ROBİ’NİN STEM MACERALARI -1 ROBİ ve Manyetik
Ekin ve Derin odalarında oyun oynuyorlardı. En sevdikleri oyunda astronot olmuşlardı ve uzaya yolculuk yapıyorlardı. Küçük metal roket oyuncak bir anda kayboldu ve onu aramaya başladılar. O sırada Robi odaya geldi. Derin “roket oyuncağımız kayboldu ve onu bulamıyoruz” dedi. Robi bir mıknatıs getirdi ve masanın altına uzattı. Masanın altında hiçbir şey yoktu. Masanın yanındaki kitaplığın altına uzattı mıknatısı ve mıknatısa bir robot kolu takıldı. Ekin “Yaşasınnn! Ne zamandır bu robotun kolunu arıyordum. Geçen gün silgim de kaybolmuştu, belki onu da bununla bulabiliriz” dedi. Derin, “silgini bununla çekemezsin, bu sadece metal nesneleri çeker” dedi. Ekin, iyice meraklanmıştı. Mıknatısı aldı ve odasındaki eşyalara dokunup hangilerini çektiğini bulmaya çalıştı.
Etkinlik: Mıknatısın çekebildiği nesneleri daire içine alın.
Odada bakmadıkları sadece elbise dolabı vardı. Mıknatısa bir ip bağlayıp dolabın altına uzattılar. İpi çektiklerinde ipin ucu boştu. Robi “metal bir nesne olmalı ve galiba mıknatıs ona takıldı” dedi. Derin, “okulda bir mıknatıs deneyi yapmıştık ve öğretmenimiz bize mıknatıs tozları vermişti. Sanırım bu işimize yarar” dedi. Demir tozunu getirdi ve dolabın altına serpti.
Demir tozları dolabın altında bir nesneye yapıştı, onu uzun bir çubukla çektiler ve aradıkları oyuncak roketi bulmuşlardı. Derin “bu roket mıknatıs değil ki neden ona yapıştı?” diye sordu. Robi, roketi aldı ve altındaki mıknatısı gördü. Mıknatısa yapışan demirin belli bir süre mıknatısın etkisi ile manyetik hale geldiğini yani bir süreliğine mıknatıs özelliğini taşıdığını söyledi. Ekin ve Derin, Robi ile birlikte bir manyetik deneyi yaptılar.
STEM ETKİNLİK ;
Bir mıknatıs alın ve bir metal kaşığı mıknatısa yapıştırın.
Sonra metal bir ataç alın ve onu da kaşığa yaklaştırın.
Mıknatısı çekin ve neler olduğunu gözleyin.
Gözlem: Mıknatısa yapışan metal bir süre manyetik hale gelir ve atacı tutar, ancak bir süre sonra manyetik özelliği geçer ve atacın düştüğü gözlenir.
Derin ve Ekin odalarına geri döndüklerinde roket oyuncakları yerinde yoktu.
Annelerine sordular. Anneleri kedileri Mısır’ın ağzında birşey taşıdığını ama ne olduğundan emin olmadığını söyledi, belki de aradıkları roket oyuncak ile oynuyordu. Mısır’ı evin her yerinde aradılar en alt katta kiler vardı ve kedi Mısır orada yatıyordu.
Derin, “kilerdeki eşyaların arasından metalleri ayırabilecek bir şey icat edersek roketi bulabiliriz” dedi. İki kardeş ve Robi, roketi kilerin içinden çekip alacak icatları için çalışmaya başladılar.
STEM Etkinlik;
Gösterilen malzemelerden istediklerini kullanarak, roketi kilerin içinden çıkaracak birşey icat edelim. Nasıl bir icat yaparsın?
Robi, Derin ve Ekin dil çubuklarının üzerine küçük mıknatısları yapıştırdılar, uzaktan kumandalı arabalarının 4 tarafına yerleştirdiler. Büyük mıknatısı da arabanın üzerine yerleştirdiler. Arabayı kilerin içinde gezdirdiler ve metal nesneler arabaya yapıştı. Derin ve Ekin roketlerini de arabanın üzerinde mıknatısa yapıştığını gördüler ve çok mutlu oldular. Artık uzaydaki yolculuklarına kaldıkları yerden devam edebilirlerdi.
Robi ile Kodluyorum
Yönerge: Robi mıknatıs kollarını çıkarır ve yolculuk boyunca sadece mıknatısın çekebildiği nesnelerin bulunduğu karelerden geçebilir. Hangi yoldan geçeceğini ok işaretlerini kullanarak gösterebilir misin?
ROBİ’NİN STEM MACERALARI -2 ROBİ ile Yavru Kedi
Akşam yemeğinden sonra Derin ve Ekin, kitap okumak için odalarına çekildiler.
Robi de yürüyüşe çıktı. Bir köprünün altından geçerken soğuktan titreyen yavru bir kedi ile karşılaştı. Ona ailesinin nerede olduğunu sordu. Küçük kedi yalnız olduğunu ve kimsesi olmadığını söyledi. Robi onun haline çok üzülmüştü.
İstersen benimle gelebilirsin diyerek kediyi davet etti. Onu yalnız bırakmak istemedi. Küçük yavru kedi çok üşüse de biraz çekindi açıkçası ama Robi’nin ısrarına dayanamadı ve onunla birlikte gitmeye karar verdi.
Eve geldiklerinde Robi, Derin ve Ekin’e olanları anlattı. Onlar da önce yavru kediye bir tas süt hazırladılar. Yavru kediyi sahiplenmek istediler ve bunu anne ve babaları ile konuşmaya karar verdiler. Robi onlara “bu yavru kediyi belki kurtarabilirsiniz, peki diğerleri ne olacak?” dedi. Derin ve Ekin birbirine baktı,
“bunu hiç düşünmedik” dedi Ekin. Robi “Sokakta kalan tüm hayvanlar aynı bu yavru kedinin durumunda. Onlar için yapılacak bir şeyler olmalı” dedi. Derin
“Şöyle kocaman bir ev olsa, istedikleri kadar yiyecek olsa içinde ve sıcak olsa hiç üşümeseler” dedi. “İyi de nasıl olabilir ki böyle bir ev?” dedi Ekin. Anne ve babalarının yanlarına giderek olanları anlattılar. Sokak hayvanları için büyük, sıcak ve yiyecek dolu bir ev yapmak istediklerini söylediler. Anne ve babaları çok güzel düşündüklerini ve onları da ekibe alırlarsa yardım edebileceklerini söylediler.
Anneleri öncelikle sokak hayvanları için nasıl bir ev hayal ettiklerini sordu. “Bunu projelendirmek gerekir, siz önce bir resim çizerek nasıl bir ev hayal ettiğinizi bize gösterin” dedi. Robi, Derin ve Ekin odalarına koştular, resim kağıtları ile renkli kalemlerini aldılar ve çizmeye başladılar.
Sen sokak hayvanları için hem barınacakları, hem yiyecek bulacakları, sıcak bir evi nasıl hayal edersin? Aşağıya hayal ettiğin hayvan evinin resmini çizer misin?
Robi, Derin ve Ekin büyük bir hayvan evi çizmişlerdi. Çünkü olabildiğince çok hayvanın oradan yararlanabilmesini istiyorlardı. Evin duvar kenarlarında yiyeceklerin ve suyun olduğunu hayal ettiler. Bir tarafta kediler diğer tarafta köpekler olmalıydı. Ayrıca bir çatı vardı ki orası da kuşlar için ayrılmıştı.
Tuvaletlerini yapmaları için kum havuzları olacaktı. Çatı katında ise, kuş yemleri su ve kuşların üzerinde durabilecekleri ağaç dalına benzer çubuklar olacaktı. Peki nasıl sıcak tutabileceklerdi? Soba yakamazlardı ya bu evin içinde. Anne babalarına sordular. “Evi nasıl sıcak tutacağımızı bilemedik, bir de karanlık olunca ışıkları kim yakacak?” dedi Ekin. Anneleri “Belki de bunun için doğal kaynaklardan yararlanabilirsiniz? Güneş enerjisi ile ısınacak bir evde, karanlık olunca ışıklar kendiliğinden açılsa nasıl olur? Derin “çok güzel olur anne peki bunu nasıl yapabiliriz?” dedi. Anne “Bunun için bu gece güzelce dinlenin, hayallerinizi biriktirin, yarın hep birlikte bu konuda yardım edebilecek birinin yanına gideriz”
dedi.
Sabah olduğunda Derin ve Ekin heyecanla annelerinin yanına koştu. “Günaydın anne! Ne zaman gidiyoruz?” dedi Ekin. Annesi, “kahvaltınızı yapın, sonra gideriz”
dedi. Kahvaltılarını hızlıca yapıp, hazırlandılar. Robi’yi de alıp arabayla kısa bir yolculuk yaptıktan sonra bir iş yerine geldiler. Anneleri iş yerinin sahibi ile çocukları tanıştırır; “Çocuklar işte benim arkadaşım Tarık, kendisi bilgisayar mühendisidir. Bu şirkette de büyük fabrikalarda kullanılan robotlar yapılıyor.
Şimdi siz hayallerinizi anlatın o da bize nasıl yapabileceğimiz konusunda yardımcı olacak”. Tarık “Merhaba çocuklar, anneniz çok güzel bir proje içine girdiğinizden bahsetti. Şimdi size yardım etmek için hazırım, hayallerinizi dinlemek için sabırsızlanıyorum” dedi. Derin “Biz sokak hayvanları için bir ev yapmak istiyoruz.
Bu evde kediler, köpekler ve kuşlar için bölümler olacak. Duvar kenarında yiyecek alanları olacak ama yiyecekleri ve suları bittikçe yeniden dolacak. Hava soğuk olduğunda kendiliğinden ısıtacak, ısıtmak için güneş enerjisi kullanılacak.
Hava karardığında yiyecek bölümünde ışıklar kendiliğinden yanacak. Böyle bir evi yapabilir miyiz? Tarık, “Çocuklar sizin proje eviniz “akıllı ev” olacak. Bunları yapmak için güneş paneline, çeşitli sensörlerle çalışan mekanik bir sisteme ihtiyacınız var. Tüm bunları burada yapabiliriz” dedi. Çocukların çizimlerini alarak, ekibi ile bir hafta içinde hazırlanacaklarını, bir hafta sonra sistemi çocuklarla birlikte kurabileceklerini söyledi. Robi, Derin ve Ekin bu haber ile çok heyecanlandılar, vedalaşarak oradan ayrıldılar. Bir haftanın geçmesini
sabırsızlıkla beklediler ve bekledikleri gün geldi. Sabah erkenden hazırlanıp şirkete gittiler. Tarık çocukları karşıladı ve “hazır mısınız?” diye sordu. Derin, sabırsızlıkla beklediklerini söyledi. Tarık çocukları bir çalışma odasına götürdü. Bu iş için bir mobilyacının da ekibe katıldığını ve “akıllı hayvan evi”nin mobilya tasarımını onun yaptığını söyledi. Kedi ve köpekler için ayrı girişlerin olduğu, çatıda da kuşlar için bir odanın olduğu evin duvar kenarında yiyecek ve su kanalları hazırlanmıştı. Tarık çocuklara, kanalların içinde bulunan sensörleri, bir de yiyecek ve su depolarını gösterdi. “Bu sensörler sayesinde yiyecek ve su miktarı belli seviyenin altına inerse, deponun kapakları açılacak, yiyecek ve su ilavesi yapılacak. Bunun için miktarlar belirlenerek, depodaki hazneler ona göre düzenlendi” dedi. Derin “bu çok güzel olmuş tam da bizim hayal ettiğimiz gibi”
dedi. Ekin “sensör ne demek?” diye sordu. Tarık “insanların çevrelerinde olup bitenleri duyu organlarıyla algıladığı gibi makineler de sıcaklık, basınç, hız, mesafe gibi değerleri algılayıcıları ile algılar. Yani makinelerin duyu organlarına sensör denir diyebiliriz” dedi. Ekin “göz, kulak, burun, dil ve derimiz gibi mi yani?” dedi. “Evet Ekin aynen öyle” dedi Tarık. Robi’yi göstererek “sizin dostunuz Robi’de pek çok sensör var” dedi. Robi “ evet engel tanıma, lazer, ses, sıcaklık vb çok sayıda sensörüm var. Yakınımdaki nesneleri algılayabiliyor, mesafeleri ölçüyorum, sesi algılıyorum ve sıcaklığı ölçüyorum” dedi.
Makine için nasıl bir duyu organı tasarlayabilirsin? Bu duyu organı ile neleri algılayabilir? Aşağıya çizerek gösterebilir misin?
Tarık lambaları gösterdi, “bunlar da sensörlerle çalışıyor, hava karardığı zaman algılıyor, lambalar yanıyor ve ihtiyaçları olan elektriği de bu güneş panellerinden alıyor” dedi ve güneş panellerini gösterdi. Derin “güneş panelleri nasıl çalışır?”
diye sordu. Tarık “güneş ışınları yani fotonlar, güneş panelinin üzerine gelince içeriye emiliyor ve ortaya bir enerji çıkıyor. Bu enerji elektronları hareket ettirir.
Elektronların bu akımına da elektrik denir. Böylece güneşten gelen fotonlar elektriğe dönüşerek bağlantı kablosundan dışarıya çıkar” dedi. Derin “O zaman çatıya da koyup evimizde kullanabiliriz” dedi. Tarık “tabi ki, bu şekilde kurulan sistemler var” dedi.
Güneş enerjisinden yararlanarak nasıl bir sistem kurabilirsin? Aşağıdaki alana çizerek gösterebilirsin.
Çocukların tam da hayal ettiği gibi bir hayvan evi ortaya çıkmıştı. Anne, “Şimdi bu ev için uygun yeri bulmak için belediye ile görüşmeye gitmemiz gerekiyor.
Onlar bize uygun bir yer göstereceklerdir” dedi. Tarık’ a çok teşekkür ettiler ve vedalaşarak oradan ayrıldılar. Belediye başkanı çocukları karşıladı. Ona hayallerini ve ortaya çıkan hayvan evini anlattılar. Belediye başkanı onların mahallesinde bir yer gösterdi ve bunun çok güzel bir fikir olduğunu eğer çocuklar izin verirse, şehrin pek çok yerine bu hayvan evlerinden yaptırmak istediğini söyledi. Çocuklar ve Robi buna çok sevindiler. Teşekkür ederek oradan ayrıldılar.
Derin “anne hayal ettik ve gerçekleşti, bu çok güzel bir duygu çok teşekkür ederim” dedi. Anne” hayallerinizden asla vazgeçmeyin ve hayalleriniz hep büyük olsun güzel kızlarım” dedi.
Robi ile Kodluyorum
Yönerge: Robi ve yavru kedi, hayvan evine doğru yola çıkıyorlar. Yolda bazı engeller de var. Engellere takılmadan en kısa hangi yoldan gidebileceklerini ok işaretlerini kullanarak gösterebilir misin?
ROBİ’NİN STEM MACERALARI - 3 ROBİ ve Koca Çınar
Robi, Derin ve Ekin aileleri ile birlikte Bursa’ya turistik geziye gitmişlerdi. Pek çok yeri gezdikten sonra babaları “Çocuklar biliyor musunuz Türkiye’deki en büyük çınar ağacı da Bursa’da” dedi. Robi “Evet, tam 613 yıllık bir çınar ağacı Bursa’da bulunuyor” dedi.
Ekin “Gidelim ve o ağacı görelim ben çok merak ettim” diye ekledi. İnkaya Çınarı’na geldiklerinde, büyük ve görkemli çınar ağacı karşısında Derin ve Ekin şaşkınlık içindeydiler. Derin “Bu ağacı kim dikti acaba?” diye sordu. Robi, “Kim dikmiştir bilinmez ama Osmanlı Devleti döneminde dikilmiş bu ağaç, kim bilir dallarının altında yüz yıllardır ne anılar birikmiştir” diye açıklama yaptı. Çınar ağaçlarının bin yıla kadar yaşayabildiğini, bu yüzden de uzun yaşamın simgesi olduğunu anlattı. Geniş bir gövdesi ve çok uzun boyu olduğunu, avuç içi kadar ve parçalı yaprakları olduğunu söyledi. En çok da ormanlarda ve nehir kenarlarında yaşadıklarını belirtti.
Anneleri, bu ağaçlardan mobilyalar da yapıldığını, ısınmak için odunlarından yararlanıldığını ve tıpta da kullanılan iyileştirici bir yanı olduğunu söyledi. Çınar ağacının yaprakları ve kabuğu birçok hastalığın şifası olmaktaydı. Derin ve Ekin çınar ağacı ile ilgili bilgileri dinlerken, bir yandan da gözlerini görkemli ağaçtan alamıyorlardı.
STEM Etkinlik
Çınar ağacının bir dalı kırılmış ve öncelikle bu kocaman ağaç dalının buradan çekilmesi gerekiyor. Ağaç dalının boyu 5 metre olduğu için normal bir kaldıraç yeterli olmuyor.
Ağaç dalı biraz yamaçta olduğu için de buraya araç çıkamıyor. Çeşitli mobilya tasarımları yapılacağı için atölyeye parçalanmadan götürülmesi gerekiyor. Bu dalı kaldıracak ve kamyona yüklenmesini sağlayacak bir makineye ihtiyaç var. Nasıl bir makine ile ağaç dalını kaldırabileceğini düşünüp, aşağıya çizer misin?
Birden ağacın yanında bir yere asılmış büyük bir afiş gördüler. Üzerinde büyük harflerle
“İNKAYA ÇINARI’nın DOĞUM GÜNÜ PARTİSİ” yazıyordu. Derin “Nasıl bir doğum günü partisi olur ki ağacın?” dedi. Robi, Derin ve Ekin afişteki bilgileri okumak için yanına yaklaştılar. Afişte her yıl, 1 Ağustos günü İnkaya Çınarı için doğum günü kutlamaları yapıldığı yazıyordu. Öyle ki onların ziyaret günü de partinin yapılacağı gündü. Bu onları çok heyecanlandırdı ve koşarak ailelerini partiye kalmak için ikna ettiler. Birkaç saat içinde kutlamalar başlayacaktı.
Kırılan ağaç dalı atölyeye taşındıktan sonra, İnkaya Çınarı’nın altına yerleştirilecek çeşitli mobilya tasarımları yapılacaktı. Bu tasarımlar hem gelen ziyaretçileri etkilemeli, hem de anlamlı olmalıydı. Sen, çınar ağacı için nasıl tasarımlar yapabilirsin?
Kutlamalar başladı ve ilk önce İnkaya Çınarı’nın etrafına, kendi dalının kopan bir parçasından yapılmış çeşitli ahşap tasarımlar yerleştirildi. Her biri gerçekten büyüleyiciydi. Ağaç şeklinde banklar, ahşap heykeller, bu ağaca uğramış hayvan figürleri (kuşlar, sincaplar, altında uyuyan bir köpek gibi ) çok güzel görünüyordu. Sonrasında etrafında “Çınar altında yaşamlar” isimli küçük bir tiyatro oyunu sergilendi. Ağaç şekline benzer kocaman bir pasta kesildi ve yöresel danslar sergilendi.
Her yıl İnkaya Çınarı için bir şarkı yazılıp besteleniyor. Peki sen çınar ağacı için nasıl bir doğum günü şarkısı hazırlarsın?
Son olarak, İnkaya Çınarı için bestelenen doğum günü şarkısı hep birlikte söylenerek dans edildi. Bu güzel kutlama bitince Robi, Derin ve Ekin, aileleri ile birlikte mutlu bir şekilde konaklayacakları otele gittiler.
Robi ile Kodluyorum
Yönerge: Robi, İnkaya Çınarı’nın doğum gününde yaşanan olayların oluş sırasına göre hareket ederek çınar ağacına ulaşmaya çalışacak. Ona hangi yolu kullanması gerektiğini gösterir misin?
