Anayasa taslağını tartışan ortak komisyonun AKP kanadı taslağı hazırlayan hukukçu akademisyenler kadar cesur çıkmadı. AKP, 12 Eylül Anayasası'nın ruhunu yansıtan Anayasa'nın başlangıç hükmünü ve ilk dört maddesine ilişkin kısmi de olsa değişiklik önerilerine destek vermezken ortak komisyon en çok üniversitelerde türbanı serbest
bırakacağı öngörülen değişiklikte zorlandı.
AKP taslakta yer alan 'Üniversitelerde kılık kıyafet serbesttir' önerisine açık destek vermedi. AKP, MGK'nın mevcut yapısının değiştirilerek cumhurbaşkanı yerine başbakanın başkanlığında toplanması önerisine de destek vermezken, dokunulmazlıkla ilgili düzenleme bazı eklemelerle kabul edildi.
Prof. Dr. Ergun Özbudun başkanlığındaki bilim adamlarınca hazırlanan anayasa taslağına son şeklini vermek üzere önceki gün Sapanca'da AKP'nin bu amaçla oluşturduğu komisyon ile taslağın sahipleri bir araya gelmişti. Ortak komisyon dün de neredeyse tam gün çalışırken komisyonun çalıştığı otele ilk günden itibaren gazetecilerin girmesi ve komisyon üyeleriyle karşılaşmaları engellendi. Komisyonun çalışmalarını bazı konular sonraya bırakılmak üzere bugün tamamlanması bekleniyor. Radikal'in ulaştığı bilgilere göre Sapanca'daki çalışmada 'yepyeni anayasa' iddiasıyla hazırlanan ön taslaktaki sivil, devletten çok bireyi ve özgürlükleri esas alan önermeleri AKP'liler aynı cesaretle
desteklemedi. 12 Eylül ruhu kaldı
Taslak, öncelikle Anayasa'nın değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez maddelerindeki sınırlı da olsa değişiklikler yönünden tartışılmıştı. Laiklik tanımının da yer alması nedeniyle 1, 2, 3 ve 4'üncü maddelerin virgülüne dahi dokunulamayacağı itirazları gelmişti. Bilim adamlarının bu konudaki cesur önermeleri AKP kanadınca tam desteklenmedi. AKP, 12 Eylül'ün ruhunu yansıtan başlangıç bölümü ile devletin dili ve laiklik tanımını da içeren ilk 4 maddenin korunmasını savundu. Taslağın mimarları kendi önerilerinde ısrarlı olsalar da AKP tarafının tutumu baskın çıktı. Böylece laikliğe ilişkin 2'nci madde gerekçesinde yer alan değişiklikler ile "Devletin dili Türkçedir" ifadesi yerine, "Devletin resmi dili Türkçedir" önermesi de AKP'nin kriz yaratmamayı hedefleyen tutumu nedeniyle benimsenmedi. AKP zorunlu din dersi dahil din ve inanç özgürlüğüyle ilgili 24'üncü maddedeki tercihini ise din dersinin zorunlu olması yanında muafiyet imkânı getiren ikinci alternatiften yana kullandı.
Mevcut Anayasa'nın 5'inci maddesindeki egemenlik kavramı taslakta değiştirilen maddeler arasında yer alıyordu. Söz konusu madde egemenlik hakkının 'Yetkili organlar eliyle kullanılacağını' düzenleniyordu. Maddenin bu hali gerçekte yetkili olmayan organlara güç vehmettiği gerekçesiyle eleştiriliyordu. Sivil taslakta egemenliğin hangi organlar eliyle kullanabileceğine tam bir açıklık getirilmişti: "Egemenlik yetkisi sadece yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanılabilir." Ayrıca "Egemenlikle ilgili maddeye milletlerarası ve milletlerüstü kuruluşlara üyelikten kaynaklanan saklıdır" hükmü ilk kez bu maddeye eklenerek egemenliğin paylaşılmasına da kapı aralıyordu. Zirvede AKP de bu değişikliğe destek verdi.
Ortak komisyon çalışmanın ilk günü 50'nci maddelere kadar taslağı tartışırken önceki geceden başlayarak dün de üzerinde çalışılmasına rağmen en çok türban maddesinde zorlandı. Mevcut Anayasa'nın 'Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi' başlıklı 42'nci maddesi üniversitelerde türban takılmasına engel madde olarak kullanılıyordu. Akademisyenlar ön taslakta üniversitelerde türban tartışmasını, mevcut yasaklı durumu bitirmek üzere iki ayrı alternatifte önerilerde
bulunmuştu. Taslakta söz konusu alternatifler şöyleydi: Alternatif 1: Kılık ve kıyafetinden dolayı hiç kimse
yükseköğrenim hakkından mahrum bırakılamaz. Alternatif 2: Yükseköğretim kurumlarında kılık ve kıyafet serbesttir. Ortak çalışmada bu önerilerin son metne konup konmayacağı konusunda ciddi tartışmalar yaşandı. Bilim adamları metne yazdıkları gibi üniversitelerde kılık kıyafeti serbest bırakan düzenlemelerin eğitim ve öğrenim hakkını
güçlendireceğini ve mevcut tartışmaları da bitireceğini savunmayı sürdürürken AKP heyeti gelen tepkileri de gerekçe göstererek taslaktaki bu önerinin son metne dahil edilmesi konusunda net bir tutum takınamadı. Komisyonun bu konuyu tekrar tartışacağı öğrenilse de son noktayı Başbakan Erdoğan'ın koyacağı dile getirildi.
Eğitimde Türkçe ve anadil
mevcut Anayasa'daki "Türkçeden başka hiçbir dil eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına anadilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez" yasağını kaldırırken yerine şu düzenlemeyi öneriyordu: "Eğitim ve öğretim dili Türkçedir. Türkçeden başka dillerde eğitim ve öğretim yapılması ile ilgili esaslar, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak kanunla düzenlenir." Bu radikal öneride Kürtçe başta olmak üzere diğer dillerde eğitim ve öğretime kapı aralayacağı görüşleriyle tartışılıyordu. Dünkü çalışmada taslaktaki önermeye tümüyle karşı çıkılmadı. AKP'nin bilim adamları kadar cesur olmadığı bir diğer konu ise Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) yapısını değiştiren düzenleme oldu. Sivil taslakta bu konuda üç alternatif bulunuyordu. Bunlardan ilki MGK'nın başbakan başkanlığında toplanması, ikincisi mevcudu gibi cumhurbaşkanının başkanlığında toplanması, üçüncüsü ise MGK'nın anayasada sadece bu kurulun kurulacağı ile yetinilmesi, diğer konuların anayasa dışına atılmasıydı. AKP, beklentilerin aksine MGK'nın bir ölçüde anayasa dışına atılması veya başbakanın başkanlığında toplanması önerileri yerine mevcut yapıyı en fazla koruyan cumhurbaşkanının başkanlığını sürdüren düzenlemeden yana tutum takındı.
'Ekim başında açıklayacağız'
Anayasa kampına katılan Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay yaptığı açıklamada "çalışmamız ekim başında bütün Türkiye'ye sunulacak" dedi. Günay anayasa çalışmalarını 'yangından mal kaçırır gibi' yapmadıklarını hazırlık sürecinden sonra şeffaf bir tartışma başlatacaklarını söyledi.
çocuklara güçlü koruma
Bilim insanlarının hazırladığı anayasa taslağında yer alan 'çocuk Hakları' başlıklı maddeye AKP'den de destek geldi. Taslakla çocuk hakları ilk kez anayasal güvenceye kavuşuyor. Maddeye göre, her çocuk, kendi iyiliği için gereken himaye ve bakımdan yararlanma hakkına sahip olacak. çocuklar görüşlerini serbestçe açıklayabilecek ve bu görüşler yaşlarıyla olgunluklarına göre dikkate alınacak. Kamu veya özel kurum ve kuruluşlarca çocuklarla ilgili olarak yapılan eylem ve işlemlerde, çocuğun azamî iyiliği gözetecek. Her çocuk, kendi menfaatine açıkça ters düşmedikçe, anne, babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahip olacak.
Madde gerekçesinde, çocuk haklarının, birçok yeni anayasada yer verilen bir hak kategorisi olduğu vurgulanarak şöyle denildi: "Türkiye'nin de onayladığı Uluslararası çocuk Hakları Sözleşmesi'nin özünü ifade eden bu madde ile çocuk hakları, anayasal güvenceye kavuşturulmuş olmaktadır. Böylece, Cumhuriyet'in temelini oluşturan millî egemenlik gününü, Atatürk'ün çağdaşlaşma idealinin en anlamlı vurgularından birini oluşturacak biçimde, dünya çocuklarıyla birlikte kutlayan Türkiye'nin çocuklarına verdiği değeri hayata geçirecek somut politikaların ana çerçevesi de belirlenmiştir."
ADNAN KESKİN / TARIK IŞIK 16/09/2007 Radikal
