ÜLKEMİZDE ANNE SÜTÜ İLE BESLENME DURUMU, EMZİRME VE ÇOCUK SAĞLIĞI

(1)

ÜLKEMİZDE ANNE SÜTÜ İLE BESLENME DURUMU, EMZİRME VE ÇOCUK SAĞLIĞI

Dr. Öğr. Üyesi Emine Serap ÇAĞAN

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Ebelik Bölümü

(2)

Sunum Planı

• Giriş

• Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

• Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• DSÖ’nün Hedefi ve Önerileri

• Ülkemizde Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

• Emzirmenin Desteklenmesine Yönelik Müdahaleler

• Emzirmenin Desteklenmesinde Sürekli Ebelik Bakım Modeli

• Sonuç

2. Uluslararası Anadolu Ebeler Derneği Kongresi, 19-22 Mayıs 2022, Eskişehir

(3)

Giriş

• Anne sütü (HBM), büyüme ve gelişimi desteklemede kritik rollere sahip çeşitli bileşenler içerir.

(Yong Yi ve Yeong Kim, 2021)

• Bebekler için yeri doldurulamaz bir beslenme kaynağıdır.

(Yeong Kim ve Yong Yi ve, 2020)

(4)

Giriş

• Emzirme, çocuk sağlığının sürdürülmesi ve çocukların hayatta kalmasını sağlamanın en etkili yollarından biridir.

(Medhi ve Barman, 2022)

• Anne sütüyle beslenen çocuklar da

• Zeka testleri daha yüksek

• Fazla kilolu veya obez olma olasılıkları daha düşük

• İleriki yaşamlarında diyabete daha az eğilimli

(WHO, 2022)

(5)

Giriş

Sayısız yararlarından dolayı DSÖ ve UNICEF doğumdan sonra en az 6 ay sadece anne ile beslenmeyi ve

emzirmenin 2 yaşına kadar veya daha fazla devam etmesini önermektedir.

(6)

Giriş

• DSÖ, emzirme uygulamalarını değerlendirmek için bir dizi temel gösterge oluşturmuştur.

• Tarihsel olarak, 3 temel gösterge vardır

.

• Doğumdan sonraki ilk saat içinde erken emzirme,

• 2 aya kadar sadece anne sütü ile beslenme

• 2 yaşına kadar emzirmeye devam etme

• Nisan 2021'de, küresel bebek besleme uygulamalarına ilişkin anlayışımızı genişletmek için 3 ek gösterge eklenmiştir:

• Herhangi bir dönemde anne sütü ile beslenme,

• doğumdan sonraki ilk 2 gün boyunca sadece anne sütü ile beslenme

• 6 aydan küçük çocuklar için karma beslenme(WHO, UNICEF,2021)

(7)

Giriş

Yaş grubuna göre bebek besleme uygulamalarının alan grafiği kalıpları

(WHO, UNICEF,2021)

(8)

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

(UNICEF, 2021)

(9)

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

• Bütün ülkelerde yenidoğan ölüm oranının her 1000 canlı doğumda en az 12’ye ve 5 yaş altı çocuk ölüm oranının

da her 1000 canlı doğumda en az 25’e

düşmesinin

hedeflenmesiyle 2030’a kadar

yenidoğan ve 5 yaş altı çocukların

önlenebilir

ölümlerinin sona erdirilmesi

kureselamaclar.

org

(10)

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

• Yaşamın ilk ayı, çocukların hayatta kalması için en savunmasız dönemdir.

• Mevcut eğilimler devam ederse, 54 ülke beş yaş altı ölüm için SKH hedefini karşılamayacak

• Daha da fazla ülke, yenidoğan mortalitesi için SKH hedefini kaçırma riskiyle karşı karşıya.

(UNICEF, 2021)

(11)

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

• Emzirmeye erken başlama, sadece anne sütü ile beslenme ve 23 ay boyunca emzirmeye devam etme, yenidoğan ve çocuk ölümlerini önemli ölçüde azaltan etkili yollardan biridir.

(Kumar Sen ve ark., 2021)

(12)

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• 2016 yılında, düşük gelirli ülkelerde tahmini 101,1 milyon çocuk, doğumdan emzirmeye erken başlama, 6 aya kadar sadece anne sütü ile beslenme ve 2 yaşına kadar emzirmeye devam etme dahil olmak üzere uluslararası standartlara göre emzirilmemiştir.

(North ve ark,2022)

(13)

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• Dünyada her 5 bebekten 3’ü yaşamın ilk bir saati içerisinde emzirilmiyor.

• 6 aylıktan küçük bebeklerin sadece %41'i sadece anne sütü ile besleniyor

• 0-23 aylık tüm çocuklar en iyi şekilde emzirilirse, yılda 820.000'den fazla çocuk kurtarılabilir.

https://www.who.int/health- topics/breastfeeding#tab=tab_2

(14)

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

2. Uluslararası Anadolu Ebeler Derneği Kongresi, 19-22 Mayıs

2022, Eskişehir (North ve ark,2022)

1 saat

2 gün

6 ay 2

yıl Doğum

Erken ^Sadece

Anne Sütü Anne sütü ve takviye

Devamlılı k

Sürekli

Gösterge Tanım 2020 Oranı 2030 Hedefi

Anne sütü ile beslenme Anne sütü ile beslenme %95 ---

Erken Emzirme Doğumdan sonra 1 saat

içerisinde memeye yerleşme

%49 %70

Doğumdan sonra 2 gün

içerisinde sadece anne sütü ile Beslenme

Doğumdan sonra 2 gün içerisinde sadece anne sütü ile beslenme oranı

Veri yok ---

Sadece Anne Sütü İle Beslenme

Doğumdan sonra ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenme oranı

%44 %70

Ek Gıda ve Anne sütü İle Beslenme

Altıncı aydan sonra beslenme şekli (anne sütü, formül mama, inek sütü)

Veri yok ---

2 yaşına kadar anne sütü alma

12-23 ay arası anne sütü alma oranı

%44 %60

(15)

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• Tüm dünyada 2030 yılı

hedefine doğru 2011

yılından 2020 yılına kadardoğrus

al bir artış

(North ve ark,2022)

(16)

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• Küresel olarak, tümyenidoğanların

%48’i doğumdan sonraki bir saat içinde emmeye başlıyor.

• %63’ü doğumdan sonraki ilk 2 gün sadece anne sütü ile besleniyor.

Emzirme uygulamaları bölgeler arasında

büyük farklılıklar

gösterir - bazı bölgeler diğerlerinden daha büyük zorluklarla karşı karşıyadır.

Emzirmeye erken başlama

Doğumdan sonraki ilk 2 gün sadece anne sütü ile beslenme

(UNICEF,2021)

(17)

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Küresel olarak, emzirme oranları,

kadın ve çocukların

sağlığını korumak için

gerekli olanın altında

(WHO, UNICEF,2021)

Doğumdan sonraki bir saat içinde emzirilen

bebeklerin yüzdesi

İlk 6 ay sadece anne sütü ile beslenme

oranı

1 yaşında hala emzirilen çocukların yüzdesi

2 yaşında hala emzirilen çocukların yüzdesi

Emzirme Uygulamalarının Güncel Oranları ve HedefleriMevcut Durum 2030 Hedefi

(18)

DSÖ’nün Hedefi

• DSÖ, «Anne, Bebek ve Küçük Çocuk Beslenmesine İlişkin Kapsamlı Uygulama Planı kapsamında;

• 2030 yılına kadar, ilk altı ayda sadece anne sütüyle beslenme oranının en az

%50'ye çıkarılması

gerektiğini belirtmektedir.

(19)

DSÖ’nün Önerileri

• Tüm gebelere ve küçük çocuklu annelere emzirme danışmanlığı sağlanmalıdır.

• Emzirme danışmanlığı hem antenatal dönemde hem de postnatal dönemde ve 24 aya kadar veya daha uzun süre sağlanmalıdır.

• Emzirme danışmanlığı en az altı kez ve gerektiğinde ek olarak sağlanmalıdır.

(WHO,2018)

(20)

DSÖ’nün Önerileri

• Emzirme danışmanlığı yüz yüze danışmanlık yoluyla sağlanmalıdır.

• Emzirme danışmanlığı, telefonla veya diğer uzaktan danışmanlık yöntemleriyle de sağlanabilir.

• Emzirme danışmanlığı, bakımın sürekliliği olarak, uygun şekilde eğitilmiş sağlık uzmanları ve toplum temelli, meslekten olmayan ve akran emzirme danışmanları tarafından sağlanmalıdır.

(WHO,2018)

(21)

DSÖ’nün Önerileri

• Emzirme danışmanlığı, anneler arasında beceri, yeterlilik ve güven oluşturmanın yanı sıra emzirme için önemli zorlukları ve bağlamları öngörmeli ve ele almalıdır.

(WHO,2018)

(22)

Ülkemizde Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• 2018 TNSA

verilerine göre 6 aydan küçük çocukların %41’i ilk altı ay sadece anne sütü ile beslenmiştir

.

(TNSA, 2018)

(23)

Ülkemizde Anne Sütü İle Beslenme Durumu

• 4-5 ay da sadece anne sütü ile beslenme süresi

%14’e düşüyor.

• İki yıl anne sütü alma oranı ise %34

(TNSA, 2018)

(24)

Ülkemizde Anne Sütü İle Beslenme Durumu

2018 TNSA’ ya göre ilk altı

ay ortanca sadece anne

sütü ile

beslenme süresi 1.8 ay.

(TNSA, 2018)

(25)

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

(North ve ark,2022)

(26)

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

• Emzirmeye başlama zamanı, erken bebek ölümü olasılığı ile doğrudan ilişkilidir.

• 5 çalışmada 130.000'den fazla bebek üzerinde yapılan bir meta-analizde

• doğumdan 2 ila 24 saat sonrasına kadar emzirmeye başlamayan sadece anne sütüyle beslenen bebeklerin, doğumdan sonraki 1 saat içinde emzirmeye başlayanlara kıyasla yenidoğan ölüm riskini %33 artırmakta2. Uluslararası Anadolu Ebeler Derneği Kongresi, 19-22 Mayıs

2022, Eskişehir

(Neves ve ark., 2016)

(27)

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

• Emzirmenin çocukluk çağı lösemi riski üzerindeki koruyucu rolü bulunmakta

(Su ve ark., 2021)

(28)

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

• Emzirme ve emzirme süresi 5 yaşındaki çocuklarda IQ seviyeleri ile ilişkili bulunmuş.

(Plunkett ve ark., 2021)

(29)

Emzirmenin Desteklenmesine Yönelik Müdahaleler

Sağlık Sistemi, Hastane ve Sağlık Çalışanı Desteği

• Kadının antenatal ve perinatal dönemde hastane ve sağlık sistemi ile etkileşimi, emzirme desteğini iyileştirmek bir fırsat

• Bebek Dostu Hastane Uygulamaları

• Sağlık çalışanları tarafından nitelikli emzirme danışmanlığı sağlanması, sadece anne sütü ile beslenme ve sürekli emzirme oranlarını artırmakta.

(Mcfadden ve ark., 2019)

(30)

Emzirmenin Desteklenmesine Yönelik Müdahaleler

Akran ve Toplum Desteği

• Sağlık çalışanları tarafından bebek ve küçük çocuk beslenme danışmanlığına ek olarak, toplum temelli akran desteği, sadece anne sütü ile beslenme süresini uzatmakta

Düşük gelirli ülkelerde, emzirme konusunda toplum desteği 5 ayda sadece anne sütü ile beslenme oranını 9,6 kat

artırmakta

(Shakya ve ark., 2021)

(31)

Emzirmenin Desteklenmesine Yönelik Müdahaleler

İşyeri Desteği

• Annenin işe dönüşü, emzirme için savunmasız bir zaman

• 2021 yılında 449 kadın üzerinde yapılan kesitsel bir araştırmada, kadınların sadece emzirmeyi bırakmasının başlıca nedeninin işe dönüş olduğu saptanmış

Doğumdan sonra en az 6 ay

süreyle emzirme veya anne sütü ile beslenme için sağlanan ücretli molalar, sadece anne sütü ile beslenme oranının %8,9

artırmakta

(Heymann ve ark., 2013)

(32)

Emzirmenin Desteklenmesinde Sürekli Ebelik Bakım Modeli

Annelere verilen sürekli ebelik bakımı; doğum sonrası 6. ayın sonunda sadece anne sütü ile beslenme oranını arttırmakta ve daha uzun süre

emzirme sağlamakta

(Dagla ve ark., 2022)

(33)

Emzirmenin Desteklenmesinde Sürekli Ebelik Bakım Modeli

Sürekli ebelik bakımı alan annelerde emzirme oranı anlamlı

derecede yüksek. Formül mama ile beslenme oranı düşük.

(Bagheri ve ark., 2021)

(34)

Sonuç

Emzirme,

• Dünya çapında milyonlarca yaşamı olumlu yönde etkileme potansiyeline sahiptir.

• Yaşam boyu birçok sağlık sonucunu önemli ölçüde iyileştirir

• çocuk sağlığını ve hayatta kalmasını iyileştirmek için en etkili küresel halk sağlığı stratejilerinden biridir. 2. Uluslararası Anadolu Ebeler Derneği Kongresi, 19-22 Mayıs

2022, Eskişehir

(35)

Sonuç

Küresel emzirme hedeflerine ulaşmak

için çok katmanlı desteğe ihtiyaç

bulunmaktadır.

Anne-Bebek

Politika Yapıcılar

Sağlık Çalışanları

Birinci derece

aile üyeleri

(36)

Sonuç

• Hem bebeğe hem de anneye sağladığı avantajlar ve büyük halk sağlığı yararı göz önüne alındığında, şimdiki ve gelecek nesillerin sağlığını optimize etmek için önemli bir halk sağlığı stratejisi olarak dünya çapında emzirme oranlarını artırmak için artan savunuculuk ve eyleme ihtiyaç bulunmaktadır.

(37)

ÜLKEMİZDE ANNE SÜTÜ İLE BESLENME DURUMU, EMZİRME VE ÇOCUK SAĞLIĞI

Sunum Planı

Giriş

Giriş

Giriş

Giriş

.

Giriş

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

Dünyada Çocuk Sağlığının Durumu

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Dünyada Anne Sütü İle Beslenme Durumu

DSÖ’nün Hedefi

DSÖ’nün Önerileri

DSÖ’nün Önerileri

DSÖ’nün Önerileri

Ülkemizde Anne Sütü İle Beslenme Durumu

.

Ülkemizde Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Ülkemizde Anne Sütü İle Beslenme Durumu

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

• Emzirmenin çocukluk çağı lösemi riski üzerindeki koruyucu rolü bulunmakta

Anne Sütü İle Beslenmenin Çocuk Sağlığına Etkileri

Emzirmenin Desteklenmesine Yönelik Müdahaleler

Emzirmenin Desteklenmesine Yönelik Müdahaleler

Emzirmenin Desteklenmesine Yönelik Müdahaleler

Emzirmenin Desteklenmesinde Sürekli Ebelik Bakım Modeli

Emzirmenin Desteklenmesinde Sürekli Ebelik Bakım Modeli

Sonuç

Sonuç

Sonuç

Teşekkürler