SINAMA
DURUMLARI
Değerlendirme yani sınama
durumları “Ne kadar?” sorusuna yanıt arar. Öğrenci tarafından
kazanılmasına karar verilen ve gösterilmesi beklenen istendik
davranışların kazanılıp kazanılmadığı
hakkında bir yargıya varma işidir.
Sınama durumları
düzenlenmediği takdirde
oluşturulan programın bütünü ve program içerisinde yer alan
öğrenme etkinliklerinin uygunluğu ve yeterliliği
hakkında herhangi bir dönüt
alınamayacaktır.
Sınama durumlarını düzenlerken şu hususlara dikkat edilmelidir:
▪ Belirtke tablosu düzenlenmelidir.
▪ Sınama durumunun amacı belirlenmelidir.
▪ Sınama durumu davranış alanlarının niteliklerine ve davranışın düzeyine göre belirlenmelidir.
▪ Sınama durumları hedef davranışların yoklanmasında işe koşulacak uygun
soru tiplerine göre hazırlanmalıdır.
▪ Sınama durumu yoklanacak davranışla ilgili olmalıdır.
▪ Sınama durumu açık ve anlaşılır olmalıdır.
▪ Soru olumsuz ifade ile bitiyorsa bunun altı çizilmeli ya da farklı yazılmalıdır.
▪ Soru çoktan seçmeli ise kuralına uygun olarak yazılmalıdır.
▪ Sınama durumu bilenle bilmeyeni ayırmalıdır.
▪ Bilgiler tam ve doğru olarak verilmeli,
bilimsel ve mantıksal hata yapılmamalıdır.
▪ Her soru bağımsız olmalı, bir soru diğerinin ipucu olmamalıdır.
▪ Soru sayısı, soruların güçlüğü ve yeterlilik düzeyine göre yeterli zaman tanınmalıdır.
▪ Sınama durumunda dönüt, düzeltme ve ipucu kullanılmamalıdır.
▪ Kolay sorular başa, ortaya ve sona dağıtılmalıdır.
▪ Benzer nitelikteki sorular gruplandırılmalıdır.
▪ Sınav ortamı davranışın gerektirdiği şartlara göre düzenlenmelidir.
▪ Davranışın niteliği gerektirmiyorsa, sınav
ortamında, öğrencinin motivasyonunu bozucu istenmedik durumlardan kaçınılmalıdır.
▪ Kopya çekmeye fırsat verilmemelidir.
▪ Gerekli araç – gereç, öğrencinin kolayca alıp kullanacağı bir yerde olmalıdır.
Program Değerlendirme
Değerlendirme sonucunda elde edilen dönütlerden program
geliştirme çalışmalarında yararlanılır ve böylelikle program geliştirme
çalışmalarında süreklilik kazandırır.
Eğitim programının bütün unsurları
değerlendirmeye dahil edilmelidir.
Üç çeşit program değerlendirme yaklaşımı vardır. Bunlar:
Programın hazırlanması aşamasında
yapılan yansıtıcı, programın uygulanması aşamasında yapılan biçimlendirici,
uygulama sonunda yapılan toplam/düzey veya durum belirlemeye dönük
değerlendirmedir.
Programların çok yönlü ve yansız bir
değerlendirme sürecinden geçmesi yoluyla amaçların gerçekleştirme düzeyinin
belirlenmesi, programın etkinliğine karar verilmesi, zayıf ve eksik yönlerinin
değerlendirilmesi, uygulamada
karşılaşılması olası güçlüklerin giderilmesi sağlanmış ve geliştirilecek olan program için veriler elde edilmiş olur.
Dayandığı gözlem ve ölçmeler açısından program değerlendirme araştırma
yöntemleri beş grupta incelenebilir:
1- İşlemlerin gözlenmesi ve betimlenmesi;
sürece yönelik değerlendirme sağlar.
2- Çıktıların ölçülmesi; ürüne yönelik değerlendirme sağlar.
3- İşlemlerin ve çıktıların ölçülmesi; hem sürece hem ürüne yönelik değerlendirme sağlar.
4- Girdilerin ve çıktıların ölçülmesi; ürüne ve erişiye(girdiyle çıktı arasındaki fark) dayalı değerlendirme sağlar.
5- Girdilerin, işlemlerin ve çıktıların
ölçülmesi; hem ürüne hem sürece hem erişiye yönelik değerlendirme sağlar.
Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme iç içedir.
Değerlendirme sonunda elde edilen sonuçlarla hedeflerin işaret ettiği
özellikler arasında karşılaştırma
yapılır ve geliştirilecek olan eğitim
programları için ipuçları elde edilir.
Değerlendirme Türleri:
Programın öğelerine, sürece yönelik değerlendirme: Hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme öğeleri değerlendirilerek programın etkililiği hakkında yargıya varılır.
Başarıya göre değerlendirme:
Öğrencilerin eğitim programının amacına ulaşma derecesine bakarak yapılan
değerlendirmedir.
Ürüne/sürece göre
değerlendirme(girdilerin, işlemlerin ve çıktıları ölçülmesi) : Eğitim
programın öğelerinin ayrı ayrı, birbiriyle ilişkisi ve eğitim programının etkisinin bütün olarak(toplam değerlendirme) değerlendirilmesi en temel amaçtır.
Bütün değerlendirme türleri bir arada uygulandığı için en kapsamlı program
değerlendirme modelidir.
Ortama göre değerlendirme: Eğitim programının uygulandığı ortama bakılarak yapılan değerlendirme türüdür.
Tasarıya göre değerlendirme:Eğitim programı taslağının(hedef-içerik-eğitim durumları ve değerlendirme) program geliştirme ilkelerine uygun olarak
hazırlanıp/hazırlanmadığına bakılır.
Öğrenmeye göre değerlendirme:
Öğrencilerin süreç içerisinde kazandıkları davranışların tümüne bakılarak yapılan
değerlendirmedir.
Tanıma-yerleştirmeye/tanılayıcı yönelik değerlendirme(yansıtıcı) : Öğretim
sürecinin başında, öğrencinin giriş
özellikleri ya da hazır bulunuşluk düzeyini saptamak ve öğretim sürecinin nasıl
düzenleneceğine karar vermek amacıyla yapılan program değerlendirme türüdür.
Yetiştirmeye/biçimlendirmeye yönelik değerlendirme (öğrenmeleri izleme
amaçlı): Öğrenme öğretme süreci devam ederken öğrencinin hedef davranışları ne derecede kazandığını, kazanmadıysa
nedenlerini belirlemek, öğrenme eksiklerini tamamlamak, yanlışları düzeltmek, gerekli tedbirleri almak,
koşulları değiştirmek ve öğrenciye yardım etmek amacıyla yapılan değerlendirmedir.
Sonuç değerlendirme/düzey belirleyici değerlendirme:Programı ya da program içindeki bir dersin veya ünitenin
bitiminde, öğrencilere hedef davranışlar erişme derecesini ve program yetiştirme gücünü belirlemek için yapılır.
Bağıl değerlendirme:
Erişiye bakarak değerlendirme/ölçüte
hedefe dayalı değerlendirme: Öğrencinin programa girişiyle programdan çıkışı
arasındaki farka bakarak yapılan değerlendirmedir.
Norma dayalı değerlendirme: Bir grup içerisinde bireyleri birbirleriyle
karşılaştırma, sıralama ve bir
kuruma(okula) alınacak bireyleri seçme amacıyla kullanılmaktadır.
Mutlak değerlendirme: Değerlendirme yapılırken kullanılan ölçütün kesin ve
gruba göre değişmeyen bir değeri varsa bu ölçütle yapılan değerlendirme
yöntemidir.
Program değerlendirme çalışmalarının temel amacı aşağıdakilerden
hangisidir? (KPSS 2002)
a) Okul ve çevre işbirliği geliştirme
b) Programların geliştirilmesine olanak sağlama
c) Okulun eksikliklerini saptama d) Öğretmenlerin hizmet içinde yetiştirme
e) Programın hedeflerinin gerçekleşme düzeyini belirleme
Program değerlendirme, eğitim programını ya da
programın herhangi bir öğesini kabul etmek, değiştirmek ya da çıkarmak amacıyla çeşitli ölçme araçları kullanarak toplanan verileri programın etkililiğinin işaretçileri olan ölçütlerle karşılaştırma sürecidir.
Bu açıklamaya göre program değerlendirmeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (KPSS 2008) a)Sınıfta öğretmen tarafından yapılan ölçme be
değerlendirmedir.
b)Öznel kararların rapor edilmesi sürecidir.
c)Programın etkililiği konusunda karar verme sürecidir.
d)Eğitim programında yer alan bilgilerin yeniden düzenlenmesi sürecidir.
e)Öğretmenlerin yaptığı değerlendirmelerin birleştirilerek rapor edilmesi sürecidir.
Türk eğitim sisteminde eğitim programları ve
öğretmenlerin rolleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (KPSS 2008)
a)Eğitim programları Milli Eğitim Bakanlığı tarafından
hazırlanır, öğretmenler yalnızca uygulamaktan sorumludur.
b)Eğitim programlarının hazırlanmasından ve
değerlendirilmesinden Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, uygulanmasından ise öğretmenler sorumludur.
c)İl ya da ilçe Milli Eğitim Müdürlükleri eğitim programlarını hazırlar, öğretmenler programları uygular ve değerlendirir.
d)Öğretmenler, okul müdürlerinin ve müfettişlerin
yönlendirmesiyle eğitim programlarını uygulamaktan sorumludur.
e)Öğretmenler ,eğitim programının uygulanmasında ve değerlendirilmesinde sorumluluk taşırlar.
Program geliştirme sürecinde eğitim programı hazırlanır, uygulanır, değerlendirilir ve elde edilen geri bildirimler ışığında yeniden düzenlenir.
Aşağıdakilerden hangisi program değerlendirme etkinliklerinin temel amaçları arasında yer almaz?
a)Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyi ve bireysel farklılıklarını keşfetme
b)Eğitim programının uygulamadaki başarısını arttırmak için gerekli tedbirleri alma
c)Öğrenme ve öğretme sürecinde yaşanan sorunların çözümü için bilgi toplama
d)Öğretim sürecini geliştirmek ve etkinliğini arttırmak için ortam hazırlama
e)Program geliştirme sürecine dayanak oluşturmak için veri sağlama
Öğrenme ve öğretme sürecinde istendik davranışların yanı sıra istenmedik davranışlar da oluşabilir. Başarılı bir öğretim sürecinde istenmedik davranışların
oluşmasını engelleyici olması ve önceden kazanılmış bu davranışları istendik hale getirmesi beklenir.
Hem istendik hem de istenmedik davranışlara göre yapılan değerlendirme türü
aşağıdakilerden hangisidir?
a)Öğrenmeyi değerlendirme b)Çıktıları değerlendirme c)Girdileri değerlendirme d)Erişiyi değerlendirme e)Tasarıyı değerlendirme
I.Programda yer alan öğrenci kazanımları II.Bölgenin sosyo-ekonomik düzeyi
III.Öğrenme ve öğretme ilkeleri
IV.Okul yönetiminin istek ve tutumu
Yukarıdakilerden hangileri öğretim
etkinliğinin değerlendirilmesinde ölçüt olarak kullanılır?
a)I-II b)I-III c)II-III d)II-IV e)III-IV
