LAKLAMA İŞLEMİ
Teneke üretiminde kalayla kaplama işleminden sonra tenekeyi paslanma, çizilme, darbe gibi etkenlerden korumak için her iki yüzeyine ince film halinde yağ uygulanır:
Bu yağ, lakın tenekeye yapışmasını olumsuz yönde etkilediği için, laklanacak tenekelerin öncelikle yağdan
arındırılmaları gerekir. Bu işlem çeşitli baz ve deterjanlar yardımıyla yapılır.
Ancak temizlenen tenekeler üzerinde baz kalıntısı kalmamasına özen gösterilmelidir. Çünkü bu kalıntılar lakın yüzeye yapışmasını önleyici etki yaparlar.
Diğer yandan, lakın iyi yapışmasını sağlamak için, laklanacak tenekelerin sıcaklığı, laklama işleminin yapıldığı yerin sıcaklığına yakın sıcaklıkta bulundurulmalıdır.
70
LAKLAMA İŞLEMİ
Lak tenekeye çoğunlukla merdaneli (valsli) laklama
aygıtlarıyla veya lakı sprey şeklinde uygulayan tabancalarla sürülür.
Vals yönteminde sıvı haldeki laklar, kauçuk kaplı bir silindir aracılığı ile teneke yüzeyine uygulanırlar. Lakın uygulama sırasındaki viskozitesi son derece önemlidir. Her lak kendine uygun bir çözgenle seyreltilerek (incitme) daima belli bir viskozitede tutulur.
Lakın teneke üzerine uygulanan miktarı çok iyi kontrol edilmelidir. Çünkü lakın rengi, esnekliği, sıvama kutu yapmaya elverişliliği ve sterilizasyona dayanma gibi nitelikler, lak kaplama kalınlığına bağlıdır.
LAKLAMA İŞLEMİ
Lakın yüzeye sürülmesinden sonra hızla
kurumasını sağlamak için teneke levhalar çoğunlukla tünel şeklindeki fırınlardan geçirilir. Uygulanan lakın sıvı kısmı fırın girişinin ilk dakikalarında teneke yüzeyinden ayrılır ve yüzeyde yalnızca reçineler ve diğer kimyasallardan oluşan katı kısım kalır.
Bu işlemde uygulanan sıcaklık derecesi ve süresi laka bağlı olarak değişmekle birlikte genelde 150-220°C'de 10-15 dakikadır. Bu sürede, teneke yüzeyindeki reçineler, ısı ve kimyasalların etkisiyle polimerizasyon işlemini
gerçekleştirerek levha yüzeyine yapışırlar.
72
Kullanılan lak çeşitleri
1.Oleoresinli Laklar 2.Fenolik Laklar
3.Epoksi Fenolik Laklar 4.Vinil Laklar
5.Organosol
6.Epoksi Esterler 7.Polyester
8.Akrilik Laklar 9.AIkidler
73
LAKIN DAYANIKLI OLMASI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR
1. Kaliteli Teneke
Konserve sanayinde kullanılacak olan teneke şu özelliklere sahip olmalıdır:
-Teneke kalay kaplama miktarı konservelenecek gıda maddesine göre seçilmelidir.
-Kalay kaplama kalınlığı bütün yüzeyde ……… olmalı, kalay katmanı gözenek içermemelidir.
-Teneke yüzeyi çok düzgün ve ………. olmalıdır.
-Teneke kalınlığı tüm yüzeylerde aynı olmalıdır.
-Teneke yüzeyindeki kalay oksit tabakası uygun yöntemlerle stabil hale getirilmelidir.
-Teneke üzerinde yağ az olmalıdır. 74
LAKIN DAYANIKLI OLMASI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR
2. Kaliteli ve Gıdaya Uygun Lak
Konserve kutularında, kutuya konulacak olan gıda maddesine göre kimyasal direnci en yüksek olan lak kullanılmalıdır.
3. Uygun Lak Tatbikatı
Laklama makinelerinde spesifikasyonlarına uygun olarak tatbik edilmelidir. Bu arada; lak kalınlığı, fırınlama sıcaklığı ve fırınlama süresi gibi noktalara dikkat
LAKIN DAYANIKLI OLMASI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR
4.Kaliteli Kutu Üretimi
Kutu üretiminin her aşamasında lakın çizilmemesine dikkat edilmelidir. Lehimleme sırasında lakın ……… için gerekli önlemler alınmalıdır.
5. Kaliteli Konserve üretimi
Kaliteli hammadde kullanılarak, konserve teknolojisine uygun üretim yapılmalıdır.
6. Uygun Depolama Koşulları
Dolu konserve kutuları serin depolarda muhafaza
edilmeli, güneş gören vitrinlere konulmamalı ve taşınması sırasında kutuların ………... görmemesine özen gösterilmelidir.
76
TENEKE KUTU TİPLERİ
1. Üç parçalı kutular; Bu kutular gövde yan kenedinin durumuna göre
-Lehimli üç parçalı kutular
-Dikiş kaynaklı üç parçalı kutular -Contalı kutular
-Yapıştırma kutular
77
LAKIN DAYANIKLI OLMASI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR
Ambalajlanacak ürünün özelliklerine göre bazı farklılıklar göstermesine karşın bu tip kutuların üretim teknolojileri temelde şu şekildedir.
-Lak uygulaması -Baskı işlemi -Levha kesimi -Gövde dikişi
-Flanj açma işlemi -Kordon çekme işlemi
-Dış sıvama işlemi 78
Dikiş kaynak işleminin ilkesi
TENEKE KUTU TİPLERİ
2. İki parçalı kutular: Bu tip kutulara sıvama kutu, çekme kutu, derin çekilmiş kutu gibi adlarda verilmektedir.
3. Contalı Kutular 4. Yapıştırma Kutular
79
Kapak kenedinin başlıca kısımları
