İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Dinleme:

İletişim yalnızca kişinin istediği mesajları karşı tarafa aktarma işi değil bunun yanı sıra karşı tarafı da anlaması işidir.

İşitme duyusu duyma eylemini gerçekleştirir ancak her işittiğimiz ses onu dinlediğimiz anlamına gelmemektedir. Dinlemenin

gerçekleşebilmesi için duyulan seslerin anlamlandırılması gerekir.

O nedenle işitme ve dinleme birbirinden farklıdır.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Dinleme:

Sözlü iletişim sürecinin vazgeçilmez bir ögesi olan dinleme kavramının tanımına bakılacak olduğunda;

Dinleme, görüntülerin ve seslerin farkında olarak bu uyaranlara dikkati

verme ile başlayan, belirli işitsel uyaranların tanınması ile devam eden

ve bu işaretlerin anlamlandırılması ile son bulan süreç olarak tanımlanır.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Dinleme:

İletişimde bağlantı kurmanın önemli bir ögesi olan dinleme bireyin iletişimde gelen mesajı iyi anlamasını ve yaşadığı topluma uyum göstermesini sağlar.

Bilgi edinmenin, öğrenmenin ve anlamanın en temel yollarından biri de dinlemedir. Aynı zamanda sosyal yaşamdaki sağlıklı iletişimin de en

önemli unsurudur.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Dinleme:

Dinlemenin içeriğinde ilgi, algı ve tepki verme olarak üç süreç bulunmaktadır.

Dinleyici karşıdan gelecek olan mesaja ilgi göstermeli, mesajı algılamalı ve karşılığında bir tepki vermelidir. Buradaki tepki verme sürecinin

olmaması durumunda dinleme süreci tamamlanmaz ve iletişim süreci yalnızca işitme ile sınırlı kalır.

İşitme kişinin iradesinde olmayan bir süreçtir. İnsanın müdahalesi

olmadan kulak aracılığı ile beyne giden sinyallerin hepsi işitmedir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Dinleme:

Ancak dinleme dediğimizde işin içerisinde bir de anlamlandırma süreci girmektedir.

İletişim sürecinde dinlemenin farklı çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar;

- İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri

- İletişimi olumsuz etkileyen dinleme biçimleri

Şeklinde iki başlık altında toplanmaktadır.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Dinleme:

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri ise;

- Etkin bedensel dinleme - Edilgin dinleme

- Aktif/Etkin dinleme

Şeklinde ayrıca sınıflandırılmaktadır.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 1. Etkin bedensel dinleme:

Dinleyici iletişim kurduğu kişinin hem sözel hem de sözel olmayan

mesajlarını dikkate alır. Aynı zmaanda dinleyici de karşı tarafa dinlediğini ve anladığını belirten uygun bedensel mesajlarla cevap verir. Bu süreçte sözlü mesajlarla beden ile verilen mesajlar arasındaki uyum çok

önemlidir.

Aynı zamanda etkin bedensel dinleme sayesinde dinleyici karşı tarafa

onu aktif olarak dinlediği mesajını verir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : Etkin bedensel dinleme:

Aktif dinlemenin en önemli şartlarından biri bedenen dinleme pozisyonuna geçmektir.

Bedenen dinleme pozisyonunda;

Beden duruşu, rahat, doğal ve karşı taraf ile ilgilenmek için uygun

olmalıdır. Dinlenilen kişinin yüzene dönülerek durulmalıdır. Karşı tarafa

dönük olmak dinlemeye açık olunduğunun bir işaretidir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri :

Göz ilişkisi, göz teması kurmak bireylerin karşılıklı olarak birbirlerini daha iyi anlaması açısından önemlidir. Göz göze sürdürülen iletişim karşılıklı olarak ilgiyi açıklarken, iletişimde gözlerin birbirinden kaçırılması bir şeyler saklandığını açıklayabilir.

Yüz ifadesi, sıcak bir yüz ifadesi iletişimi kolaylaştırırken donuk ve

ifadesiz görünmek iletişimi olumsuz yönde etkiler.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri :

Baş hareketleri, iletişim kurarken başını sallama karşı tarafa seni dinliyorum ve anlamaya çalışıyorum mesajını verir.

Bedensel yakınlık, iletişimde bedensel yakınlık artıkça iletişim olumlu etkilenir.

Dokunma, dokunma iletişimde samimiyeti yansıtır. Ancak dokunmada doğallık ve durumun ve şartların temasa uygun olması önem

taşımaktadır.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 2. Edilgin dinleme:

Bu dinleme türünde sessiz olma ancak karşı tarafa dinlenbildiği mesajını bir

şekilde vermek esastır. Edilgi yani pasif dinlemede karşı tarafa dinlenildiği mesajı uygun bedensel dinleme davranışları ile verilir.

Edilgin dinlemede sessizlik kavramı da önem taşımaktadır. Sessizlik karşı tarafa konuşma olanağı tanıyan güçlü bir unsurdur. Bu sayede karşı tarafa kendini ifade etme fırsatı tanınır.

Edilgin dinlemede başı sallamak, öne doğru eğilmek, gülümsemek, kaşlarını

çatmak gibi bedensel tepkiler kabul ve onay tepkileridir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 2. Edilgin dinleme:

Bunların yanı sıra hı hı, ya sonra gibi kısa kelimeler de onay ve kabul için gösterilen tepkiler arasındadır.

Bazı durumlarda da kişinin konuşmaya devam etmesi için desteklenmesi, yüreklendirilmesi gerekir. Bu süreçte kapı aralayıcı destekler kullanılır.

Bunlar, anlıyorum, doğru mu? Gerçekten mi? Yaaa gibi kelime ya da

ünlemlerdir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 3. Aktif/Etkin dinleme:

Etkin dinleme karşı tarafa onunla ilgilenildiği, duygularının anlaşıldığı ve sorunlarının anlaşılması için çaba sarf edildiği mesajını verir. Bu dinleme

sürecinde empati önemli bir yer tutmaktadır. Etkili dinleyebilmede işbirlikçi olmak önem taşımaktadır.

Karşı tarafa çeşitli sorular sorulmalı, geri bildirimde bulunulmalı, anlamı kavramak için çaba sarf edilmelidir.

Etkin dinlemede esas olan dinleyicinin konuşan kişiyi gerçekten anlamak için

dinlemesidir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 3. Aktif/Etkin dinleme:

Bu süreçte karşı tarafa kendimle değil seninle ilgileniyorum mesajı verilir.

Aktif dinlemenin en önemli özelliği karşı tarafın sorununa çözüm bulmak için değil konuşanı gerçekten yalnızca anlamak için dinlemektir. Burada dinleyici çözüm yolu bulma zorunluluğunda olmadığı için karşı tarafın duygularına daha fazla odaklanabilir.

Aktif dinleme sayesinde örtük olan anlamlar daha iyi bir şekilde açığa çıkar

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 3. Aktif/Etkin dinleme:

Aktif dinlemede izlenmesi gereken yol;

- Dinlenilen kişi anlatımının açık olması için desteklenmeli (ne dediğini tam olarak anlayamadım? Gibi sorular sorulmalı)

- Dinlenilen kişinin söyledikleri zaman zaman kısaca tekrar edilmeli ya da dinleyici tarafından özetlenmeli (demek böyle oldu vb.)

- Dinlenilen kişinin duyguları yansıtılmalı (bu durum seni biraz üzmüş vb.)

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 3. Aktif/Etkin dinleme:

Aktif dinlemenin koşullarına gelindiğinde;

- Aktif dinleme becerisine sahip olmak - Konuşanın beden dilini okumak

- Olayın bütünü ile ilgilenmek

- Aktif dinleme becerilerini uygun durumlarda ve uygun zamanda kullanmak

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 3. Aktif/Etkin dinleme:

Aktif dinlemenin koşullarına gelindiğinde;

- Söyleneni gerçekten duymak istemek

- Aktif dinlemeyi karşı taraf kendini anlatmak istediğinde kullanmak - Konuşana güvenmek

- Aktif dinlemeyi amacına uygun olarak kullanmak

- Konuşanın duygularına saygı duymak ve doğru model olmak

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri : 3. Aktif/Etkin dinleme:

Aktif dinlemenin faydalarına gelindiğinde;

- Duyguların açıkça ifade edilmesini sağlar

- Konuşan kişi değer gördüğünü sevildiğini ve kabul edildiğini hisseder - Konuşan ve dinleyen arasında sıcak bir ilişki gelişir.

- Sorunları çözmek kolaylaşır

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumlu etkileyen dinleme biçimleri :

3. Aktif/Etkin dinleme:

- Gerçek sorunların ortaya çıkması kolaylaşır

- Kişinin özgüveni artar

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

İletişimi olumsuz etkileyen dinleme biçimleri :

İletişimi olumsuz etkileyen dinleme biçimlerinde aslında kişi gerçekten

dinlenilmez. Bu durumda iletişimi olumsuz etkileyen/engelleyen yöntemler kullanılır.

Engelli dinleme, yok sayarak dinleme ya da reddederek dinleme olarak ifade edilebilir.

Anlatılan duruma hemen teşhis koymak, öğüt vermek yargılamak,

etiketlemek, söylediklerini önemsememek gibi bir çok ifade iletişimi olumsuz

etkileyen engeller arasında yer almaktadır. Bu iletişim engellerine ilerleyen

derslerde ayrıntılı bir şekilde yer verilecektir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Konuşma:

İletişim yollarının açık kalmasını sağlayan konuşma günlük hayat içerisinde en çok gerçekleştirilen eylemlerin başında gelmektedir.

İnsanların kendilerini ifade etmek için kullandıkları en yaygın yöntem konuşmadır ve iyi bir dil becerisi gerektirmektedir.

Konuşma, insanın zihnindeki duygu, düşünce ve bilgilerin sözcükler yolu

ile aktarılması sürecidir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Konuşma:

Konuşma iletişim süreçlerindeki kaynağı iletiyi ve kanalı temsil eder.

Konuşma yalnızca duygu ve düşüncelerin karşı tarafa aktarılmasını sağlamaz. Aynı zamanda yeni düşüncelerin oluşmasına da katkıda bulunur.

Konuşmaya ilişkin gelişimsel süreç ortalama olarak okul çağında

tamamlanır. Okul çağındaki bir çocuk dil gelişimini büyük bir oranda tamamlar, tam anlaşılır cümleler kurabilir ve karşı taraftan gelen

mesajları çözebilir.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Konuşmanın nitelikleri ve türleri:

Konuşmanın niteliğini;

- Konuşmanın hızı - Sesin yüksekliği - Sesin kalitesi - Sesin tonu

- Vokal dolgular belirler.

İLETİŞİMDE DİNLEME VE KONUŞMA

Konuşmanın nitelikleri :

Konuşmanın hızı mesajın anlaşılırlığını etkiler. Sesin yüksekliği ise karşı

tarafın duyup anlayabileceği kadar yüksek, ancak rahatsız etmeyecek kadar düşük olmalıdır.

Sesin kalitesi ise ritim, tempo, rezonans gibi artikülasyon özellikleri ile

ilişkilidir ve sesin kalitesi karşı tarafa verilen güven duygusunu etkileyebilir.

Sesin tonu ise doğrudan anlamla ilişkilidir. Aynı cümleyi farklı tonlarda söylediğinizde bambaşka anlamlara gelebilir.

Vokal dolgular ise özellikle günlük yaşamda sözlü iletişimdeki boşlukları

dolduran «hımmm, şey, eee» gibi sözcük ya da ünlemlerdir.

Kaynakça

Er, S. (2017). Çocuklarla İletişimde Dinleme ve Konuşma. Çocuk ve İletişim. Ed.: Neriman Aral.

Vize Yayıncılık, Ankara

Ünal, F. (2014). İletişimi Oluşturan Temel Koşullar ve İletişim Engelleri. Her Yönü ile Okul Öncesi Eğitim – Etkili İletişim. Ed.: Prof. Dr. F. Abide Güngör Aytar. Hedef Cs. Basın Yayın. Ankara.

Dökmen, Ü. 1998. İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık. İstanbul.

Tayfun, R. (2007). Etkili iletişim ve beden dili. Nobel Basım Evi. Ankara.