• Sonuç bulunamadı

Anaerobik eşik - AE

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Anaerobik eşik - AE"

Copied!
44
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Anaerobik eşik - AE

AE: VO2max’ın aerobic yollarla kullanılabildiği en yüksek oran ve laktik asit üretiminin oldukça hızlı bir şekilde arttığı bölge olarak tanımlanır.

Düşük şiddetli bir egzersizin ilk 15-20 saniyesi ATP-CP depolarından gelen enerjiyle gerçekleşir.

(2)

Anaerobik eşik - AE

Antrene sporcular düşük hızlarda enerjiyi aerobik yollardan karşılayabilirler.

Ancak hız artırıldığı zaman kaslar laktik asit üretmeye başlar. Ve laktik asit miktarı bir süre sonra nötralize edilemeyecek düzeye ulaşır.

(3)

Anaerobik eşik - AE

Öyleyse AE, anaerobik metabolizmanın hızlandığı ve enerji üretiminde anaerobik yolun payının belirgin şekilde artmaya başladığı egzersiz düzeyidir.

(4)
(5)

Anaerobik eşik - AE

4 mmol/L laktat düzeyi birçok kişi tarafından AE olarak kabul edilmektedir.

(6)

Anaerobik eşik - AE

Dayanıklılık performansı yalnızca yüksek VO2max değerine bağlı değildir.

Önemli olan kişinin VO2max değerinin en yüksek yüzdesini laktik asit birikimi olmaksızın kullanabilmesidir.

Kullanılabilen VO2max yüzdesi şu şekilde hesaplanır;

(7)

Anaerobik eşik - AE

Örneğin, VO22max’ı 3 L/dk olan A kişisi egzersiz sırasında 1,5 L/dk O2 tüketirse aerobik kapasitesinin % 50’sini (% VO2max= 1,5 /3 x 100 = % 50) kullanır.

VO2max değeri 4 L/dk olan B kişisi ise egzersiz sırasında 1,5 L/dk O2 kullandığında aerobik kapasitesinin % 37,5’ini (%VO2max = 1,5 / 4 x 100 = % 37,5) kullanmış olur.

(8)

Anaerobik eşik - AE

VO2max ile AE arasında ilişki vardır. Laktik asit ne kadar geç üretilirse performans o kadar yüksek olur. Aynı zamanda yüksek laktat düzeyine rağmen egzersizin sürdürülebilmesi de performansı etkiler.

Antrenmansız kişilerde AE düzeyi VO2max’ın % 65’ine denk gelirken, antrenmanlı kişilerde bu düzey % 80-85 civarındadır.

(9)
(10)

Anaerobik eşik - AE

Yüksek VO2max ve AE düzeyine sahip olmak dayanıklılık performansının başarısıyla sonuçlanır.

(11)

Anaerobik eşik - AE

VO2max büyük ölçüde

kalıtsalken, AE çok daha büyük ölçüde antrenmanın sonucudur.

(12)

Anaerobik eşik - AE

AE belirlenmesinde farklı yöntemler vardır. Bunlar;

Laktat eşiği,

Ventilasyon eşiği ve

(13)

Anaerobik eşik - AE

Laktat eşiği; her hangi bir egzersize verilen kan laktat oranlarının ölçülmesiyle belirlenir.

Kan laktat miktarının 4 mmol’e ulaştığı nokta AE olarak kabul edilir.

(14)

Anaerobik eşik - AE

Ancak maksimal bir test protokolü olarak vücudun toplam kaç mmol laktat ile egzersiz yapabildiğini görmek için sporcunun maksimal performansına ulaştığında da sonlandırılabilir.

(15)

Anaerobik eşik - AE

Ventilasyon eşiği; RER (respiratory exchange ratio, solunum değişim

oranı) üzerinden hesaplanmaktadır. RER, oksijen tüketimi ile karbondioksit üretimi arasındaki dengedir.

Egzersizin şiddeti düşükken bu değer 0,70’lerde seyreder.

(16)

Anaerobik eşik - AE

RER 0,85’e ulaştığında hem yağlar hem de CHO’lar enerji kaynağı

olarak kullanılırlar. RER değeri 1,0’a ulaştığında ise yalnızca CHO’lar

enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlanır.

Bu nokta ventilasyon eşiğidir ve AE olarak kabul edilir.

Ventilasyon eşiği kan alımına ihtiyaç duyulmayan non-invasive bir yöntemdir. Günümüzde AE’yi belirlemek için laktat eşiğine oranla

(17)

Anaerobik eşik - AE

KAH değişim noktası; egzersizin şiddetiyle KAH arasındaki doğrusal

ilişkiye dayanan non-invasive bir yöntemdir.

İlk iki yönteme oranla pahalı araç-gereç ve uzman personel gerektirmez. Çok daha pratiktir.

(18)

Anaerobik eşik - AE

Conconi testi KAH değişim noktası ile AE belirlemek için kullanılır. Bu testte koşu hızı her 200 m’de 0,5 km/h artırılır ve her artış anında KAH not edilir.

Test başlangıç iş yükü kişinin fonksiyonel kapasitesine bağlı olarak 6-10 km/h arasında değişir.

(19)

Anaerobik eşik - AE

(20)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

ATP kaslar için gerekli acil enerji formudur ve 3 farklı sistemle

sağlanır.

Her sistem belirli bir egzersiz için gerekli enerjinin önemli bir kısmını

(21)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Örneğin 100 m koşusu gibi kısa süreli yüksek yoğunluklu aktiviteler için gerekli enerji tamamen ATP-CP sisteminden sağlanırken, maraton

koşusu gibi uzun süreli düşük şiddetteki aktivitelerde aerobik sistem

kullanılır.

(22)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Ancak biraz daha uzun süreli aktivitelerde, mesela 1500 m’de

başlangıçta ve sonda atılan deparlarda ATP-CP ve LA sistemi,

başlangıçtan sona kadar olan kısımda ise aerobik sistem kullanılır.

(23)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Yanda farklı sürelerdeki maksimal egzersizler sırasında

aerobik ve anaerobik enerji

sistemlerinden elde edilen

enerji oranları yer almaktadır.

400 m koşu, 100 m yüzme

veya basketbolda tam saha

(24)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

200 m koşu için dk’da 2,7 mol ATP üretim gerekir ve bu miktar

ATP-CP sisteminden karşılanabilir. Ancak ATP-CP sistemi 1 dk boyunca

enerji üretemez. Bu nedenle bu aktivitede enerji, ATP-CP ve

Anaerobik glikoliz sistemlerinden ortak karşılanır.

Sistemler Maksimal güç (mol)

(1 dakikada üretilebilen ATP miktarı)

Maksimal kapasite (mol)

(üretilebilen toplam ATP miktarı)

Fosfojen (ATP-CP) 3.6 0.7

Anaerobik glikoliz (laktik asit) 1.6 1.2

(25)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Aktivitenin süresi uzadıkça temposu düşmeye başlar ve kullanılan

enerji sistemi de ATP-CP’den LA sistemine sonra da aerobik sisteme

doğru değişir.

Birçok aktivitede her 3 sistem farklı oranlarda etkindir. Bununla

birlikte bu sistemlerden biri her zaman biraz daha etkindir.

(26)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Oyun tarzındaki sporlar uzun süreler oynanmasına rağmen, sıçrama,

sprint koşuları gibi kısa süreli yüksek şiddetli aktiviteleri de içerir.

Bu sporlarda yalnızca aerobik değil anaerobik sistem de ön plana çıkmakta, hatta daha yüksek oranda kullanılmaktadır.

Performans süresi Temel enerji sistemi Aktivite örneği

30 saniyeden az ATP-CP Gülle atma, 100 m koşu, 50 m yüzme

30-90 saniye arası ATP-CP ve LA 200-400 m koşu, 100 m yüzme, buz pateni 90-180 saniye arası LA ve O 800 m koşu, jimnastik, boks, 200 m yüzme

(27)
(28)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Burada dikkat edilecek ilk şey ATP-CP ve O2 sistemlerinin

birbirlerinin ters yansımaları olmaları, birinin etkinken diğerinin

etkisiz olmasıdır.

İkincisi ise LA sistemi ile sağlanan enerji ile performans zamanı

arasındaki ilişkidir.

(29)
(30)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Bunun birinci nedeni LA sisteminin aktivasyonu için zamana ihtiyaç

olmasıdır. Çok kısa süreli aktiviteler için bu sistem aktive edilmez.

İkincisi ise LA sisteminin bir bakıma performansı sınırlamasıdır. Çünkü LA birikimi kas yorgunluğuna neden olur.

Bu nedenle uzun süreli aktivitelerde yorgunluğu geciktirebilmek için

(31)

Enerji Metabolizmaları - Spor aktiviteleri

Örneğin 1500 m koşucusu daha ilk turda süratli koşup enerjiyi LA sisteminden sağlarsa LA asit birikimi sonunda yorgunluk hisseder ve yarışı zorla bitirebilir.

LA sisteminin enerji üretimine katkısı, tam kapasite ile kullanıldığında

(32)

Enerji harcamasının ölçülmesi

İnsanın enerji harcamasını ölçmek için 2 yol vardır. Bunlar; direkt ve endirekt kalorimetridir.

Direkt kalorimetri: İş ile birlikte oluşan ısının ölçülmesidir.

Vücut iş için enerji kullandığında ısı oluşur. Isı hücreler tarafından meydana getirilir.

Besin + O2 ATP + Isı

(33)

Enerji harcamasının ölçülmesi

Isı üretim hızı hayvanlarda metabolik hızla doğru orantılıdır. Bu nedenle hayvanlarda ısı oluşumunun ölçümü (kalorimetri) metabolik hızın direkt ölçümü demektir.

Direkt kalorimetride, dar bir çemberin içine alınır. Çemberin çevre ile irtibatı etrafındaki su ile kesilmiştir. Çember hayvanların sadece serbest O2 ve CO2 alışverişi yapmasına izin verir.

(34)
(35)

Enerji harcamasının ölçülmesi

Böylece çember etrafında 1dk dolaşan su miktarı ve bu zaman biriminde suyun sıcaklığındaki değişiklik hesaplanarak toplam üretilen ısı miktarı ölçülebilir.

Ancak bazı sebeplerden dolayı bu system fazla kullanılmaz:

• Egzersiz sırasında üretilen ısının tamamı dışarı verilmeyebilir. • Ölçümde kullanılan cihazlar da ısı üretir.

(36)

Enerji harcamasının ölçülmesi

Isı enerjisinin SI birimi Joule’dür. Ancak en yaygın birim ise kaloridir. Kalori, 1 gr suyun sıcaklığını 1 C° artırmak için gerekli olan ısı miktarıdır.

Endirekt kalorimetri: Direkt kalorimetri insanlara

uygulanamadığından insanlar için başka teknikler geliştirilmiştir. İndirekt kalorimetri şu şekilde çalışmaktadır;

Besin + O2 Isı + CO2 + H2O

(37)

Enerji harcamasının ölçülmesi

Vücutta oluşan ısı ile O2 kullanımı arasında yakın ilişki olduğundan, O2 miktarının ölçülmesi metabolik hızın tahmin edilmesini sağlar. Kullanılan O2’nin ısı birimlerine dönüştürülebilmesi için enerji üretiminde hangi besinlerin kullanıldığının bilinmesi gerekir.

Dakikada 1 L O2 harcandığında; yağ için 4,7 kcal, CHO için 5,05 kcal ve protein için 4,4 kcal enerji oluşur.

(38)

Enerji harcamasının ölçülmesi

O2 tüketimi ölçülmesinde en yaygın araçlardan biri açık dairesel spirometredir. Alınan havadaki O2 miktarı ölçülür ve solunan havadaki O2 ve CO2 miktarları ölçülür.

Veriler bilgisayara gönderilir. Örneğin tüketilen O2 miktarı şu şekilde hesaplanır;

(39)

Enerji harcamasının tahmini ölçümü

Spirometri

;

Akciğer ventilasyonunun incelenmesinde akciğerlere giren ve çıkan hava miktarlarının kaydedilmesidir.

Spirometre

;

Spirometri işlemini yapan cihazlar.

Spirogram

;

(40)

Enerji harcamasının ölçülmesi

(41)

Enerji harcamasının tahmini ölçümü

BMH (bazal metabolik hız), vücudun uyanık ve dinlenme

durumundayken yaşamsal aktivitelerini yapması için gerekli enerji miktarıdır.

Bu miktar, kişi yemek yedikten 12 saat sonra sırtüstü pozisyonda en az 30 dk bekledikten sonra, 10 dk boyunca harcadığı O2 miktarı ölçülerek bulunur.

(42)

Enerji harcamasının tahmini ölçümü

DMH (dinlenik metabolik hız), bu ölçüm yemek yedikten 3-4 saat

sonra yapılırsa (diğer şartlar aynı olacak şekilde), ölçümle elde edilen O2 miktarıdır.

(43)

Enerji harcamasının tahmini ölçümü

Bir kişi BMH’ını bu iki şekil

aracılığıyla bulabilir. Sa at ba şına 1 m 2 vücut yüz ey i için ha rca na n k ca l

(44)

Egzersiz sırasında enerji harcaması

Egzersiz sırasında harcanan enerji miktarı fazla olduğu için tüketilen O2 miktarı da artacaktır.

 Yanda yürüme ve koşma sırasında,

egzersizin hızı ve kullanılan O2

miktarı arasındaki doğrusal ilişki görülmektedir.

 Bu doğrusal ilişki değişik hızlarda

yapılan aktiviteler sırasında

harcanan O2 miktarının kolayca

Referanslar

Benzer Belgeler

As a result, it has been observed that 8 weeks of short-term high-intensity activities contribute to the improvements in body parameters. It is thought that it can be

The RADAR signal cleaning algorithm is as follows with CWT with a group shrink. 4) In the two trees, apply OGS to wavelet transforms. 5) Using those same wavelet

• Kısa süreli bellekte hatırlama iki test ile ölçülmektedir; Brown-Peterson oyalama görevi ve Bellek uzamı.. • Oyalama görevi, kısa

b) Tekrarlama uzun süreli bellekte bilgi depolama yöntemidir (İnsanlar sık tekrarladıkları şeyleri daha az tekrarladıkları.. şeylerden daha iyi hatırlarlar) (Atkinson ve

işlemin neden etkili olduğuna ilişkin bildirimsel bilgi ile birlikte depolandığında daha güçlü kazanılmakta ve daha kolay geri çağrılmaktadır... UZUN SÜRELİ

durumuna göre sağlık (rehabilitasyon, fizyoterapi, post operatif bakımı) veya sosyal hizmetlere (alış veriş, temizlik, yemek, kişisel bakım) ihtiyacı olabilmektedir..

• Öyleyse AE, anaerobik metabolizmanın hızlandığı ve enerji üretiminde anaerobik yolun payının belirgin şekilde artmaya başladığı egzersiz düzeyidir.... Laktik

SPERMANIN UZUN