YES~LYURT DOKUMALARI
Yrd. Dop. Serife S E Z G ~
D.E.U.
Gtizel Sanatlar Fakiiltesi TekstU Boliimii IZM-Bu ynzda. Y e ~ i k j w f t a kaybolmaya yicz t u t m gelenelcsel e l dokumacd@mm giiniimiude de
devam
edebilmesi i & ~ y a p h calymalar halckuula bilgiler verilerelc, y6re &dokumacd@~ ta- nthhmktadu.Information is gwen, in this arficle, o n the eforts m a d e
to
secure the survivalof
thetra-
ditional hand weaving today, which tends to disappear-in Ye~ilyurt,
and
the local weaving art i s introducedI. GfRts 'YegUyurt IpekqUlk, Dokumacll~k, El Sanatlan Ko- Mugla bdlgeslnln anUk qagdakl ad1 KARYA operatln" kumlmugtur. 51 iiyesl olan kooperatlf, es- (Carla) Ldl. Bu adin M.O. 3400 ydlannda y6reye !aye dayanan blr dokuma gelenegl olan Yegllyurt'ta gelen kavimln baginda bulunan ve Argos hiikiimdan kaybolmaya ~IIZ tutan el dokumaclhgim can- kral Foreneus'un oZlu olan KAR'dan sonra ortava
-
landmaya cdgmaktadu.~ k h g r s a m h a k t a d u . BBlgenln b i b e n en eskl sa- G h i l m k d e dogal Merle dokunan ve dogd bo- ktnleri: varl~klan
M.O.
3000 y~llanna aJt kahntdar- yalarla boyanan bu bir dokumalar insan saghg1 ve dan anlag~lan Lelegler ve Karlardu. Bu tarlhden son- qevre klrULIgl g6z 6niine almdlgmda genelde bfiy*rakl tiim belgelerde Karya ad1 gbr-ektedir. ilgl g6rmektedir.
Mugla, cografl olarak Ege denizk lle Akdeniz'ln Yegilyurt'ta el dokumachguu canlandirma ~ a - birlegtlgl luyllarda yer a l m a s ~ nedenlyle her 1W denlz l~grnalannln ba$mda yarenin 8nemll hammadde- lnterlandmda egemen olan cok biiy~% uygarklann lerinden bhi olan lpek IpUgI temini Iqln. ipek b6- etklsl altmda kalmlgtx. Dor. Lld. Karla. I-IellenMlk, cekqlllgl ymlden ele a h m q ve beledlyeye ait 5 hek- Roma, Bizans glbl Islam 6n-
cesl uygarhklar Ue daha sonra Selquklu (Mentege) ve Os- manh kiiltWelerl, b8lgeyl ta- rihsel zenglnUk bakunlndan diinyamn safi kbqelertnden blri haline getlrmigtir.
YegUyurt eskl adiyla Pis1 (PJsye), 1952 yllmda beledlye olmugtur. Mugla'ya 14 Mlo- metre uzakhktadu. Niifusu- nun cogu @qLlikle u & q a n Yegtlyurt'ta, el tezgahlanyla yapllan dokumachk son yll- larda yok denecek kadar azal-
Resim 2. Ye~Uyurlgeleneksel dokumalanndan 6mekler
TEKSTILVE MUHENOIS YIL: 8 AY: EYLL~L-ARALIK SAYI:45-46
tarhk blr alana d u t alfarlan dlkllmlgtlr.
Gclcnekscl dokumalara qagdae blr yorumla yalclagan bir flrnia, Yeyilyurt'ta yiln vc pamuk k a n g m ~ , do@ bo- yalarla boyanm~g dokumalarla country t a n i ev teksLtli kol- lelffi~yonu haztrlayarak, yurt- digma pwarlamakladxr. Bdyle girlgimlerle dokumac~llk lek- rar canlanmaya baglam~y.
gpnyler yagl~lardan cl tezgah- l a n n ~ kullanmay~ dgrendik~e, iiretim yapan tezgah sayla arlnugtw (Resim 1L
GeneUikle qlzgill, ve kareli olank ilretilen bu kumaylar, yatak drtilsil, yasclk lulfi, pu- gaf, reyitlt drtfiler ile perde ve ddgemellk olarak kullan~l- maktadu (Reslm 2).
Resim 5. Ye$lyurl'tr~ yBre rn[martslni yansltan blr-Bmek Euln
i@ burada dnlcunan gelenelcsel do kumalwla dirsenrn(S ve haUca agl-
whr. Kiqiik blr etnoyrajjn d- zesi gariinitmhdedir.
2.1. Yeqilyurt'ta Kullamlan El Tezgahlan Yegilyuri'la kullanllan el tezgahlar~ ahgaptlr ve ol- dukqa ilkeldir. Gilciiler pamuk ipligindcn yapllmak- ta, taraklann dfglerl ise katmgtand~r (Restm 3).
Taralc numaralan, 70-80-90-100 dfir. Dokumalarda kullan~lan lpllk nurnaralan ise, 6-8-12-14-20 dlr.
Kumag enlerl dncelerl 50 cm lken bugim 60 cm. ye ylkanlmghr. Dokumalarda kullan~lan iplikler, fzmir.
benlzll ve Mugla'dan temln edllmektedir. Boyama lg- IernlerinIn blr h s m ~ Kmlcabdliik'te yapllmaktadlr.
Aynca Clftlik Kdyunde dogal boyalarla boyanm~g ip- llkler de kullan~lmaktad~r.
2.2. Yqilywt'un Geleneksel Dokumalarl
I
2.2.1. Helali: O h 70 ham lpek % 30 pamuk ipllgl kullandarak, bezayag~ teknlgi ile dokunan kumag~n
mamul en1 50 cm. 2.2.2.
I
Biirtimciik: Atlu ve qdzgilde bilkamla ipek
I
kullan~larak dokunur, luvlr k n w bir gBriin-ti var-
I
dlr.
Aynca ydrcde san ve beyaz ipek kozalanndan elde edllen ipeklerle dokunan qok g k e l ipeldl do- kumalar da yapllmaktadu. Bu dokumalarla
w-
gaflar, b q drtiileri ve gdmlekler yap~ldlg~ be- Ilrtllmektedb.
2.3. Yqilyurt Dokumalan~un Turizm'de Yeri Yegllyurt dokumalan twizm aqsmdan bnem ka- mnmaya baglanngtw. Yaz aylannda Magat ma- hallesinde de dokumachk yapllmakta ve bir all$- verlg merkezi aplmaktad~r. Bu merkezde yore dokumalan pazarlanarak, yerll ve yabanc~ tu- rlstlerce ilgi gdrmektedlr (Reslm 4).
Yegllyurt'ta ylne bahar ve yaz aylannda, ydrenin karekteristlk 6zeIUghe sahlp blr ev, etnografik de- cerl olan yore dokumalanyla ddgenerek, turizrne hlz- met amac~yla halka aplmaktad~r (Resim 5). Kiiqtik blr etnografya miuesl gdriiniimiindekl eve gelenlere, arzu edlllrse mahalli yerneklerde hazulanarak su- nulmaktad~r.
43
3. SONUF ilslup lursal iizellikler h s ~ r . Celmcksel dokulnalar gerek hammadde gcrckse doltuma teknlgi IT renk- Ye~ilyurt'ta d o l c u ~ n a c ~ l ~ g ~ n geligcrek devam edc-
lcriyle ozclliklc bu tam uygundurlar.
bilmesi icin, dnccliklc ydrc karekterinln yozlashnl-
lerine vb. sathk lcaltn~nal~, shnda~rllzasyona *el-
EKINCI. OKTAY. Yasaym Mugla. Nurn~lnc Milccllil- likle bu nolchlarcla u l a y l m a l ~ d ~ r .
hanesi. Eyliil 1985, 1st.
"Country" Tarz~: SanaCIn birqok dallnda, Br-
1967 MUGLA ILYIL1,IGI. 1968 Ankara.
negin, mimariden, mWige, milzlklcn tekslil sa-
natlanna. giyim kusama katlar etklsinl giistertm b u ELLE. 18 Scptrtnbcr 1989. No -2280, Parls
