KÖK HÜCRE
PROF. DR. E. SÜMER ARAS
9. HAFTA
Sitokinler
• Hücreler arasında düzenleyici olarak görev alan antikor olmayan proteinlerin oluşturduğu bir grup olan sitokinlerin başta sadece immun sistem ile ilgili düzenleyiciler oldukları sanılmaktaydı ancak artık immun sistem haricindeki hücreler tarafından da üretildikleri bilinmektedir .
• Günümüzde çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılabilmektedir.
• Belli türde sitokinlerin tanımlanması için kullanılan değişik tanımlamalar (isimlendirmeler) mevcuttur;
• İnterlökinler,
lökositler arasında düzenleyici olarak görev yaparlar
• Monokinler,
tek çekirdekli fagositik hücreler tarafından üretilirler
• Lenfokinler,
Aktive olmuş lenfositlerden, üretilirler
• Kemokinler,
Birincil olarak lökosit göçünde görev alırlar.
• Sitokinler hedef hücre zarında bulunan kendilerine ait reseptörlerine bağlanarak etki gösterirler
• MEZENŞİMAL KÖK HÜCRELER birçok sitokinin sentez öncüsüdür.
• MKH’ler yetişkin kök hücre tipidir.
• MKH’ler farklılaşmamış ve genel olarak her dokuda bulunabilen hücrelerdir. Başta kemik iliği olmak üzere birçok dokudan izole edilebilir.
• MKH’ler klinik çalışmalarda araştırmalarda en yaygın kullanılan
hücre türüdür.
• Pek çok değişik hücre tarafından üretilebilen sitokinler bağışıklık ve inflamatuar yanıtların oluşmasını ve düzenlenmesini sağlarlar.
• Salınmları kısa ve sınırlıdır, depolanmazlar.
• Pleiotropik etki gösterirler. Yani etkileri tek bir hücreye değil çok çeşitli hücreler üzerine olabilir.
• Aynı hedef hücrede birden fazla etki gösterebilirler.
• Sentezleri birbiri üzerine etkilidir. Bir sitokinin üretimi diğer sitokinlerin sentezini etkileyebilir.
• Birbirleri üzerinde antagonistik veya sinerjistik etki gösterebilirler.
• Hedef hücrenin zarında kendilerine özel trans membran protein olan reseptörlerine bağlanarak etkilerini başlatırlar.
• Etki şekilleri ---- otokrin, parakrin ve endokrin
Bazı Sitokinler Genel Özelliklerine Göre Sınıflandırılırlar
Doğal immüniteye aracılık eden sitokinler
• Viral ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı koruma sağlayan reaksiyonlarda görev alan sitokinler
T lenfositlerinin antijenleri tanıma yanıtında görev alan sitokinler
• Lenfositlerin, büyüme ve farklılaşmasında roloynayan sitokinler
Immunite sağlanması amacıyla inflamasyonu regüle eden sitokinler
• Antijenle aktive olmuş T lenfositlerinden türeyen sitokinlerdir.
Tam gelişmemiş lökosit büyüme ve farklılaşmasında rol oynayanlar
• Hematopoezi uyarılmasını sağlayan sitokinlerdir.
KAYNAKLAR
• *Kök hücre biyolojisi ve klinik uygulamalar. TÜBA yayınları
http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1511-kok-hucre- biyolojisi-ve-klinik-uygulamalar.html
*Kök hücre araştırmalarında güncel kavramlar, TÜBA yayınları
*http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1512-kok-hucre- aratirmalarinda-guncel-kavramlar.html
Diğer Kaynaklar
• *www.pubmed.com
*www.sciencedirect.com
