DERİMDEN SONRA BAHÇE ÜRÜNLERİNDE UYGULANAN İŞLEMLER

DERİMDEN SONRA BAHÇE ÜRÜNLERİNDE UYGULANAN İŞLEMLER

Öğr. Gör. Ozan ZAMBİ

Başarılı bir derim, uygun alet ve ekipmanı kullanmakla sağlanabilir.

Toplama sırasında bu aletler çok dikkatli kullanılmalıdır. Buna gereken özen gösterilmezse çok büyük ekonomik kayıplar başlatılabilir.

Toplama (derim) sırasında meyvelerde yapılabilen zararlanmalar;

Toplama (derim) sırasında meyvelerde yapılabilen zararlanmalar şunlardır:

1.Toplayıcıların el veya tırnaklarından ileri gelen zararlanmalar

Gerektiğinde eldiven kullanılarak zararlanmalar en aza indirilmelidir.

2. Toplama önlükleri ve bahçe kasaları içerisindeki kum, dal kıymıkları, çakıl veya diğer yabancı maddelerden ileri gelen zararlanmalar

Toplamadan önce kullanılan malzemeler gözden

geçirilmelidir. Yabancı maddeler önlük ve kasalardan

mutlaka uzaklaştırılmalıdır.

3. Çarpma ve düşmelerden ileri gelen zararlanmalar

Toplama kapları doldurulurken veya boşaltılırken

meyveler fazla yükseklikten bırakılmamalı ve

dökülmemelidir. Meyveler yavaş yavaş yuvarlanarak

boşaltılmalıdır. Bir yumurtanın kırılmasına yetecek kadar

bir düşme yüksekliği bir portakalı zedeleyebilir. Elma ve

armutlar toplama ve dökme (boşaltma ) sırasında 20 cm

den fazla yükseklikten bırakılmamalıdır.

4. Kasa içindeki kıymık, pürüzler ve çivi uçlarından meydana gelen zararlanmalar

Kasa içleri pürüzsüz kıymıklardan temizlenmiş ve gerektiğinde ince kabuklu meyveler için

kullanılıyorsa kasaların içi yumuşak materyal ile (bez vs.) yüzeyleri astarlanmış olmalıdır.

5. Meyve saplarının yaralayıcı etkisinden ileri gelen zararlanmalar

Meyve saplarını meyveleri yaralayacak kadar kısa kesilmemelidir.

6. Meyvelerdeki makas kesikleri

Meyve sapı dipten kesilirken sap çukurunda herhangi bir yaralanmaya meydan

verilmemelidir. Üzümde salkım sapı daldan makas veya bıçaklarla kesilirken taneler

yaralanmamalıdır.

DERİMDEN SONRA BAHÇE ÜRÜNLERİNDE UYGULANAN İŞLEMLER

Hasat edilen bahçe ürünleri değişik uygulamalardan geçirildikten sonra, hazırlanan standartlara uygun biçimde ambalajlanırlar. Bu uygulamalar şunlardır;

1. Ağartma 2. Yıkama 3. Kurutma

4. Mumlama ve parlatma

1. Ağartma

Geççi portakallar, yeşil rengi ağartmak ve kabukta sarı veya portakal rengi pigmentleri ortaya çıkartmak için özel odalarda etilen ile ağartılırlar.

Sıcaklığın 28-29

C, oransal nemin %85 olduğu özel odalarda bu işlem yapılır.

Muzlarda ve limonlarda da ağartma yapılır.

2. Yıkama

Bahçeden gelen meyveler yürüyen bir bant üzerine dökülerek yıkama kısmından geçirilirler. Böylece meyve üzerinde kalan toz ve kabuklu bitkilerin temizlenmesi sağlanmış olur.

Bu işlem portakal, limon gibi meyvelere uygulandığı gibi, elmalarda da

uygulanmaktadır.

3. Kurutma

Meyveler yıkayıcılardan konveyörlerle kurutuculara götürülür. Sıcak hava üflemeli

kurutuculardan geçen meyvelerde yıkanma nedeniyle oluşan ıslaklıklar giderilmiş olur.

4. Mumlama ve parlatma

Meyvenin yıkanması ve fırçalanması suretiyle temizlenmesi sırasında meyvenin doğal parlaklığı ve kabuğun üzerindeki mumsu tabaka kaybolur (silinir).

Meyveler yıkayıcıdan çıktıktan sonra parlatıcı

uygulamadan geçirilerek meyve kabuğu üzerine ince bir

mum tabakası püskürtülerek uygulanır ve kuru, yumuşak

fırçalarla hafifçe fırçalanırlar. Bu amaçla özel mum veya

parafin bileşikleri kullanılır.

Bu amaçla özel mum veya parafin bileşikleri kullanılır. Ülkemizde bu

amaçla daha çok “Cloroparafin” kullanılmaktadır.

Hasat edilen meyveler ya bu şekilde işlemlerden geçirildikten sonra standartlara uygun

biçimde ambalajlanarak pazarlara veya muhafaza depolarına gönderilirler, ya da elmalarda

olduğu hiçbir işleme tabi tutulmaksızın büyük hacimli tahta sandıklar içinde belli bir süre de

depolanır ve bu süre sonunda depodan çıkarılarak yıkama, ayıklama ve standartların

gerektirdiği işlemlerden geçirilerek pazarlanırlar.

1. Bahçeden gelen armutlar sandıklardan götürücü bantlar üzerine dökülürler,

2. Üzerindeki tozların alınması için hafif fırçalayıcı makineden geçirilirler,

3. Meyveler tasnif masasına gider, 4. Sınıflandırılırlar (boylanırlar), 5. Sandıklanırlar,

6. Etiket ve damgalaması yapılır,

7. Ön soğutmadan geçirilir ve depolanırlar veya pazara

gönderilirler.

1. Yıkamadan geçirilirler (fungusit içeren çözeltilerden geçirilirler), 2. Kurutulurlar,

3. Mumlanırlar, 4. Sınıflandırılırlar, 5. Sandıklanırlar,

6. Etiket ve damgalanırlar,

7. Pazarlara veya depolara gönderilirler.

PAZARLAMADA STANDARDİZASYON

Standardizasyon bir örneklik demektir. Bahçe ürünlerinin

pazarlanmasında tüketiciye sunulan ürünlerde bir örnekliği

sağlamak standartların amaçlarını oluşturmaktadır. Standart ürün

kalite sınıflarına göre ayrı ayrı gruplandırılarak ambalajlanmış ürün

demektir.

Tarım ürünlerinde ve buna bağlı olarak bahçe ürünlerinde standardizasyonu 3 aşamada gerçekleştirmek mümkündür:

1. Genetik yapıda yani tür ve çeşitte standardizasyon 2. Kalitede standardizasyon

3. Ambalajlamada standardizasyon

Bahçe ürünlerinin standardizasyonundan sağlanabilecek yararlar şunlardır:

1. Alışveriş ve siparişi kolaylaştırır.

2. Üreticiyi kaliteli mal üretmeye teşvik eder.

3. Tüketiciyi aldanmaktan korur.

4. Ürünle ilgili endüstrinin, ticaretin ve ihracatın gelişmesini teşvik eder.

5. Ambalaj, istif, nakliye ve muhafaza gibi işlemler kolaylaşır.

6. Üretim maliyeti azalır.

7. Üretici değişik tüketici gruplarına ve pazarlara ürün sunabilme imkanına

kavuşarak ürününü değer fiyata satar, bunun sonucunda her türlü

kültürel önlemi alarak kaliteli ürün yetiştirmeye çalışır.

SARARTMA VE OLGUNLAŞTIRMA

Hasat olumunda toplanan ürünlerin yeme olumuna ulaştırılabilmesi için yapılan işlemlerin her birine olgunlaştırma adı verilmektedir. Bu tür işlemler klimakterik gösteren meyve türlerinde yapılmaktadır.

Klimakterik göstermeyen türlerde meyve kabuğundaki renklenmenin

iyileştirilmesi için yapılan işleme ise sarartma adı verilmekte olup bu

işlem sırasında yalnızca meyve kabuğundaki renklenme değişikliğe

uğramaktadır.

Sarartma işleminin en yaygın olarak kullanıldığı türler turunçgillerdir.

Muz, kivi, avakado, Trabzon hurması gibi türlerde de yapılır.

Sarartma ve olgunlaştırmada benzer tip metodlar uygulanmakta olup bu amaçla değişik kimyasallar uygulanmaktadır. Bunlar;

• Etilen

• Ethrel

• Karpittir.

• Etilen uygulaması yapılacaksa ürünler izole edilmiş bir odaya konur.

• Ürüne niteliğine göre değişebilen dozlarda (500- 2000 ppm), bir gün süreyle etilen uygulaması yapılır.

• Daha sonra kapılar açılarak havalandırılır.

• Kapılar tekrar kapatıldıktan sonra uygulama dozuna bağlı olarak 2-4 günde olgunlaşma veya sarartma meydana gelir.

Etilen Uygulaması

Ethrel uygulaması

• Hazırlanan çözeltiye (100-1000ppm) meyveler bandırıldıktan sonra olgunlaşmaya bırakılır.

• Konsantrasyona bağlı olarak 2-4 günde olgunlaşma ve

sarartma meydana gelir.

• Trabzon hurmalarına ;

• 1000ppm ethrel uygulandığında 2 gün

• 500ppm ethrel uygulandığında 6 gün

• 250ppm ethrel uygulandığında 8-10 günde olgunlaşmanın

olduğu görülmektedir.

Karpit uygulaması

• Uygulama bir odadaki meyvelerin bütününe yapılabileceği gibi her kasa için ayrı ayrı da yapılabilmektedir.

• Genel olarak meyve ağırlığının %0.1-1’i kadar karpit kullanılmaktadır.

• Karpit bir kağıt içerisinde kasalara konularak üzerine birkaç damla su damlatıldıktan sonra hemen kasalar plastik örtülerle kapatılmaktadır.

• Uygulamadan bir gün sonra plastik örtüler kaldırılarak toz haline gelen karpit atılmakta ve havalandırma yapılmaktadır.

• Bu şekilde uygulama yapılmış ürünler birkaç gün içerisinde

olgunlaşmaktadır.

Trabzon hurmalarına ;

• %1 karpit uygulandığında 2 gün

• %0.5 karpit uygulandığında 6 gün

• %0.1 karpit uygulandığında 8-10 gün içinde meyvelerin

olgunlaştığı görülür.

Bu uygulamalarla meyvelerde meydana gelen kayıplar azalır ve pazarlama açısından kolaylık sağlanmış olur.

Hiçbir uygulama yapmadan oda sıcaklığında bekletme ile

meyveler ortalama 1 günde olgunlaşır ve ürün kayıpları %2-

30’a çıkar.