B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
Yeni Küresel Küme
Spitzer Teleskopu’nca gönderilen görüntüleri tarayan bir gökbilimci aday›, Kartal Tak›my›ld›z› bölgesinde yeni bir küresel y›ld›z kümesi keflfetti. Bunlar, yüzbinlerce y›ld›z›n birkaç ›fl›k y›l› çap›nda bir alanda topland›¤› yap›lar. Oysa Güneflimize en yak›n y›ld›z, 4,2 ›fl›ky›l› uzakl›kta. Samanyolu’nda 150 kadar küresel küme bulunuyor. Bir master ö¤rencisinin buldu¤u küresel küme, yaklafl›k 200.000 yafll› y›ld›z›n ›fl›¤›n› saç›yor. Ancak, bu parlakl›¤›na ve Dünya’ya yak›nl›¤›na (10.000 ›fl›ky›l›) karfl›n, y›ld›zlararas› tozlaperdelendi¤inden amatör teleskoplarla gözlenemiyor.
Sky & Telescope, Ocak 2005
Kayaç Gezegenler
K›z›lalt› dalga boylar›nda gözlem yapan Spitzer Uzay Teleskopunu kullanan gökbilimciler baz›lar› genç, baz›lar› görece daha yafll› onlarca y›ld›z›n çevresinde tozlu ve molozlu art›k diskleri belirlediler. Disklerdeki art›klar›n bir k›sm›n›n, Ay’›n oluflmas›yla sonuçlanan Dünya ve Mars büyüklü¤ünde bir baflka gezegenin çarp›flmas›na (Bkz: Bilim ve Teknik, Say› 442, Eylül 2004, s: 14-15) benzer devasa çarp›flmalardan kald›¤› düflünülüyor. Bulgular, Dünya benzeri kayaç gezegenlerin
evrende bol say›da ortaya ç›kma olas›l›¤›n› güçlendiriyor.
Spitzer’in bulduklar› ya da daha önce Beta Pictoris’in çevresinde bulunup uzun uzad›ya incelenen tozlu disklerin oluflmas› için önce ana y›ld›z›n çevresindeki gaz içeri¤i yo¤un “gezegenöncesi diskin” da¤›lmas› ve içindeki kayaç gezegenimsilerin çarp›fl›p birleflerek gezegen oluflturmalar› ya da ufalan›p parçalanarak toza dönüflmeleri gerekiyor (Bkz: Dev Y›ld›zlar Gezegenlerin Oluflumunu Kolaylaflt›r›yor).
Günefl’in 2-3 kat› kütlede ve yafllar› 5 ila 850 milyon y›l aras›nda de¤iflen 266 parlak beyaz
y›ld›z› Spitzer’le gözlemleyen gökbilimciler, bunlar›n 71’inde çarp›flma sonucu oluflan çeflitli yap›da ve bileflimde toz diskleri belirlemifller. Yüzmilyonlarca y›l yafl›ndaki y›ld›zlar›n çevresinde yeni oluflmufl disklerin görülmesi, çarp›flmalar›n temel gezegen oluflum süreci tamamland›ktan çok sonra bile sürdü¤ünün iflareti. Bu durum da Günefl Sistemi’nin do¤uflundan sonra 650 milyon y›l süreyle Ay’› ve öteki uydular› ve gezegenleri kraterlerle delik deflik eden “a¤›r bombard›man” dönemini akla getiriyor.
