TEK DÜZEN HESAP PLANI İNCELEMESİ

(1)

TEK DÜZEN HESAP PLANI İNCELEMESİ 100 KASA HESABI

İşletmeye giren ve çıkan paraların kaydedildiği hesaptır. TL Kasası ve Döviz (Yabancı Paralar) Kasası olmak üzere iki alt hesaptan oluşur. Döviz satın alındığında o günün alış kuru üzerinden yabancı paralar kasası borçlandırılır. Bozdurulduğunda ise, alacaklandırılır. Aradaki kur farkı lehimize ise 646 Kambiyo Karları Hesabı alacaklandırılır. Aradaki kur farkı aleyhimize ise 656 Kambiyo Zararları Hesabı borçlandırılır.

ÖR:

a)5.07.2010 tarihinde 1.000$ ve 900£ peşin olarak satın almıştır. (Bu tarihte 1$=1.30/1£=1.50 TL’dir.) b)30.08.2010 tarihinde, dövizlerin tamamı bozduruluyor. (Bu tarihte 1$=1.40/1£=1.60 TL’dir.) c)30.08.2010 tarihinde 1$=1.20/1£=1.40 TL olsaydı B maddesindeki kayıt nasıl olurdu?

Çözüm:

a) 1000$*1.30= 1.300 TL 900£*1.50=1.350 TL

b) 1000$*1.40= 1.400 TL 900£*1.60=1.440 TL

c) 1000$*1.20= 1.200 TL 900£*1.40=1.260 TL

1 ………./………

100 Kasa Hs.

100.01 Döviz Kasası 100.01.01 $ 1.300 100.01.01 £ 1.350

100 Kasa Hs.

Dövizin satın alınması

………

2.650

2 ………./………

100 Kasa Hs.

100.01.01 $ 1.400 100.01.01 £ 1.440 646 Kambiyo Karları Hs.

Dövizin bozdurulması

………

2.840 2.650

19

3 ………./………

100 Kasa Hs.

656 Kambiyo Zararları Hs.

100 Kasa Hs.

100.01.01 $ 1.200 100.01.01 £ 1.260 Dövizin bozdurulması

………

2.460 190

2.650

(2)

Kasa hesabında çeşitli nedenlerden dolayı eksiklik veya fazlalık olabilir. Eksiklik olduğu zaman 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı kullanılır. Bu hesap başlangıçta borçlandırılır, sebebi bulundukça alacaklandırılır. Sebebi bulunmazsa, dönem sonunda 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı’na atılır. Kasa hesabında fazlalık olduğu zaman 397 Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hesabı kullanılır. Bu hesap başlangıçta alacaklandırılır, sebebi bulundukça borçlandırılarak kapatılır.

Sebebi bulunmaz ise, dönem sonunda 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hesabı’na atılır.

ÖR:

A işletmesinin kasa hesabı; 1.250 TL borç kalanı, 800 TL alacak kalanı vermiştir. Fiili sayım sonucunda kasada 400 TL para olduğu görülmüş ve sebebi anlaşılamamıştır.

Çözüm:

Kasada olması gereken tutar: 1.250-800= 450 TL Kasada fiilen mevcut tutar: 400 TL. Fark 50 TL (Eksik)

Varsayalım ki, şirketimize almış olduğumuz kırtasiye malzemesinin fatura kaydını unuttuğumuzu farkettik. Kayıt aşağıdaki gibi olacaktır:

Sebebi bulunmaz ise kayıt aşağı gibi olacaktır:

ÖR 2:

A işletmesinin kasa hesabı; 1.250 TL borç kalanı, 800 TL alacak kalanı vermiştir. Fiili sayım sonucunda kasada 500 TL para olduğu görülmüş ve sebebi anlaşılamamıştır.

Kasada olması gereken tutar: 1250-800= 450 TL Kasada fiilen mevcut tutar: 500 TL. Fark 50 TL (Fazla)

1 ………./………

197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs.

100 Kasa Hs.

Kasa Noksanlığı

………...

50

1 ………./………

770 Genel Yönetim Giderleri Hs.

Kasa noksanlığının nedeni

………

50

1 ………./………

689 Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hs.

Noksanlığın ilgili hesaba devri

………..

50

1 ………./………

100 Kasa Hs.

397 Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları Hs.

Kasa fazlalığı

………

50

(3)

Varsayalım ki, müşterimiz olan Alıcı X’in borcundan dolayı 50 TL ödeme yaptığı ancak bu tutarı kayıtlara geçmediğimizi fark ettik. Kayıt aşağıdaki gibi olacaktır:

Sebebi dönem sonuna kadar anlaşılamaz ise kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.

101 ALINAN ÇEKLER HESABI

İşletmelerin mal ve hizmet satışlarında veya alacak tahsillerinde para gibi kullandığı bir evraktır.

ÖR:

a) A işletmesi, 01.05.2016 tarihinde 200 TL + %18 KDV hariç tutarındaki malı satmış karşılığında çek almıştır.

b) A işletmesi, yukarıda aldığı çeki, 10.05.2016 tarihinde 200 TL+ % 18 KDV tutarında satın aldığı mal için ciro etmiştir.

Çözüm:

a) 200*0.18=36 TL KDV

b)

Bir diğer varsayım; işletme aldığı çeki bankaya götürüp tahsil edebilir:

1 ………./………

120 Alıcılar Hs.

Kasa fazlalığının nedeni

………..

50

1 ………./………

679 Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hs.

Fazlalığın ilgili hesaba devri

………

50

1 ……...01.05.2016………

101 Alınan Çekler Hs.

600 Yurtiçi Satışlar Hs.

391 Hesaplanan KDV Hs.

Mal Satımı

………

236

200 36

2 ……...10.05.2016………

153 Ticari Mallar Hs.

191 İnd. KDV Hs.

101 Alınan Çekler Hs . Çekin ciro edilmesi

………

200 36

236

3 …….../..………

102 Bankalar Hs.

101 Alınan Çekler Hs . Çekin tahsil edilmesi

………

236

(4)

102 BANKALAR HESABI

İşletmenin bankadaki mevduatını gösteren bir hesaptır.

ÖR:

a)A işletmesi, kasasındaki 800 TL’yi A bankasına yatırmıştır.

b) A bankası hesabımızdaki 1.000 TL’lik tutara 25 TL faiz tahakkuk ettirmiş ve bu tutar üzerinden %15 tutarında stopaj kesip kalanı hesabımıza yatırmıştır.

Çözüm:

25*0.15=3.75 TL Stopaj

103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖDEME EMİRLERİ (-)

Ödeme talimatı, hesaplar arası virman ve ciro işlemlerinde kullanılan hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesi 5.000 TL + %18 KDV ile mal almış; KDV tutarını nakit ödeyerek 2.000 TL tutarında çek ciro etmiş ve kalan kısmı için çek düzenlemiştir.

b) A işletmesi, satıcı X’e olan borcu için bankaya 250 TL ödeme talimatı vermiştir.

Çözüm:

a)

b)

1 …….../..………

100 Kasa Hs . Bankaya para yatırılması

………

800

2 …….../..………

193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs.

642 Faiz Gelir Hs . Banka stopajı

………

21.25 3.75

25

1 …….../..………

153 Ticari Mal Hs.

191 İnd. KDV Hs.

100 Kasa Hs. 900 101 Alınan Çekler Hs.

103 Verilen Çekler ve Öd. Em. Hs.

Mal alımı

………

5.000 900

900 2.000 3.000

2 …….../..………

320 Satıcılar Hs

103 Verilen Çekler ve Öd. Em. Hs.

Ödeme talimatı verilmesi

………

250

(5)

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

İşletmenin kredi kartıyla yapılan satışlarını, damga ve posta pullarını, banka ya da postane havaleleri ve vadesi gelmemiş tahvil ve hisse senedi kuponlarını izlediği bir hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesi, 01.06.2016 tarihinde kredi kartıyla 3.000 TL+ %18 KDV’lik mal satmıştır.

b) A işletmesi, 15.10.2016 tarihinde 2.000 TL+ %18 KDV ile peşin posta pulu almıştır.

c) Ay sonunda yapılan incelemede; posta pulunun 1500 TL’lik kısmının kullanıldığı, 500 TL’lik kısmının kullanılmadığı görülmüştür.

Çözüm:

a) 3.000* 0.18 = 540 TL KDV

b) 2.000*0.18= 360 TL KDV

c)

1 ……...01.06.2016..……..………

108 Diğer Hazır Değerler Hs.

Mal satımı

……… ………

3.540

3.000 540

2 ……...15.10.2016..……..………

191 İndirilecek KDV Hs.

100 Kasa Hs.

Posta pulu alımı

……… ………

2.000 360

2.360

3 ……...31.12.2016..……..………

181 Gelir Tahakkukları Hs.

Kullanılan ve kalan pul kaydı

……… ………

500 1.500

2.000

(6)

110 HİSSE SENETLERİ HESABI

Spekülatif amaçla satın alınan hisse senetlerinin kaydedildiği bir hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesi, nominal değeri 40.000 TL olan X Aş ihraçlı hisse senetlerini geçici yatırım amacıyla 45.000 TL’ ye satın almıştır. (Banka komisyonu 300 TL’dir.)

b) Dönem sonu itibariyle hisse senetlerinin değeri 35.000 TL olarak tespit edilmiştir.

c) İzleyen yıl, bu hisse senetlerinin tamamı banka aracılığıyla 55.000 TL’ye satılmıştır.

(Banka komisyonu 500 TL’dir.) Çözüm:

a)

b) Menkul kıymetlerin değeri, dönem sonunda 35.000 TL’ye düştüğü için ihtiyatlılık kavramı gereği 40.000-35.000= 10.000 TL karşılık ayrılır. Ayrılan karşılık

c) İzleyen yıl, ilk kayıtta 55.000 TL-500 TL= 54.500 TL Banka hesabımıza borç yazılır. İkinci kayıttaki karşılık gideri, satış kaydında kapatılır. Üçüncü kayıt, bankanın aldığı komisyon gideri olur ve 653 nolu hesaba borç kaydedilir. Hisse senetleri hesabı başlangıç kaydında alındığı kadar alacaklanır. Borç ve alacak tarafının eşitlenmesi için, 119 nolu hesap tutarı kadar 644 nolu hesap alacaklanır. Kesinlikle bu tutar 119 nolu hesabı geçemez. Eğer alacak tarafı hala eksikse, kalan tüm tutarlar 645 nolu hesaba alacak kaydedilir.

1 …….../..……..………..

110 His. Sen. Hs.

653 Kom. Gid. Hs.

Hisse senedi alımı

……… ………

45.000 300

45.300

2 ……...31.12.2016..……..……...

654 Karşılık Giderleri Hs. 10.000

119 Men. Kıy.Değ.Düş.Kar.Hs.

Karşılık ayrılması

……… ………

10.000

3 ……...2017..……..……...

119 Men.Kıy.Değ.Düş.Kar.Hs.

653 Kom.Gid.Hs.

110 Hisse Sen. Hs.

644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hs.

645 Men.Kıy.Sat.Kar.Hs.

Hisse senetlerinin satılması

……… ………

54.500 10.000 500

45.000 10.000 10.000

(7)

ÖR 2)

a)A işletmesi, nominal değeri 120.000 TL olan X Aş ihraçlı hisse senetlerini geçici yatırım amacıyla 130.000 TL’ ye satın almıştır.

b) Dönem sonu itibariyle hisse senetlerinin değeri 100.000 TL olarak tespit edilmiştir.

c) İzleyen dönemde, bu hisse senetlerinin tamamı banka aracılığıyla 90.000 TL’ye satılmıştır.

(Banka komisyonu göz ardı edilmiştir.) Çözüm:

a)

b) 130.000-100.000=30.000 TL karşılık ayrılır.

c)

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI 112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI

Tahviller; anonim şirketler ile kamu kurum ya da kuruluşların, faaliyetlerinin finansmanında ihtiyaç duydukları fonları sağlamak amacıyla ihraç edilen borçlanma senetleridir. Eğer satın alınan tahvil özel sektöre aitse 111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı’na; kamuya aitse 112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı’na kaydedilir.

ÖR:

a) A işletmesi 01.10.2016 tarihinde, nominal değeri 40.000 TL olan X Aş. İhraçlı 2 yıl vadeli %12 faiz oranlı tahvilleri satın almıştır.

b) A işletmesi bu tahvilleri, 01.03.2017 tarihinde yani; vade bitiminden önce 50.000 TL’ye banka aracılığıyla satmıştır.(Komisyon göz ardı edilmiştir.)

1 …….../..……..………..

110 Hisse Senetleri Hs.

……… ………

130.000

2 …….../..……..………..

654 Karşılık Giderleri Hs.

……… ………

30.000

3 …….../..……..………..

655 Men.Kıy.Sat. Zar.Hs.

Hisse senetlerinin satılması

……… ………

90.000 30.000 10.000

130.000

(8)

Çözüm:

a) Anonim şirket ihraçlı olduğu için özel sektör tahvili olduğu anlaşılmaktadır.

b) Tahvilin getirisi faizdir. Faiz hesaplama formülü ay ve gün olmak üzere iki şekildedir;

Faiz=Anapara*faiz*süre(Ay)/1.200 Faiz=Anapara*faiz*süre(gün)/3.600

Şimdi ilk aşamada, tahvili aldığımız tarihten itibaren takvim oluşturalım.

2016 2017 2018 10-11-12/1-2-3-4-5-6-7……11-12/1-2-3……8-9

Sonra, ilk kaydımızı dönemsellik ilkesi gereği, dönem sonunda yapalım. Tahvili aldığımız tarihten başlayarak dönem sonuna kadar geçen süre 3 ay olduğu için faiz hesaplama formülünde süre kısmına 3 ay yazılır ve 40.000*12*3ay/1.200=1.200 TL faiz bulunur.

Satış kaydında ilk olarak, başlangıçta aldığımız kadar tahvili ve 181 nolu hesabı alacaklandırıp kapatıyoruz. Sonra, banka aracılığıyla sattığımız için borçlu kısıma 102 nolu hesap ve satılan tutarı yazıyoruz. Ardından, dönem sonundaki kayıttan itibaren satışı yaptığımız zamana kadar geçen sürenin faizini aynı formülle hesaplıyoruz:

40.000*12*2ay/1.200=1.000 TL faiz

Not: Tersi durumda borçlu taraf eksik olsaydı, 655 Menkul Kıymet Satış Zararları Hesabı kullanılırdı.

118 DİĞER MENKUL KIYMETLER

İşletmelerin altın, altın dışı değerli madenler diğer menkul kıymetler olarak kabul edilir. İlgili menkul kıymetlerin satın alınması durumunda Diğer Menkul Kıymetler Hesabı borçlandırılır. Satılması durumunda alacaklandırılır. Menkul kıymetin kayıtlı değeri ile satış değeri arasındaki fark olumlu ise 645 Menkul Kıymet Satış Karları hesabı alacaklandırılır. Fark olumsuz ise 655 Menkul Kıymet Satış Zararları hesabı borçlandırılır.

1 ……...01.10.2016..……..…….

111 Öz. Kes. Tah. Sen. ve Bon. Hs.

Tahvil alımı

……… ………

40.000

2 ……...31.12.2016..………….

642 Faiz Gelirleri Hs.

Faiz getirisi

……….

1.200

3 ……...2017..……..…………

111 Öz. Kes. Tah. Sen. ve Bon. Hs.

645 Men.Kıy.Sat.Kar Hs.

Tahvil satış

……….

50.000

40.000 1.200 1.000 7.800

(9)

119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI

İşletmelerin elinde bulundurduğu menkul kıymetlerin borsa ve piyasa değerlerinden önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğunda menkul kıymetler ayrılacak karşılıkların izlendiği hesaptır.

Örnekleri yukarıda verilmiştir.

120 ALICILAR HESABI

Alıcılar hesabı, kredili olarak mal satılan müşterilerden olan alacakları gösteren hesaptır.

121 ALACAK SENETLERİ HESABI

Alacak senetleri hesabı, işletmenin herhangi bir sebeple ortaya çıkan ve karşılığında senet aldığı alacakların kaydedildiği hesaptır.

ÖR:

a)A işletmesi 01.01.2016 tarihinde, 5.000 TL+% 18 KDV ile mal satmıştır. KDV tutarını nakit tahsil eden işletme kalan tutar için senet almıştır.

b)01.05.2016 tarihinde senet tahsil için bankaya verilmiştir. (Banka komisyonu 100 TL’dir.) Çözüm:

a) 5.000*0.18=900

b)5.000-100=4.900

Not: Çek/Senet banka aracılığıyla tahsil edilirse 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı, banka aracılığıyla kırdırılıyorsa 780 Finansman Giderleri Hesabı kullanılır. 653 Komisyon Giderleri Hesabı, sadece menkul Kıymetlerde kullanılır.

1 ……...01.01.2016..……..……

100 Kasa Hs.

121 Al.Sen.Hs.

600 Yis. 5.000 391 Hes.KDV Hs. 900 Mal satışı

……….

900 5.000

5.000 900

2 ……...01.05.2016..……..……

121 Alacak Senetleri Hs.

Senedin tahsili

……….

4.900 100

5.000

(10)

ÖR 2)

a) A işletmesi, 01.07.2016 tarihinde, tamamı kredili 10.000 TL+ %18 KDV ile mal satmıştır.

b) Borçlu işletme, 01.08.2016 tarihinde ileri vadeli 12.000 TL tutarında senet düzenlemiştir.

Çözüm:

a) 10.000*0.18= 1.800 TL KDV

b)A işletmesinin senetsiz alacağı olan 120 nolu hesap kapatılıyor ve alacak senedi aldığımız için 121 nolu hesap açılıyor. Aradaki fark, A işletmesine faiz geliri getirdiği için 642 nolu hesaba atılıyor.

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU(-)

Reeskont işlemi, değerleme gününde alacak ve borç senetlerinin bilançoda gerçek değeriyle görülebilmesini sağlamak için yapılan bir işlemdir. Reeskont oranı; Reeskont= Nominal değer- Tasarruf değeri formülüyle bulunur. Eğer tasarruf değeri bilinmiyorsa, İç iskonto= Vadeli Değer/(1+Faiz oranı* Süre/12) formülüyle bulunur.

ÖR:

İşletmenin nominal değeri 100.000TL olan alacak senedinin dönem sonu tasarruf değeri 90.000 TL’dir. Dönem sonu ve izleyen yıl kaydını yapınız.

Çözüm:

Önce, Reeskont= Nominal değer-Tasarruf değeri formülüyle reeskont tutarı bulunur. Ardından dönem sonu kaydına geçilir: 100.000-90.000= 10.000 TL

İzleyen yılın başındaki kayıtta 122 nolu hesap kendisiyle, 657 nolu hesap 647 nolu hesapla kapatılır.

1 ……...01.07.2016..……..……

Mal satışı

……….

11.800

10.000 1.800

2 ……...01.08.2016..……..……

Alacağın senetli hale gelmesi

……….

12.000

11.800 200

1 …….../..……..………….

657 Rees.Faiz.Gid.Hs. 10.000

122 Al.Sen.Rees.Hs. 10.000 Reeskont kaydı

……….

10.000

2 …….../..……..………….

122 Al.Sen.Rees.Hs. 10.000

647 Rees.Faiz Gel.Hs. 10.000 Reeskontun kapatılması

………

10.000

(11)

126 VERİLEN DEPOZİTO ve TEMİNATLAR

İhaleye katılmak için verilen teminatlar, elektrik, su, doğal gaz abonelikleri için verilen güvence bedelleri ve depozitolu ürünler için verilen güvence bedellerinin izlendiği bir hesaptır.

ÖR:

a)A işletmesi 01.04.2016 tarihinde ihaleye katılabilmek için 15.000 TL nakit teminat vermiştir.

b) 10.05.2016 tarihinde ihale şartlarını yerine getiremediği için verilen teminatın yarısı iptal edilmiştir.

Çözüm:

a)

b)

127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI

Vadeli kredi kartı slipleri ve her türlü ticari alacak bu hesapta izlenir.

ÖR:

a) A işletmesi, 200 TL+%18 KDV tutarındaki ticari malı kredi kartıyla iki taksit olarak satmıştır.

b) 10 gün sonra paranın ilk taksidi hesabımıza geçmiştir.

Çözüm:

a) 200*0.18=36

b)

1 ……...01.04.2016..……..….

126 Verilen Depozito ve Tem. Hs.

100 Kasa Hs.

İhaleye verilen teminat

………

15.000

2 ……...10.05.2016..……..….

100 Kasa Hs.

689 Diğer Olağandışı Gid. ve Zar. Hs.

126 Verilen Depozito ve Tem. Hs.

Teminatın iptal kaydı

………

7.500 7.500

15.000

1 …….../……….……..….

127 Diğer Ticari Alacaklar Hs. 236

600 Yurt İçi Satışlar Hs.

Kredi kartıyla mal satımı

………

236

200 36

2 …….../….…....……..….

127 Diğer Ticari Alacaklar Hs.

İlk taksidin hesabımıza geçmesi

………

118

(12)

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI

Şüpheli ticari alacaklar hesabı, şüpheli hale gelen alacakları normal alacaklardan ayırmak için kullanır.

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIKLARI HESABI

Şüpheli ticari alacak karşılıkları hesabı, dönem sonunda şüpheli hale gelmiş olan alacaklara ilişkin ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Pasif karakterli, aktifi düzenleyici bir hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesinin, nominal değeri 40.00 TL olan senetli alacağı vadesinde tahsil edilememiş ve dava aşamasına gelmiştir.

b)Dönem sonunda bu alacak için %80 karşılık ayrılmıştır.

c) İzleyen dönemlerde mahkemenin sonuçlanmasıyla birlikte alacağın 20.000 TL’lik kısmı nakit tasil edilmiştir.

Çözüm:

a)

b) 40.000*0.80=32.000

c)

1 …….../….…....……..….

128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hs.

Alacağın şüpheli hale gelmesi

………

40.000

2 ……...31.12….…....……..….

129 Şüpheli Ticari Alacaklar Kar. Hs.

………

32.000

3 ……...İzleyen Yıl….…....….

100 Kasa Hs.

129 Şüpheli Ticari Alacaklar Kar. Hs.

128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hs.

671 Önceki Dönem Gel. ve Kar. Hs.

Alacağın tahsili

………

20.000 32.000

40.000 12.000

(13)

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI

İşletmelerin ortaklarının işletmeye olan borçlarının izlendiği hesaptır.

ÖR:

Ortak A işletmenin sattığı mallardan 500TL+%18 KDV tutarındaki malı veresiye olarak satın almıştır.

Çözüm:

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI ve 133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HESABI İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme, borç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) iştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklarının izlendiği hesaptır.

ÖR:

a)A işletmesinin iştiraklerinden 3.000 TL, bağlı ortaklıklarından ise 5.000 TL’lik temettü geliri alacağı tahakkuk etmiştir.

b)İştirak ve bağlı ortaklar parayı ödemiştir.

Çözüm:

a)

b)

1 …….../…..…….…....…

131 Ortaklardan Alacaklar Hs.

Veresiye mal alımı

………

590

500 90

1 …….../…..…….…....…

132 İştiraklerden Alacaklar Hs.

133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hs.

640 İştiraklerden Temettü Gelirleri Hs.

641 Bağlı Ortaklıklardan Tem.Gel. Hs.

Temettü alacağı kaydı

………

3.000 5.000

5.000 3.000

2 …….../…..…….…....…

100 Kasa Hs.

132 İştiraklerden Alacaklar Hs.

133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hs.

Ortakların parayı ödemesi

………

8.000

3.000 5.000

(14)

135 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI

İşletmenin, çalıştırdığı personellerden alacaklarını izlendiği hesaptır.

ÖR:

A işletmesi, personeli X kişisine veresiye olarak 300 TL+%18 KDV tutarında mal satmıştır.

Çözüm:

ÖR 2)

A işletmesi, personeli olan Y kişisine nakit avans olarak 200 TL ödeme yapmıştır.

Çözüm:

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR

Hatır senetleri, sigorta tazminat alacakları gibi alacakların izlendiği hesaptır.

ÖR:

İşletmenin üretimde kullandığı bir makine, işletmenin sorumlu olmadığı bir sebepten ötürü arızalanmış ve kullanılamaz hâle gelmiştir. Bu olaydan dolayı işletmenin anlaşmalı olduğu sigorta şirketi, işletme adına 350,000 TL ödeme yapacağını bildirmiştir.

Çözüm:

1 …….../…..…….…....…

135 Personelden Alacaklar Hs.

Personele veresiye mal satışı

………

354

300 54

1 …….../…..…….…....…

135 Personelden Alacaklar Hs.

100 Kasa Hs.

Personele avans verilmesi

………

200

1 …….../…..…….…....…

136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hs.

679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hs.

Sigorta tazminat alacağı

………

350.000

(15)

Hatır Senedi:

İşletmeler birbirlerine ticarî olmayan borçlar verebilir ve alabilirler. Verilen veya alınan borçlar senet şeklinde ise bu senetlere hatır senedi denir. İki tür kullanımı söz konusudur.

1) Hatır senedini işletme borç veriyorsa:

ÖR: İşletme, yakın ilişkiler içinde olduğu Ada İşletmesi'ne 7,000 TL değerinde kısa vadeli hatır senedi vermiştir.

Çözüm:

2) Hatır senedini işletme borç alıyorsa:

ÖR: İşletme, yakın ilişkiler içinde olduğu Ada İşletmesi'nden 7,000 TL değerinde kısa vadeli hatır senedi almıştır.

Çözüm:

150-151-152 NOLU HESAPLARA MALİYET MUHASEBESİNDE DEĞİNİLECEKTİR.

153 TİCARİ MALLAR HESABI

Satmak amacıyla satın alınan ve üzerinde herhangi bir işlem yapılmadan aynen satılacak olan varlıkların izlendiği bir hesaptır. Alış ve satış işlemlerinden olmak üzere iki kısımda incelenir.

Alım İşlemleri

Bu işlemler kendi arasında üç kısımda incelenir. Bunlar; alım, alış iadeleri ve alış iskontoları(indirimleri)

ÖR:

a) A işletmesi, 20.000 TL+ %18 KDV ile tamamı veresiye mal satın almıştır. Malın nakliyesi için 2.000 TL +%18 KDV nakit ödenmiştir.

b) İşletme almış olduğu malların 2.000 TL+ %18 KDV’lik kısmını istenilen standartlara uygun olmadığı gerekçesiyle iade etmiştir.

c) İşletmenin satıcılara olan 9.000 TL’lik borcu 1.000 TL indirim yapılarak nakit ödenmiştir.

1 …….../…..…….…....…

321 Borç Senetleri Hs.

Borç alınan hatır senedi

………

7.000

1 …….../…..…….…....…

336 Diğer Çeşitli Borçlar Hs.

Borç alınan hatır senedi

………

7.000

(16)

Çözüm:

a) 20.000*018=3.600 TL KDV=>20.000+3.600=23.600 TL Satıcılara olan borç 2.000*0.18=360 TL KDV =>2.000+360=2.360 TL Nakliye gideri

Maliyet esası gereği, malın elde edilme maliyetiyle kayıtlara geçmesi gerekir. Bu nedenle, malı aldığımız KDV’siz tutara nakliye bedelinin KDV’siz tutarını da ekleriz. Yani; 153 nolu hesaba 20.000+2.000=22.000 TL tutar kaydedilmesi gerekir.

b) Aldığımız malı iade ettiğimizde ters kayıt yöntemiyle kayıt yaparız:

İade edilen mal tutarı: 2.000*0.18=360 TL KDV

c) Satıcı borcumuza indirim yapmıştır, toplam borcumuzdan 1.000 TL düşersek: 9.000-1.000= 8.000

Satış İşlemleri

Bu işlemler, aynı alış işlemleri gibi kendi arasında üç kısımda incelenir. Bunlar; satım, satım iadeleri ve satış iskontoları(indirimleri)

ÖR:

a) A işletmesi, 10.000 TL+%18 KDV ile tamamı veresiye mal satmıştır.

b) Satılan malların 1.000TL+%18 KDV’lik kısmı iade edilmiştir.

c) İşletme, alıcılardan olan senetsiz alacağı 8.000 TL olarak tahsil etmiştir.

1 …….../…..…….…....…

320 Satıcılar Hs.

100 Kasa Hs.

Mal satın alınması

………

22.000 3.960

23.600 2.360

2 …….../…..…….…....…

Malın iade kaydı

………

2.360

2.000 360

3 …….../…..…….…....…

100 Kasa Hs.

İskonto kaydı

………

9.000

8.000 1.000

(17)

Çözüm:

a) 10.000*0.18= 1.800 TL KDV => 10.000+1.800= 11.800 TL

b) Satılan mal iade edildiğinde, 610 Satıştan İadeler hesabı kullanılır.

1.000*0.18 = 180 TL KDV

c) A ve b maddelerindeki işlemler sonucunda; 120 Alıcılar hesabının, 11.800-1.800= 10.620 TL borç kalanı verdiği görülüyor. Fakat c maddesinde, işletme 8.000 TL alarak hesabı kapatmış. Bu bize işletmenin iskonto uyguladığı anlamını verir. Satışta uygulanan indirimler ise, 611 Satış İskontoları hesabında izlenir:

157 DİĞER STOKLAR

Emanete verilen mallar, yoldaki mallar ve değeri düşen mallar için kullanılan bir hesaptır.

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI

Stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde azalışların ortaya çıkması, stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla, kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesi, 200.000 TL+%18 KDV ile çek ciro ederek mal almış ve mallar aynı gün nakliyeye verilmiştir.

b) 5 gün sonra mallar işletmeye teslim edilmiştir.

c) İşletmenin stoklarında bulunan 25.000 TL’lik ticari malın 10.000 TL’lik kısmının değer kaybına uğradığı tespit edilmiştir.

d) Değer kaybına uğrayan mallar için, dönem sonunda %80 karşılık ayrılmıştır.

1 …….../…..…….…....…

Mal satış kaydı

………

11.800

10.000 1.800

2 …….../…..…….…....…

610 Satıştan İadeler Hs.

Mal iadesi

………

1.000 180

1.180

3 …….../…..…….…....…

100 Kasa Hs.

611 Satış İskontoları Hs.

Satış İskontosu

………

8.000 2.620

10.620

(18)

Çözüm:

a) Mal alışlarında, normal şartlarda 153 Ticari Mallar hesabı kullanılır fakat mallar nakliye de olduğundan, yani halen yolda olduğundan 157 nolu hesap kullanılacaktır.

20.000*0.18= 3.600

b) Mallar işletmeye ulaştığında ters kayıtla 157 nolu hesap kapatılır, 153 Ticari Mallar hesabı borçlanır.

c)

d) Ayrılan karşılıklar, 654 Karşılık Giderleri hesabında izlenir. Dönem sonu; 10.000*0,80= 8.000 TL karşılık ayrılmıştır. Dönem sonu kaydı şu şekilde olacaktır:

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI

Bu hesap yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere sipariş edilen stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesi, mal alımı için nakit olarak 6.000 TL avans vermiştir.

b) 3 gün sonra, mallar işletmeye ulaşmış olup fatura tutarı 15.000TL+%18 KDV’dir. Avans tahsil edildikten sonra kalan tutar peşin tahsil edilmiştir.

c) Bir hafta sonra, işletme yurtdışından alacağı mallar için 60.000£‘luk akreditif kullanmıştır. (1£= 3 TL) 1 …….../…..…….…....…

157 Diğer Stoklar Hs.

101 Al. Çekler Hs.

Mal alım kaydı

………

20.000 3.600

23.600

2 …….../…..…….…....…

Malın teslim alınması

………

20.000

3 …….../…..…….…....…

Değer düşüklüğü kaydı

………

10.000

4 …….../…..…….…....…

158 Stok Değer Düşüklüğü Kar.Hs.

………

8.000

(19)

Çözüm:

a)

b)15.000*0.18=2.700 TL KDV

c) İşletmeler, yurtdışından mal getirteceği zaman gerekli anlaşmaları yapar ve ödemeyi banka aracılığıyla yapar. Buna ilişkin işlemlere, akreditif denilir ve akreditif tutarı 60.000£*3=180.000 TL olup yapılacak kayıt şu şekildedlir.

170-178 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ve ONARIM MALİYETLERİ HESABI

İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin maliyetlerinin oluşturulduğu hesaplardır.

Bu hesaplar proje bazında izlenir.

ÖR: B işletmesi üstlendiği bir bina inşaatı için peşin ödeme ile 50.000 TL tutarında çimento satın almıştır. Dönem sonunda ilgili binanın toplam maliyeti 203.150 TL olmaktadır. Bina inşaatının tamamlanmasından sonra 350 kodlu hesapta biriken gelirlerin 295 TL, 170 kodlu hesapta toplanan maliyetlerin 267.000 TL olduğu belirleniyor. (KDV göz ardı edilmiştir.)

a)Çimento satın alınmasına,

b)Maliyet giderlerinin dönem sonunda yansıtılmasına, c)İş bitiminde hesapların kapatılmasına,

d)Hakedişlerin gelirlere aktarılmasına ilişkin kayıtları yapınız.

Çözüm:

a)

1 …….../…..…….…....…

159 Verilen Sipariş Avansları Hs.

100 Kasa Hs.

Avansın verilmesi

………

6.000

2 …….../…..…….…....…

153 Ticari Mal Hs.

100 Kasa Hs.

………

15.000 2.700

6.000 11.700

3 …….../…..…….…....…

300 Banka Kredileri Hs.

Akredif hesabı açılması

………

180.000

1 …….../…..…….…....…

740 Hizmet Üretim Mal. Hs.

100 Kasa Hs.

Çimento satın alınması

………

50.000

(20)

b)

c)

d)

178 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleriyle ilgili olarak yapılan harcamalar enflasyona göre düzeltilmesinden ortaya çıkan farkların izlendiği hesaptır.

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI ÖR:

A işletmesi, 01.09.2015 tarihinde işyeri kiralamış ve 7 aylık kira bedeli olan 21.000 TL’yi banka hesabından ödemiştir. (Mali tablolar aylık hazırlanmaktadır.)

Çözüm:

Öncelikle, takvim çıkaralım. Çıkarılan takvimde; İşletmenin işyerini kiraladığı aydan başlamak üzere, Eylül/Ekim/Kasım/Aralık ayları 2015 yılına; Ocak/Şubat/Mart ise 2016 yılına denk geliyor. 7 aylık kira bedeli, 21.000 TL ise, bir aylık kira bedeli 21.000/7.000’den 3.000 TL’dir. Soru da üretim veya herhangi bir başka bölümden bahsetmediği için, 3.000 TL olan kira bedeli 770 Genel Yönetim Giderleri hesabına kaydedilir. İlk ay ödenen kiradan sonra; 2015 dönem sonuna kadar 3 aylık kira peşin verildiğinden, 3*3.000=9.000 TL => 180 nolu hesaba kaydedilir. 2016 yılındaki kiralar da peşin verilmiş olduğundan, 3*3.000=9.000 TL =>280 nolu hesaba kaydedilir.

2 …….../…..…….…....…

170 Y. Y. İnşaat Ve Onarım Mal. Hs.

741 Hizmet Üretim Mal. Hs.

Maliyet giderlerinin yansıtılması

………

203.150

3 …….../…..…….…....…

622 Satılan Hizmet Maliyeti Hs.

170 Y. Y. İnşaat Ve Onarım Mal. Hs.

İşin maliyetinin aktarılması

………

267.000

2267.000

3 …….../…..…….…....…

350 Alınan Hakedişler Hs.

Hakedişlerin gelirlere aktarılması

………

295.000

1 …….../…..…….…....…

180 Gelecek Aylara Ait Gid. Hs.

280 Gelecek Yıllara Ait Gid. Hs.

Kira bedeli ödemesi

………

3.000 9.000 9.000

21.000

(21)

Dönem sonunda yapılacak kayıt:

181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI

İşletmenin tahakkuk eden, tutarı kesinleşmiş fakat tahsil zamanı henüz gelmemiş olan gelirlerin izlendiği bir hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesinin, elindeki mevcut hisse senetleri sebebiyle tahakkuk eden kar payı 600 TL olup iki ay sonra tahsil edilecektir.

b) İki ay sonra tahsil gerçekleşmiştir.

Çözüm:

a)

b)

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR HESABI

Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.

ÖR: A İşletmesine 3.000 TL tutarında geçici vergi tahakkuk etmiş ve bu vergiyi peşin olarak ödemiştir.

Çözüm:

2 …….../…..…….…....…

180 Gelecek Aylara Ait Gid. Hs.

280 Gelecek Yıllara Ait Gid. Hs.

………

9.000

1 …….../…..…….…....…

649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar. Hs.

Kar payı tahakkuku

………

600

2 …….../…..…….…....…

100 Kasa Hs.

Kar payının tahsili

………

600

1 …….../…..…….…....…

193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hs.

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs.

Tahakkuk kaydı

………

3.000

2 …….../…..…….…....…

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs.

100 Kasa Hs.

Vergi ödemesi

………

3.000

(22)

195 İŞ AVANSLARI HESABI

İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak kişilere verilen avansların izlendiği hesaptır.

196 PERSONEL AVANSLARI HESABI

İşletmenin görev vererek belirli iş takibinde kullandığı personel için göreve başlarken verdiği para bu hesaba kaydedilir. Ör: Personelin yurtiçi veya dışındaki toplantılar için gönderildiği seyahat ödemeleri.

ÖR:

a) A işletmesinin pazarlama departmanındaki aracın tamiri için personele nakit 5.000 TL’lik para vermiştir.

b) Personel 5 gün sonra, aracın tamirini tamamlamış ve giderleri 3.000 TL+%18 KDV olarak belgelemiştir. Personel kalan tutarı maaşından mahsup edilmek üzere, avans almıştır.

Çözüm:

a)

b) İş avansları hesabı kapatılır, tamir gideri ve KDV’sini yazdıktan sonra kalan tutar personel avansları hesabına atılır. 3.000*018= 540 TL KDV

Vadeleri, bir yıldan daha uzun olan alacaklar ve bu alacaklara ilişkin hesaplarda aşağıdaki hesaplar kullanılır. İşleyişleri, 100 nolu hesaplardaki gibidir. Bu nedenle bunlara ilişkin muhasebe kayıt örnekleri verilmeyecektir.

220 ALICILAR HESABI

221 ALACAK SENETLERİ HESABI

222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI ( – ) 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI 229 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI ( – ) 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI 232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI

233 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HESABI 234 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI

236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI 240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER

%1 ve %10 arası ortaklıklarda kullanılan bir hesaptır.

1 …….../…..…….…....…

195 İş Avansları Hs.

100 Kasa Hs.

İş avansı verilmesi

………

5.000

2 …….../…..…….…....…

760 PSDG

196 Personel Avansları Hs.

195 İş Avansları Hs.

Avansın kapatılması

………

3.000 540 1.460

5.000

(23)

241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Bağlı menkul kıymetlerin; borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde yada sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde; ortaya çıkacak zararların karşılanması amacı ile ayrılması gereken karşılıkların izlendiği hesaptır.

242 İŞTİRAKLER

%10 ve %50 arası ortaklıklarda kullanılan bir hesaptır.

244 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

İştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen değer azalmalarının izlendiği hesaptır.

245 BAĞLI ORTAKLIKLAR

% 50’nin üzerindeki ortaklıklarda kullanılan bir hesaptır.

246 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)

Bağlı ortaklıklarla ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiği hesaptır.

247 BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Bağlı ortaklığa iştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde, sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen değer azalmalarının izlendiği hesaptır.

ÖR:

a) A işletmesi, 100.000 TL olan X Aş.’nin %5 lik hisse senedini ortak olmak amacıyla banka aracılığıyla satın almıştır.

b) Dönem sonu itibariyle bu hisse senetlerinin değeri 3.000 TL olarak belirlenmiştir.

Çözüm:

a) %5 lik hisse senedi dediği için => 240 nolu hesabı kullanacağız.

10.000*0.5=5.000 TL

b) Dönem başı alım fiyatından dönem sonu fiyatı çıkarıldığında, 5.000-3.000= 2.000 TL değer düşüklüğünün olduğu görülüyor ve işletmenin karşılık ayırması gerekiyor. Yapılacak kayıt şu şekildedir:

ÖR 2)

a) A işletmesi, sermayesi 1.000.000 TL olan X Aş. hisselerinin 200.000 TL’lik kısmını ortak olmak amaçlı, banka aracılığıyla satın almıştır.

b) Dönem sonu itibariyle bu hisse senetlerinin değeri 180.000 TL olarak belirlenmiştir.

c) İzleyen yıl, bu hisse senetlerinin tamamı nakit ihtiyacı sebebiyle 240.000 TL’ye satılmıştır.

1 …….../…..…….…....…

240 Bağlı Menkul Kıymetler Hs.

………

5.000

2 …….../…..…….…....…

641 Bağlı Men.Kıy.Değer.Düşüklüğü Hs.

Dönem sonu karşılık ayırma

………

2.000

(24)

Çözüm:

a) Yüzde kaçlık bir ortaklıktan bahsettiğini bulmak için, satın alınan kısmı sermayeye böleriz 200.000/1.000.000=0.20 oranı bulunduğundan, 242 İştirakler hesabını kullanmamız gerektiğini anlarız.

b) 200.000-180.000=20.000 TL karşılık ayrılır:

Satmaya karar verildiğinde 242 nolu hesap kapatılır ve bu hesaptaki tutar, 110 Hisse Senetleri hesabına atılır:

İkinci kayıttaki 244 nolu hesapta kapatılır ve bu hesaptaki tutar, 119 Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü hesabına atılır.

c) Satış kaydında, önce hisse senetleri (200.000) banka aracılığıyla (240.000) satılır. Sonra hisse senetleri için ayrılan karşılık borçlu tarafa yazılarak kapatılır. Daha sonra borç-alacak taraflarını dengelemek için (bu örnekte alacak tarafı eksik olduğundan) önce 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar hesabına 119 nolu hesaptaki tutarı (20.000) geçmeyecek kadar tutar yazılır. Hala eksikse son olarak, tüm kalan tutarlar 645 Menkul Kıymet Satış Karlarına atılır.

1 …….../…..…….…....…

242 İştirakler Hs.

………

200.000

2 …….../…..…….…....…

244 İştirakler Ser.Pay.Değ.Düş.Kar.Hs.

Dönem sonu karşılık ayırma

………

20.000

3 …….../…..…….…....…

242 İştirakler Hs.

Satış kararı kaydı

………

200.000

4 …….../…..…….…....…

244 İşt. Ser.Pay.Değ.Düş.Kar.Hs.

119 Menkul Kıymet Değ. Düşüklüğü Hs.

Karşılık devri

………

20.000

5 …….../…..…….…....…

119 Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü Hs.

644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hs.

645 Menkul Kıymet Satış Karları Hs.

Hisse senetlerinin satışı

………

240.000 20.000

200.000 20.000 40.000

(25)

ÖR:

a)A işletmesi, Sermayesi 500.000 TL olan X Aş. hisselerinin %60’ını almayı tahakkuk etmiştir.

b) Bir gün sonra bu taahhüdünü banka aracılığıyla yerine getirmiştir.

c)Dönem sonunda hisse senetlerinin değeri, 275.000 TL olarak tespit edilmiştir.

Çözüm:

a) Önce sermaye taahhüt kaydını oluşturalım; bağlı ortaklıklarda bir taahhüt durumu varsa, 246 Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri hesabı kullanılır.

500.000*0.60=300.000

b)

c)300.000-275.000=25.000 karşılık ayrılır.

250 ARAZİ ve ARSALAR HESABI

Bu hesap işletmeye ait olan her türlü arazi ve arsaların izlendiği hesaptır.

ÖR: İşletme 100.000 TL +KDV ile kredili arsa satın almıştır. Arsanın tapu komisyon ve diğer giderleri 500 TL +%18 KDV olup nakit ödenmiştir.

Çözüm:

Arsa= 100.000*0.18=18.000 TL KDV KDV= 5.000*0.18=900 TL KDV gideri

251 YERALTI ve YERÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI

Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak amacıyla, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, köprü, tünel, bölme, iskele vb. yapıların izlendiği hesaptır.

1 …….../…..…….…....…

245 Bağlı Ortaklıklar Hs.

246 Bağlık Ortaklıklara Sermaye Th. Hs.

Sermaye taahhüdü

………

300.000

2 …….../…..…….…....…

246 Bağlık Ortaklıklara Sermaye Th. Hs.

100 Kasa Hs.

Taahhüdün ödenmesi

………

300.000

3 …….../…..…….…....…

247 Bağ. Ort. Ser. Pay. Değ. Düş. Kar.

………

25.000

1 …….../…..…….…....…

250 Arazi ve Arsalar Hs.

100 Kasa Hs.

329 Diğer Ticari Borçlar Hs.

Arsa satın alınması

………

105.000 18.900

5.900 118.000

(26)

252 BİNALAR HEABI

İşletmenin faaliyetinde kullanılmak üzere inşa edilmiş olan yapılardır.

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI

Üretim amaçlı kullanılmak üzere satın alınan her türlü makine ve teçhizattır.

254 TAŞITLAR HESABI

İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm kara, deniz ve hava taşıtların izlendiği hesaptır.

255 DEMİRBAŞLAR HESABI

İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere satın alınan masa, sandalye, bilgisayar gibi eşyalar bu hesapta izlenir.

256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR HESABI

250-255 nolu hesaplarının konusu olmayan, üretimde kullanılmak üzere satın alınan varlıklar bu hesapta izlenir.

ÖR: A işletmesi, bakım servisinde kullanılmak üzere pense, tornavida vb. aletler satın almış ve 800TL+KDV tutar karşılığında senet vermiştir.

Çözüm:

800*0.18=144 TL KDV

257 BİRİKMİŞ AMORSTİSMANLAR HESABI

Amortisman Yöntemleri iki kısımda incelenir. Birincisi endirekt kayıt yöntemi, ikincisi direkt kayıt yöntemidir. Endirekt kayıt yönteminde, 730/760/770 nolu hesaplar borçlandırılır 257 nolu hesap alacaklandırılır. Direk kayıt yönteminde, 730/760/770 nolu hesaplar borçlandırılır, ilgili duran varlık hesapları (250/254/255) alacaklandırılır.

AMORTİSMAN HESAPLAMA YÖNTEMLERİ 1) Normal Amortisman:

Formülü=> 1 / Hizmet süresi ÖR:

a) İşletme 2012 yılında, 20.000 TL +%18 KDV ile tamamı veresiye makine satın almıştır. Hizmet süresi 5 yıl olup normal amortisman yöntemi kullanılmaktadır.

b)2015 yılında bu makineyi yenilemek amaçlı 10.000 TL+ %18 KDV ile satmıştır.

Çözüm:

a) Ticari mal dışındaki varlıklar, 329 Diğer Ticari Borçlar hesabında izlenirler.

20.000*0.18= 3.600 TL KDV

1 …….../…..…….…....…

256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hs.

191 İndirilecek KDV

321 Borç Senetleri Hs.

Bakım servisi için alet alımı

………

800 144

944

1 ……...2012…..…….…....

253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs.

329 Diğer Ticari Borçlar Hs.

Makine satın alınması

………

20.000 3.600

23.600

(27)

Yukarıdaki formülü yerine koyarsak; 1/5 yıl= 0.20 oranında amortisman oranı bulunur. Her yıl, 20.000*0.20’den 4.000 TL amortisman ayrılacaktır. Daha sonra takvim oluşturulur:

2012 =>4.000 - 2013 =>4.000 - 2014 =>4.000 - 2015 =>4.000 - 2016 =>4.000

Satış yapılan yıla kadar(2015), her yılın (2012/2013/2014) dönem sonunda aşağıdaki kayıt yapılır:

b)2015 yılında ise satış kaydı yapılır:

10.000*0.18=1.800 TL KDV

Not: Yenileme amaçlı satılan duran varlıklarda, alacak tarafı eksikse 549 Özel Fonlar Hesabı ; borç tarafı eksikse 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı kullanılır.

Not 2: Satılan duran varlık, yenileme amaçlı satılmıyorsa ve alacak tarafı eksikse 679 Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar hesabı ; borç tarafı eksikse 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı kullanılır.

2)Azalan Bakiyeler Yöntemi Formulü=> 1 / Hizmet süresi *2 ÖR:

a) A işletmesi, 2015 yılında 30.000 TL+%18 KDV ile nakit işyeri kliması almıştır. Hizmet süresi 4 yıl olup azalan bakiyeler yöntemi kullanılmaktadır.

b) İşletme, 2017 yılında bu klimayı yenileme amaçlı 10.000 TL+%18 KDV ile nakit satmıştır.

Çözüm:

a) 30.000*0.18=5.400 TL KDV

Yukarıdaki formülü yerine koyarsak; 1/4*2 yıl= 0.50 oranında normal amortisman oranı bulunur. İlk yıl, 30.000*0.50’den 15.000 TL amortisman ayrılacaktır. Daha sonra takvim oluşturulur:

2015 =>30.000*0.50=15.000 2016 =>15.000*0.50= 7.500 2017 =>7.500*0.50= 3.750 2018 => 3.750

2 …….../…..…….…....…

257 Birikmiş Amortismanlar Hs.

Amortisman ayrılması

………

4.000

3 ……...2015…..…….…...

(2012+2013+2014) 100 Kasa Hs.

253 Tesis Makine ve Cihazlar Hs.

549 Özel Fonlar Hs.

Peşin satış kaydı

………

12.000 11.800

20.000 1.800 2.000

1 …….../…..…….…....…

255 Demirbaşlar Hs.

191 İndirilecek KDV 100 Kasa Hs.

Peşin klima alımı

………

30.000 5.400

35.000

(28)

Malın satıldığı yıl ve devamındaki yıllar, azalan bakiyeler yönteminde amortismana tabi tutulmaz. Bu nedenle; sadece 2015 ve 2016 yılında dönem sonu amortisman kaydı yapılacaktır.

2015 yılındaki amortisman kaydı:

2016 yılındaki amortisman kaydı:

b) 2017 yılında yapılacak satış kaydı:

10.000*0.18= 1.800 TL KDV

ÖR:

a)İşletme 10.2014 tarihinde 23.000 TL+ 1.000 TL KDV ile binek araç peşin satın almıştır. Hizmet süresi 5 yıl olup normal amortisman yöntemi kullanılmaktadır.

b)2014 yılı ayrılacak amortisman tutarı ne kadardır?

Çözüm:

a)

Normal Amortisman formülünden; 1/5=0,20 24.000*0.20=4.800

4.800/12 ay=400 TL

2 …….../…..…….…....…

………

15.000

3 …….../…..…….…....…

………

7.500

4 ……...2017…..…….…....…

(2015+2016) 100 Kasa Hs.

549 Özel Fonlar Hs.

Peşin satış kaydı

………

22.500 11.800

30.000 1.800 2.500

1 ……...10.2014…..…….……

254 Taşıtlar Hs.

100 Kasa Hs.

Araç alımı

………

23.000 1.000

24.000

(29)

b) Alındığı 10. ay dahil olmak üzere yıl sonu bitimine kadar 3 ay olduğu için; 2014 yılının ayrılacak amortisman tutarı 3 ay*400=1.200 TL’dir.

259 VERİLEN AVANSLAR

Maddî duran varlıkların satın alımı öncesi satıcı firmaya verilen avanslar bu hesapta izlenir.

ÖR:

a) A işletmesi, bilgisayar alımı için nakit 2.000 TL avans ödemiştir.

b) 10 gün sonra bilgisayar teslim alınmış olup fatura tutarı 5.000 TL+%18 KDV avans mahsup edildikten sonra kalan tutar çek düzenlenerek ödenmiştir.

Çözüm:

a)

b) 5.000*0.18= 900 TL KDV

260 HAKLAR HESABI

İşletmelerin; patent, lisans, telif, imtiyaz, ticari marka, unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaların izlendiği ve takip edildiği hesaptır.

ÖR: A işletmesi, 5.000 TL+%18 KDV ile kitabın telif hakkını satın almıştır. Noter gideri, 500 TL+%18 KDV olup peşin ödenmiştir.

Çözüm:

5.000*0.18= 900 TL KDV 500*0.18= + 90 TL KDV 990

2 ……...2014...…..……...

………

1.200

1 …….../…..…….…....…

100 Kasa Hs.

Avans verilmesi

………

2.000

2 …….../…..…….…....…

103 Verilen Çekler ve Öd. Em.

Avansın kapatılması

………

5.000 900

2.000 3.900

1 …….../…..…….…....…

260 Haklar Hs.

100 Kasa Hs.

İsim hakkının kiralanması

………

5.500 990

6.490

(30)

261 ŞEREFİYE HESABI

Bir kuruluş devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasındaki olumlu farkların izlendiği hesaptır. Şerefiye hesaplanırken rayiç bedelin tespit edilmemesi halinde, net defter değeri esas alınır.

ÖR: A işletmesi, B işletmesini net defter değerinin üzerinde bir değer olan 80.000 TL ye aşağıdaki varlık ve borçları ile devralıyor.

Ticari Mallar: 50.000 TL Taşıtlar: 20.000 TL Satıcılar: 15.000 TL Çözüm:

Devralınan işletmenin net defter defterinin hesaplanması:

Ticari mallar+Taşıtlar–Satıcılar: 50.000+20.000-15.000 hesaplamasına göre; işletmenin net defter değeri 55.000 TL dir. Defter değerinin üzerinde bir tutar olan 80.000 TL’ye alındığına göre aradaki fark şerefiye olarak isimlendirilir. Şerefiye tutarı da 80.000–55.000=25.000 TL olacaktır.

262 KURULUŞ ve ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI

İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda izlendiği hesaptır.

ÖR: A işletmesi, kuruluşu esnasında 27.00 TL +%18 KDV ile peşin harcama yapılarak kuruluş gerçekleştirmiştir.

Çözüm:

27.000*0.18=4.860

1 …….../…..…….…....…

254 Taşıtlar Hs.

261 Şerefiye Hs.

100 Kasa Hs.

Şerefiye gideri

………

50.000 20.000 25.000

15.000 80.000

1 …….../…..…….…....…

262 Kuruluş ve Örgütlenme Gid. Hs.

191 İndirilecek KDV

100 Kasa Hs.

Kuruluş gideri kaydı

………

27.000 4.860

31.860

(31)

263 AR-GE GİDERLERİ HESABI

İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutlarının geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamaların izlendiği hesaptır.

ÖR: A işletmesi, kendisine ar-ge çalışmaları yapması için bir teknoloji firmasına 45.000 TL + %18 KDV’yi nakit ödemiştir.

Çözüm:

45.000*0.18=8.100

264 ÖZEL MALİYETLER HESABI

Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler ile bu gayrimenkulun kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan, varlıkların tutarları kapsar.

ÖR: A işletmesi, kiraladığı arsanın etrafına tel çit örgü yaptırmış ve 6.000 TL+%18 KDV’lik çek düzenlemiştir.

Çözüm:

6.000*0.18=1.080

267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI

Maddi olmayan duran varlıkların dışında kalan diğer maddi olmayan duran varlık kalemlerinin izlendiği hesaptır.

ÖR: A işletmesi, satın aldığı stok programı için 1.000 TL+ %18 KDV’yi nakit ödemiştir.

Çözüm:

269 VERİLEN AVANSLAR HESABI

Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak yurt içi veya yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. İşleyişi, 259 nolu hesapta olduğu gibidir.

1 …….../…..…….…....…

263 Ar-ge Giderleri Hs.

100 Kasa Hs.

Ar-ge giderleri

………

45.000 8.100

53.100

1 …….../…..…….…....…

264 Özel Maliyetler Hs.

103 Verilen Çekler ve Ö. Em.

Tel örgü yaptırılması

………

6.000 1.080

7.080

1 …….../…..…….…....…

267 Diğer Maddi Olmayan Dur. Var. Hs.

100 Kasa Hs.

Stok programı alımı

………

1.000 180

1.180