HERPESVIRIDAE. Prof.Dr.Zafer YAZICI 2019

HERPESVIRIDAE

Prof.Dr.Zafer YAZICI 2019

Takım (Order)

HERPESVİRALES

Aile (Familya) Herpesviridae

[Memeli, kanatlı ve sürüngen]

Aile

Alloherpesviridae [Balık ve kurbağa ]

Aile

Malacoherpesviridae [Kabuklu canlılar]

Aile

HERPESVIRIDAE

α-herpesvirinae

5 Cins

(Varicellovirus, simplexvirus, mardivirus, iltovirus,scutavirus)

β-herpesvirinae

4 cins

(cytomegalovirus, muromegalovirus, proboscivirus, roseolovirus

γ-herpesvirinae

4 cins

(lymphocryptovirus, macavirus, percavirus, rhadinovirus)

Herpesvirus Genel Yapı Özellikleri

Işınsal (Linear), çift iplikçikli (ds) DNA Zarflı (Enveloped)

Ikosahedral Simetrili,

120-250 nm büyüklükte

162 kapsomerden oluşan nükleo kapsid Replikasyon Yeri

Hücre Nükleusu

Glikoprotein(G) Görevi

gB Hücreye giriş, nötralizan antikorların indüklenmesi

gC bağlanma ve hücreden çıkış

gD Penetrasyon ve hücrelerarası yayılma

gE hücrelerarası yayılma

gG Hücreye giriş ve salınma, hücrelerarası yayılma

gH Hücreye giriş ve salınma, hücrelerarası yayılma

gI hücrelerarası yayılma

gK Viral eksositoz ve hücreler arası yayılma

gL gH ile kompleks oluşturur, viral transportta etkili

gM Penetrasyon ve hücrelerarası yayılma

gN Glikoprotein M işlevine yardım

IBR-IPV-IPB

IBR

(infectious bovine rhinotracheitis)

IPV

(infectious pustuler vulvovaginitis)

IPB

(infectious pustuler balanoposthitis)

IBR-IPV-IBP

Sığırlarda

Solunum ve genital sistemlerde çeşitli klinik semptomlarla karakterize

akut ve latent seyirli ülkemizde ve dünyada yaygın bir enfeksiyondur.

IBR-IPV-IBP enfeksiyonu

• bovine herpes virus tip -1 (Sığır Herpes Virus tip 1)

tarafından oluşturulur.

• Etken literatürde BHV-1 veya BoHV-1

Kısaltmaları ile ifade edilir.

BHV-1

Bakteriler ve viruslar tarafından oluşturulan

sığırların solunum sistemi hastalıkları kompleksinde (BRDC/SF)*

BPIV-3, BVDV, BRSV ve BAV ile birlikte yer alan önemli bir viral patojendir.

BRDC:Bovine Respiratory Disease Complex SF:Shipping Fever

ETİYOLOJİ

Familya :Herpesviridae

Subfamilya: alphaherpesvirinae Genus: Varicellovirus

Species:Bovine Herpesvirus tip 1 (BHV-1) .

BHV-1

BHV-1 .1

Solunum Sist- IBR

BHV-1.2

Genital sist IPV-IBV

BHV-1.2a BHV-1.2b

BHV-1.3

Nörolojik sist.

BHV-5

• BHV-1.2a abort oluşturur

• BHV-1.2b abort oluşturmaz

Referans suş : BHV-1 Colorado Keçi herpes virus tip 1

(Caprine Herpes Virus tip-1, CpHV-1) ile yakın antijenik ilişki vardır.

Virus zarflı olduğu için

Eter, kloroform ve asetona duyarlıdır.

%0,5 NaOH;

%1 Klor;

%1 Fenol,

%10 Lugol Iyodin

%1 Amonyum tuzları

%5 Formalin

virusu kısa sürede inaktive eder.

.

Virusun Isı Duyarlılığı 4°C’de ‘1 ay,

56°C’de 21 dakika 37°C’de 10 gün

22°C’de 50 gün de inaktive olur.

-65 °C’ ve altındaki ısılarda çok uzun süre dayanır. Bu yüzden donmuş spermada** en az 1 yıl aktivitesini korur

** Donmu_şsperma -195 °C’ lik sıvı Azot (N) de stoklanır

Hücre kültürlerinde

rahatlıkla üretilip izole edilebilir.

Fötal böbrek,deri, Türbinata

fötal akciğer hücre

Sığır böbrek hücre kültürlerinde karakteristik CPE oluşturarak ürer.

(48-96 saat)

EPİDEMİYOLOJI

Enfeksiyon spektrumu:

Evcil ve vahşi Sığır ve Mandalar.Keçilerde ve az oranda koyunlarda enfeksiyon oluşturur.

Morbidite Oranı

%100

Mortalite Oranı

Düşük, eğer komplikasyonlar oluşursa artış görülür.

Bulaşma Yolları

Aerojen (droplet)

Embriyo transferi ve suni tohumlama

Sekret ve Ekstretler

 Gözyaşı ve burun akıntıları

 uteroservikal akıntılar,

 sperma, gaita, süt

fötal doku ve membranlar

İndirekt yolla

 Yem,su, kullanılan araç ve gereç

Virus Rezervuarı

• Klinik olarak akut enfekte hayvanlar

• Subklinik latent enfekte hayvanlar

• Özellikle latent enfekte hayvanlarda virus stres doğum, nakil aşılama ve kortikostereoid uygulamaları latent virus reaktif hale

geçer.

Doğal enfekte boğalar yaklaşık 600 gün Virusu saçarlar.

SEROPOZİTİF TESPİT EDİLEN BOĞALAR

Virus taşıyıcısı ve virus saçıcısı olabilir !!!!!!!

BHV-1

solunum sistemi mukozalarında hasar meydana getirerek BRDC içinde yer alan bakterilere

(Pasteurealla multicoda, Manheimia haemolytica v.b) predispozisyon hazırlar.

Patogenez ve Patoloji

Giriş yolları

Üst solunum yolu

Genital Kanal

Konjuktiva

Keneler (Arakonakçı)

?

BHV-1 konakçıda yayılması Hücre ile ortak viremi ile olur.

(Cell-assocaited Viremia)

• Virus organizmaya üst solunum ya da genital sistem mukozaları yolu girer ve süratle çoğalmaya başlar.

• Virüs izolasyonu 1. günden itibaren mümkün

Nasal epitellere virusun girişi

FARENKS VE TONSİLLA (Çoğalma Fazı)

Lenfohematojen

yol ile Solunum

sistemine yayılım

Virüs solunum sistemi enfeksiyonunu takiben trigeminal ,

LATENT VİRUS

Stress faktörleri

(Kortikostereoid uygulamaları, nakil, aşırı kalabalık, doğum v.b)

LATENT VİRUSUN REAKTİVASYONU

Trigeminal ganglionun mandibular ve maksillar kolları ile farenks ve burun

boşluğuna Nöral yol Merkezi sinir sistemi

ANSEFALİT

Virusun genital organlar üzerine etkisi direkt dış genital organlar ile ya da enfeksiyona bağlı olarak virusun genital

organlara ulaşması ile olur.

ENDOMETRİTİS

(Nekrotik Karakterli)

GEÇİCİ İNFERTİLİTE

KLİNİK

IBR/IPV-IPB enfeksiyonu subklinik , orta şiddette ya da şiddetli enfeksiyon oluşturabilir.

Aynı sürü içinde solunum sistemi ve genital sistemi formları ender olarak teşhis edilmiştir.

İnkubasyon periyodu 10-20 gün

klinik olarak

1-Solunum sistemi formu (IBR) 2-Genital form (IPV/IPB)

3-Konjunktival form (oküler form) 4- Ensefalomyelit form

1- Solunum sistemi Formu (IBR)

• Morbidite %100, Mortalite %10

• Yüksek Ateş (40.5 ° C-42°C),

• Mukopurulent burun akıntısı (Unilateral ya da bilateral)

• Konjuktivitis

(Unilateral ya da bilateral)

• Salivasyon (Köpüklü ve beyaz)

• Nasal mukozada hiperemi

• (purulent yangıya bağlı mukozalarda krem renkli difterik lezyonlar ile örtülü hemarajik ülserler görülür ve bu kabuk kaldırılırsa alttaki dokuların hipremik

olduğu görülür.Bu nedenle RED NOSE-KIRMIZI BURUN olarak adlandırılır)

• Depresyon, İştahsızlık

• Solunum sayısında artış, solunum güçlüğü (Ağızdan nefes alma) ve kokulu nefes,

• Öksürük (az)

• Trakit, Bronşit ve pnömoni

• Süt veriminde ciddi oranda düşüş

• Bir komplikasyon yoksa hayvanlar 7-10 gün arasında

iyileşir.Ancak yaşamları süresince virusu taşır ve saçarlar (Latentlik)

• Etkilenen hayvanların 10% kadarında vücut kondüsyonunda kayıp gözlenir ve pnömoni devamlıdır.

.

2-Genital Sistem Formu (IPV)

Çiftleşmeden sonra 1-3 gün sonra gelişir.

Akut vakalarda sık işeme ve kuyruk sallama karakteristiktir.

Hafif ateş,Vaginal akıntı

Genital mukozalarda özellikle vulva şişkinlik ve hiperemi görülür.Ayrıca küçük sarımsı- beyaz fibrinöz pustullerde oluşur.Daha sonra bu pustuller birleşir ve ülserleşirler.

Hafif olaylarda iyileşme 2 hafta (10-14 gün ) sürer.

Şiddetli olaylarda en belirgin semptom PROLAPSUS UTERİ dir.

I

IBR enfeksiyonu gebeliğin 4-7 ayları arasında şekillenirse abort vakaları şekillenir.Plesanta çoğunlukla atılama^z.

IPB

1-3 günlük inkubasyon periyodundan sonra görülür.

Hafif ateş

Penis ve prepisyumda şişkinlik ve hiperemi görülür.

Sekonder enfeksiyonlar IPV ye nazaran daha yaygındır.Yara dokusu oluşabilir.

Ejekulasyon ve ereksiyonda sorun şekillenmesi nedeniyle hayvanların doğal aşımda kullanılmalarında ve sperma alınmasında

problemler oluşur.

İyileşme 2 hafta (10-14 gün ) sürer.

Konjunktival Form

• Unilateral ya da bilateral lakrimasyon

• Fotofobi

• Kirpiklerde sertleşme

• Göz kapaklarında ters dönme

• Sekonder bakteriyel enfeksiyonlar ile

Komplikasyon sonucu irin; keratit ve kornea ülserasyonu

• Solunum formu ile görülebilir.

Ensefalomiyelit Formu

• Çok fazla görülen bir form değildir.

• Koordinasyon bozukluğu

• Tremor, dönme ve tökezleme

• Ataksi

• Hastalığın başlangıcından 4 gün sonra koma ve ölüm şekillenir.

.

LATENTLİK

Saha suşu ve attenüe aşıyla primer enfeksiyondan sonra şekillenir.

Viral genom DNA enfeksiyonun

IBR formunda trigeminal ganglionlara IPV/IPB formunda ise sakral ganglionlara

Yerleşir.

Latentlik aynı zamanda tonsiller, lenfoid hücreler ve periferal kan lenfositlerinde de oluşabilir.

Çeşitli stres faktörleri

(Doğum,transport,PI-3 ya da çeşitli solunum sistemi parazitleri ile sekonder enfeksiyonlar,kortizon ya da

kortikosteroid uygulamaları v.b)

sonucu virus tekrar reaktif hale geçer ve enfeksiyon oluşturur.

Latent hayvanların aşılanması vahşi suşun Saçılmasına engel olmaz.

İmmunite

Devamlı bir immunite oluşması enfeksiyonun şiddetine bağlıdır.

Solunum formu daha yüksek , genital formu ise daha düşük immun yanıt oluşturur.

Hücresel ve Humoral immun yanıt oluşur.

Özellikle humoral immuniteden nötralizan antikorlar sorumludur.Ancak bu antikorlar latent enfekte hayvanda reaktivasyona engel olamazlar.

TEŞHİS

Direkt ve İndirekt laboratuvar tanısı önemlidir.

Direkt Teşhis

Hücre kültüründe virus izolasyonu İP

IFA ELİSA

PCR

İndirekt teşhis

Kan ve süt serumlarında spesifik antikorların tespiti önemli.

Serum Nötralizasyon ELISA

AGID HA-HAI

Sağaltım, Koruma ve Mücadele

Tedavisi yok.

Etkili kontrol,mümkünse eradikasyon Aşılama

Aşılama

1- Modifiye canlı virus aşıları 2- İnaktif virus aşıları

3- Kombine ve multivalan Aşılar 4- Marker aşılar

1-Modifiye canlı virus aşıları

• İntranasal ya da intramuskuler yollarla uygulanabilir.Aşıyı takiben 40-96 saat zarfında IFN uyarımına bağlı olarak korunma başlar.

• İnaktive aşılara nazaran daha uzun immunite sağlar.Canlı virus içeren aşılar olmalarından doları gebe hayvanlarda abort riski vardır.

• İntramuskuler aşılar abortif etkilerinden dolayı GEBE HAYVANLARA uygulanmamalıdır.

• Yeni aşılanmış hayvanlar aşılanmamış ve gebe hayvanlarla temas etmemelidir.

• İntranazal aşılar gebe hayvanlarda güvenli olarak kullanılır.

• İntranazal aşılar aynı zamanda aşılamadan sonra 72 saatte solunum yolunda şekillenen enfeksiyona korunma sağlar.

2- İnaktif virus aşıları

• İmmunsupresyona ve aborta neden olmaz.

• Gebe hayvanlarda kullanımı güvenlidir ve intra muskuler olarak uygulanabilir.

• Uzun süre stoklanabilirler.

• İnaktif aşılar Modifiye canlı aşılar gibi etkili değildir.Bu nedenle tekrar

dozlarına ihtiyaç vardır.(Rapel veya booster dose).Bu nedenle yapıldıktan 10- 14 gün sonra ikinci dozu yapılır ve ikinci doz uygulamasından 7-10 gün sonra koruma başlar.

3- Kombine ve Multivalan Aşılar

• Özellikle ABD,Avustralya ve Avrupa ülkelerinde

PI-3 (Parainfluenzavirus-3)

+

BRSV (Bovine Respiratory Synctial Virus)

+

BVD (Bovine Viral Diarrhea Virus)

+

BHV-1 (Bovine Herpesvirus tip-1)

İçeren multivalan aşılar kullanılmaktadır.

4-Marker Aşılar (DIVA)

• BHV-1 ile enfekte hayvanlar yaşam boyu latent kalırlar.Bu nedenler seropozitif tespit edilen hayvanların yaşam boyu taşıyıcı ve

potansiyel enfeksiyon kaynağı olduğu düşünülür.

• Eradikasyon programlarının temeli; aşılanmış hayvanlar ile doğal enfekte hayvanların sürülerde ayırt edilebilmesi ve doğal enfekte

hayvanların bu sürülerden çıkarılması prensibine dayanır.

• Marker aşılar bu prensip için oluşturulmuştur ve şu an ülkemizde ve AB ülkelerinde kullanılmaktadır..

• IBR ile doğal enfekte hayvanlarda hem gB hem de gE ye karşı antikor oluşur ve Yapılan testlerde de anti- gB ve anti -gE pozitif çıkar.

• IBR enfeksiyonuna karşı koruma için yapılan Geleneksel aşılar sonucu sürüdeki tüm hayvanlarda hem gB hem de gE ye karşı antikor oluşur ve Yapılan testlerde de anti- gB ve anti –gE pozitif çıkar.

Bunun sonucu aşılanmış ve doğal enfekte hayvalar sürü içinde ayırt edilemez!!!!!!

Marker Aşılarda kullanılan zayıflatılmış ya da inaktive edilmiş virusun gE genleri çıkartılır.Bu aşılarla aşılanan hayvanlarda

serolojik kontrol yapıldığında Anti –gB POZİTİF

Anti- gE NEGATİF

sonucu hayvanın aşılamadan dolayı

SEROPOZİTİF oluşturduğunu gösterir.

Marker aşı ile yapılan aşılamalar sonunda yapılan kontrollerde aşılanan hayvanlarda

Anti –gB POZİTİF Anti- gE POZİTİF

Şeklinde bir sonuç ise hayvanların DOĞAL ENFEKTE olduğu sonucu verecektir.

Bu hayvanlar eradikasyon programı çerçevesinde ortadan kaldırılır.

SIĞIRLARIN

ÜLSERATİF MEME YANGISI

ENFEKSİYONU/YALANCI LUMPY- SKIN HASTALIĞI

ALLERTON HASTALIĞI BOVINE MAMILLITIS /

PSEUDO-LUMPY SKIN DISESASE

Özellikle laktasyon döneminde, kuruya yeni çıkmış inekler veya yeni doğum yapmış düvelerde, generalize ya da lokal bir enfeksiyon şeklinde görülen, akut seyirli , çoğunlukla meme başında bazen de meme ve deride ülseratif

değişikliklerle karakterize latent seyirli bir enfeksiyondur.

 Allerton hastalığı ve pseudo lumpy-skin hastalığı olarak bilinir.

ETIYOLOJİ

Familya :Herpesviridae

Subfamilya: alphaherpesvirinae Genus: Simplex virus

Species:Bovine Herpesvirus tip 2 (BHV-2)

EPİDEMİYOLOJİ

 Virusun ana konakçıları sığır, Buffalo, Zurafa (Ender)

 Bununla birlikte Koyun ve keçide deneysel oluşturulan enfeksiyonlar mevcuttur.

BULAŞMA

mekanik sağım

subklinik enfekte hayvanlar

stres faktörleri

çevre şartları duyarlılık

 mekanik vektörler

• Enfeksiyon alçak , rutubetli ,ılıman yörelerde özellikle nehir boyları ve yaz aylarında yüksek insidense sahiptir.

KLİNİK

• 5-9 günlük inkübasyon süresi

• Ateş

• Deride aniden görülen birkaç nodül(Yüz,boyun, perineum ve sırtta).Bu formu Psuedo LSD olarak bilinir.

• Meme başında büyük kabarcıklar oluşur, bunlar zamanla büyür ve yayılır , patlar ve kabukları açılır.Şiddetli

vakalarda memenin dokusuda etkilenir.

• Erozyonlar kesin sınırlıdır , ödematöz durumlarını korurlar.

• İyileşmeden sonra nedbe dokusu oluşur ve pigment kayıpları yenilenir.

• Hastalık 10-12 haftaya kadar devam eder.

Ağır seyir durumlarında çoğunlukla iyileşmeyen mastitisler oluşur.

İlk defa enfekte olan sürülerde bütün süt ineklerinin %70-80 ‘i hastalanır.

Nadiren danalarda burun ucunda ,dilde , ağız mukozasında ülserasyonlar görülür.

Enfeksiyon vajina ve vajina mukozasında sınırlı kalır , vajinal akıntı hastalığa eşlik eder.

Süt verimide %10-15 azalma şekillenir.

TEŞHİS VE AYIRICI TEŞHİS

Klinik olarak yalnız şüpheli bir teşhis mümkündür.

Kesin teşhis virüs tespiti ile yapılır.

Ülserler 10-17 gün sonra virüs içerirler.

Materyalin FDB hücre kültürüne

inokulasyonu sonunda virüs izolasyonu yapılabilir.

Vezikül ve içeriklerinden PCR ile teşhis en ideal tanı yöntemidir.

• Serolojik olarak nötralizan antikorlar saptanabilir.

• Serum numunelerinin hastalığın erken döneminde alınması gerekir.

• Ayırıcı teşhiste diğer meme ve meme başı enfeksiyonlar göz önünde bulundurulmalıdır.

İMMÜNOLOJİ VE MÜCADELE

• Sürüden latent enfekte hayvanların çıkarılması.

• Ayırıcı teşhisin dikkatlice yapılması.Özellikle meme lezypnları poxviridae ailesinden bir çok enfeksiyonla karışır.Ayırıcı teşhisde LSD, Cowpox, papillomavirus, şap ve mavidil enfeksiyonlarından ayırtedilmelidirler.

• Enfeksiyonda nötralizan antikorlar çok hızlı oluşur ve kısa bir sürede

Pseudo Lumpy Skin Disease

Lumpy Skin Disease

FELINE (KEDİ ) VIRAL RHINOTRACHEITIS (FVR) Feline Herpes Virus tip 1 (FHV-1)

Kedilerin önemli bir viral enfeksiyonudur.Genellikle doğumu takiben ilk yıl içinde sık görülür. Akut üst solunum yolu enfeksiyonu ile karakterizedir.

Kedilerin üst solunum sistemi enfeksiyon kompleksinde Feline Calicivirus ile ortak enfeksiyonlar oluştururlar.

ETİYOLOJİ

Takım :Herpesvirales Aile:Herpesviridae

Alt aile :Alfaherpesvirinae Cins :Varicellovirus Tür:Felid herpes virus tip 1

• Hastalık birden fazla kedinin bulunduğu evlerde,kedi bakım evlerinde yada hayvan barınaklarında çok daha yaygın olarak görülür.Bu nedenle bulaş direkt temas yolu ile olur.

• Kontamine taşıyıcılar veya aletler virusun indirekt bulaşmasına yardım eder.

• Virus çevrede 24 saat infektive halde kalır.Bu nedenle virusun inkubasyon periyodu kısadır.(24-48 saat, bazı vakalarda 6 gün).

• Infeksiyon sonrası kediler 1 -3 hafta virusu saçmaya devam ederler.

• Enfeksiyonu takiben kediler latent enfekte hale gelirler.

Yaygı olan semptomları

• Aksırık ve öksürük (nöbet şeklinde) başlar.

• Fazla miktarda nasal ve okular akıntı ve köpüklü salivasyon

• Anoreksi ve kilo kaybı

• Konjuktivitis ve rihinitis

• Depresyon

• Benekli korneal ülserler (dendritik ülserlerler) ve kerartitis yaygındır.

• Ender olarak görülen semptomlar

• Abort

• Pnemonie

• Dil üzerinde ve deride ülserler

• Teşhis genel olarak laboratuvar metotları ile yapılır ancak semptomik teşhis

yapılabilmektedir.Özellikle korneada şekillenen dendritik ülserler patognomik olarak kabul ediilir.,

• Tedavisi yoktur.Kornea ve ülserlerin tedavisine itina gösterilmelidir.

• Koruyucu olarak uygulanan üçlü inaktif KOMBİNE (KARMA )aşılar mevcuttur.

• Kombine Aşı : (FCV +FHV+FPV).

• FCV:feline Calicivirus,

• FHV:Feline rhinotracheitis virus (Feline Herpesvirus - 1)

• FPV:Feline Panleukopenia VirUS.

• Kediler ilk 12 haftayı doldurdukları zaman yapılır.(1 ay sonra rapeli yapılır).

[Kediler doğduktan sonra ilk 6-9 hafta içinde aşılandıkları takdirde 12.Hafta tekrar dozu yapılmalıdır.

Aşıların koruma süresi | > 1 yıldır.Ancak her sene tekrar edilmelidir.

KEÇİ HERPES VİRUS ENFEKSİYONU

• Caprine Herpes Virus tip 1 (CpHV-1)

• Keçilerde solunum ve genital sistem enfeksiyonu olarak görülür.Konjuktivitis ve abortlar ile karakterizedir.

• Sığırların IBE/IPV/IPB enfeksiyonuna benzer klinik semptomplar ile karakterizedir.

Genetik ve antijen,k olarak BHV-1 ile ilişkilidir.Sığırlarda enfeksiyonlar oluşturmaktadır.

Etken klasifikasyonu Takım :Herpesvirales

Aile:Herpesviridae Alt aile :Alfaherpesvirinae

Cins :Varicellovirus Tür:Caprine herpes virus tip 1

KÖPEK HERPES VİRUS TİP 1 ENFEKSİYONU Canid Herpes virus tip 1 (CHV-1)

Ender görülen bir viral bir enfeksiyondur.

Özellikle 4 haftadan küçük köpek yavrularında yaygın hemorajiler oluşturan öldürücü bir enfeksiyon olarak kabul edilmektedir.

Etken klasifikasyonu Takım :Herpesvirales

Aile:Herpesviridae Alt aile :Alfaherpesvirinae

Cins :Varicellovirus Tür:Canid herpes virus tip 1

Genelde olgun köpeklerde genital sistem bozuluklarına neden olur. Bu nedenle teşhisinde sıkıntılar olabilmektedir.

Virus orta şiddetli solunum sistemi enfeksiyonlarınada neden olabilir ve köpek respiratorik hastalık kompleksi içinde yer alabilir.

Etkenin bulaşı enfekte hayvanların oral, nasal ve vaginal akıntıları ile virusu saçmaları ile olur.Köpekler gizli enfekte olabilir.

Genel inkubasyon periyodu 3-8 gündür.

Yavru köpeklerde öldürücü formu 1-2 gün sürmektedir.Genelde 1-3 haftalık köpeklerde yavru öldürücüdür.(Bu süre 6 yaşa kadar uzayabilir).Enfeksiyon başladıktan sonra 24 saat

içinde öldürebilir.

Dendritik korneal ülserler, konkuktivitis ve üst solunum sistemi semptomları sık görülür.,

Yavru köpeklerde ağrıdan dolayı sürekli ağlama ,Karın ağrısı, Anoreksi ve solunum güçlüğü

en en belirgin semptomlardır.

4 haftadan küçük yaşlı kçpeklerde hipotermi gelişir ve ölüme sebep olur.

Virus replikasyonu için optimumı ısı 33^oC . Olarak tespit edilmiştir.

Dış genital organlarda ve üst solunum yollarında ısı bu derecedir.

Bu nedenle CHV-1 rahatlıkla replike olur. 4 haftanın altında yaşa sahip köpeklerde hipotalamik termoregulasyon sistemi tam gelişmemiştir. Bu durumda virusun kolaylıkla üremesine yardım

edecek önemli bir faktördür.

Avrupa ülkelerinde inaktif aşı kullanımı vardır.

KISRAKLARIN VİRÜSÜ ABORTUSU (Equine Abortion Virus)

Equine Herpes Virus (EHV-1)

Atlarda EHV-1 enfeksiyonu geçmişte Kısrakların virusu abortusu ve rhinopneumonitisi olarak

biliniyordu.

Son araştırmalarda ise EHV-1 atlarda abortlardan sorumlu olduğu için Equine

Abortion Virus olarak kabul edildi.

Atlarda solunum sistemi enfeksiyonunun ise Equine Herpesvirus tip -4 (EHV-4) tarafından

oluşturulduğu tespit edildi ve bu virus günümüzde Equine rhinopneumonitis virus

olarak kabul edilmektedir.

EHV-1 enfeksiyonu atlarda abortların en önemli nedenlerinden birisidir.

Virus, sikluslu bir enfeksiyona neden olmaktadır.

Virus abortlar dışında

üst solunum yolu hastalığı (rhinopneumonitis) ve

Encephalomyelitise de neden olabilir.

ETİYOLOJİ

Takım : Herpesvirales, Familya.Herpesviridae

Alt familya :Alphaherpesvirinae Genus :Varicellovirus

Sinonim :EHV-1 ya da Equine Abortion Virus Genom : linear çift iplikçikli DNA

İkosahedral simetri, Zarflı

• Virüs serolojik olarak tek tiptir.Ancak Nötralizasyon testleri ile iki alt tipi bulunduğu saptanmıştır. Alt tip 1 çoğunlukla abort

olaylarına , alt tip 2 solunum yolu enfeksiyonlarına neden olur.

• Virüs ETY , hücre kültürü ve deneme hayvanlarında üretilebilmektedir.

• Özellikle tay böbrek hücre kültürleri , tavşan , hamster ve domuz böbrek hücre kültürleri çok duyarlıdır.Üreme esnasında litik

karakterde CPE meydana gelir.

EPİDEMİYOLOJİ

• Enfeksiyon spektrumunda atlar başta olmak üzere tüm tek tırnaklılar yer alır.

• Virusun bulaşmasında en temel yollaran bir tanesi solunum sistemidir. Virüs nakli hayvandan hayvana direkt temas veya kuvvetli öksürme sırasında damlacık enfeksiyonu şeklinde olmaktadır

• Virüs hasta hayvanın tüm sekret ve ekstretleri ile saçılır.

• .Abort olaylarında , virüs kapsayan yavru sıvısı ve fötus da virüsün saçılmasını sağlar.

• Ayrıca ahır personeli , içme suları ve yemler de indirekt olarak virüsün yayılmasında rol oynar.

• Hastalık sağlıklı sürülerde , çoğunlukla subklinik enfekte

hayvanlar yolu ile bulaşır.Bu tür enfekte hayvanlar yaşamları boyunca virüsü saçarak etrafa bulaştırabilir.

PATOGENEZ

Primer virüs çoğalması üst solunum yolu

mukozalarında başlar ve kataral yangı oluşur.

Daha sonra virüs bütün organlara yayılır.

Etken gebe kısrakların uterus

mukozalarında ve korioallontoyik zarda tespit edilebilir.

Genç atlarda üst solunum yolunda yangısal ve erozyonik değişiklikler , akciğer ödemi ve

akciğer dokusunda infiltrasyon görülür

EHV-1 enfeksiyonların bir çoğunda abortlar

gebeliğin geç dönemlerinde şekillenir ve abort olan fetüsler genellikle çok taze görünüşte

olup, otoliz şekillenmemiş ve plesanta bozulmamıştır.

Eğer abort vakaları 6 aydan önce şekillenmiş ise fetusta otoliz belirtileri görülür.Aborte olan fetusta ikterus, vucut boşluklarında

ödemler ve akçiğerde şişme dikkati çeker.

KLİNİK

Genç hayvanlarda :3-10 günlük bir inkübasyon süresi ,ateş (40-41 °C),kataralden

pürülente kadar değişen bir rhinitis, öksürük, faranjit.

Yaşlı hayvanlarda ise hastalığın şekli daha çok subkliniktir.

Gebe kısraklarda gebeliğin geç dönemlerinde (6-10 ay)

abort olayları meydana

gelir.Abort aniden ve hiçbir ön belirti olmadan

şekillenir.Fötus genellikle ölü doğar.Tek kısraklarda genel olarak sporadik olarak

görülen abortlar bazen sürü içinde çok sayıda olabilir (Abortion storm).

Ensefalomyelitis tablosu

sistemik EHV-1

enfeksiyonlarında nadir görülen bir klinik

tablodur.

Ancak son yıllarda ABD

‘de bu klinik tabloda artış şekillenmiştir.

TEŞHİS

• Klinik olarak atlarda abortların

görünmesi teşhise yardımcı olur.Abort olaylarında fötusun durumu teşhis için en büyük yardımcıdır.

• Virüs izolasyonu .(at böbrek, tavşan ,

hamster , domuz böbrek hücre kültürleri kullanılır)

• PCR

• ELISA ve nötralizasyon

TEDAVI VE KORUNMA

• Hijyen tedbirlerinin alınması ve

profilaktik aşı uygulamasıyla yapılır.

• Abort olaylarında kısraklar 3 ay karantinaya alınır.

• Profilaktik olarak doku kültürlerinde

hazırlana modifiye canlı aşılar ve inaktif aşılar kullanılır.

EHV-4

atlarda akut şiddetli solunum sistemi enfeksiyonu oluşturur.

Taylar yaşamlarının ilk birkaç haftasında enfekte olurlar.

Virus kısrak ve tay populasyonlarında

asemptomatik yada subklinik enfeksiyonda oluşturabilir.

Ateş, Anoreksi, seröz nasal akıntı en belirgin semptomlardır.

Korunmada genelde EHV-1 ile kombine hazırlanan aşılar kullanılır.