STERİLİZASYON ve
CERRAHİ ASEPSİ
Dr.Öğr.Üyesi. Veysi Hakan Yardımcı
Sterilizasyon Ünitesinin Özellikleri
Dr.Öğr.Üyesi Veysi Hakan Yardımcı
Merkezi Sterilizasyon Ünitesi (MSÜ)
MSÜ mimari yapısı
MSÜ yeri ve alanı
MSÜ mimari teknik özellikleri
MSÜ bölümleri
MSÜ Mimari Yapısı
Sterilizasyon süreçlerinin tek bir merkezden
devamlı ve düzenli olarak yapılması hastanede verilen sağlık hizmetlerinin kalitesi açısından önemlidir.
MSÜ’leri; hastanelerin farklı birimlerinde kirlenmiş tıbbi cihazların, yeniden kullanıma hazırlanması, tekrar kullanıcıya teslim edilmesi için kesintisiz hizmet verirler.
Konum olarak ameliyathaneye yakın, hastane trafiğinden uzak, yönetsel olarak doğrudan
hastane idaresine bağlı olarak çalışan merkezlerdir.
MSÜ Yeri ve Alanı
• MSÜ’nin kurumun neresinde yapılandırılacağı hastane proje halindeyken planlanması gerekir.
Sonradan oluşturulan MSÜ, birçok sorunu da beraberinde getirmektedir.
MSÜ Yeri ve Alan
• Bu ünitelerde;
tıbbi cihaz kabulü yıkama
dezenfeksiyon
muayene/kontrol kayıt
paketleme
sterilizasyon depolama
tıbbi cihaz teslim/dağıtım
birbiri ile organize çalışabilecek şekilde yapılandırılmalıdır.
MSÜ, hastanede tüm bölümlerin kolayca ulaşabileceği bir lokalizasyonda olmalıdır.
MSÜ, yönetsel olarak ameliyathaneden özerk olsa da, işlevsellik açısından ameliyathane ile koordinasyonun sağlanması mutlaka gereklidir.
MSÜ, ameliyathane ile aynı katta değil ise, alt ya da üst katlarda kirli ve temiz asansörleri ile kolayca erişilebilir olmalıdır.
MSÜ Alanı
Hastane kapasitesinin büyüklüğüne göre alan gereksinimleri değişebilir.
MSÜ alanı yatak kapasitesi ile ilişkili olmakla birlikte en az 200 m2 olmalıdır.
MSÜ Alanı
• 300 yatağa kadar olan hastanelerde yatak başına 0.7 m2
• 300-600 yataklı hastanelerde yatak başına 0.6 m2
• 600 yataktan daha fazla olan hastanelerde ise 0.5 m2 alan MSÜ için ayrılmalıdır.
MSÜ Alanı
MSÜ alanını yaklaşık olarak;
% 35 kirli alan,
% 35 temiz alan,
% 20 steril malzeme depolama alanı,
% 10 destek alan
oluşturmalıdır.
Mimari Teknik Özellikler
MSÜ, standartlara uygun şekilde yapılandırılmalıdır.
İdeal bir MSÜ yapılandırılması sırasında;
-Mimar-mühendis gibi teknik elemanlar, -Hastane idaresinden idareci,
-Doktor, hemşire gibi bilimsel ve teknolojik gelişmeleri izleyip, öneri sunabilecek kişiler
bulunmalıdır.
MSÜ’nin normal, sıradan bir bina inşaatı mantığıyla yapılması doğru değildir.
Mimari Teknik Özellikler
• MSÜ’de mimari malzeme seçimi ve tercih edilen teknoloji, ulusal/uluslararası standartlara uygun olmalıdır.
• Duvar, döşeme, tavan; enfeksiyon kaynağı oluşturmayacak, kolay temizlenebilir malzemeden imal edilmelidir.
• Aydınlatma; işin rahat yapılabilmesi ve detayların gözden kaçırılmaması açısından yeterli olmalıdır.
• MSÜ, su girişi ve atık su sistemi, taze hava ve havalandırma sistemi baştan düşünülmelidir. Bu yapılar, bulaşı önleyecek tarzda tesis edilmelidir.
MSÜ Bölümleri
MSÜ’ye giren malzemenin işlenmesi ve son kullanıcıya gönderilene kadar olan akış yönü;
kirli alandan temiz alana,
temiz alandan steril malzeme alanına
tek yönlü olmalı
Yapılandırma sırasında bu alanlarda;
teslim alma yıkama
muayene ve kontrol set hazırlama
paketleme
sterilizasyon
dağıtım ve geri dönüş
işlemlerinin yapılabilmesi için yeterli alan planlanmalıdır.
MSÜ’de Alanlar
• Kirli alan (teslim alma, yıkama) kırmızı
• Temiz alan (muayene, hazırlık ve paketleme alanı) mavi
• Steril malzeme depolama ve dağıtım alanı yeşil
• Destek alanlar (dinlenme, idari ofis, personel giyinme, WC vb.) sarı renk çizgilerle tanımlanmalıdır.
MSÜ Mimari Yapılanması
1- Kirli Alan:
Bu bölüm, kullanım alanından gelen tıbbi cihazların kabul edildiği, sınıflandırıldığı ve yıkandığı alandır.
Taşıma araçları da bu alanda yıkanarak dezenfekte edilir.
Diğer alanlardan fiziksel olarak ayrılmalı ve girişi ayrı bir servis koridorundan olmalıdır.
Kirli Alan:
Bu bölümde;
sayım ve kontrol işlemine uygun tezgahlar yıkama lavaboları,
yıkayıcı dezenfektörler (tercihen çift kapılı), ultrasonik yıkayıcılar,
hava-su tabancaları,
el yıkama lavaboları bulunur.
Kirli Alan:
Kirli alan lavaboları;
*Lavaboların derinliği, sıçramaya engel olacak şekilde 30 cm’ den fazla olmalıdır.
*Ön temizleme, *yıkama ve *durulama amacıyla kullanılmak üzere 3 adet lavabo olması önerilir.
*Çalışanların el hijyeni için ayrı bir lavabo bulunmalıdır.
Kirli Alan:
*Yıkama alanında sıçramalara karşı koruyucu önlemler alınmalıdır.
*Göz yıkama istasyonu ya da acil göz yıkama kiti bulunmalıdır.
2-
Temiz Alan:
*Temiz alanda; elde, ultrasonik ve yıkayıcı dezenfektörlerde yıkanan tıbbi cihazların kontrolü bakımı ve paketlemesi
yapılmaktadır.
*Ayakta çalışılacak yükseklikte çalışma tezgâhları bulunmalı;
yüzeyi pürüzsüz, çizilmez, kırılmaz, dezenfektan ve deterjanlardan etkilenmeyen malzemeden üretilmiş olmalıdır.
*Çalışma tezgâhlarının ve taburelerin yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır.
Temiz Alan:
*Kontrol için uygun aydınlatma, tezgâh, ışıklı ayaklı büyüteçler, tıbbi cihaz bakım ürünleri ve paketleme malzemeleri bulunmalıdır.
*Bu alanda buhar sterilizatörler ve diğer düşük sıcaklık sterilizatörleri bulunur.
Temiz Alan:
*Tekstil ürünlerinin hazırlanması için ayrı bir bölüm olmalıdır.
*Tekstil işlem alanı, yeniden kullanılabilir tekstil malzemelerinin muayene edildiği, katlandığı ve paketlere konulduğu alanlardır.
*Temiz çamaşır depolaması için yeterli alan ve raf bulunmalıdır.
3- Steril Malzeme Depolama Alanı
Steril bir tıbbi cihazın kullanım noktasına kadar kontamine olmaması, sterilitesini koruması önem taşımaktadır.
Steril Malzeme Depolama Alanı
*Sterilizasyon alanına bitişik olmalı
*Tek işlevi steril tıbbi cihazların saklanması olmalı
*Ayrı, kapalı ve girişi sınırlandırılmış bir bölüm olmalıdır.
*Buhar sterilizatörlerinin sıcaklık ve neminden
etkilememesi için depolama alanı ile sterilizatörler arasında ayrı soğuk alan planlanmalıdır.
Steril Malzeme Depolama Alanı
*Steril depolama rafları; tel ızgara şeklinde olmalı,
kolayca temizlenmeli ve depolanan ürünün etrafındaki havanın serbest dolaşımına izin vermelidir.
*Havalandırma sistemi, havanın steril depolama alanından pozitif basınçla dışarı akışını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.
4- Destek Alanlar:
İdari alan, personel dinlenme odası, eğitim alanı, mutfak, kıyafet değişim odaları, tuvalet ve duşlar,
kompresör, kesintisiz güç kaynağı ve malzeme depoları, destek alanı içinde yer alır.
MSÜ’nin Teknik Özellikleri:
Zeminler Tavan
Duvarlar
Pencereler-Kapılar Havalandırma
Sıcaklık ve Nem Aydınlatma
Gürültü
Zeminler
• Eklentisiz, pürüzsüz, kolay temizlenebilir olmalı
• Yıkamaya, basınca, yırtılmaya, darbeye
dayanıklı, partikül oluşturmayacak malzemeden yapılmalı
• Köşeler tercihen dayanıklı poliüretan malzeme ile yuvarlatılmalı
Zeminler
• Zemin rengi, tıbbi cihazların yere düşmesi durumunda kolay görülmesini sağlayacak bir renkte olmalıdır.
•Buhar sterilizatörlerin bulunduğu bölgeler nispeten ısıya dayanıklı olmalıdır.
• Seramiklerde kullanılan derz dolgularında
mikroorganizmalar yerleşebilir. PVC gibi yekpare zemin kaplamaları kullanılmalıdır.
Tavan
• Tavanlar; yoğunlaşmayı, toz birikmesini, parçacık ve elyaf gibi kirlilik kaynaklarını en aza indirecek
şekilde planlanmalıdır.
• Aydınlatma tesisatı gömülerek tavan düz bir yüzey oluşturmalıdır.
• MSÜ alanlarının tavanları arasında hava geçişi olmamalıdır.
Tavan
• Tavan malzemesi buhar ve neme dayanıklı, sızdırmaz ve kolay temizlenebilir olmalıdır.
• Tavan yüksekliği en az 280 cm olmalıdır.
• Küçük levhalardan yapılmış tavan malzemelerinden kaçınılmalı, bunun yerine daha büyük paneller tercih edilmelidir.
Duvarlar
• Duvarlar yıkanabilir malzeme ile kaplanmalı
(vinil kaplama ya da epoksi duvar boyaları)
• Yüzeylerde pastel renkler tercih edilmeli, yansımaya neden olacağı için beyaz renk seçilmemelidir.
Duvarlar
• Sürterek duvarlara zarar verecek durumlar için bariyer önlemleri alınmalıdır.
• Koridorlar taşıma arabalarının MSÜ içinde
hareketine izin verecek genişlikte planlanmalıdır.
Pencereler ve Kapılar
• MSÜ’ de dış mekan duvarlarında açılabilir pencere olmamalıdır.
• Elle açılan kapılar yerine otomatik/yarı otomatik kapılar tercih edilmelidir.
Pencereler ve Kapılar
• Yangın yönetmeliğine uygun yapılmalıdır.
• Kirli alandan temiz alana doğru, direkt geçişe izin verilmemelidir.
• Kapıların genişliği transfer arabalarının girip çıkmasına izin verecek büyüklükte olmalıdır.
Havalandırma
• MSÜ’de merkezi iklimlendirme sistemi kurulmalı
• Havalandırma kesintisiz ve sürekli çalışmalıdır.
• İklimlendirme sistemi temiz ve steril malzeme depolama alanında ISO 14644-1 sınıf 8
standartlarını karşılamalıdır.
Havalandırma
• Hava değişimi kirli alanda en az saatte 10-20 kez, temiz alanda ise 12-20 kez olmalıdır.
• Temiz ve kirli alan arasında en az 30 paskal basınç farkı olmalıdır. Böylece havanın, temiz alandan kirli alana akması sağlanmalıdır.
Sıcaklık ve Nem
• MSÜ’de Çalışma alanlarındaki ısı 18-25°C arasında ve nem düzeyi de %35-70 arasında olmalıdır.
• Steril depolama alanındaki ısı 22 °C, nem %60’ı aşmamalıdır.
• Sıcaklık ve nem günlük olarak takip edilmelidir.
Aydınlatma
• MSÜ’de aydınlatma optimal düzeyde olmalıdır.
• Depolama alanları dışında mümkünse gün ışığı kullanılmalıdır.
• Aydınlatma değerleri ünitede çalışanların yaşı,
yapılan işin hızı veya özelliğine ve çalışma alanındaki yansıma düzeyine göre değişiklik gösterebilir.
Gürültü
• Gürültü kontrol edilmeli ve ses yalıtımı sağlanmalıdır.
Gürültü düzeyi 60 dB altında olmalıdır.
• Duvarlar ve tavanlarda ses yansıtmayan emici malzemeler kullanılmalıdır.
Gürültü
• Ses ekosundan korunmak için iki duvar arası mesafe yedi ve katları olacak şekilde ayarlanabilir.
• Sterilizatörler ve yıkayıcı dezenfektörlerin, bulundukları mekanda ayrı bir bölme içerisine alınması (izolasyonu)
gürültü düzeyini azaltır.
