iii
HZ. PEYGAMBER VE GENÇLİK SORUNLARI
Editörler
Prof. Dr. Mehmet BAYYİĞİT Doç. Dr. Mehmet ÖZKAN Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Ali ÇANAKCI
Dr. Öğr. Üyesi Asem Hamdy Ahmed ABDELGHANY
Palet Yayınları
Konya, Aralık 2019
48
GÜNÜMÜZ GENÇLERİNİN İNANÇ PROBLEMLERİ H. Mehmet SOYSALDI
Prof. Dr., Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi msoysaldi@hotmail.com
İnsan, Yüce Allah’ın mükemmel bir şekilde yaratmış olduğu şerefli bir varlıktır. Allah Teâlâ insana akıl vermiş ve onu diğer varlıklardan üstün kılarak halife olarak tayin etmiştir. Allah Teâlâ her insana bir ömür takdir etmiştir. Allah’ın takdir etmiş olduğu ömür ne artar ne de azalır. İnsanın bu dünya hayatı doğumla başlamakta ölümle son bulmaktadır. Bu hayatı çocukluk, gençlik, yetişkinlik ve ihtiyarlık olmak üzere dört merhaleye ayırmak mümkündür.
Gençlik Dönemi
İnsan hayatının gençlik dönemi en önemli dönem olup bu dönemde insan güç ve kuvvet sahibidir. İnsan eğitim ve öğrenimini bu dönemde yaparak bilgi ve tecrübelerini artırıp mesleğini bu dönemde kazanır. İnsanın kimliği, kişiliği ve karakteri bu dönemde olgunlaşmaktadır. Bu dönem insan hayatında en kritik dönemdir. Bu dönemde insana his ve duyguları hâkimdir. Dolayısıyla gençler bu dönemde derinlemesine düşünmeden çabuk karar verirler. Bu sebeple yanlış ve hatalı davranışlar yapma ihtimali yüksektir. Gençlik döneminde insan telkin ve yönlendirmeye açıktır.
Gençler yaş çubuk gibidirler onlara istenen şekil verilebilir. Bu dönemde gençlere çok itina gösterilmelidir. Çünkü gençlerin ihmal edilmesi, telafisi zor yaralar açabilir. İhmal edilen gençler kolaylıkla çeşitli zararlı alışkanlıklara yönelebilmekte ve onları içine düştüğü o durumdan kurtarmak da oldukça zor olmaktadır. Bundan dolayı gençlere çok önem vermeli ve onları iyi yetiştirmeliyiz. Onları iyi yetiştirip hayata hazırlamak için olanca çaba ve gayret sarf edilmeli, hiçbir fedakârlıktan sakınılmamalıdır.
İslam’ın Gençliğe Verdiği Değer
Gençler bir milletin geleceğinin teminatıdır. Gençlerine önem veren ve onları iyi yetiştiren milletlerin gelecekleri parlak olmaktadır. Gençlerine önem vermeyen onları iyi yetiştirmeyen milletlerin gelecekleri ise karanlık olacaktır. Çünkü geleceği gençler şekillendirmektedirler. Bundan dolayıdır ki, Hz. Peygamber gençlere çok önem vermiştir. Önemli görevlere gençleri atamıştır.
Onlara yetki verip sorumluluk yükleyerek İslam dininin yayılmasında gençlerden azami ölçüde istifade etmiştir. Dolayısıyla gençlerin İslam’ın yayılmasında büyük rolleri olmuştur. Hz.
Peygamber’in yeni Müslüman olan beldelere gençleri öğretmen olarak görevlendirmesi, vali ve kadıları gençlerden atamış olması ve ordu komutanlıklarına da gençleri görevlendirmesi bunun en önemli delillerindendir.1
Günümüz Gençliğinin Problemleri
Çağımızda ilim ve teknoloji o kadar ilerlemiştir ki âdeta baş döndürecek bir hale gelmiştir. İlim ve teknik ilerledikçe bir yandan insanın hayatını kolaylaştırırken diğer taraftan da birçok sorunları beraberinde getirmiştir. Özellikle gençler bu değişimden olumsuz yönde etkilenmektedirler.
Eskiden gençlerin kişiliklerini aile, okul ve çevre etkilemekte idi. Günümüzde bu üç unsurun yanına bir dördüncü unsur daha eklendi ki, buna tv, bilgisayar ve internetten meydana gelen görsel medya denilmektedir.
Gençler görsel medyayı bilinçli bir şekilde kullanamadıkları için onların kişiliklerinin oluşumunda görsel medyanın olumsuz etkileri olmaktadır. Günümüzde gençleri aile ve okuldan daha çok çevre ve görsel medya etkilemektedir. Genellikle gençler zararlı alışkanlıklara çevre ve görsel medyanın olumsuz etkisiyle yönelmektedirler.
1 Hayati Hökelekli, Hz. Peygamberin Çocuk ve Gençlere Yaklaşımı, Hz. Muhammed ve Gençlik, (Ankara: TDV Yay., 1995), 47; İsmail Karagöz, Aile ve Gençlik, (Ankara: TDV Yay., 2005), 118.
49
Günümüz gençlerinin birçok sorunla karşı karşıya olduklarını görmekteyiz. Bu sorunlardan en önemlileri;
1.İnanç problemleri 2.İbadet problemleri
3.Zamanı iyi değerlendirmeme problemi 4.Değerlerle ilgili problemler
5.Bağımlılık problemi 6.İletişim problemleri 7.Kimlik problemleri
8.Cinsellik ve mahremiyet problemleri gibi problemlerdir.
Bu problemlerin en önemlisi ise inanç problemidir. Günümüz gençlerinin büyük bir kısmı bir inanç boşluğu içindedirler. Zira inanç, insanın mutlu ve huzurlu bir hayat sürdürebilmesi için en önemli şarttır. İnancı/imanı zayıf olan gençlerin, gerek kendisine, gerek ailesine ve gerekse içinde yaşadığı topluma yönelik birçok zararlı davranışlar sergiledikleri müşahede edilmektedir.
Günümüzde insanların çoğu inanç ve ahiret bilincinden uzaklaşarak dünyevileşmişlerdir.
Pozitivist anlayışın yaygınlaşması insanları bu hale getirmiştir. Özellikle gençler arasında bu anlayışın daha yaygın olduğu gözlenmektedir. Gençlerde ahlakî yozlaşma gün geçtikçe artmaktadır.
Maalesef gençlerin çoğu büyük bir hırs ve tutku ile dünyaya yönelmekte, şehevî arzu ve istekler peşinde koşmaktadırlar. Bu arzu ve isteklerini de gayri meşru yollarla tatmin etme arayışındadırlar.
Günümüz gençlerinin elinden tutup onları rableriyle buluşturmak gerekir. Onlara ahiret bilinci vererek ibadet neşvesiyle yetişmeleri sağlanmalıdır. Her türlü kötülüğün kaynağı inançsızlıktır.
Çünkü her yerde kendisini görüp murakabe eden, her yaptığını gören ve her söylediğini işiten, bir olan Allah’a inanan bir genç asla Allah’a isyan edemez. Şuna kesin olarak inanır ki, bu dünyada yaptıkları asla boşa gitmemektedir. Yaptıkları büyük küçük her şey “kiramen kâtibin” adındaki yazıcı melekler tarafından kaydedilmekte2 ve bir gün bu yaptıklarından dolayı Allah’a hesap verecektir.3
Günümüzde inançsızlık gençlerin en önemli problemi haline gelmiştir. Yüce Allah insanı beden ve ruh olmak üzere iki yönlü yaratmıştır. Bedenin hayatiyetini devam ettirebilmesi için nasıl yemeye, içmeye ve istirahate ihtiyacı varsa, ruhun da hayatiyetini devam ettirebilmesi için bir takım gıdaya ihtiyacı vardır. Ruhun gıdası ise; dua, zikir ve ibadettir. Ruhun gıdası verilmez de boş bırakılırsa o zaman yanlış ve batıl şeylerle dolar. Çünkü insan ruhu boşluk kabul etmez. İbadet, dua ve zikirden uzak olan günümüz gençleri manevî bir boşluk içine düşmektedirler. Manevî boşluk içinde bocalayan bazı gençler ateizm4, deizm5 ve satanizm6 gibi yanlış ve sapık akımlara gönüllerini kaptırmaktadırlar. Hâlbuki gençlerimize iyi bir din eğitimi verilmiş olsaydı, asla yanlış akımlara yönelmezlerdi. Çünkü dinini tam ve doğru öğrenen, Allah ve Resulüne inanan ve bağlanan gençler, hayatlarını ibadet neşvesi içerisinde geçirirler. Allah’ın yasaklayıp haram kıldığı yalan, gıybet, iftira, hile, hırsızlık ve zina gibi davranışlardan uzak durdukları gibi kendilerine, ailelerine, milletlerine zarar verecek sigara, alkol ve her türlü uyuşturucu maddelerden de korunurlar.
2 İnfitâr, 82/11-12.
3 Tekâsür, 102/8.
4 Tanrı inancını reddetmek, tanrının var olmadığına inanmaktır. Bkz., Temel Yeşilyurt, Çağdaş İnanç Problemleri, (Ankara; D.İ.B Yay., 2014), 28.
5 Tanrının varlığını ve âlemin ilk sebebi olduğunu kabul etmekle birlikte peygamber, kutsal kitap, melek, şeytan, cennet ve cehennem gibi şeylere inanmamaktır. Bkz., Hüsameddin Erdem, “Deizm”, TDV. İslam Ansiklopedisi, (İstanbul:
1994), 9: 109-110.
6 Şeytanı kutsal bir varlık olarak görmek ve adeta ona tapmaktır. Bkz., Orhan Hançerlioğlu, “Satanizm”, Dünya İnançları Sözlüğü, (İstanbul: 2010), 449; S. Vakkas Gözlügöl, Musa Çağlar, Topluma Yönelen Tehdit Satanizm, (Ankara: Devran Matbaası, 2004), 10-11; Ahmet Güç, Satanizm, (İstanbul: 1999), 47-48.
50
Yeterli bir din eğitimi almamış gençlerin inançla ilgili problemleri olduğu gibi bir takım ahlakî problemleri de vardır. O halde gençlere sağlam bir din eğitimi verilmeli, onlar, inançlı ve ahiret bilincine sahip bireyler olarak yetiştirilmelidirler. Dindar olan gençler, zararlı alışkanlıklardan uzak durdukları gibi asla kendilerine, ailelerine, vatan ve milletlerine zarar verebilecek davranışlar içerisinde olmazlar.
İnancın İnsan Hayatındaki Yeri ve Önemi
“İslam dininde her şeyden önce iman gelir. Her insanın öncelikle sağlam bir imana sahip olması gerekir. İman esasına dayanmayan amel salih amel sayılmaz. Dolayısıyla imansız amel insanın kurtuluşuna vesile olamaz. Çünkü imansız yapılan amelleri yüce Allah kabul etmez. Mekke döneminde inen sure ve ayetlerde genellikle inançla ilgili ilkeler açıklanmıştır. Hüküm bildiren ayetler bu dönemde çok az olup hüküm ayetleri çoğunlukla Medine döneminde inmeye başlamıştır.
Yani Mekke döneminde İslam inanç esasları açıklanıp insanların zihni batıl inanç ve hurafelerden temizlendikten sonra ibadet ve muamelat ile ilgili ayetler inmeye başlamıştır.”7
İnançlı insanlar her hal ve şartta mutlu olmayı bilirler. Çevrelerine daima pozitif enerji dağıtırlar. Böylece çevrelerindeki insanların da mutlu olmasını sağlarlar. İnancın insan hayatında birçok olumlu etkisi vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
İnanç, insanı aklını kullanmaya ve düşünmeye sevk eder.
İnanç, iyi ve güzeli bulmaya ve salih ameller işlemeye sevk eder.
İnanç, insana sorumluluklarını öğretir ve sorumluluklarını yapmaya sevk eder.
İnanç, insanı araştırmaya, öğrenmeye ve kendisini geliştirmeye sevk eder.
İnanç, insanı çevresindeki insanlara iyi davranmaya onlara yardımcı olmaya sevk eder.
İnanç, insanı hem kendisine hem de çevresindeki insanlara zararlı davranışlardan uzak durmasını sağlar.
İnançsız insan, maddî olarak her türlü imkâna sahip olsa da asla mutlu olamaz.
Gençliği İnanç Boşluğundan Kurtarma Yolları
Büyük bir inanç boşluğunda bulunan günümüz gençlerinin elinden tutup onlara yaratan ve rızık veren Yüce Allah’ı tanıtmalıyız. Onlara bu dünyada yaptıkları küçük büyük hiçbir şeyin boşa gitmediği mutlaka “kiramen kâtibin” adlı melekler tarafından yazıldığı ve hesap gününde mutlaka o amel defterlerinin önlerine konularak8 yaptıklarından dolayı hesaba çekileceklerini öğretmeliyiz.
Yani onlara ahiret bilincini kazandırmalıyız. Bu da ancak iyi bir din eğitimi vermek suretiyle olur.
Gençlik insanın güç ve kuvvetli olduğu zamanlardır. Bundan dolayı da insan sahip olduğu bu güç ve kuvvetin sürekli olduğunu zanneder ve bir sarhoşluk içinde bulunur. Gençlerimize gençliğin sürekli olmadığı bir gün sahip oldukları bu gençlik nimetinin ellerinden çıkıp gideceği dolayısıyla gençliklerini boş faydasız şeylerle değil faydalı şeylerle değerlendirmeleri gerektiği onlara telkin edilmelidir.
Öneri ve Teklifler:
Günümüz gençliğinin inanç problemlerinin çözümü için önerilerimizi şöyle sıralayabiliriz:
1.Gençleri inançla ilgili konularda doğru bilgilendirmek
2.Gençlere sevgi ile yaklaşarak gönül dünyalarını sevgi ile desteklemek 3.Gençlere güzel örnek olmak suretiyle ahlakî erdemlere ulaştırmak
4.Gençlerin güçlü bir irade ile nefislerine hâkim olmaları için manevî bir eğitimden geçirmek
7 Mehmet Soysaldı, Asr Suresi Işığında İnsanlığın Kurtuluş İlkeleri, (Ankara: Manas Yay., 2019), 39-40.
8 İsra, 17/14.
51
5.Gençlerin toplum değerleriyle çatışmayan, kendine güvenen ve inandığı gibi yaşayan bireyler olması için eğitmek
6.İnsan model aldığı kişilerden etkilenir. Onlara benzemeye çalışır. Bunun için gençlere örnek alacakları uygun rol modeller sunmak
7.Düzgün bir ibadet hayatının insana neler kazandırdığını anlatarak onları düzgün bir ibadet hayatına özendirerek ibadet neşvesiyle yetişmelerini sağlamak
8.Gençlere helal ve haram mefhumlarını anlatarak dînî duyarlık kazanmalarını sağlamak
Kısacası gençleri zararlı alışkanlıklardan uzak tutmak, onları kendilerine, ailelerine ve topluma faydalı bir birey olarak yetiştirmek için iyi bir din eğitimi verilmelidir. Gençlerin zararlı akımlardan kendilerini korumaları ve bu dünyada mutlu ve huzurlu bir hayat sürüp ahirette ebedi kurtuluşa erişebilmeleri için ibadet neşvesiyle büyümeleri ve güzel ahlak sahibi olmaları için onlara yardımcı olunmalıdır.
Şu hususu da asla unutmayalım ki bugünün gençleri, anne babalar başta olmak üzere öğretmenlerin, eğitimcilerin ürünüdürler. Onları yetiştirirken ne yaptık ki onlar bu hale geldi diye durup düşünmeliyiz. Hiç zaman kaybetmeden gençlerin eğitiminde yapılan hatalar tespit edilmeli ve bir an önce gençlerimize sahip çıkmalıyız. Çünkü onlar bizim geleceğimizin teminatıdırlar.
Gençleri yetiştirirken şu ilkeleri göz önünde bulundurmalıyız:
1.Onlara sevgi, şefkat ve merhametle yaklaşmalıyız.
2.Kullandığımız dil onların anlayacağı bir seviyede olmalıdır. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.v)
“İnsanlara akılları ölçüsünce, anlayabileceği bir şekilde konuşun.”9 buyurmuştur.
3.Eğitimde daima Hz. Peygamber’in şu altın tavsiyesini kendimize ilke edinmeliyiz:
“Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız. Müjdeleyiniz nefret ettirmeyiniz.”10 4.Büyükler ve eğitimciler olarak onlara güzel örnek olmalıyız.
Geleceğimizin aydınlık olması dileğiyle.
KAYNAKÇA
Buhârî, Ebu Abdirrahman Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-Sahih. İstanbul: Çağrı Yay., 1981.
Ebû Davud, Süleyman b. el-Eşas es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvud. İstanbul: Çağrı Yay., 1981.
Erdem, Hüsameddin. “Deizm”, TDV. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: 1994, 9: 109-110.
Gözlügöl, S. Vakkas, Çağlar, Musa. Topluma Yönelen Tehdit Satanizm. Ankara: Devran Matbaası, 2004.
Güç, Ahmet. Satanizm. İstanbul: 1999.
Hançerlioğlu, Orhan. “Satanizm”, Dünya İnançları Sözlüğü. İstanbul: 2010.
Hökelekli, Hayati. Hz. Peygamberin Çocuk ve Gençlere Yaklaşımı, Hz. Muhammed ve Gençlik.
Ankara: TDV Yay., 1995.
Karagöz, İsmail. Aile ve Gençlik. Ankara: TDV Yay., 2005.
Münâvî, Muhammed Abdurrauf. Feyzü’l-Kadîr Şerhu Camii’s-Sağir. Beyrut: 1938.
Soysaldı, Mehmet. Asr Suresi Işığında İnsanlığın Kurtuluş İlkeleri. Ankara: Manas Yay., 2019.
Yeşilyurt, Temel. Çağdaş İnanç Problemleri. Ankara: D.İ.B Yay., 2014.
9 Buhârî, İlim, 49; Ebû Davud, Edeb, 20; Münâvî, Feyzü'l-Kadir, 3: 75.
10 Buhârî, İlim, 11, Cihad, 164.
