Gerek biçimi ve gerekse görevi bakı- mından, güzelin bir deyişi olan Montreal şeh- rinin Olimpik stadyomu külliyesi (tümeli), yüzyılımızın önemli bir gerçekleşmesidir.
Bu yapı, Fransa'da Oeauville şehri pisi- nini, Frant-Romeu'daki Olimpiyad öncesi merkezini, Chamonix spor ve sosyal - kültür ortacını ve Paris'in (Le pare des princes) stadyomunun yaratıcısı mimar Roger Tailli- bert'in en önemli başarısıdır.
Taillibert'in başlıca özelliği, Montreal stadyomunda görüldüğü gibi, eserlerinde his- li ve sağlam bir plastik dayanışı görüldüğü kadar ileri bir tekniği de belirtmesidir.
Montreal stadyomu tümeli, Sherbrooke, Viau, Boyce ve Pie IX caddeleri arasında bu- lunan 50 hektarlık bir arsa üzerinde inşa edil- Bu tümel başlıca dört bölüme ayrılır : A. — Stadyom
B. — Stadyom kulesi C. — Yüzme ortacı D. — Velodrom A. S t a d y o m :
Dev bir istridyeyi hatırlatan, eliptik bi- çimli stadyom normal olarak 50.000, olimpi- yadlar için ise 70.000 kişiyi barındıracak öl- çüde düşünülmüştür.
Stadyomun ölçüleri 490 x 280 metre orta- mındadır. Tribünlerin altı, altı düzeye ayrılır.
Bu düzeylere, oyuncu vestiyerleri, hakem ve teknik servis büroları, resmî kabuller için tö- ren salonları, basın ortacı gibi gerekli işlet- meler barındırmıştır.
Bu oylumda geçici olarak yerleştirilmiş servislerin yerine, olimpiyadların sonunda tenis kortları yapılacaktır. Tribünlerin orta se- viyesinde bulunan çevre koridoruna dış mey- danlardan mekanik merdivenlerle gelinmek- tedir. Bu suretle seyircilerin tribünlere ge- liş ve çıkışları zamanı kısaltılmıştır. Televiz- yon ve basın tribünü özel localar ile pano- ramik restoran asma kata yerleştirilmiştir.
Arada kalan kısmî bir kat spor müzesi ola- rak kıymetlendirilmiştir. Genel olarak 136.000 metre karelik bir inşaat sahası olan stadyo- mun helâ, vestiyer ve büvetleri dengeli ola- rak serpilmiştir. Olimpiyad oyunlarından sonra atletizm pisti, sentetik çimle kaplana- cak ve bu suretle hertürlü spor yapmağa elverişli bir hale sokulacaktır.
Tribünlerin çatısını teşkil eden konsolla- rın ucundaki 480 metrelik teknik galeri stad- yomun istenilen şekilde ışıklandırılmasına yaramaktadır. Durağan bir ısıyı temin etmek için gerek yaz ve gerekse kız aylarına göre ayarlanabilen klima tesisatı yapılmıştır.
Montreal olimpiyad tümeli Stadyomun bir saat içinde saha oyun-
larına uygun şekilde tertiplenmesi mümkün- dür. Hava yastığı tekniğiyle tribünler futbol veya beyzbol sahasına uygun şekilde tertip- lenebilmektedir.
Stadyomun başlıca taşıyıcı unsurları, 34 ndet betonarme tüb konsoldur. Bu prefabri- ke konsolların uzunluğu 50 metredir. Bah- settiğimiz 34 konsol 1500 elemandan yapıl- mıştır. Bütün strüktür için 300.000 M3 be- ton ve 30.000 ton normal çelik ve 3.000 ton prekontrent çelik sarfedilmiştir.
B. S t a d y o m K u l e s i : Bu kule başlıca, stadyomun plastik ör- tüsünün deposudur. 200 ton ağırlığındaki bu örtü, geometrik bir düzenle, kulenin önün- deki yuvasına girmektedir. Çelik kablolarla işleyen ve açılır kapanır olan bu örtü 18.000 M2 yi kapsamaktadır. Statik ve plastik ne- denlerle yüksekliği 168 metre olan bu kule- nin 27.000 m2 İlk yapı ölçümü vardır.
Fakat ekonomik sebeblerden dolayı Olimpiyadlar için kulenin tümü yapılamamış- tır. Tamamlandığında onsekiz kat olacak olan bu kulede voleybol, basketbol, ping-pong, jimnastik salonları ile ilgili servisleri yer ala- caktır. Kulenin en üst katı panoramik ı rana ayrılmıştır. İç ve dış asansörler, kule-!
nin parabolik eğilimini uygulamaktadır. I C — Y ü z m e O r t a m ı : Stadyom kulesinin altında ve stadyomun Kuzey-Doğu ekseni üzerinde bulunan yüzme ortamının üç kubbesi vardır ve 10.000 m2 lik bir alanı kapsamaktadır. Bu tümelde ; I
a — 50x25x2 m. ölçüsünde bir bü- yük olimpik yüzme havuzu.
b — 25x25 m. ölçüsünde ve 3, 5, 7, 5 ve 10 metre yüksekliklerinde atlama tramp- lenleri bulunan bir atlama havuzu.
c — 25x12,5 m. ölçüsünde bir antren- man havuzu.
d — Su altı çalışmaları havuzu, vardır.
(Deauville) yüzme salonu
I Her ne kadar olimpiyadlar için 10.000 seyirci yeri düşünülmüşse de, durağan ola- ' rak 2.500 kişilik tribün inşa edilmiştir. Bu F tümelin yan kuruluşları, adele yapma salonu, sauna ve eklentileri, istirahat ve masaj salon- ları doktor kontrolü ortacı, karşılama ve ka- bul salonları, kafeterya, federasyonlar, ha- kemler, basın ve teknik unsurlar için gerekli bürolar.
D — Velodrom ;
B Ayrışık spor kollarını da içine alan ve- j ledromun 285,74 m.lik bisiklet yarışmaları
pisti ile bu disiplinin gerekmelerini kapsa- I maktadır.
B Velodromun gün ışığı ile aydınlatılması çok güç teknik problemler doğurmuştur. Tri- I ibünler nedeniyle yan ışıklardan faydalınama-
\ mıştır. Yücelim ışık yükümlülüğü ise ayrı bir problem doğurmuştur. Tepeden gelen bu ışı- ğın yarışçıları rahatsız etmemesi gerekiyor- [ du. Bunun için 10 tonluk kar ağırlığına da- [ yanıkiı pleksiglas fenerlerin içi, ışığı uygun ' şekilde yansıtacak tertipte bölümlendirilmiş-
tir, bu surette türdeş bir tabiî ışık elde edil- E piştir.
I Tamamiyle klimatize edilmiş olan velod- rom 7.000 ile 10.000 seyirci alabilecek bü- I yüklüktedir. Bisiklet pistinin ortasında beş
tenis kordu olduğu gibi, bu alan ayrıca hand- bol, basketbol, boks, güreş karşılaşmaları için olduğu kadar kongre toplantıları içinde kullanılabilmektedir.
[ Kapalı parkingler tümelin içindedir ve i 4.000 araçlık bu parkinglere Sherbrooke,
Pie IX ve Boyce caddelerinden girilmekte- dir. Kuzeyde 200 araçlık bir otobüs parkı bu- lunduğu gibi, Viau caddesinden girilebilen 400 araçlık ayrı bir parking de yapılmıştır.
Seyirciler bu parkinglerden istedikleri bina- ya gidebilmektedirler.
I Taillibert san'at, madde özdek ve uyaz üzerinde şöyle demektedir :
Yaşadığımız yüzyılın sonu, yelkenlilerle gerçekleştirilmiş olan yeni kıt'aların bulumu kadar önemlidir. Uyaz'ın salgını ve bundan doğan olanaklar, bulumun erki, imgeleme ve doğurganlık ile insanın dünyamızda o zamana kadar, duruk işleve bağlanan büyük sorun- lara egemen olabileceğini ve ecdadlarımızın devirgenliğin yaratacağı sonuçları ödemedik- lerini tanıtlamaktadır.
Bugün özdek, kullanış biçimine göre, ge- nellikle işleve bağlı koruyucu bir belirteçi özümlemektedir ; böylece anlatımı, işleve bağlı biçimi aynı zamanda güzelin yabancı olmadığı bir yolu da göstermektedir. Bu düş- ler birer gerçek olduğuna göre, uzayda sar- kan dev adaların acunsal dengelenmesini ta- .- sarlıyabilirlz, bu tutum bize yepyeni bir mi- marî doğuracaktır. Aynı zamanda kendini koruduğu kadar, sürekli yaratma ile tepkile- rini giderme gereksemesine de cevap vere- recektir.
Yüzyıllardanberi. mimarî mahdut bir me- kân içinde sadece üçüncü bu'uta bağlı kal- mış, nadiren bugünkü yaşayışımızın en önem- li olan sebebi olan dördüncü bu'utu kullan- Eğer savaşlar insan eliyle kurulmuş ya- pıtları tahrip ediyorsa, bugün benzer bir kud- retle, medeniyet ve kültürün esası olan, muh- teşem çevreyi, kosmos'u da koruyabilir.
Her devirdeki yaratmaları takdir, eleştir- me ve tahlil edersek, çabucak tekdüzü ve inzivayı buluruz.
Yaratıcıların hayalindeki, her türlü mi- mariye bağlı hayat olan, dördüncü bu'utu ge- tiren höcre, daima hazır olmuştur.
Halen, dünyamızın üzerindeki her mem- lekette, her şehirde, kendimize has toplumu- muzun yaratma etkisinde, yıkıcı tartışmaları- mızın fırtınaları bulunur. Bazıları çok ente- resan olan bu tartışmalarımızın kıymetlendi- rilmesi tahlil edilirse, genellikle Fransa'yı alâkadar edenlerde, çok sürprizlerle karşıla-
Şimdiki hayatın, daha ziyade, devrin za- maniyle ve durgunlaşma ile değil de daha ziyade, bir hayal ihtiyacı ile durulduğu, çok kerre unutulur.
Arzusuz bir tarih çerçevesi içinde eleş- tirilenler, geçmişi düşünceli bir rahip birli- ği tesirinde, hareket ettikleri görülür.
Her şeyden önce tabiatiyle, kalite izle- mi üzerindeyiz. Son yüzyıldanberi, önce de- mirli çimento, sonra betonarme daha sonra prekontrent beton'un mekânı çirkinlendirme- leri üzerinde, esaslı izlemler kurulmuştur.
Buna karşılık, kaliteli insanlar, nesiller bo- yunca, menfî formları bırakmışlar serüvenle- rinin zenginlikleri, herşeye rağmen başarıya erişmiştir.
Bir form gerçekleşmeye başladığı anda, mekânda bir yazı ifadesi iradesi (istemi) ge- lişir. Madde, gerek zengin bir termineloji ile süslü olsun veya sönük bir terminelojiye hü- rünsün, yaratıcının düşüncesinde bu malze- meyi inkâr etmesini icap ettirmez.
p j u y / X J . - H - s - n s\
EC.000 kişilik (Pare des prince) stadı maket ve kesiti Bilhassa aristokrat ve burjuva sınıfında mekânı şekilsizlendiren ve ilenli (meş'um) bir kelime olan beton, inkâr edilen beton, böylelikle halkın malzemesi olacaktır.
Ne yasalı bir kıymet analizi; fikrimize göre, böyle bir yaklaşma mevcut değildir.
Eğer bir yüzey malzemesi ile canlandırılmak isteniyorsa belki aynı zamanda yörengesini de takip etmek gerekir.
Kuram olarak, şurası gerçektir ki, kaya- dan başlıyarak yeniden teşkil edilen taş en azından tabiî taşın vasıflarına haiz olmalıdır:
yani türdeşliğiyle sunî taş, tabiî taş kadar tehlikeli ve tekdüzü olabilir. Aynı yükseklik- te, aynı pencerelerin yinelemesi olan ve ta- biî taştan yapılanmış sokaklar imgilenebili- nir; böyle bir gerçekleştirmenin sonuncunda, pekinlikle rahatsız oluruz. (devamı 28. de
Montreal Veledromu
sayısız kulelerinde bulunan kalın sesli aktör- lere bakılırsa, 4 kişiden biri 20 yaşının al- hanedir. Efendi kılıklı yaşlı kişiler bı lerin hep bir ağızdan Jedermann! Jedermann!. tındadır; Nüfus ise hızlı bir artış gösterir, saatlerce bir tek kahve fincanı önünde o diyerek O'nu dürüst olmaya davet edişleri İş bulma durumu tıkanmış değildir. "Banli- rak dinlenirler,
halâ kulağımda çınlıyor. Hele dram'ın ufuk'ta yö" kesimlerinde tarlalarda narenciye, elma Küçük şehir olmasına rağmen, güneş batışının türlü renk oyunları ile son bahçeleri ortasında fabrikaların kurulduğu sürprizli, beklenmedik boş vakitleri değe bulmas-ı halinde bu temsiî aklınızdan hiç si- görülür. Bu fabrikalar insanı rahatsız etmez, dirme fırsatları zuhur eder ki, haftalarc linmez! çünkü hepsi insan ölçüsündedir. Nitekim, 500 kılmadan burada kalabilirsiniz.
" F e s t i v a l " günleri dışında "Salz- fazla işçisi bulunan firma yoktur. Bir yerde 700 senelik duvarları sî burg"da kendi içinde festival devam eder ; Belediyenin başlıca görevlerinden biri şıklarla kaplı bir manastırdan ahenkli 10 tiyatro ve konser salonu daima doludur, hava kirlenmesine neden olmıyan tesislere sesleri işitilir. Başka bir gün şatoda n Esasen, buranın sakinleri sadece profes- ruhsat vermek, öbürlerini menetmektir. Çan- edilen ressamların bir sergisi açılır, yonel san'atçılara değil, kendi öz amatör ayakkabı yapımı, müzik âletleri imalatha- görürsünüz. Kazıdan çıkarılan antika psılj' san'atçılarına da değer verir. Her ailede bir nelerine kolayca ruhsat verilir. rın teşhirini görmek istersiniz ve bö kaç kişi muhakkak bir müzik âleti çaldığın- "Salzburg"lu halk komşuları Bavyera'lı- günler geçer.
dan, sık sık halk önünde veya ailelerde solo |a r gibi oldukça ciddî insanlardır, biraz da Tiyatrolarda "Marionettes" oyuncak veya koro toplantıları tertiplenir. inatçıdırlar. Çocuğumsî bir "espri" ye sahip- lalarla 150 çeşit "piyes" hattâ "opera"
Büyük Mozart'ın doğduğu, büyüdüğü tirler ; sık uğradıkları birahanelerinde bu edebilirsiniz. Ben, bunların hayranıyım, evin iç dekorasyonu alçl kabartma ve yaldız- karakterlerinin tezahüratını görürsünüz ; fa- Bir ata sözü der ki, "Sevdiğinden dandır. Bu ev kış, yaz müzik gösterilerine kat aşırı derecede içkiye düşkün değillerdir, laşmak, biraz ölmek demektir", açıktır. Dünya'nın her ülkesinden "müzisyen" Bilirsiniz Viyana kahvesi dünyada meş- Ayrılacağım yakında, fakat tekrar g ler bu namlı evde konser verebilmek için hurdur. "Salzburg"da iki asırlık an'aneleri 9i m i bildiğim için teselli buluyorum.
Salzburg'a kadar gelirler. 0|a n a y m y e rde bulunan ahşap lambrili, ra-
Yukarıda ifade etmeye çalıştığım Salz- hat koltukları, dantela perdeleri olan kahve- baştarafı 13. sayfa burg'un peri masalına benzer yaşamı yanın- haneler vardır. Benim en çok sevdiğim "CA- Yüzyıldan sonra bütün kurumlarıyla Osı da buranın kendine göre yüksek standartlı FE BAZAR" tiyatro oyuncuları, yazar, orkestra Devleti aynı kaderi yaşamış bu arada ticarî ve sosyal hayatı da vardır. İstatistik- şefi ve müzisyenlerin tercih ettikleri kahve- saneler de ülkenin siyasî ve ekonomik _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ yesine paralel bir şekilde gerilemişlı
Tersan elerdeki bu gerileyişi önlemek girişilen hamle 19. Yüzyıldadır. Kasıtnp daki Kuru Taş Havuzlar ve halen Taş baştarafı 23. sayfada Tersanesinde bulunan Taşkızaklar bu Gerçekleştirme zorluklan, bu eleman y M d a y a p ı|m ı ş t l r. F a k a t. Osmanlı Devlf Bu menfî düşünceyi unutup, modele edi- modulasyonlarına gore dağıtılabılınır ve özel- ç ö k ü ş ü Tersanelerin tekrar hayatiyet ki lebilecek bir hamurun, değişik formlara bü- l i k l e teknolojik gelişmenin büyük zenginliği m a s | m Cumhuriyet Devrine bırakmıştır.
Tünebileceği gerçeği ve mekânda düşünül- sayesinde, birleştirildiklerinde mekânda ara- c e K u r u H a v u z|a r a s ahi p 0lan Haliç 1 müş formunun karara bağlandığında : örne- n a n formu gerçekleştirebilirler. n e s i v e Taşkızaklara sahip olan Taşkızak ğin çelikle sabitleşebileceği ve bu gerçekleş- Bu düşünceden hareket ederek, Pare des sanesi gelişmiş. Nihayet 1953 yılında D menin çirkini olduğu kadar güzeli, iyiyi oldu- prjnCes stadyomunun birliği ; Chamonix va- cilik Bankasının kuruluşunu müteakip ğu kadar kötüyü de anlatabileceği belirir. dişinin özel bütünlüğü veya Deauville spor takîl bir ünite haline gelen Camialtı Ten Büyük hacimlerin örtüsünü kemerlerin ™ 'k«z» " " d™2 9™ »çok, deği. yılma kadar devam eden yat.
sistemli bir seklide birleşmesinden doğan ?i k şebekesinin gerçekleşmesi uya- rıyla «m boyok y.nı mşa.t tersane.,
kubbe şekillerinin bir mekân yazısı olarak rıımıştır. T , ,,
kabul edebiliriz. Bu sathı kaplıyan düzey ve- Aynı düşünce. Montreal tümeli İçinde; 'ersanj ?u anca yılda « m ı ya eğri duyarlara deği5ik açılardan ,ş,k va- »nemli İklim, leolojlk güçlükleri ve özel do- isleyecek bir kapasiteye sahiptir, rebilirsek. canlı duvarlar elde edebiliriz. Bu Sası. kapsanarak, yapıtlanmıştır. Parametre- m' ™ " " ™ suretle san'at adamı, bütün şuur ve iyi ni- lerden daha zor bir denklem, araştırılan s » «!•>«•«» J W T ve 1 adat 7.000 DVB yetiyle, kubbe, kuvvet ve formla yaklnen bağ- "ucu getirmiştir ı yani bü hacmi kullanacak ™ » f «"Imeşine tekab lı olarak bu.dış yüzün, en büyük canlandın- adamların gereksemelerine cevap verebilecek ™raea.r, lersanenın azamı kapasitesi o,sı olacaktır bir mekanı, her şekle girebilen bir malza- D W T' ' »n k e r ™»a c»v h s r Seralarıdır.
maden yaratmak. E uS0 n e k a d a r Wl a r l i5'«r a r a , m d a
Strüktür, iki görevi kapsıyabllir mi? ba- v. . . , . . „ , „ „ . „ DWT. Abidin Daver Şilebi. Istinye T.,, rınak »e kabuğu. Burada muhtelif kuvvetle- . Y' ' " n c ı yuzyı n sonu. gerçekte b,rçok si„de faaliyette bulunan 17.500 Ten k.l rin çalışmalarına bağlı olan »e bunlardan do- ^ T T , k d b „ i d k a P a S i t t" 2 P a M' y°2 e r ^ ™ üan arabesklerin bellrlemasl ook önemlidir 9 ' malzemeları daha y a k l t t a n t e r i ı S r a b a Vapurlar, LCM ve gan arabesklerin behrlemes çok on.mlıd r. „ k e c e k 5 n | e r ( t e„ k u„a n a c a k t i t, B u. k , b , Böylece koruyucu kabuğun (gem? anlam,yl. a|,ş t ] r i|m e k t e 0,a n m a|z e m.ierin aya, Amiral ^^Bükrü Okan 'Gemisi 2700 Dil duvarın) yatay, eğr veya düzey o usu atana- .,, , ... . . , «mıraı şükrü UKan uemısı. nuu uv uuvanuj yatay, e9rı veya ouzuy omsu ş e k l | d e yargl|anmamasr, analız düşüncesi dl- a d a t Koster. Şehir Hattı Gemileri V
şmdaki ithamlardan kurtulması ve ihanet edil- söndürme Gemisi, römorkörler ve Ban Böylelikle, bu eğrili canlılık, özellikle memesi gerekmektedir. Feribotu zikredilmeğe değer. Halen Tel çevre ve güneşin canlılığını arayan seyirci ve Böylelikle, artist, hayalini çalıştıracak. Feribotunun ve 1.8.000 DWT. Bitlis Ceyhs dış gezgenlere. ümit ettikleri, sonuçlan do eser yaratmasında tekdüzü ve sıkıntı yeri- milerinin inşaaları devam etmektedir.
ğuracaktır. Yani ayrılmaz bir bütün içinde ne, en öncel bilinç ve iştiyaka ; sadece Ayrıca 2 adet 18.000 DWT. Gemi toplanmış olan form ; göreve göre ışınlarını h a k i k a t i n g ü z e l l e b e l i r - 6 adet 5500 DWT. Kuru Yük Gemisi:
yayacaktır. t i I m e s 1 n i olabllirieştirecektir. rişl gerçekleştirilecektir.
