

25

i

i

mekan vemüz.elerıle i i i

~~~:~~~~~~,ü}'Gr

,

Iı,

i musunuz? ' i "

r

j. Dğrencivelilerinin

geı,i-gözlem yöntemi için bir engeloluşturduklannı düşünüyorlIJUsunuz?

I.Ge7i-gözlem yöntemini

i

uygularnııda maddi

açıdan problemlerle

Tabloda yer verilen x2 değerlerine bakıldıgında, 1., 2., 3., 4. ve 6.

sorularına öğretmenlerin vermiş oldukları cevaplarm kendi görüşleri arasında

oransalolarak anlamlı düzeyde farklılaştığı (p<..05) görülmektedir. 5. soruya

öğretmenlerin venniş olduğu cevabm kendi görüşleri arasında oransalolarak anlamlıdüzeydefarklılaşmadığı(p<.. OS) görülmektedir.

Sonuç ve Öneriler

Bu çalışmada, tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemini uygulamalarındane gibi sorunlarla karşılaştıkları incelenmiştir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğununtarihöğretimindegezi-gözlem yönteminin faydalı olacağı

konusunda hemfikirolduklarıtespit edilmiştir.. Yapılanbu araştınnadaki bulgu ve yorumlara dayalıolarak şuönerilerin dikkaıe alınması,sözkonusu yöntemin

uygulanabilirliği bakımındanönemtaşımaktadır.

Öğretmenlerinbüyük çoğunluğu,gezi-gözlem yönteminin tarih dersleri için faydalı olacağı konusunda hemfikir olmalarına rağmen, bu yöntemi fazla uygulamadıklan tespit edilmiştir. Öğretmenlere, gerek Milli Eğitim

Bakanlığınıngerekse il Miııi Eğitim Müdürlükierince yürütülecek olan hizmet içi eğitim kurslarında bu yöntem ile ilgili bilgi veriImdi ve öğretmenler gezi-gözlem yöntemlerini dahasık kullanmalarıyönündeteşvikedilmelidir.

Gezi-gözlem yönteminin uygulanmasında karşılaşılanprosedür mümkün mertebede en aza indirilmelidir. Bununla ilgili gerekli düzenlernelerin yapılması

sağlanmahdır.

Gezi düzenlenecek olan tarihsel mekana ulaşımkonusunda, Milli Eğitim Müdürlüğü, Valilik, Belediye vb. kuruluşlardan destek sağlanılmalıdır. Yine yöntemin uygulamasında karşılaşılan maddi problemlerin aşılması yönünde

yukarıda sayılankamu kurum ve kuruluşlar yanında dernekler ve vakıllardan

dayardım alınmalıdır.

Milli Eğitim Bakanlığıyla, ilgili bakanlıklar arasında ilişki kurularak, müzeler ile ilgili bilgi noksanlığı, broşür, afış, film, fotoğraf.vb. tanıtımlarla giderilmelidir. Yine mahalli müze yetkiiileriyle işbirliğine gidilerek müzeler