ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
Çocukların öz disiplinli, yaratıcı, pro-sosyal davranışlara sahip birey
olmaları onlarla çocukluktan itibaren kurulan iletişime bağlıdır. Aile içi iletişim de bu bağlamda zincirin en önemli halkalarından birini
oluşturmaktadır.
Anne baba çocuk arası iletişimde en temel faktör, anne ve babanın
susmayı öğrenmesi ile mümkündür. Bu sayede çocuk konuşacak ve anne
baba çocuklarını dinleme fırsatı bulacaktır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Bireyin toplumsal yaşantısının ilk adımı ailede atılmaktadır. Bu nedenle çocuklar en çok aile içi iletişim örneklerini model alırlar ve iletişim örüntülerini bu ortamda oluştururlar.
Her gelişim alanında olduğu gibi iletişim için de bebeklik ve erken çocukluk döneminden itibaren çocuğun karşılaştığı uyaranlar bireyin iletişim alışkanlıklarında önemli bir yer kaplamaktadır.
Bu nedenle çocuğun ilk iletişim ortamı olan aile ortamı hem çocuğun genel gelişim alanlarında sağlıklı gelişim gösterebilmesi için hem de iletişim becerilerinin doğru
gelişmesi ve yetişkinliğinde sağlıklı iletişim kurabilecek becerilere sahip olması için anne
babasını kurduğu iletişim ve çocuğun anne babası ile kurduğu iletişim oldukça önemlidir.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Anne baba çocuk iletişiminde çocuklar ile sağlıklı iletişim kurabilmek için;
- çocuğu duymak -çocuğu dinlemek
- çocuğun dediğini anlamak
Sürecin en basamaklarını oluşturmaktadır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Anne babalar çocukları ile iletişim kurarken genelde soru sormayı çok tercih ederler. Bu sorular çocuklara sorgulandıklarını hissettirir ve çocuklar suçluluk duygusu içerisinde savunmaya geçerler.
Bu nedenle çocuklara sorular sorulurken olaylara durumlara değil duygulara odaklanmak gerekir.
Unutulmamalıdır ki iyi çocuklarla iyi bir iletişim kurmak için iyi bir dinleyici olmak şarttır.
Ebeveynler empatik dinlemeyi becerebilir ve çocuklarını etkin bir biçimde
dinlerlerse çocuklar kendi sorunlarını kendileri çözmeyi öğrenebilirler.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Anne baba çocuk iletişiminde ruhsal iletişim de oldukça önemlidir.
Yapılan araştırmalara göre kişinin ilk deneyimlediği iletişimi içselleştirdiği ve yetişkinlikte kurduğu yakın ilişkileri oldukça etkilediği ortaya
konulmaktadır.
Tutarlı olmak aile içi sağlıklı iletişiminin olmazsa olmaz kavramıdır.
Demokratik tutum da aynı şekilde anne baba çocuk arasındaki sağlıklı ve
etkili iletişim kurulmasının öncüsüdür.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Gelişimsel olarak en iyi şekilde desteklenen çocuklar aile içerisindeki ilişkilerin iyi olduğu ortamlarda yetişen çocuklardır. Bunun aksi durumlarda ise çocuğun problem davranışlar sergilemesi ya da uyumsuz bir çocuk olması kaçınılmazıdır.
Çocuk ile nasıl iletişi kurmalarını gereken anne babalar çocuğa daha kolay ulaşabilir ve duygularını düşüncelerini doğru şekilde öğrenebilir.
Çocuğu anlamak onunla kurulacak olan sağlıklı iletişim sürecinin yarısını
oluşturur. Çocuğun suydu ve düşüncelerinin ciddiye alınması, aile içerisinde
duruma ve konuya göre verilen kararlarda söz sahibi olması, sorduğu sorulara
gelişimine uygun şekilde ve onu tatmin edecek cevaplar verilmesi önemlidir.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Aile içi iletişim gelişimin her döneminde önemlidir ancak ergenlik
dönemi gibi krizlerin ve çatışmaların beklendiği gelişimsel süreçlerde sağlıklı iletişim bu krizlerin doğru yönetilmesini ve çatışmaların
çözümlenmesini sağlar. Bu nedenler anne baba çocuk arasındaki
iletişimin bebeklik döneminden itibaren doğru modellerle kurulması gelişimin ilerleyen dönemi olan ergenlik sürecinin de daha kolay
atlatılmasını sağlar. İletişim sayesinde ergen aile desteğini hisseder ve bu
doğrultuda kararlarını alır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Çocukla kurulan iletişimde;
- onu rahatlatmak
- ihtiyaçlarını dikkate almak
-ihtiyaçlarına zamanında karşılık vermek -birey olarak değer vermek
-destek olmak
-düşüncelerine saygı duymak önem taşımaktadır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Çocukla kurulan iletişimde;
- Hizasına inerek göz kontağı kurmak
- Gelişim düzeyine uygun kavramlar seçmek
- Duruma ve olaya uygun doğru ses tonunu ayarlamak
- Vücut pozisyonu, jest ve mimikleri doğru kullanmak hem çocuğun
dikkatini iletişe çekmek hem de iletişimi doğru kurabilmek için önemlidir.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
AİLE İÇİ İLETİŞİMİN ÖNEMİ:
Aile içi iletişim ortamında çocuğun kaygılanmadan duygu ve
düşüncelerini olduğu gibi ifade edebilmesinin sağlanması görevi anne babaya düşmektedir. Anne babanın iletişim kurarken takındıkları tutum çocuğun kendini doğru ifade edip edememesinde kilit noktayı oluşturur.
Bağlanma kavramı uzun zamandır bireylerin başta kişilik gelişimleri olmak üzere bir çok gelişim alanını etkileyen sosyal bir süreçtir.
Bağlanma bebeğin doğduğu andan itibaren bakım veren kişi ile kurduğu
iletişimi temel almaktadır ve bu iletişimin gücü ile sınıflandırılmaktadır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
ANNE İLE İLETİŞİM:
Bireyler hayatlarındaki ilk iletişimi anneleri ile kurarlar. Anne-çocuk arasında iletişim anne karnında başlar. Doğrumdan sonra da bu ilişki güçlenerek devam eder ve bu iletişim biçiminin çocuğun gelişimi üzerinde doğrudan etkisi vardır.
Yeni doğandan itibaren bebekler annelerinin sesini diğer yetişkinlerin sesinden ayırırlar ve anne sesi bebekleri rahatlatır. Aynı şekilde anneler de bebeklerin ağlama stillerinden nasıl bir sorunlarının olduğunu anlayabilirler.
Anne çocuk arasındaki sağlıklı bağlanmanın temelini bebeklik dönemindeki
iletişim, ilgi ve bakım oluşturur. Bu iletişimde temas oldukça önem taşımaktadır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
ANNE İLE İLETİŞİM:
Erken dönemlerden itibaren anne bebek arasındaki iletişimde tutarlık ve süreklilik
bebekteki güven duygusunun gelişiminde önemli bir etkiye sahiptir. Bu güven duygusu ve sağlıklı bağlanma sayesinde çocuk ayrılma bireyselleşme evresine sağlıkla geçebilir ve sosyal hayatın temellerini atmaya başlar. Bu zamandan itibaren anne bebek/çocuk arasındaki iletişimsel ilişki çocuğun yetişkin döneminde kullanacağı iletişim biçiminden tutun da kişiler arası ilişkilerine kendilik algısının gelişimine kadar bir çok sosyal
becerisinin temelini oluşturur. Çocuk annesi ile kurduğu iletişimi sonrasında diğer yetişkinlere karşı geneller.
Bu süreçte annenin olumsuz iletişimi ile karşı karşıya kalan çocuğun temel güven duygusunda yaşanacak olan sıkıntı ileriki dönem sosyal hayatını olumsuz
etkileyecektir.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
BABA İLE İLETİŞİM:
Genel olarak ülkemiz şartlarında birincil bakım veren kişi annedir. Bu nedenle çocuğun anne ile olan iletişiminin önemi tartışılmaz bir
boyuttadır. Ancak Çocuğun anneden sonra en çok iletişim kurduğu birey olan baba ile kurulan iletişim de aynı şekilde anne ile kurulan iletişim gibi çocuğun gelişimi açısından ciddi derecede önem taşımaktadır.
Çocuk baba ilişkisi aynı annede olduğu gibi bebek anne karnındayken
başlar. Babanın anne karnında iken bebeği ile konuşması ile başlayan bu
süreç doğumdan sonra da aynı şekilde bebeğin ihtiyaçlarının giderilmesi,
onunla oyun oynanması gibi süreçlerle devam eder.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
BABA İLE İLETİŞİM:
Baba ile iletişimde oluşacak sorunlar çocuğun davranış problemleri ya da uyum problemleri yaşamasına neden olabilmektedir.
Baba çocuk arasında kurulan olumlu iletişim çocuğun yalnızca sosyal gelişimini değil, bilişsel hatta akademik gelişimlerini bile olumlu
etkileyebilmektedir. Bunun nedeni olarak babaların annelere göre daha bağımsız davranmaları için verdikleri fırsatlar gösterilmektedir.
Geleneksel anlayışın tersine baba ile çocuk arasında kurulan erken
dönemdeki iletişim baba çocuk arasındaki güvenli bağlanmanın da temelini
oluşturmaktadır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
BABA İLE İLETİŞİM:
Çocukluk döneminde, özellikle rol model açısından bakıldığında babaları ile sağlıklı iletişim kuramayan çocukların erkek cinsiyet rollerinin
kazanmada sıkıntı yaşayabilmektedir. Aynı şekilde baba ile iletişim
problemi yaşayan kız çocuklarının da ilerleyen dönemlerde karşı cins ile
ilgili sıkıntılar yaşayabildikleri görülmektedir.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
Gelişimsel açıdan bakıldığında anne baba çocuk iletişimi önemli bir etkiye sahiptir.
Bu doğrultuda anne baba çocuk arasındaki iletişim Martin ve Anderson tarafından üç şekilde kategorize edilmiştir.
Bunlar;
- Tartışmacı iletişim -Atılgan iletişim
-Sözel saldırgan iletişimdir.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
TARTIŞMACI İLETİŞİM: Bu iletişim türü yapıcı bir iletişim türüdür.
Tartışmalar bireylere değil konulara odaklanır. Bu nedenle anne baba
çocuk iletişiminde tartışmacı iletişim olumlu etkiye sahiptir. Burada önemli olan tartışma esnasında saldırgan bir tutum takınılıp yakınılmadığıdır.
ATILGAN İLETİŞİM: Bu iletişim türünde kişilik özellikleri önemlidir. Liderlik
özelliği olan bireylerin kullanmayı tercih ettiği iletişim türüdür. Eğer anne
baba atılgan olursa bu iletişim biçimi çocuğun kendi hakkını savunan bir
birey olmasını destekler. Çocuklar da anne babalarından görerek atılgan
iletişim kurmayı öğrenirler, bu nedenle model olmak bu iletişim sürecinde
önemlidir.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
SÖZEL SALDIRGAN İLETİŞİM: Diğer iki iletişim biçimine göre daha yıkıcı- yıpratıcı bir iletişim türüdür. İletişim kurulan kişinin doğrudan kişiliğini hedef alır. Müdahale ve karşı tarafı kırma söz konudur.
Daha çok otoriter tutuma sahip ebeveynlerin kullandığı iletişim tarzıdır.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
ANNE BABA ÇOCUK ARASINDA YAŞANAN İLETİŞİM ENGELLERİ
- Emir verme- yönetme - Uyarı-tehdit
- Öğüt verme-ahlaki değerlendirme- övme - Çözüm yolu önerme – alaycı tavır takınma - Mantıksal tartışma - avutma
- Yargılama-eleştirme-karşı koyma
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
ANNE BABA ÇOCUK ARASINDA YAŞANAN İLETİŞİM ENGELLERİ
Anne baba çocuk arasında gelişen iletişim engelleri;
-çocukların konuşmalarını engeller, sürekli bir savunma mekanizması geliştirmelerine, saldırgan tavır geliştirmelerine ve tartışma
çıkarmalarına neden olur, yetersizlik, suçluluk ve aşağılık duygusuna
kapılmalarına, gücenmelerine ve incinmelerine neden olur.
ANNE BABA ÇOCUK İLETİŞİMİ
ANNE BABA ÇOCUK ARASINDA SAĞLIKLI İLETİŞİM İÇİN:
- Karşılıklı iletişim için doğru zaman ayrılmalı -Dürüst iletişim geliştirilmeli
-Çocukların duygularına odaklanılmalı -Çocuğun mahremiyete saygı duyulmalı
-Çocuk olduğu gibi kabul edilmeli ve olduğu gibi sevilmeli
Kaynakça
Güngör Aytar, A.,Kaytez, N. (2014). Ailede İletişim ve Çocuk Üzerindeki Etkileri. Her Yönü ile Okul Öncesi Eğitim – Etkili İletişim. Ed.: Prof. Dr. F. Abide Güngör Aytar. Hedef Cs. Basın Yayın. Ankara.
Dökmen, Ü. 1998. İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık. İstanbul.
Tayfun, R. (2007). Etkili iletişim ve beden dili. Nobel Basım Evi. Ankara.
Sağlam, M. (2017). Aile İçi İletişim. Çocuk ve İletişim. Ed.: Neriman Aral. Vize Yayıncılık, Ankara.
Kayılı, G. (2018). Aile ve Çocuk. Aile Yaşam Döngüsü. Ed.:Kezban Tepeli, Ender Durualp, Ankara.
Nazlı, S. (2016). Aile Danışmanlığı. Anı Yayıncılık. Ankara.
