1) OBEZİTE Nedir? Obezite, insan ömrünü kısaltan ve insanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak tanımlanabilir

(1)

OBEZİT

OBEZİT Programlarında Çalışacak Profesyoneller İçin Hazırlanmıştır.

1) OBEZİTE Nedir?

Obezite, insan ömrünü kısaltan ve insanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak tanımlanabilir. Yapılan araştırmalara göre; obezite özellikle son 20 yılda, bütün dünyada süratle artmakta ve bir salgın hastalık gibi yayılmaktadır. Bu salgından ülkemiz de etkilenmektedir. Kadın nüfusumuzun yaklaşık üçte biri, erkek nüfusumuzun da yaklaşık beşte biri obezdir.

Davranışları modifiye etmeye yönelik yöntemler uzun süredir obezite tedavisinde etkili olarak kullanılmaktadır. Bu amaca yönelik uygulanan ilk programlar yaklaşık 30 yıl öncesine dayanmaktadır. Bu yaklaşım önce davranış modifikasyonu olarak adlandırılmış, zamanla aynı yöntem için davranış tedavisi terimi kullanılmaya başlanmıştır. Son yıllarda ise düşünce yapısı, tutum ve duyguları da kapsayacak şekilde bilişsel (kognitif) davranış tedavisi terimi benimsenmiştir. Bu yaklaşımların ortak amacı yaşam tarzında değişim sağlayacak yeme ve egzersiz değişikliğinin geliştirilmesidir. Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsünün (NIH) obezite konusu ile ilgili önerilerinde obezite tedavisinde birinci ve en önemli adımın yaşam tarzı değişikliği olduğu belirtilmektedir.

Obezite; genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu, boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır.

Genel olarak obeziteye neden olan etmenler;

a) Yaş (İlerleyen yaşlarda obezite görülme sıklığı artar)

b) Cinsiyet (Kadınlarda obezite görülme sıklığı erkeklere göre daha fazladır) c) Sosyo-kültürel etmenler

d) Eğitim düzeyi ve gelir durumu (Gelişmiş ülkelerde ve gelir düzeyi yüksek bireylerde obezite görülme sıklığı artar)

e) Medeni durum (Evlilik sonrası dönemde obezite görülme sıklığı artar) f) Hormonal ve metabolik etmenler

g) Genetik etmenler h) Hareket yetersizliği

i) Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları

j) Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama k) Sigara kullanım durumu

l) Alkol tüketim durumu m) Kullanılan bazı ilaçlar

İlerleyen yaşlarda ''bazal metabolik hız'' (BMH) yavaşlamakta, enerji harcaması azalmaktadır. Diyetle enerji alımı sınırlandırılmazsa vücut ağırlığında da artış görülmektedir.

Obezitenin yol açtığı sorunlara baktığımızda;

(2)

 Kalp-Damar Sistemi Yüksek tansiyon

 Koroner kalp hastalığı

 Serebrovasküler hastalık

 Varikoz venler

 Derin ven trombozu

 Solunum Sistemi Solunum güçlüğü

 Uykuya bağlı hipoventilasyon

 Uyku apnesi

 Obezite hipoventilasyon sendromu

 Sindirim Sistemi Hiatus hernia

 Safra taşları

 Yağlı karaciğer ve siroz

 Kolorektal kanser

 Metabolik Dislipidemi

 İnsülin direnci

 Tip 2 Diabetes Mellitus

 Hiperürisemi

 Hareket Sistemi Osteoartrit

 Sinir sıkışması

 Böbrekler Proteinüri

 Horman Sistemi Artmış adrenokortikal aktivite

 Meme kanseri

 Polikistik over sendromu

 Üreme ve İdar Sistemi Endometriyal kanser

 Prostat kanseri

 Stress inkontinansı

 Deri Akontozis nigrikans

 Lenfödem

 Ter döküntüleridir.

(3)

2) PROGRAM HAKKINDA

OBEZİT bir KARMA Terapidir.

1.1 OBEZİT Programı

OBEZİT Programında uluslararası benzer çalışmalardan esinlenerek karma bir program hazırlandı.

Hiç kimse tek başına zayıflayıp kilosunu koruyamaz. Bilinç, bilinçaltı, davranış, çevre ve sosyal değişimler şarttır. Bu sebeple Aşağıdaki yapılandırılmış sistem mimarisi kullanılmaktadır.

 Modül 1 - Programa Kayıt Ve Ön Tarama

 Modül 2 - Sağlık Taraması

 Modül 3 - Eğitimler - Bilinç Değişimi

 Modül 4 - Planlamalar - Davranış Değişimi

 Modül 5 - Hedef Kiloya Ulaşma

 Modül 6 - Hedef Kiloyu Koruma Ve Stabilleşme

OBEZİT Merkezinde kişilerin önce bireysel bilgilendirme ve eğitimleri yapılır. Sağlık görevlisi, diyetisyen ve psikologlar ile çalışmaları, arkasından çok kapsamlı bir tıbbi tarama ile bilinen veya bilinmeyen her türlü hastalık, metabolizma, genetik ve bilişsel hastalıklarının tespiti yapılır. Gerekli olan tedavilerin yaptırılması ile hastaların bundan sonra etkin bir aile hekimi gibi birinci tıbbi danışma merkezi olunması, sonrasında bilinç ve bilinçaltı değişimi ile davranış değişimlerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Arkasından hedef kilonun yakalanması ve sonrasında bu yakalanan kilonun korunması, gerekiyorsa yeni hedef kilo tespiti ve tekrar modüler sistemle yeni hedef kilonun yakalanması ve verilmesi yapılmaktadır.

Amacımız sadece kilo verdirmek değil, sağlıklı yaşam ve beslenmeyi bir alışkanlık ve yaşamsal davranış haline getirmek, verilen kiloların da kesinlikle geri alınmamasını sağlamaktır.

1.2 Merkezde Yapılacak İşlem, Görüşme Konuları Ve Formlar

Obezit Programı Sistem Mühendisliği Yöntemleri ile yapılandırılmış özel bir akış ve altyaspıya sahip bir programdır. Prıogramda yapısallığı ve standartları bozmamak için her konu ve görüşme için formlar hazırlanmış ve bunlar üzerinden programın başarısı, gidişatı ve raporlanması sağlanmaktadır. Genel formlar aşağıda görülmektedir. Bunlar modüllere göre tekrar ve uygulamalara sahip formlardır. Programda bilinçli olarak bazı form içerikleri ve formlar tekrar edilmiş ve pekiştirme amaçlanmıştır.

 Form H1 Obezite Merkezi Bilgilendirme Konuları ve Kontrol Listesi

 Form H2 Obezit Sözleşmesi

(4)

 Form H3 Obezite aydınlatılmış onam (hasta rıza) formu

 Form H4 Obezite Merkezi İlk Görüşme Randevuları Bilgilendirme Formu

 Form H5 Ev Ödevleri Kontrol Listesi

 Form H6 Ev Ödevleri Bilgilendirme Formu

 Form H7 Ev Ödevleri Teslim Alma Kontrol Listesi

 Form H9 Modül 2 Konsültasyon Randevuları

 Form H10 Konsültasyon Randevuları Bilgilendirme Formu

 Form H11 Konsültasyon Sonuçları Kayıt Formu

 Form H12 Ödev Haftalık Besin Tüketimi, Stres Durumu ve Aktivite Kaydı ve Takibi Formu (Ev Ödevi)

 Form A 1 Başvuru ve Kayıt Formu

 Form A 2 Grup Oluşturma ve Uyum Yüzdesi Formu (Puantajlı)

 Form A 3 Kilo Sorunu Öyküsü, Şu Anki Durumu ve Hedefleri Değerlendirme Formu

 Form A 4 Hastalık ve Alışkanlık Sorgulaması Formu

 Form A 5 Kötü Beslenme Skalası Formu (Puantajlı)

 Form A 6 Ortalama Fiziksel Aktivite ve MET Değeri Formu (Puantajlı)

 Form A 7 Genel Sunuş ve Özgeçmiş Değerlendirmesi Formu

 Form A 8 Kilo Kaydı ve Takibi Formu (Puantajlı)

 Form A 9 Grup Kilo Kaydı ve Takibi Formu (Puantajlı)

 Form D 1 Beslenme Alışkanlıkları Değerlendirme ve Takibi Formu (Puantajlı)

 Form D 2 Yemek Yeme Stili Tayini ve Takibi Formu (Puantajlı)

 Form D 3 Kilo Kaybının Önündeki Engeller ve Takibi Formu (Puantajlı)

 Form P 1 Kisilik Değerlendirmesi (Puantajlı ve Sonuçlu)

 Form P 2 Beck Depresyon Ölçeği ve Takibi Formu (Puantajlı ve Sonuçlu)

 Form P 3 Beden Algısı Değerlendirme ve Takibi Formu (Puantajlı)

 Form P 4 Arzulanan Kilo Değerlendirmesi Formu

 Form P 5 Kendinizle İlgili 10 İstek Formu

 Form PM5-1 Kilo Koruma Planı Formu

 Form PM6-1 Kilo Sabitleme ve Koruma Bilgileri Formu 1.3 Hastaya Verilecek Ev Ödevleri

Hastalarda hem kişisel hem de çevresel davranış ve sosyal değişimler gerçekleştirilmesi amacı ile bir çok ev ödevi ve sorumluluklar verilmektedir. Bunlar aşağıda verilmiştir.

 Hedef belirleme

 Yediklerini kaydetme (anında kayıt etmesi, not etmesi hangi oda da yemek yediğini belirtmesi)

(5)

 Gün içerisin de aşırı yediğinizi düşündüğünüz yiyeceklerin yanına not edilmesi farklı bir işaretle belirtilmesi

 Günlük kalori miktarının hesaplanması

 Duygu ve düşüncelerin not edilmesi

 Gün içerisinde hangi duydu durumundaysanız (mutlu üzgün karmsar öfkeli )buna göre saptama yaparak az mı çok mu yemek yediğinizin belirlenmesi

 Daha fazla hareket edecek işlere yönelinmesi

 Koyduğunuz hedeflere ne derece ulaşabildiğinizin saptanması

 Hastanın kendisini yargıladığı katı ölçülerle başkalarını da yargılayıp yargılamayacağı üzerinde düşünmesi

 Kendini olumsuz olarak damgalamasının durdurulması (dur düşün yap tekniği ile)

2 Modül 1

2.1 MODÜL 1 - PROGRAMA KAYIT VE ÖN TARAMA

Bu modülde programa ön kayıt yaptırılır ve gereken ön bilgiler verilir. Sonrasında "Sağlık Görevlisi", "Diyetisyen" ve "Psikolog" ile bireysel görüşme ve ön taramalar yapılır.

2.1.1 Başvuru Ve Kayıt

Obezit merkezinde kişiye uygulanacak olan tedavilerin başında kişilerin dosyalarının oluşumu ve için başvuru ve kayıt gelir. Kişilere geçici bir süre için kilo verdirmeyi değil, yaşamı boyunca verdiği kiloları koruyabilmek için gerekli özel tedavi, teknik ve becerilerinin neler olduğunun ayrıntılıolarak anlatılacağı halkla ilişkilerde, kişinin artık merkeze aidiyet duyan bir birey olduğunu, Başvurusu ve kayıtı ile tasdik ettikten sonra, ölçümlerinin yapılması ve beslenme alışkanlıkları formunun doldurulması gelecektir. Bu aşamada hastaların tam olarak bilgilendirilmesi ve bu farklı yöntem karşısında yılgınlığa düşmemesi sağlanmalıdır. Zira bu başvuruyu yapıp programa devam etmezler ise bu ilk aşama başarısızlığı olarak nitelenecektir.

2.1.2 Bireyin Obezite Merkezinin İşleyişi, Uyması Gereken Kurallar Konusunda Bilgilendirilmesi

OBEZİT Merkezinde DANIŞANLARIN ilk başvurusunda burada uygulanan FARKLI yöntem konusunda detaylı bilgilendirme yapılır.

OBEZİT Programı klasik hekim-sağlık çalışanı-hasta ilişkisinden farklı bir yöntemdir.

Klasik yöntemde BUYURGAN veya DANIŞMAN Sağlıkcılık yaygın iken, OBEZİT Sisteminde YOLDAŞ Sağlıkcılık temel uygulamadır.

Bu sebeple ilk etapta GÜÇLÜ bir Hasta Kayıt ve Danışma Birimi ile Etkin Halkla İlişkiler ve Koordinasyon Birimi vardır.

(6)

Bu birimler DANIŞANLAR ile ilk görüşmelerde Yoldaş Hekimlik değişimine adaptasyon için hastaları detaylı bilgilendirmeli ve aşağıdaki konularda bilgilendirme ve takip yapılmalıdır.

Bunla beraber bu merkezde program katılan hastaların bundan sonra her türlü sağlık danışmanlığının, obezite ile ilgili olsun olmasın tüm sağlık problem ve isteklerinin bu merkez tarafından destekleneceği anlatılmalıdır. Obezit progamındaki bir hastanın diş absesi olsa randevusunun buradan ayarlanacağı, başka bir sağlık problemi olsa buradan randevu alınarak takip edileceği ve destek verileceği bildirilmelidir.

2.1.2.1 Form H1 Obezite Merkezi Bilgilendirme Konuları Ve Kontrol Listesi

Merkez ile ilgili merkezin işleyişi, uyulması gereken kurallar, başvuru şartları ve yapılan ölçüm ve hesaplamalar ile ilgili detaylı bilgilendirme yapılır.

2.1.2.1.1 Obezite Merkezinin İşleyişi

Hastalara aşağıdaki bilgiler oldukça detaylı olarak verilmeli ve çalışanlar isim ve ünvan olarak rolleri ve görevleri ile birlikte anlatılmalıdır. Merkez ve Bağlı Çalışanları Listesi;

 Merkez Sorumlusu

 Halkla İlişkiler Uzmanı

 Hasta Kayıt ve Danışma

 Sağlık Görevlisi

 Diyetisyen

 Psikolog

 Daimi Konsultanlar

 Dahiliye

 Kardiyoloji

 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

 Psikiyatri

 Genel Cerrahi

 İhtiyaç Halinde Konsultanlar

 Endokrin

 Ortopedist

 Kadın Doğum Uzmanı

 Dermatolog

 Nöroloji

 Üroloji

 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları

 Diğer

(7)

Merkez bir bütün halinde ve ünite olarak işlemelidir. Obezite Merkezi toplu bir mekan halinde bir arada bulunmalıdır.

Bu mekanda çalışanların odalarına ek olarak bir adet 20 kişilik toplantı solunu bulunmalı ve bu salonda kolçaklı oturma sandalyeleri ve bir sunum masası olmalıdır.

Bu toplantı odası grup eğitimlerinde kullanılmak üzere sıralı düzende veya U düzende şekillendirilebilir olmalıdır. Burada uzmanlar tarafından görsel destekli sunumlar ve eğitimler yapılacak ve kişilere eğitim sonrası değerlendirme anketleri uygulanmalıdır.

Bu sebeple sunum masasında bir bilgisayar ve buna bağlı projektör ve sunum perdesi olmalıdır.

Sunum odasının dışında 20 kişilik daire şeklinde oturmalı aktivite ve grup terapileri odası olmalıdır. Grup terapileri odası aynı samanda aktivite ve egzersiz eğitim salonu olarak ta kullanılmalıdır. Şartlar mümkün olduğu takdirde bir adet ayrıca egzersiz ve çalışma odası olması daha da faydalı olacaktır.

Obezit Merkezinin yapısal olarak minimum gereklilikleri;

(8)

2.1.2.1.2 Merkezde Yapılacaklar Merkezde başlangıçta yapılacaklar

 Tüm hastaları kan tahlili sonuçlarına göre alanında uzman doktorlar tarafından ön muayeneye almak.

 Obezite dışında başka hastalıkları varsa ilgili bölümlerce tedavi edilmesini sağlamak.

 Vücut ağırlığı ve boy uzunluğunu ölçmek ve değerlendirmek.

 Tüm hastaların beden kitle indeksini hesaplamak ve değerlendirmek.

 Bel çevresini ölçmek ve bel kalça oranını tespit etmek ve değerlendirmek.

 Biyoempedans yöntemi ile metabolik yaş tespiti yapmak

 Vücut yağ bileşimini biyoelektrik impedans yöntemiyle analiz etmek.

 İç organlar ve karın bölgesindeki yağlanmayı biyoelektrik impedans yöntemiyle analiz etmek.

(9)

 Bazal metabolizma hızını hesaplamak

 Hastalara düzenli olarak obezite ve sağlıklı beslenme konularında eğitim vermek.

6 Modülde yapılacaklar

Modüller Süre Aktiviteler

Modül 1 - Programa Kayıt Ve Ön Tarama 1 Hafta 5 görüşme

Modül 2 - Sağlık Taraması 1 Hafta 2 görüşme, 5 uzman randevusu Modül 3 - Eğitimler - Bilinç Değişimi 2 Hafta 2 hafta boyunca 10 grup toplantısı Modül 4 - Planlamalar - Davranış Değişimi 8 Hafta 2 ay boyunca her hafta 3 grup

toplantısı Modül 5 - Hedef Kiloya Ulaşma 20

Hafta

5 ay boyunca 15 günde bir 3 grup toplantısı

Modül 6 - Hedef Kiloyu Koruma Ve Stabilleşme

16 Hafta

4 ay boyunca ayda bir grup toplantısı

2.1.2.1.3 Merkezde Uyulması Gereken Kurallar Hastanın Sorumlulukları

 Beslenme alışkanlıkları formunu eksiksiz ve doğru cevaplar vererek doldurmak.

 Besin tüketim kaydını ilgililerce bellenen süre içerisinde eksiksiz ve doğru cevaplar vererek doldurmak.

 Fiziksel aktivite kaydını ilgililerce bellenen süre içerisinde eksiksiz ve doğru cevaplar vererek doldurmak.

 Obezite ve sağlıklı beslenme konularında verilecek olan eğitimlerin hepsine düzenli ve tam olarak katılmak.

 Bireye özgü hazırlanan diyet ve egzersiz programına tam ve doğru olarak uymak.

 Randevulara zamanında gelmek.

 Obezite merkezinde çalışan ilgililere ve doldurulan formlara verilen bütün cevaplarda samimi ve gerçekçi (dürüst) olmak

2.1.2.1.4 Obezite Merkezine Başvuru Şartları

Kontrolden geçmek isteyen herkes obezite merkezine başvurabilir. Beden kitle indeksi 30 ve üstünde olan herkes kendi rızasıyla obezite programına dahil edilebilir.

(10)

2.1.2.1.5 Merkezimizde Yapılan Ölçümler

 Metabolizma Yaşı

 Vücut Ağırlığı (kg)

 Vücut Yağ Kitlesi Ağırlığı (<%10-%10*20->%20)

 Vücut Su Kitlesi Ağırlığı (<%55-%55*66->%66)

 Vücut Kemik Kitlesi Ağırlığı

 Vücüt Kas Kitlesi Ağırlığı

 Bel/Kalça Oranı (<0.75 - 0.75-0.85 - >0.85)

 Bel Çevresi (cm)

 Kalça Çevresi (cm)

 Beden Kitle İndeksi (BKI) (kg/m²) (<19-19*24-24*30-30*40-40*50->50)

 Ortalama T/A (mm Hg)

 Ortalama Nabız (sayı/dakika)

 Bazal Enerji İhtiyacı (Harris-Benedict Formülü)

 Erkek: BMH=66,5 + (13.75 x kg) + (5 x boy) – (6.77 x yaş)

 Kadın: BMH=655,1 + (9.56 x kg) + (1.85 x boy) – (4.67 x yaş)

 Günlük Enerji İhtiyacı

 Erkek: BMH*1.25

 Kadın: BMH*1.25

 Bazal+MET Enerji İhtiyacı

 Erkek: BMH+MET

 Kadın: BMH+MET

2.1.2.2 Form H2 Obezit Sözleşmesi

OBEZİT Programı modüler bir uygulama ve bir SİSTEM TEORİSİDİR.

Başından sonuna kadar elastisite ve plastisitesi olan bir SİSTEM uygulamasıdır. Bu sayede kişiye özel ve gruba özel, kısaltılmış ve uzatılmış uygulamalar geliştirme ilişkileri detaylı bir şekilde kurulmuştur. Burada program koordinatörleri ve modül çalışanlarının tam sistemli bir entegrasyonu başarı getirmektedir. Bu sebeple kişilerin buradaki SİSTEM TEORİSİNE eksiksiz ve TAM uymaları gerekmektedir. Sistemin elastisitesi ve plastisitesi kişilerin özel durumları veya isteklerine engel oluşturmayacak şekilde planlanmıştır. Ancak bu esneklik kontrol altında olmalı ve sistem yönetmelidir. Burada sistemden çıkan kişiler istedikleri anda istedikleri modül veya görüşmeyi yürütmeyi planlayamazlar. Bu durumda hem program başarısı kalmaz, hem de merkezin işleyişinde ciddi aksama ve tartışmalar doğar.

Sağlık hakkının evrensel ve anayasal bir hak olması sebebi ile hasta veya danışanların herhangi bir sağlık hizmeti talebi hiç bir zaman geri çevrilemez. Hasta talebi halinde hangi tür bir problem veya sorun olursa olsun sağlık çalışanı o hizmeti vermek zorundadır.

(11)

Ancak; OBEZİT Merkezi bir süregen program olduğu için, modüler sırayı bozman veya verilen ödev ve sorumlulukları yerine getirmeyen bir kişinin programa devam etmek istemesi veya kendi talebine göre modül geçmesi, atlaması, devam etmemesi veya uyumsuzluğu program akışından vazgeçtiği anlamına gelmektedir. Bu sebeple de programa başlamadan önce DANIŞANLAR önce sözlü bilgilendirilmekte ve Modül 2 sonunda ıslak imzalı beyanı ile bunun teyidi istenmektedir.

2.1.2.2.1 Obezit Sözleşmesinin Sözlü Kabulu (FORM 2-Obe: Zi: T Sözleşmesi) 1- TARAFLAR

a- ... Hastanesi / Merkezi.

b-Obezite merkezine başvuran hasta.

2-OBEZİTE MERKEZİNE BAŞVURABİLME ŞARTLARI Kontrolden geçmek isteyen herkes obezite merkezine başvurabilir.

3-OBEZİTE PROGRAMINA KABUL ŞARTLARI

Beden kitle indeksi 30 ve üstünde olan herkes kendi rızasıyla obezite programına dahil edilebilir.

4- GÖREV VE SORUMLULUKLAR

4.a- ... Hastanesi / Merkezi’nin Görev ve Sorumlulukları

4.a.1-Tüm hastaları kan tahlili sonuçlarına göre alanında uzman doktorlar tarafından ön muayeneye almak.

4.a.2-Obezite dışında başka hastalıkları varsa ilgili bölümlerce tedavi edilmesini sağlamak.

4.a.3-Vücut ağırlığı ve boy uzunluğunu ölçmek ve değerlendirmek.

4.a.4-Tüm hastaların beden kitle indeksini hesaplamak ve değerlendirmek.

4.a.5-Bel çevresini ölçmek ve bel kalça oranını tespit etmek ve değerlendirmek.

4.a.6-Biyoempedans yöntemi ile metabolik yaş tespiti yapmak

4.a.7-Vücut yağ bileşimini biyoelektrik impedans yöntemiyle analiz etmek.

4.a.8- İç organlar ve karın bölgesindeki yağlanmayı biyoelektrik impedans yöntemiyle analiz etmek.

(12)

4.a.10-Hastalara düzenli olarak obezite ve sağlıklı beslenme konularında eğitim vermek.

4.b- Hastanın Sorumlulukları

4.b.1-Beslenme alışkanlıkları formunu eksiksiz ve doğru cevaplar vererek doldurmak.

4.b.2-Besin tüketim kaydını ilgililerce bellenen süre içerisinde eksiksiz ve doğru cevaplar vererek doldurmak.

4.b.3-Fiziksel aktivite kaydını ilgililerce bellenen süre içerisinde eksiksiz ve doğru cevaplar vererek doldurmak.

4.b.4-Obezite ve sağlıklı beslenme konularında verilecek olan eğitimlerin hepsine düzenli ve tam olarak katılmak.

4.b.5-Bireye özgü hazırlanan diyet ve egzersiz programına tam ve doğru olarak uymak.

4.b.6-Randevulara zamanında gelmek.

4.b.7- Obezite merkezinde çalışan ilgililere ve doldurulan formlara verilen bütün cevaplarda samimi ve gerçekçi(dürüst) olmak

5-CERRAHİ OPERASYON

Obezite merkezine başvuran hastalar istenilen zamanda istenilen kiloya inemediklerinde tedavinin bir parçası olarak cerrahi zayıflama yöntemlerinden Genel Cerrahi uzmanlarının uygun gördüğü ve hastanın onayının alındığı zayıflama operasyonunu olma hakkına sahiptir.

6- GİZLİLİK

Bu sözleşme ... Hastanesi / Merkezi ile obezite merkezine başvuran hastalar arasında olup hiçbir şekilde hastalara ait bilgiler 3. şahıslara bildirilmez ve dağıtılmaz.

7-FESİH

7.a-Fesih Hakkı

... Hastanesi / Merkezi ve program dahilindeki hastalar bu sözleşmeyi karşı tarafa bildirerek tek taraflı fesih etme hakkına sahiptir.

7.b-Sözleşmenin fesih olma durumları:

7.b.1-Hastanın beslenme alışkanlıkları formunu eksik veya yanlış cevaplar vererek doldurması.

(13)

7.b.2-Hastanın besin tüketim kaydını istenilen gün kadar tutmaması veya eksik ve yanlış cevaplar vererek doldurması

7.b.3-Hastanın fiziksel aktivite kaydını istenilen gün kadar tutmaması veya eksik ve yanlış cevaplar vererek doldurması

7.b.4-Obezite ve sağlıklı beslenme konularında verilecek olan eğitimlerin hepsine düzenli olarak katılmaması(Zorunlu haller karşısında önceden kuruma bilgilendirme yapan hastalar bu kapsam dışında tutulacaktır).

7.b.5-Hastaya özgü verilen ev ödevlerini tam ve doğru olarak yapmaması.

7.b.6-Bireye özgü hazırlanan diyet ve egzersiz programına uymaması.

7.b.7-Randevulara zamanında gelmemesi (Zorunlu haller karşısında önceden kuruma bilgilendirme yapan hastalar bu kapsam dışında tutulacaktır).

2.1.2.3 Form H3 Obezite Aydınlatılmış Onam (hasta Rıza) Formu

OBEZİT Merkezinde yapılan işlemler, akışlar, tıbbı işlem ve öneriler ile tüm tıbbi beklentilerin ve risklerin DANIŞANLARA açıkca anlatıldığı ve karşılıklı mutabakat yapıldığı bir onam alınır.

2.1.2.4 Form H4 Obezite Merkezi İlk Görüşme Randevuları Bilgilendirme Formu OBEZİT Merkezinde "Hasta Kayıt ve Halkla İlişkiler" bilgilendirmeleri yapıp onayları sözlü olarak aldıktan sonra kişilerin merkezin hastası olarak anılması üzerinde anlaşır.

Sonra bu hasta ile ilgili olarak "Sağlık Görevlisi", "Diyetisyen" ve "Psikolog" ile bireysel görüşme randevularını ayarlar. Bu bireysel görüşmelerin 1 hafta içinde tamamlanması gerektiği, bu görüşmelerin içeriğinin neler olacağı, bu görüşmeler esnasında halkla ilişkiler ile temasa geçmekten çekinmemeleri gerektiği bildirilir.

Hastaya randevuları içeren bir bilgilendirme formu verilir.

2.1.2.5 Form H5 Ev Ödevleri Kontrol Listesi

Hastalar bireysel görüşmeleri yaparken kendilerine bazı ev ödevleri anlatılacaktır.

Bireysel görüşmeler sonrasında halkla ilişkiler tarafından ev ödevlerinin kişiler tarafından alındığı ve anlaşıldığından emin olunması için kontrol formları doldurulur ve kayıt altına alınır.

2.1.2.6 Form H6 Ev Ödevleri Bilgilendirme Formu

Hastalara ev ödevlerinin verildiği, kişilerin bunları nasıl yapacağının ve sürecinin tam

(14)

ödevlerini ne zaman getireceği ve ne yapacağı bu belgede hastaya yazılı olarak teslim edilir.

2.1.2.7 Form H7 Ev Ödevleri Teslim Alma Kontrol Listesi

Ev ödevleri teslim zamanı geldiğinde bunların tam ve eksiksiz gelip gelmediğini gösteren kayıtlar alınır.

2.1.2.8 Form H9 Modül 2 Konsültasyon Randevuları

Bireysel görüşmeler tamamlandıktan sonra hastaların uzman hekimlere gönderilmesi için randevular gün ve saat olarak ayarlanır.

2.1.2.9 Form H10 Konsültasyon Randevuları Bilgilendirme Formu

Bu konsultasyonlaarın neler olduğu, hyangi gün ve saate olduğunu ve bu konsultasyonlarda neler yapılması veya merkez tarafından talep edildiğini içerne bilgilerinde bulunduğu bilgilendirme formu çıktı olarak hastaya teslim edilir.

2.1.2.10 Form H11 Konsültasyon Sonuçları Kayıt Formu

Uzman hekimlerden dönem konsultasyon sonuçları kişilerin programa devam onayı alıp alamadıkları detayı ile bilikte dosyalarına kayıt edilir.

2.1.2.11 Form H12 Ödev Haftalık Besin Tüketimi, Stres Durumu Ve Aktivite Kaydı Ve Takibi Formu (Ev Ödevi)

Bireysel görüşmeler esnasında hastalara anlatılan ev ödevlerinin ortak birlişeik formu hastalara halkla ilişkiler tarafından tekrar anlatılır.

(15)

2.1.3 Sağlık Görevlisi Kontrolü Ve Ölçümlerin Yapılması

Biryesel görüşmeler tüm hastalarla standart ve yapılandırılmış görüşme ve içerik oluşması açısından formlar halinde düzenlenmiştir. Bu görüşmelerde merkez çalışanları form içeriklerini bir konuşma metni gibi, bir sohbet ve içinde soru ve cevapları barındıran yapılandırılmış görüme metinleri gibi sunmalıdır. Yanlış olarak kısa soru ve kısa cevap şeklinde bir anketör edasıyla yapıldığı zaman görüşmelerin verimi çok düşük olacaktır.

İlgili formlar hastalar aynı zamanda bir eğitim mahiyetindedir. Bu formlardaki her soru özenle seçilmiş, cevapları ve yönlendirmeleri bilinçli olarak ayarlanmıştır. Bu formlarla hem hastalara bilgi verilecek, hem akıllarına gelmeyen sorular uyandırılacak, kendilerinde olup bilmedikleri veya kendilerine bile söyleyemedikleri cevaplar gün ışığına çıkarılacaktır.

Hiç kimse tek başına zayıflayamaz ilkesinden yola çıkarak hastaların her birinin bu formların uzmanı olması ve etraflarındaki herkese bu formları ve içerikleri konusunda bilgilendirme yapması istenmelidir. Günlük yaşamları içinde, iş hayatında, evde, komşu gezilerinde, alışverişte vb her ortamda bu fomların içerikleri ve konuları ile ilgili olarak test, anket ve oyunlar geliştirmesi ve gündem yaratacak şekilde tekrarlanması ödev olarak verilmelidir.

2.1.3.1 Form A 1 Başvuru Ve Kayıt Formu

Hastaların demografik ve vucut bilgilerinin alınması ile sağlık görevlisinin görüşmesi başlar. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulu, her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

(16)

2.1.3.2 Form A 2 Grup Oluşturma Ve Uyum Yüzdesi Formu (Puantajlı)

Hastalar program boyunca grup motivasyon gücüyle devam edeceğinden uyumlu gruplar oluşturulması gerekmektedir. Bu sebeple hastalara grup ayrıştırma kriterlerini içeren form doldurulur. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.3.3 Form A 3 Kilo Sorunu Öyküsü, Şu Anki Durumu Ve Hedefleri Değerlendirme Formu

Hastaların kilo sorunu öyküsü, şu anki durumu, hedefleri ve beklentilerini içeren bu form doldurulur. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur, her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.3.4 Form A 4 Hastalık Ve Alışkanlık Sorgulaması Formu

Hastaların hastalık ve alışkanlık geçmişlerini kendilerinden duymak için bu form doldurulur. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur, her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.3.5 Form A 5 Kötü Beslenme Skalası Formu (Puantajlı)

Hastaların ne kadar kötü beslenme alışkanlığı olduğunu bulmak için bu form doldurulur.

100 üzerinden ne kadar düşük alır ise o kadar kötü besleniyor anlamına gelecektir.

Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur, her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.3.6 Form A 6 Ortalama Fiziksel Aktivite Ve MET Değeri Formu (Puantajlı)

Hastaların genel ortalama olarak ne sıklıkta hangi hareket ve egzersizleri yaptıkları sorgulaması yapılır. Bu formda hastaların günlük aktivite ile harcanan kalorilerin metabolik endeksleri hesaplanır. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.3.7 Form A 7 Genel Sunuş Ve Özgeçmiş Değerlendirmesi Formu

Hastaların sağlık görevlisinde oluşturduğu izlenim ve kanaatleri özetlemesi ve eksik kaldığını düşündüğü bilgileri hastalardan alması için bu yapılandırılmış form doldurulur.

Buradan hastanın sözlerinden ziyade sağlık görevleisinin söz ve izlenimleri yer almalıdır.

Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

(17)

2.1.3.8 Form A 8 Kilo Kaydı Ve Takibi Formu (Puantajlı)

Bu formda hastaların kilo ve bioelektirk empedans yöntemi ile ölçülen detaylı vücut analizleri, bazal metabolizma hızları, almaları gereken kalori ve aktivite bağımlı kalori hesapları yapılır. Bu formdan elde edilen bilgiler grafikler halinde takibe alınır. Bu form 4. modül de doldurularak haftalık takip edilir. 5. modülde 15 günde bir, 6 modülde ayda bir takip edilir. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.3.9 Form A 9 Grup Kilo Kaydı Ve Takibi Formu (Puantajlı)

Bu form ile her grubun ayrı ayrı grup toplam ve ortalama kilo ve Beden Kitle İndeksleri takibi yapılır. Bu formdan elde edilen bilgiler grafikler halinde takibe alınır.

2.1.4 Diyetisyenle Görüşme

Tüm kişilerin sağlığının korunması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesi, yaşam kalitesinin arttırılması ve sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlığının benimsetilmesine bağlıdır. Ayrıca, var olan ve yaşam kalitesini bozan beslenme sorunlarının (protein-enerji yetersizliği, demir yetersizliği anemisi, iyot yetersizliği hastalıkları, raşitizm, diş çürükleri, şişmanlık vb.) en aza indirilmesi veya yok edilmesi, beslenmeye bağlı kronik hastalıkların (koroner kalp hastalıkları, hipertansiyon, bazı kanser türleri, diyabet, osteoporoz vb.) önlenmesine yönelik yaşam biçiminin iyileştirilmesi, çevre koşullarının düzeltilmesi ve geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Hastaları yanlış uygulamalardan kurtarıp, onlar için doğru bir beslenme planı hazırlanmalıdır. Bu plan hazırlanırken önce VOLÜM (Miktar) kontrolü, sonra içerik kontrolü yapılmalıdır.

(18)

Hastalarla görüşme sırasında, hem volüm, hemde içeriklerine ait bilgiler detaylandırılmalıdır. Volüm diyeti olarak kendi yumruğunun hacmi kadar bir volüm kabı önerilmelidir.

Daha sonra hazırlanacak diyet programları sadece o hastaya özgü olacak; yaşam tarzınızı, damak tadını ve isteklerini ön planda tututacak şekilde olmalıdır. Hazırlanacak diyet menüleriyle sağlıklı ve rahat bir şekilde kilo verilebilmelidir. Hastalara verilecek temel fayda hergün diyet listesini rüyasında görmesi değil, yanlış beslenme alışkanlıklarınızdan vazgeçirilmesidir.

2.1.4.1 Form D 1 Beslenme Alışkanlıkları Değerlendirme Ve Takibi Formu (Puantajlı) Bu form ile hastaların beslenme alışkanlıkları ve değerlendirilmesi ve takibi yapılacaktır.

Bu formda Hastaların 100 üzerinden kaç aldıkları hesaplanır ve iyileştirilmesi gereken noktalar tek tek tespit edilip formdan alınan puantalar daha sonra takip ve iyileşme kriteri olarak kullanılır. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.4.2 Form D 2 Yemek Yeme Stili Tayini Ve Takibi Formu (Puantajlı)

Bu form ile hastaların yemek yeme stilleri ve analizi ve takibi yapılır. Bu formda Hastaların 100 üzerinden kaç aldıkları hesaplanır ve iyileştirilmesi gereken noktalar tek tek tespit edilip formdan alınan puantalar daha sonra takip ve iyileşme kriteri olarak kullanılır. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.4.3 Form D 3 Kilo Kaybının Önündeki Engeller Ve Takibi Formu (Puantajlı)

Bu formda hastaların kilo kaybının önündeki engellerin ayrıntılandırılması gerekmektedir. Bu formda Hastaların 100 üzerinden kaç aldıkları hesaplanır ve iyileştirilmesi gereken noktalar tek tek tespit edilip formdan alınan puantalar daha sonra takip ve iyileşme kriteri olarak kullanılır. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.5 Psikolog İle Görüşme

(19)

Hastanın bu aşamaya kadar işlerini devam ettirip Psikolog ile karşı karşıya gelmesi değişimin ilk aşaması olarak adlandırılmalıdır. Çünkü hastalar çoğunlukla bu derece yoğun bir program alışık değillerdir. Pogramın kendi yaşam tarzlarını, alışkanlıklarını, iş ve aile davranışları ile çevresel iletişim ve yaklaşımlarını değiştireceğini anlamaya başlayınca yılgınlık gösterme riskine sahiptirler. Ben bu kadarını yapamam, çevrem beni sınırlar, imkanlarım elvermez gibi bir çok konu gündemlerine gelmiştir çoktan.

Psikolog aşağıdaki form içeriklerini kesinlikle hastaya bir sorgulama metni gibi hisstettirmeden karşılıklı görüşme ve sohbet havası içinde ilerletmelidir. Kişinin Obezit merkezine başvurmuş olması, tedaviyi başarabileceğinin en büyük kanıtı olduğu söylenerek bu işi karşılıklı başarabileceğimiz inandırılır.

2.1.5.1 Form P 1 Kisilik Değerlendirmesi (Puantajlı Ve Sonuçlu)

Bu form ile hastalara kişilik testi yapılmamaktadır. Basit bir tasnif özelliği olarak hastalkarın genel yaklaşım ve eğilimleri tespit edilmektedir ve gruplamada kavgacı ve hiperaktif kişilerle depresif ve çabasız kişiler aynı gruplara alınmamalıdır.

2.1.5.2 Form P 2 Beck Depresyon Ölçeği Ve Takibi Formu (Puantajlı Ve Sonuçlu) Bu test ile kişilerin depresyon eğilimleri veya tavırlar varmı yokmu anlaşılmaya çalışılır.

Basit ve kolay uygulanabilir bir test olup depresyon tedavisi yapmak veya tiplendirmek için kullanılmaya uygun değildir. Bu testlerin sonucunda kişide patolojik yaklaşım veya ileri analiz ve tedavi gerektiren olaylar tespit edilir ise Psikiyatri konsultasyonuna not olarak eklenip ileri değerlendirme yapılması istenebilir.

2.1.5.3 Form P 3 Beden Algısı Değerlendirme Ve Takibi Formu (Puantajlı)

Obezlerde temel bozukluklardan birisi beden algısı ve göz yanılması olduğu için bunun detaylı tespit bu formla yapılır. Bu formda Hastaların 100 üzerinden kaç aldıkları hesaplanır ve iyileştirilmesi gereken noktalar tek tek tespit edilip formdan alınan puantalar daha sonra takip ve iyileşme kriteri olarak kullanılır. Hastalara formda bulunan bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.5.4 Form P 4 Arzulanan Kilo Değerlendirmesi Formu

hastaların arzuladığı kilo bu form ile sorgulanmalı, yapabileceği en ideal kilonun birlikte hem bilinç hemde bilinçaltı olarak kabulu sağlanmalıdır. Hastalara formda bulunan

(20)

bilgiler konuşma metni içeriği olarak sorulur ve her soru ve her cevap şıkkı için hastalara bilgilendirme yapılır.

2.1.5.5 Form P 5 Kendinizle İlgili 10 İstek Formu

Hastalara hedef, ideal, beklenti, motivasyon sağlamak için istekler ve beklentiler oluşturması ama bunları da objektif ve realize olacak şekilde planlatılması sağlanır.

2.1.5.6 Form PM5-1 Kilo Koruma Planı Formu

Hastaların kilo vermeye başlamaları ve hedef kiloya ulaşmaları ile birlikte kilo koruma deneyimlerini alışkanlıklara dönüştürmesi gerekmektedir. Bu sebeple bu formdaki konular hastalarla geniş bir panelde konuşularak ve tartışılarak yerleşik davranışa çevrilmesi gerçekleştirilmelidir.

2.1.5.7 Form PM6-1 Kilo Sabitleme Ve Koruma Bilgileri Formu

Özellikle hedef kilo yakalaındıktan sonra kilo koruma deneyimlerini artık çevrelerinin de alışkanlıkları haline dönüştürmelerine çalşılmalıdır. Bu sebeple bu formdaki konular hastalarla geniş bir panelde konuşularak ve tartışılarak yerleşik davranışa çevrilmesi gerçekleştirilmelidir.

3 Modül 2

3.1 MODÜL 2 - SAĞLIK TARAMASI

Bu bölümde hastaların tüm sağlık taramaları yapılmalıdır. Öncelikle merkezde programa katılacak hastaların bu süreç boyunca bilinen-bilinmeyen herhangi bir riskleri olup olmadığına dair gerekli görülen testler istenmeli, hem de bu testler ile beraber zorunlu konsultasyonlar ve ihtiyaç halinde gereken konsultasyonlar ilgili sağlık biriminden talep edilmelidir.

3.1.1 Obezite Panelinde Bulunan Tetkiklerin İstenmesi

OBEZİT Sisteminde programa başlamadan önce yapılması ve normal olduğunun görülmesi şart olan testler Obezite Paneli olarak adlandırılır. Peki, bu tetiklerde ne bulunur? Bu tetikleri istememizdeki amacımız nedir?

Fazla kiloluluk sadece kişinin fiziksel görüntüsünü bozmakla kalmaz aynı zamanda birçok hastalığa neden olur. Fazla kilonun neden olduğu kalp, tansiyon, şeker hastalığı vs. yaşamı kısaltan hastalıklardır. Bu tarz hastalıklara karşı özelliklede kilo problemi varsa dikkatli olunmalıdır. Sürekli takip halinde bulunulmalı ve risklere karşı dikkatli olunmalıdır. Obezit Programında bu tetiklerin istenmesinin amacı tedaviler önerilmeden önce kilo almanın altında yatan yâda kilo almayı tetikleyen herhangi bir fizyolojik rahatsızlığın olup olmadığını kontrol etmek; kilo verme esnsında fizik aktivite artırırken ve beslenme kontrolü yaparken hastanın bu yükü akldırıp kaldıramayacağının tahmin edilmesidir.

(21)

3.1.1.1 Kan Lipid Profili

Kan Lipid Profili olarak aşağıdaki testler yapılır.

 Total kolesterol

 Yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol (HDL-K)

 Düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-K)

 Trigliseritler

 Çok düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (VLDL-K)

 HDL-dışı Kolesterol

Bu profilde hastaların kan lipit düzeyleri değerlendirilir. Kan lipit profili ile ilgili kısa bir bilgi verirsek; Kolesterol, yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir.

Kolesterol, beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar ve karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur.

Eğer kanda fazla miktarda kolesterol varsa, bu kan damarlarında birikir ve kan damarların sertleşmesine, daralmasına yol açar. Kolesterol hangi organın damarında birikir ise o organa ait hastalıklar ortaya çıkar. Örneğin, kalp krizi gibi sorunlar oluşur. Böbrek damarlarında kolesterol birikimi ise, yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.

LDL: Kötü huylu kolesteroldür. HDL: İyi huylu kolesteroldür.

Kanda kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması, hasta için risk taşır. HDL kolesterolün düşük olması da bir risktir. Bu riske sahip hastalarda, kalp krizi, felç, damar tıkanması, böbrek yetmezliği gibi hastalıkların ortaya çıkma olasılığı daha fazladır kolesterolün kanda yüksek olması metabolizma bozukluğudur. Merkezlerimizde tedavi aşmaları düzenlenirken öncelikle LDL-kolesterol, HDL kolesterol ve trigliserid düzeyi ölçümleri yapılmaktadır. Kanda kolesterol düzeyini etkileyen çok sayıda faktör vardır. Bu faktörlerin bazıları önlenebilir niteliklidir. Bunlardan bazıları:

 Kalıtımsal faktörler

 Yediğimiz gıdalar: Doğru beslenmenin esas ana maddesi doğru yağ seçimidir. Katı yağlardan uzak durmalı sıvı yağ tüketimini önerilmelidir.

 Şişmanlık: Kilo problemi kolesterolümüzün yükselmesine yol açmaktır. Kolesterolü normal seyrine düşürebilmek için kilo ideal orantıda tutulmalıdır. Stres yapan faktörler de kolesterolü ve kötü huylu kolesterolü yükseltir.

İlaçsız tedavilerin başında, beslenme alışkanlığının değiştirilmesi gerekir, sigara kesinlikle bırakılmalıdır ve düzenli egzersizler yapılmalıdır. Düzenli egzersizler yaparak;

iyi huylu kolesterolümüzü yükseltip, kötü huylu kolesterolü düşürebilirsiniz. Kişiler düzenli egzersiz yapmayı alışkanlık haline getirmelidirler. Haftada. En az 3, tercihen 5 kez, 30-45 dakika süre ile yürüyüş, koşu, bisiklete binme gibi sporlar yapmalıdır

3.1.1.2 Diyabet Tetkikleri

(22)

 Açlık Kan Şekeri

 Tokluk Kan Şekeri

 Açlık İnsülin

 Tokluk İnsulin

 İnsulin Direnci

 C-Peptit

 Mikroalbumin

 Hba1c

Bu profilde kişilerin şeker hastalığı (Diabet) veya saf karbonhidratlara karşı duyarlılıkları test edilir. Test sonuçlarına göre kişilere diyet listesi verilmelidir.

Tanının kesinleştirilmesi için idrarda şeker tayini, kan şekeri ölçümü takibi yapılır.

Normalde açlık halinde 110 mg/dl nin altında olması gereken kan şekeri 126 mg/dl’nin üstünde ise veya şeker yükleme testinde 2. saat kan şekeri 200 mg/dl’nin üstünde saptanması durumunda tanı koyulmaktadır. Tüm dünyada en fazla görülen kronik hastalık diyabettir. "Diyabet Tip 1 ve Tip 2 diye ikiye ayrılır. Tip 1 insüline bağlı olan daha çok çocuklarda görülen türdür. Tip 2 ise genelde erişkinlerde 40-50 yaşından sonra görülen diyabet türüdür. Erişkinlerde görülen tip 2 diyabet son zamanlarda çocuklarda da görülmeye başlanmıştır. Bunun sebebi çocukluk yaş grubunda giderek artan obezitedir.

Tip 2 diyabet ile obezite arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Tip 2 diyabetlilerin %85 i obezdir. BMI’si (beden kitle endeksi) 35 kg/m2 üzerin de olan kişilerde diyabet görülme riski 80 kat artmıştır. Obezite diyabet tedavisini ve kan şekeri kontrolünü de zorlaştırmaktadır Diyabet ile obezite arasındaki bu yakın ilişki düşünüldüğünde erken alınacak önlemlerle sonuçlar hem sağlıklı hem de yüz güldürücü olacaktır. Bütün bunları yapmamızdaki amacımız şeker hastalığı tanısı konulduktan sonra tedavinin en önemli ayağının diyet listesinin oluşturmasıdır.

Diyetine uymayan bir hastanın yalnızca ilaçlara güvenerek şekerini düzenlemek hiçbir şekilde mümkün olmaz. Günde 3 ana ve 3 ara öğünden oluşan, hekim, hasta ve diyetisyenin birlikte belirleyeceği diyet listesine uymak, tedavinin en önemli kısmıdır.

Bunun dışında ağızdan alınan ilaçlarda, aç ya da tok alınması önerilenlerde bu kurala uyulması, insülin kullanan hastalarda ise insülin enjeksiyonunun her zaman yemekten önce yapılmasına ve insülinden sonra her zaman yemek yenilmesine dikkat edilmesi önemlidir.

Özellikle Tip 2 diyabet hastalığında hareket azlığı, fazla kilo ve düzensiz, kontrolsüz beslenme rol oynadığı için bazı önlemlerle riski azaltmak mümkündür. Haftada en az 3 gün 45 dakika tempolu yürüyüş yapmak, yürüme mesafesindeki yerlere araç yerine yürüyerek gitmek, mümkün olduğunca asansör kullanmamak gibi gündelik yaşantımızda hareketi artıracak faaliyetlerde bulunmak, bilinçsiz diyet yapmamak, şekerli-yağlı gıdaları diyetimizde sınırlı olarak bulundurmak önemlidir.

3.1.1.3 Böbrek Fonksiyonları Testlerii

Böbrek Fonksiyon Testleri olarak aşağıdaki testler yapılır.

(23)

 Na

 K

 Cl

 HCO3

 Kreatinin

 BUN

 İdrar Analizi

Bu profilde kişilerin böbrekleriyle ilintili bir sağlık sorunun varlığı tespit edilir, çıkan sonuçlarda kişilerinin diyetinin oluşumunda değerlendirilir. Obez kişiler ileriki yaşlarda kronik böbrek rahatsızlıkların oluşumunda risk altındadır. Böbrek hastalığı vücuttaki bütün sistemleri etkiler ama belirtilerin çoğu ileri evrelerde ortaya çıkar. Çünkü sinsi seyreden bir hastalıktır. Alınabilecek önlemlerin başında düzenli tansiyon ölçtürmek gelir. Tansiyon yüksekliği en sık ve en erken ortaya çıkan belirtilerden birisidir. Yapılan tetikler sonucunda böbrek fonksiyonlarında herhangi bir problem çıkarsa hastaların diyet listeleri bu doğrultuda düzenlenerek sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirilmelidir ve bu doğrultuda beslenmeleri sağlanmalıdır. Tuzu azaltma, düzenli egzersiz yapma, sigaradan kaçma gibi yaşam tarzı değişiklikleri, obezite ve dolayısıyla kronik böbrek hastalığı sıklığının azaltılmasına önemli katkılar sağlamaktadır.

Böbrek Fonksiyon Testleri

İnsan vücudunda böbrek organının ana vazifesi zararlı maddeler ve aşırı suyun vücuttan atılabilmesi için idrar meydana getirmektir. Bu sayede kan basıncı ve kan yapımı kontrolü sağlanırken, kemik yapımına da katkı sağlamaktadır. Bir diğer görevi ise; su, sodyum, potasyum, hidrojen, bikarbonat, kalsiyum, fosfor, magnezyum gibi maddelerin vücutta dengeli bulunmasını sağlamak, diğer bir deyişle sıvı-mineral dengesini kurmaktır. Üre, ürik asit, kreatinin gibi metabolizma artıklarının; İlaç, toksin ve metabolitlerin detoksifikasyonunu ve vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Kan basıncının ayarlanması için var olan hormon benzeri etkiye sahip, Renin-anjiotensin sistemi, renal prostaglandinler ve renal kallikrein-kinin sistemleri ile hayati önem taşımaktadır.

Ekstrasellüler (hücre dışı) sıvı hacminin düzenlenmesine; eritropoietin, D vitamini ile metabolizmaya yardımcıdır. Peptit hormonları ve bazı hafif zincirler, beta2- mikroglobülin gibi küçük molekül ağırlıklı proteinlerin yıkımını sağlar ve glukoneogenez, lipid metabolizmasına yardımcıdır.

Kan Testleri:

Serum Na, K, Cl, HCO3, kreatinin ve üre azotu (BUN) düzeyleri böbrek fonksiyonlarını incelemek üzere için en çok yapılan testlerdir. BUN kandaki üre azotu olup; fazla protein alımı, aminoasit infüzyonu, hızlı katabolizma, tetrasiklin ya da steroid (kortizon) alımı, akut rahatsızlıklar gibi nedenlerle böbrek hastalığı henüz başlamadan kanda artabilir.

Normalde BUN / kreatinin oranı 10/1'dir. Bu değerin 10'dan büyük olduğunun saptanması, Ekstrasellüler sıvı hacminde azalışın bir bulgusu olabilir. Yine bu değerin orantılı artışı böbrek yetmezliği göstergesi sayılmaktadır.

(24)

Sağlıklı bir insandaki parametreler ve ölçüm sonuçlarının normal değeri aşağıdaki gibi olmalıdır.

 Na 135-145 mEq/lt

 K 3,5-5 mEq/lt

 Cl 95-105 mEq/lt

 HCO3 22-26 mEq/lt

 Kreatinin 0,5-1,2 mEq/lt

 BUN 10-20 mg/dl

 Üre 20-40 mg/dl İdrar Analizi :

Renal (böbreklerle ilgili) ya da sistemik bir hastalık varlığını, türünü ve gidişatını tahminde kullanılan basit, ancak oldukça önemli bir testtir.

 Dansite: Sağlam böbrekte dansite 1008-1030'tür.

 İdrar pH'ı: Genellikle asittir (pH 5-6).

 Osmolarite: Erimiş partiküllerin sayısıyla orantılıdır.

 Proteinüri: Duyarlı yöntemler kullanılırsa, 150 mg/gün proteinüri bulunabilir.

 Hücresel elemanlar: Eritrosit, lökosit, eozinofil, tübül veya yassı epitel hücresi, bakteri, mantar veya malin hücreler içerebilir.

 Silendirler: Eritrosit, Balmumu, Granüler, Lökosit ve geniş silendir olmalarına göre farklı değerlendirilir.

 Bakteriüri: Bir sahada 10'un üzerinde canlı bakteri görülmesi gerçek bir enfeksiyonun belirtisidir.

 Kristaller: Sistin kristalleri sistinüri tanısında önemlidir. Yuvarlak görünümdeki tübül epitelleri renal enfeksiyonda görülebilir.

İdrar normal şartlarda üreterler yoluyla mesaneye gelmekte ve belirli miktara ulaşıncaya dek burada toplanmaktadır. Ardından sfinkter uyarılmakta ve üretra yolu ile atılmaktadır.

İnsanda ortalama günlük ultrafiltrat miktarı 150-180 lt. iken, günlük idrar miktarı 1200- 1500 ml'dir. Glomeruler filtrasyon hızı ise normal şartlarda dakikada 120 ml iken bu hız 50 ml’nin altına düşerse, böbrek yetmezliği meydana gelmektedir.

GF değerinin ölçülmesinde en çok kreatinin klirensi kullanılmakta ve iki ayrı yöntemle (24 saat idrar toplanarak ve sadece seruma bakılarak) yapılmaktadır.

3.1.1.4 Karaciğer Fonksiyonları Testleri

Karaciğer Fonksiyon Testleri olarak aşağıdaki testler yapılır.

 Alanin aminotransferaz (ALT)

 Aspartat aminotransferaz (AST)

 Alkalen fosfataz (ALP)

 Gama-glutamil transferaz (GGT)

(25)

 Bilirubin

 Albumin

 Total Protein

 Laktat Dehidrogenaz (LDH)

 Protrombin Zamanı (PT)

Bu profilde bize başvuran kişilerin karaciğerlerinin durumu test edilir, çıkan sonuçlara göre kişilere herhangi bir problem varsa doktorlar tarafından gerekli tedaviler yapılır ve buna göre de kişiye özgü diyet listesi verilir. Karaciğer fonksiyonları ve obezite ile ilişkisi açısından bilgi verecek olursak; Karaciğer yağlanmasını 3 başlık altında anlatabiliriz.

 Alkole bağlı karaciğer yağlanmaları

 Hastalıklara ve ilaçlara bağlı karaciğer yağlanmaları

 Beslenme ve yaşam şekline bağlı gelişen karaciğer yağlanmaları burada en çok üzerinde durmamız gereken noktadır.

Karaciğer yağlanmasındaki artışın nedeni, aşırı kalori tüketimi, yanlış ve dengesiz beslenme, yağ ve karbonhidrat tüketimindeki artış, rafine ürünler, doğal olmayan besinler ve tabi ki hareketsiz sporsuz yaşam karaciğer yağlanmasında önemli etkendir. Yapılması gereken mutlaka kilo vermektir.

Amacımız karaciğer fonksiyonları tetiklerine bakıldığında problem çıkan kişilerin problemin boyutuna göre yönlendirilmesi ve bu doğrultuda bilinçlendirilerek sağlıklı bir şekilde zayıflamasına yardımcı olmaktır. (Hayvansal yağlar karaciğer için oldukça zararlıdır.)

Alanin aminotransferaz (ALT)

Akut hepatitte sıklıkla ALT çok yüksek düzeylerdedir. Kronik hepatitte orta derecede artışlar görülebilir. Safra kanalları tıkanmış kişilerde, siroz ve karaciğer kanseri olanlar normale yakın veya yalnızca orta derecede yükselmiş ALT konsantrasyonlarına sahip olabilir.

Alkalen fosfataz (ALP)

Tıkalı safra kanalları, karaciğer kanseri ve yine kemik hastalığında ALP önemli derecede yükselebilir.

Aspartat aminotransferaz (AST)

Akut hepatitte sıklıkla AST düzeylerinin çok yüksek olduğu görülmektedir. Kronik hepatitte AST normal veya orta derecede yükselmiş olabilir. Safra kanalları tıkanıklığı, siroz ve karaciğer kanseri hastalarında AST düzeyleri orta derecede artabilir veya normale yakın olabilir. Karaciğer hasarı alkole bağlıysa AST sıklıkla ALT’ye göre çok fazla yükselir (birkaç başka karaciğer hastalığında da görülen bir hastalık kalıbı). Kalp krizleri ve kas yaralanmalarında da AST yükselir..

(26)

Bilirubin

Bilirubinin çok fazla üretildiği; daha düşük oranda atıldığı safra kanalı tıkanmalarında veya bilirubin metabolizmasına ilişkin sorunların varlığında kanda bilirubin düzeyi yükselir. Yenidoğanlarda tipik olarak 1-3 günlükken bilirubin düzeylerinde yükselme görmek olağandışı bir durum değildir.

Albumin

Karaciğer hastalığında sıklıkla normal olmasına rağmen bazen azalan üretime bağlı olarak azalabilir.

Total Protein

Karaciğer hastalığında total protein tipik olarak normaldir.

Gama-glutamil transferaz (GGT)

Yükselmiş ALP düzeyinin nedenini belirlemek için GGT testinden yararlanılabilir. Safra kanalı ve karaciğer hastalığında hem ALP hem de GGT yükselmesine rağmen kemik hastalığında yalnızca ALP artacaktır. Alkol tüketimi ve konjestif kalp yetmezliği gibi hastalıklarda da GGT düzeylerinin yüksek olduğu görülür.

Laktat Dehidrogenaz (LDH)

Doku hasarının spesifik olmayan bir belirtecidir. Karaciğer hastalığında ve yine birçok başka hastalıkta yükselebilmektedir.

Protrombin Zamanı (PT)

Karaciğer hastalığında, K vitamini eksikliğinde ve pıhtılaşma faktörü eksikliklerinde uzamış veya artmış PT görülebilir.

3.1.1.5 Tiroit Hormonları Testleri

Tiroid Horman Testleri olarak aşağıdaki testler yapılır.

 Serbest T3

 Serbest T4

 TSH

Tiroit Sitimulating hormon (TSH) pek çok vakada tanı konulmasını sağlayan ve en çok kullanılan testtir.

T3: Tiroit hormonlarından biridir. T4: Tiroit hormonlarından bir diğeridir.

(27)

Bu profille hastanın insan bünyesinin en önemli salgı bezlerinden biri olan tiroit bezi ve buradan salgılanan hormonlar ve hipofizden salgılanan TSH bakılarak; hastanın kilo vermesinin önünde engel teşkil edebilecek olan durumların varlığı aranır, sonuçlar hastanın diyetinin oluşumunda değerlendirilir. Bu tetiklere bakmamızdaki amaç şişmanlığın nedeni tiroidin olabilmesidir. Tiroit bezinin yetersiz hormon salgıladığı durumlarda, tiroit hormon yetersizliği ortaya çıkar. Çünkü tiroit yetmezliği kilo problemi oluşmasına yol açmaktadır. Tiroit hormonu yetmezliğinde, metabolizma yavaşlar ve şişmanlık ortaya çıkar. Bu şişmanlık göbek etrafı ve daha ziyade vücut alt bölümünde kendini gösterir. Şişmanlık beslenme alışkanlıklarındaki bozukluklara veya hastalıklara bağlı olabilir. Ancak bazı tıbbi durumlarda kişi gerçekten doğru beslense de şişmanlayabilir. Bu hastalarda tıbbı durum yeterli düzeyde düzeltilmedikçe hiç bir diyet kalıcı zayıflama sağlayamaz Bu yüzdende obezite panelinde istenilen tetikler önemlidir.

3.1.2 Daimi Kliniklere Muayene Olunması

OBEZİT Merkezinde hastalardan 5 adet zorunlu konsultasyon istenir. Bunlar İç Hastalıkları, Kardiyoloji, Fizik Tedavi, Psikiyatri ve Genel cerrahidir.

3.1.2.1 Dahiliye

Hastanın iç hastalıkları ve yan dalları ile ilgili olarak tüm alanlarını içeren kapsamlı bir muayene ve tetkik yapılmalıdır.

Burada OBEZİT Merkezi tarafından 2 sorunun cevabı aranmaktadır.

1. Hastanın bilinen veya bilinmeyen, obeziteye sebep olan veya olmayan bir hastalığı varmıdır? Var ise bunun programa katılmasına bir engel hali varmıdır, tedavi altında mı katılabilir yoksa tedavisi bittikten sonra mı katılabilir? Kapsamlı bir muayene ve tetkik sonrası kişinin rahatsızlığı var ise önce onun tedavisinin verilmesi, takiplerinin yapılması ve iyileşme onayının verilmesi gerekmektedir?

2. Hastanın şu an tedavi olması gereken bir hastalığı var olsa da olmasa da bu programa katılmasında risk oluşturan veya dikkat edilmesi gereken bir husus var mıdır?

Kişinin iç hastalıkları ile ilgili bir hastalığı yok ise programa katılıp devam edebileceği onayı verilmeli, var ise beraberinde dikkat edeceği hususlar önerilmelidir.

Hastalığı var ve tedavi edildi veya edilmekte iken programa katılabilmesine onay verilir ise hastaya dikkat etmesi gereken hususlar anlatılmalı, yazılı verilmeli, ayrıca Obezite merkezine de dikkat etmeleri gereken noktalar konsultasyon raporu şeklinde gönderilmelidir.

Ayrıca hastaya yataklı tedavi uygulanacak veya OBEZİT Programına belli bir süre girmesine izin verilmeyecek ise OBEZİT Konsultasyon formuna da bilgi olarak işlenmelidir.

(28)

Hastanın iç hastalıkları dışında başka bir birimle ilgili bulgu ve belirtileri var ise gerekli konsultasyonlar istenerek OBEZİT Konsultasyon formuna da bilgi olarak işlenmelidir.

3.1.2.2 Kardiyoloji

Hastanın Kalp ve Damar Hastalıkları ile ilgili olarak tüm alanlarını içeren kapsamlı bir muayene ve tetkik yapılmalıdır.

1. Hastanın bilinen veya bilinmeyen, obeziteye sebep olan veya olmayan bir hastalığı varmıdır. Var ise bunun programa katılmasına bir engel hali varmıdır, tedavi altında mı katılabilir yoksa tedavisi bittikten sonramı katılabilir?Kapsamlı bir muayene ve tetkik sonrası kişinin rahatsızlığı var ise önce onun tedavisinin verilmesi, takiplerinin yapılması ve iyileşme onayının verilmesi gerekmektedir?

Kişinin kardiyolojik açıdan bir hastalığı yok ise programa katılıp devam edebileceği onayı verilmeli, var ise beraberinde dikkat edeceği hususlar önerilmelidir.

Hastanın Kardiyoloji dışında başka bir birimle ilgili bulgu ve belirtileri var ise gerekli konsultasyonlar istenerek OBEZİT Konsultasyon formuna da bilgi olarak işlenmelidir.

3.1.2.3 Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon

Hastanın Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastalıkları ile ilgili olarak tüm alanlarını içeren kapsamlı bir muayene ve tetkik yapılmalıdır.

1. Hastanın bilinen veya bilinmeyen, obeziteye sebep olan veya olmayan bir hastalığı varmıdır. Hastanın hareket kısıtlılığı veya zorluğu var mıdır? Var ise bunun programa katılmasına bir engel hali varmıdır, tedavi altında mı katılabilir yoksa

(29)

tedavisi bittikten sonramı katılabilir?Kapsamlı bir muayene ve tetkik sonrası kişinin rahatsızlığı var ise önce onun tedavisinin verilmesi, takiplerinin yapılması ve iyileşme onayının verilmesi gerekmektedir?

Kişinin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastalıkları açısından bir hastalığı yok ise programa katılıp devam edebileceği onayı verilmeli, var ise beraberinde dikkat edeceği hususlar önerilmelidir.

Hastanın Fizik Tedavi dışında başka bir birimle ilgili bulgu ve belirtileri var ise gerekli konsultasyonlar istenerek OBEZİT Konsultasyon formuna da bilgi olarak işlenmelidir.

3.1.2.4 Psikiyatri

Hastanın Psikiyatri ile ilgili olarak tüm alanlarını içeren kapsamlı bir muayene ve tetkik yapılmalıdır.

1. Hastanın bilinen veya bilinmeyen, obeziteye sebep olan veya olmayan bir hastalığı varmıdır. Hastanın hareket kısıtlılığı veya zorluğu var mıdır? Var ise bunun programa katılmasına bir engel hali varmıdır, tedavi altında mı katılabilir yoksa tedavisi bittikten sonramı katılabilir?Kapsamlı bir muayene ve tetkik sonrası kişinin rahatsızlığı var ise önce onun tedavisinin verilmesi, takiplerinin yapılması ve iyileşme onayının verilmesi gerekmektedir?

Kişinin psikiyatrik açıdan, bilişsel açıdan ve davranışsal açıdan bir hastalığı yok ise programa katılıp devam edebileceği onayı verilmeli, var ise beraberinde dikkat edeceği hususlar önerilmelidir.

(30)

Hastanın Psikiyatri dışında başka bir birimle ilgili bulgu ve belirtileri var ise gerekli konsultasyonlar istenerek OBEZİT Konsultasyon formuna da bilgi olarak işlenmelidir.

3.1.2.5 Genel Cerrahi

Hastanın Cerrahi ile ilgili olarak tüm alanlarını içeren kapsamlı bir muayene ve tetkik yapılmalıdır.

1. Hastanın bilinen veya bilinmeyen, obeziteye sebep olan veya olmayan bir hastalığı varmıdır. Hastanın hareket kısıtlılığı veya zorluğu var mıdır? Var ise bunun programa katılmasına bir engel hali varmıdır, tedavi altında mı katılabilir yoksa tedavisi bittikten sonramı katılabilir?Kapsamlı bir muayene ve tetkik sonrası kişinin rahatsızlığı var ise önce onun tedavisinin verilmesi, takiplerinin yapılması ve iyileşme onayının verilmesi gerekmektedir?

Kişinin cerrahi açıdan, bir hastalığı yok ise programa katılıp devam edebileceği onayı verilmeli, var ise beraberinde dikkat edeceği hususlar önerilmelidir.

Hastanın Genel Cerrahi dışında başka bir birimle ilgili bulgu ve belirtileri var ise gerekli konsultasyonlar istenerek OBEZİT Konsultasyon formuna da bilgi olarak işlenmelidir.

(31)

3.1.3 İhtiyaç Halinde Konsültasyonlara Başlanması

İhtiyaç durumunda istenebilecek diğer konsultasyonlar aşağıdaki şekillerde oluşabilir.

1. Hastanın Obezit Merkezindeki sorgulanması sırasında Daimi Konsultasyonlar branşları dışında bazı bulgular tespit edilir ise,

2. Hastanedeki uzmanlar tarafından yapılan konsultasyonlarda kendi bransları veya daimi konsultasyonlar dışındaki branşlarla ilgili bazı bulgular veya şüpheler edinilir ise.

Bu konsultasyonların istenmesine ait örnekler aşağıda verlimiştir.

3.1.3.1 Endokrin

Hastanın Endokrin Hastalıkları ile ilgili olarak tüm alanlarını içeren kapsamlı bir muayene ve tetkik yapılmalıdır.

1. Hastanın bilinen veya bilinmeyen, obeziteye sebep olan veya olmayan bir hastalığı varmıdır. Hastanın hareket kısıtlılığı veya zorluğu var mıdır? Var ise bunun programa katılmasına bir engel hali varmıdır, tedavi altında mı katılabilir yoksa tedavisi bittikten sonramı katılabilir? Kapsamlı bir muayene ve tetkik sonrası kişinin rahatsızlığı var ise önce onun tedavisinin verilmesi, takiplerinin yapılması ve iyileşme onayının verilmesi gerekmektedir?

Kişinin Endokrin Hastalıkları açısından, bir hastalığı yok ise programa katılıp devam edebileceği onayı verilmeli, var ise beraberinde dikkat edeceği hususlar önerilmelidir.

Hastanın Endokrin Hastalıkları dışında başka bir birimle ilgili bulgu ve belirtileri var ise gerekli konsultasyonlar istenerek OBEZİT Konsultasyon formuna da bilgi olarak işlenmelidir.