ANNE SÜTÜ İLE BESLENME

(1)

ANNE SÜTÜ İLE BESLENME

Prof.Dr. Timur Gültekin

(2)

 Soru Soru

Anne Sütü İle Beslenme Neden Önemlidir?

 Konunun Önemi Konunun Önemi

Emzirme anne sağlığını korumasının Emzirme anne sağlığını korumasının

yanında; bu tip beslenmeden tüm aile yanında; bu tip beslenmeden tüm aile

duygusal ve ekonomik yönden yararlanır.

(3)

Tarihte anne sütü

 Eski Mısır:MÖ 1550 yılından kaldığı sanılan Ebers Papirusu’nda bebekleri beslemenin tek yolunun anne sütü ile besleme olduğu ve bebeklerin üç yaşına kadar anne sütü alması gerektiği yazılıdır.

 Eski Mezopotamya:Eski Babilliler de anne sütü ile beslenmeye büyük önem vermişler ve baştanrıçaları İştar’ı bebeğini emzirirken tasvir etmişlerdir.

 Eski Türkler:Eski Türklerde anne sütü kutsaldı. Yakut

Türkleri’nde analık tanrıçası Ayzıt’ın yenidoğan

bebeğine“süt gölü”nden getirdiği sütü damlatarak can

verdiğine inanırlardı.

(4)

Tarihte anne sütü

 İslamiyet:İslam’a göre bebeğin anne karnında kanla beslenmesi ile doğumdan sonra anne sütü ile

beslenmesi arasında kesintisiz bir devamlılık vardır.

 Avrupa’da Rönesans:bu devirde yazılan çeşitli kitaplarda anne sütünün bebekler için en iyi besin olduğu belirtilmiştir.

 Biberon devrimi:Avrupa’da endüstri devriminin

olmasıyla kadınların da çalışmaya itilmesi anne sütüne

ilgiyi azaltmıştır. Birinci dünya savaşı sonrası başlayan

kadın hakları hareketinin yanlış değerlendirilmesi ile

biberonlar modern anneliğin simgesi olmuştur.

(5)

(6)

Tarihte anne sütü

 Yapılan hatalar 1978 yılında Amerikan Pediatri

Akademisi gibi muhafazakar bir kurum tarafından da kabul edilmiş, anne sütü konusundaki araştırmalara ağırlık verilmiştir.

 Bugüne kadar kamuoyunda yaratılan yanlış bilgiler

değiştirilmeye ve bebeklerin doğanın kendilerine

armağan ettiği en kıymetli besin olan anne sütü ile

beslenmelerinin önemi vurgulanmaya başlanmıştır.

(7)

Besleyici olarak anne sütü

 Anne sütünün en önemli özelliği çocuğun yaşına ve durumuna uygun değişim göstermesidir.

 İlk günlerde salgılanan kolostrum daha kıvamlı, yağ yönünden fakir, Na, K, Mg, kalsiyum gibi

minerallerden ve bebeği enfeksiyondan koruyan hücre, antikorlar yönünden zengindir.

 Giderek sütün içeriğinde değişiklikler olur ve 10-15

gün içinde matür süt özelliğine erişir.

(8)

Protein

Protein Protein

BURADA FARK ETTİĞİNİZ DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR?

Laktoz Laktoz

Yağ Yağ Yağ

Laktoz

ÖN SÜT

SON SÜT

İLK SÜT

(COLOSTRUM) OLGUNLAŞMIŞ SÜT

8

(9)

KOLOSTRUM

İÇERİĞİ ÖNEMİ

ANTİKORDAN ZENGİN ENFEKSİYON VE

ALLERJİDEN KORUR

AKYUVARLAR ENFEKSİYONDAN KORUR

MUSHİL ETKİSİ MEKONYUMU TEMİZLER

SARILIĞIN ÖNLENMESİNİ KOLAYLAŞTIRIR

BÜYÜME FAKTÖRLERİ BARSAĞIN OLGUNLAŞMASINI SAĞLAR

VİTAMİN A’DAN ZENGİN ENFEKSİYONLARIN DAHA HAFİF GEÇİRİLMESİNİ SAĞLAR

GÖZ HASTALIKLARINDAN KORUR

9

(10)

Anne sütünün avantajları

 Anne sütünde bulunan laktobasillus bifidus çocuğunu E.koli gibi enfeksiyonlardan korur.

 Anne sütündeki proteinlerin % 60-80’i biyolojik olarak daha önemli olan whey proteinidir.

 Protein konsantrasyonu inek sütünden az olmasına rağmen süt çocuğunun protein gereksinimini ilk 4-6 ay tek başına karşılar.

 Anne sütü ile beslenenlerde obezite daha azdır.

 Anne sütündeki esansiyel yağ asidi inek sütündekinin beş

katından fazladır.

(11)

Anne sütünün avantajları

 Anne sütündeki Ca/P oranı 2:1 dir. Bu oran kalsiyumun absorbsiyonunu arttırmaktadır.

 İnek sütündeki demirin % 5-10’u emilirken anne sütünde bu oran % 50-60’dır.

 Anne sütü alan bebeklerde gastrointestinal enfeksiyonlar, pnömoni, menenjit, bakteriemi sıklığı daha azdır.

 Anne sütü ile beslenen bebeklerde allerji ve kronik hastalık daha az görülür.

 İnek sütü ile beslenen bebeklerde diş çürüğü iki kat fazladır.

(12)

Sosyal pediatri açısından anne sütü

 Bebeğin yaşama şansı artar

 Bebeğin en iyi şekilde büyümesi ve gelişmesi sağlanır.

 Bebekle anne arasında yakın bağ kurulur

 Anne sağlığını olumlu yönde etkiler. Kısa sürede eski kilosuna döner

 Etkin bir aile planlaması yöntemidir.

 Ekonomiktir. Özel bir hazırlık gerektirmez

(13)

 Kemik yenilenmesi artar ve menopoz sonrası Kemik yenilenmesi artar ve menopoz sonrası kemik erimesi (osteoporoz) daha az görülür.

kemik erimesi (osteoporoz) daha az görülür.

 Yumurtalık ve meme kanseri daha nadir görülür. Yumurtalık ve meme kanseri daha nadir görülür.

 Daima temiz,taze ve uygun ısıdadır. Daima temiz,taze ve uygun ısıdadır.

 Hazmı kolaydır. Hazmı kolaydır.

 Kabızlığı önler. Kabızlığı önler.

 Hastalıklardan korur. Hastalıklardan korur.

 Doğal besinlerden içeriği en mükemmel olandır Doğal besinlerden içeriği en mükemmel olandır . .

(14)

 Toplam anne sütü ile beslenme süresi Toplam anne sütü ile beslenme süresi

arttıkça erişkin yaşta erişilen zeka düzeyi arttıkça erişkin yaşta erişilen zeka düzeyi

daha yüksek olmaktadır.

 Çocukluk ve erişkinlik döneminde Çocukluk ve erişkinlik döneminde

şişmanlığın önlenmesinde önemli rol şişmanlığın önlenmesinde önemli rol

oynar.

(15)

Anne sütü ile beslenenlerde Anne sütü ile beslenenlerde

 Kronik sindirimi sistemi sorunları sıklığı azalır. Kronik sindirimi sistemi sorunları sıklığı azalır.

 Lenfoma daha nadir görülür. Lenfoma daha nadir görülür.

 Allerjik hastalıkların gelişimi önlenir ya da Allerjik hastalıkların gelişimi önlenir ya da gecikir.

gecikir.

 IQ düzeyleri daha yüksektir. IQ düzeyleri daha yüksektir.

 Şişmanlık daha seyrek görülür. Şişmanlık daha seyrek görülür.

(16)

(17)

Protein Protein

Protein

BU SÜTLER ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR ?

ANNE SÜTÜ İNEK SÜTÜ KEÇİ SÜTÜ

Laktoz Laktoz Laktoz

Yağ Yağ Yağ

(18)

DEĞİŞİK SÜTLERDEKİ VİTAMİN FARKLARI

İNSAN SÜTÜ İNEK SÜTÜ

B VİT

C VİT

A VİT

(19)

SÜTTE DEMİR

İNSAN SÜTÜ 50-70µG/100ml

İNEK SÜTÜ 50-70µG/100ml

50 %

Emilen

10

(20)

Anne hasta, gebe veya adet görüyor olsa bile, sütü her zaman bebek için en iyi

besindir,çünkü bu dönemlerde bile

kalitesi bozulmaz.Ancak bu durumlarda anne,kendi beslenmesine daha çok özen göstermek zorundadır.

Anne çok ağır hasta değilse ve sakıncalı olan ilaçları kullanmıyorsa bebeğini

emzirebilir.

(21)

Yetersiz süt oluşumu Yetersiz süt oluşumu

 Süt yetersizliği sık gözlenmesine rağmen ; Süt yetersizliği sık gözlenmesine rağmen ; gerçek, fizyolojik süt yetersizliği nadirdir.

gerçek, fizyolojik süt yetersizliği nadirdir.

 Yetersizliğin ensık nedenleri Yetersizliğin ensık nedenleri



Uygun olmayan zamanlama Uygun olmayan zamanlama



Beslenmenin süresi Beslenmenin süresi



Ek besin verilmesi Ek besin verilmesi



Anne ve bebeğin ayrılması Anne ve bebeğin ayrılması



Yanlış emzirme pozisyonudur Yanlış emzirme pozisyonudur

(22)

Güvenilir belirtiler Güvenilir belirtiler



Yetersiz tartı alımı Yetersiz tartı alımı 1 ayda 500 gr dan az 1 ayda 500 gr dan az veya 2. Hafta sonunda doğum tartısından az

veya 2. Hafta sonunda doğum tartısından az



İdrar miktarı İdrar miktarı 1 günde 6 dan az, koyu 1 günde 6 dan az, koyu sarı, konsantre ve keskin kokulu idrar yapması.

sarı, konsantre ve keskin kokulu idrar yapması.

Yetersiz Süt Belirtileri

(23)

Yetersiz Süt Belirtileri Yetersiz Süt Belirtileri

Olası belirtiler Olası belirtiler



Emzirmeden sonra tatmin olmama Emzirmeden sonra tatmin olmama



Parmak emme Parmak emme



Sık sık ağlama Sık sık ağlama



Uzun süre ve sık meme emme Uzun süre ve sık meme emme



Memeyi reddetme Memeyi reddetme



Sert kuru ve yeşil dışkı Sert kuru ve yeşil dışkı



Memelerde yumuşama Memelerde yumuşama



Hamilelik sırasında memelerin büyümemesi Hamilelik sırasında memelerin büyümemesi

(24)

Yetersiz süt oluşumu Yetersiz süt oluşumu

 Tedavi Tedavi



Emzirme sıklığının artırılması Emzirme sıklığının artırılması



Memenin tam olarak boşaltılması Memenin tam olarak boşaltılması



Ağrılı meme başları olan annelerde topikal Ağrılı meme başları olan annelerde topikal analjezik kullanımı

analjezik kullanımı

(25)

Anne beslenmesinin anne sütüne etkisi Anne beslenmesinin anne sütüne etkisi

 Süt veren annelerin 500kcal/gün ilave Süt veren annelerin 500kcal/gün ilave enerji almaları gerekir

enerji almaları gerekir

 Kafeinli içeceklerin miktarı azaltılmalıdır Kafeinli içeceklerin miktarı azaltılmalıdır

 Alkol alımı kontrol edilmelidir Alkol alımı kontrol edilmelidir

 Acılı ve baharatlı besinlerin aşırı Acılı ve baharatlı besinlerin aşırı tüketilmesinden kaçınılmalıdır.

tüketilmesinden kaçınılmalıdır.

 Bazı besinlerden sonra kolik atakları Bazı besinlerden sonra kolik atakları

yaşanıyorsa bunlar diyetten çıkarılmalıdır yaşanıyorsa bunlar diyetten çıkarılmalıdır

 Vejeteryan anneler gelişebilecek Vejeteryan anneler gelişebilecek

eksiklikler yönünden uyarılmalıdır(B6-B12)

(26)

Ek gıdalara başlama dönemi Ek gıdalara başlama dönemi

 İlk 4-6 ay anne sütü tek başına yeterlidir İlk 4-6 ay anne sütü tek başına yeterlidir

 Altıncı aydan sonra anne sütü çocuğun çeşitli Altıncı aydan sonra anne sütü çocuğun çeşitli gereksinimlerini karşılamada yetersiz kalır

gereksinimlerini karşılamada yetersiz kalır

 Çocuğun ek gıdalara alıştırıldığı bu döneme “weaning Çocuğun ek gıdalara alıştırıldığı bu döneme “weaning dönemi” denir

dönemi” denir

 Weaning uygun ve zamanında ek gıda desteği ile anne Weaning uygun ve zamanında ek gıda desteği ile anne sütü ile beslenmenin en az bir yıl devam ettirildiği bir sütü ile beslenmenin en az bir yıl devam ettirildiği bir

dönemdir dönemdir

 Malnutrisyon en çok weaning döneminde meydana Malnutrisyon en çok weaning döneminde meydana gelmektedir

gelmektedir

(27)

Ek gıdalara başlamak için en uygun Ek gıdalara başlamak için en uygun

zaman nedir?

 Ek gıdalara dördüncü ve altıncı aylar arasında herhangi Ek gıdalara dördüncü ve altıncı aylar arasında herhangi bir zaman başlanabilir

bir zaman başlanabilir

 Çocuğun büyümesi izlenerek ek gıda verme zamanına Çocuğun büyümesi izlenerek ek gıda verme zamanına karar verilebilir

karar verilebilir

 Ek gıda aceleci ve zorlayıcı davranılmamalıdır Ek gıda aceleci ve zorlayıcı davranılmamalıdır

 Çocuk hasta, huzursuz ve diş çıkarıyorsa ek gıdalara Çocuk hasta, huzursuz ve diş çıkarıyorsa ek gıdalara başlama ertelenmelidir

başlama ertelenmelidir

 Ek gıdalara çok erken ya da çok geç başlanmamalıdır Ek gıdalara çok erken ya da çok geç başlanmamalıdır

(28)

Ek gıdalara erken başlamanın Ek gıdalara erken başlamanın

sakıncaları sakıncaları

 Gıdaların kontamine olması olasılığı yüksek olduğundan Gıdaların kontamine olması olasılığı yüksek olduğundan bebekte enfeksiyon riski artar

bebekte enfeksiyon riski artar

 Verilen ek gıdalar anne sütünün antienfektif özelliklerini Verilen ek gıdalar anne sütünün antienfektif özelliklerini dilüe eder

dilüe eder

 Enfeksiyon gerek iştahı azaltarak, gerekse katabolik Enfeksiyon gerek iştahı azaltarak, gerekse katabolik yollarla kayıpları arttırarak protein ve enerji açısından yollarla kayıpları arttırarak protein ve enerji açısından

negatif dengeye neden olur negatif dengeye neden olur

 Erken gıda böbrek solüt yükünü arttırarak Erken gıda böbrek solüt yükünü arttırarak hiperosmolarite ve dehidratasyona yol açar hiperosmolarite ve dehidratasyona yol açar

 Verilen gıdalar hacimleri çok, enerjileri az Verilen gıdalar hacimleri çok, enerjileri az

gıdalardır,bebekte doygunluk yaratırlar

(29)

Ek gıdalara geç başlamanın Ek gıdalara geç başlamanın

sakıncaları sakıncaları

 Çok geç ek gıda verilmesi halinde (6 aydan sonra) anne Çok geç ek gıda verilmesi halinde (6 aydan sonra) anne sütünün sağlayabileceği besinlerin miktarları önerilenin sütünün sağlayabileceği besinlerin miktarları önerilenin

altında kalır altında kalır

 Ek gıdalar başlamanın davranışsal bir yönü vardır. Ek gıdalar başlamanın davranışsal bir yönü vardır.

 4-6 ay arası dönem çocuğun çiğnemeyi öğrendiği 4-6 ay arası dönem çocuğun çiğnemeyi öğrendiği dönemdir. Ek gıdalar geç başlanarak bu yetenek dönemdir. Ek gıdalar geç başlanarak bu yetenek

kazandırılmazsa, ileride önemli beslenme sorunları kazandırılmazsa, ileride önemli beslenme sorunları

ortaya çıkabilir

(30)